Nefesiniz Daralıyorsa, çaresiz değilsiniz! Dünya KOAH Günü 2005 16 Kasım 2005.

... konulu sunumlar: "Nefesiniz Daralıyorsa, çaresiz değilsiniz! Dünya KOAH Günü 2005 16 Kasım 2005."— Sunum transkripti:

1 Nefesiniz Daralıyorsa, çaresiz değilsiniz! Dünya KOAH Günü 2005 16 Kasım 2005

2 United States United Kingdom Argentina Australia Brazil Austria Canad a Chile Belgiu m China Denmark Columbia Costa Rica Croatia Egypt France Germany Greece Ireland Italy Guatemal a Hong Kong China Japa n Iceland India Korea Kyrgyzstan Latvi a Lithuania Mexico Moldova Nepal Macedonia Malta Netherlan ds New Zealand Poland Norway Portugal Republic of Georgia Romani a Russia Singapore Slovakia Slovenia Saudi Arabia South Africa Albania Spain Sweden Thailand Turkey Switzerland Ukraine United Arab Emirates Taiwan ROC Venezuela Vietnam Peru Yugoslavia

3 TÜRK TORAKS DERNEĞİ

4 KOAH TANIMI VE SIKLIĞI Prof. Dr. Mehmet KARADAĞ Türk Toraks Derneği Marmara Şubesi Başkanı

5 KOAH (ATS/ERS 2004) Tam olarak geri dönüşümlü olmayan Tam olarak geri dönüşümlü olmayan Genellikle ilerleyici Genellikle ilerleyici Zararlı partiküllere karşı akciğerlerde gelişen anormal inflamatuvaryanıt ile ilişkili Zararlı partiküllere karşı akciğerlerde gelişen anormal inflamatuvaryanıt ile ilişkili Hava akımı kısıtlanması ile karekterize ve Ciddi sistemik sonuçları da olan Ciddi sistemik sonuçları da olan Önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır

6 Günümüzde KOAH Sorunu Günümüzde en büyük morbidite ve mortalite nedenlerinden biri Günümüzde en büyük morbidite ve mortalite nedenlerinden biri Hastalığın prevalans, morbidite ve mortalitesi giderek artıyor Hastalığın prevalans, morbidite ve mortalitesi giderek artıyor Her yıl 2.7 milyon kişi KOAH ’ dan ö l ü yor Her yıl 2.7 milyon kişi KOAH ’ dan ö l ü yor Ç ok b ü y ü k toplumsal ve ekonomik y ü k Ç ok b ü y ü k toplumsal ve ekonomik y ü k Hastalık yeterince bilinmiyor ve ö nemsenmiyor Hastalık yeterince bilinmiyor ve ö nemsenmiyor Hastalık yeterince teşhis edilmiyor ve tedavi edilmiyor Hastalık yeterince teşhis edilmiyor ve tedavi edilmiyor

7 Dünyada ölüm nedenleri (2001) Hastalıklar Ölüm sayısı 1.İskemik kalp hastalığı 2.Serebrovaskuler hastalık 3.Alt solunum yolu enfeksiyonları 4.HIV/AIDS5.KOAH 6.Perinatal nedenler 7.Diyare8.Tüberküloz 9.Akciğer kanseri 10.Trafik kazaları 2002 World Health Report 7 181 000 5 454 000 3 871 000 2 866 000 2 672 000 2 504 000 2 001 000 1 644 000 1 213 000 1 194 000

8 1990 2020 1990 2020 İskemik kalp hastalığı Serebrovasküler hast. Alt solunum yolu enf Diyare Perinatal hastalıklar KOAH Tuberküloz Kızamık Trafik Kazaları Akciğer Kanseri 1990 2020 1990 2020 İskemik kalp hastalığı Serebrovasküler hast. Alt solunum yolu enf Diyare Perinatal hastalıklar KOAH Tuberküloz Kızamık Trafik Kazaları Akciğer Kanseri Mide Kanseri HIVİntihar 6.6.6.6. 6.6.6.6. 3.3.3.3. 3.3.3.3. Murray & Lopez. Lancet 1997 Gelecekte Mortalite

9 –59% –64% –35% +163% –7% Koroner Arter Hastalığı Koroner Arter Hastalığı İnme Diğer KVS KOAH Tüm Diğer Nedenler Tüm Diğer Nedenler3.02.52.01.51.00.50 1965-1998 1965-19981965-19981965-1998 ABD’de 1965-1998 arasında bazı hastalıkların ölüm hızlarındaki değişim

10 Cinsiyete Göre KOAH’dan Ölümler, ABD, 1980-2000 Yıl Ölüm Sayısı x 1000

11 Tüm Dünyada DALY (Sakatlığa Göre Düzeltilmiş Yaşam Yılı) Kaybına Neden Olan Temel Nedenler: 1990 ve 2020 (öngörülen) SIRA SIRA% Toplam Hastalık veya zedelenmeler 19902020 DALY Alt solunum yolu enf 1 6 3.1 Diyare 2 9 2.7 İskemik kalp hastalığı 5 1 5.9 Serebrovasküler hast 6 4 4.4 Tüberküloz 7 7 3.1 Trafik kazaları 9 3 5.0 KOAH 12 5 4.1 Murray & Lopez. Lancet 1997

12 KOAH Prevalansı (>40yaş) Eski tahminler (WHO/1996): Eski tahminler (WHO/1996): % 2-3 Yeni veriler (BOLD-PLATINO/2004): Yeni veriler (BOLD-PLATINO/2004): % 10-15

13 KOAH’ın neden olduğu doğrudan ve dolaylı maliyetler ÜlkeYılDoğrudanDolaylı Toplam (US$ M) (US$M) (US$M) İngiltere1996 7783,3124,090$65 İsveç1991 179281460$60 ABD1993 14,7009,20023,900$87

14 Türkiye’de Durum Nedir? T ü t ü n kullanımı yaygın: > 18 yaşta Erkek: % 50.8, Kadın: % 19.1 T ü t ü n kullanımı yaygın: > 18 yaşta Erkek: % 50.8, Kadın: % 19.1 Biyomas kullanımı yaygın Biyomas kullanımı yaygın İşyeri sağlığı ile ilgili ö nlemler yeterli değil İşyeri sağlığı ile ilgili ö nlemler yeterli değil G ü venilir epidemiyolojik veriler yok G ü venilir epidemiyolojik veriler yok Birinci basamakda spirometri kullanımı yok denecek kadar az Birinci basamakda spirometri kullanımı yok denecek kadar az Kamuoyu, sağlık personeli ve y ö neticiler arasında KOAH bilinci yetersiz Kamuoyu, sağlık personeli ve y ö neticiler arasında KOAH bilinci yetersiz

15 Yüz binde Taburcu Ölüm Türkiye’de 1965-1997 yılları arasında tüm hastanelere kronik bronşit, amfizem ve astım tanısı ile yatan hastaların dağılımı Yüz binde

16 Ulusal Hastalık Yükü ve Maliyet Etkililik Projesi (Sağlık Bakanlığı, 2003) Hane halkı araştırması Hane halkı araştırması S ö zel otopsi ç alışması S ö zel otopsi ç alışması Maliyet-etkililik araştırması Maliyet-etkililik araştırması KOAH’a ikincil ölümler ve risk faktörleri hakkında bilgi sağlaması bekleniyor KOAH’a ikincil ölümler ve risk faktörleri hakkında bilgi sağlaması bekleniyor

17 BOLD-Türkiye Pilot Çalışması

18 Adana ilinde yetişkinlerde sigara içme prevalansı (Ön Rapor)

19 Adana ilinde yetişkinlerde Dr tanılı KOAH prevalansı (Ön rapor)

20 Adana ilinde 40 yaş üstü yetişkinlerde KOAH Prevalansı (Ön Rapor) ErkekKadın FEV 1 /FVC <0.70 29.3% 9.9% FEV 1 /FVC<0.7 & FEV 1 <80% pred 12.7% 12.7% 4.2%4.2%4.2%4.2% Dr tanılı kronik bronşit/amfizem/K OAH 3. 6% 3. 6% 7.6%7.6%7.6%7.6%

21 KOAH’ın Neden Olduğu Yük Niçin Artıyor? T ü t ü n kullanımındaki artış ( ö zellikle gelişmekte olan ü lkelerde ve kadınlarda) T ü t ü n kullanımındaki artış ( ö zellikle gelişmekte olan ü lkelerde ve kadınlarda) Gelişmekte olan ü lkelerde toplumun yaş yapısındaki değişiklik (Giderek daha fazla n ü fus KOAH yaş grubunda) Gelişmekte olan ü lkelerde toplumun yaş yapısındaki değişiklik (Giderek daha fazla n ü fus KOAH yaş grubunda)

22 Dünyada sigara içme yaygınlığı (1993) WHO bölgeleriErkekKadın (%)(%) WHO bölgeleri: African294 Americas3522 Eastern Mediterranean354 European 4626 South-East Asia 444 Western Pacific608 Gelişmiş ülkeler4224 Gelişmekte olan ülkeler487 Dünya4712 World Health Organisation, Tobacco or Health: A Global Status Report. Geneva: World Health Organisation 1997

23 İç ortam hava kirliliği, Hindistan

24 KOAH yükü niçin artıyor? 3 2002: Her 10 kişiden 1’ i  60 yaş (629M) 2002: Her 10 kişiden 1’ i  60 yaş (629M) 2020: Her 5 kişiden 1’i  60 yaş (2B) 2020: Her 5 kişiden 1’i  60 yaş (2B) 2050: >60 yetişkinlerin sayısı, 14yaş altı çocuk sayısımı geçecek 2050: >60 yetişkinlerin sayısı, 14yaş altı çocuk sayısımı geçecek 2150: Her 3.3 kişiden 1’ i  60 yrs 2150: Her 3.3 kişiden 1’ i  60 yrs

25 KOAH’da Risk Faktörleri KonakçıÇevresel  1-antitripsin Eksikliği  1-antitripsin Eksikliği Bronşiyal Aşırı Cevaplılık Bronşiyal Aşırı Cevaplılık Akciğer Büyümesi Tütün Mesleki Tozlar ve Kimyasallar İç / Dış Ortam Hava Kirliliği Enfeksiyonlar Sosyoekonomik Durum Duyarlılık

26 İnflamasyon Küçük hava yolu hastalığı Akciğer parankim hasarı Hava akımı kısıtlaması

27

28 Mukoza Ödemi

29 Kronik bronşit Amfizem Küçük hava yolu hastalığı Normal Anormal

30 Zararlı partikül ve gazlar Akciğer inflamasyonu KOAH patolojisi Konakçı faktörleriProteinazlar Oksidatif yük Antioksidanlar Antiproteazlar Tamir Mekanizmaları KOAH’da Patolojik Süreç

31 BAZAL MEMBRAN KALINLAŞMASI EPİTEL HASARI DÜZ KAS HİPERPLAZİSİ

32 ASTIM (Duyarlaştırıcı etkenler) KOAH (Zaralı inhale etkenler) Hava yolu inflamasyonu CD4+ Eozinofil Hava yolu inflamasyonu CD8+ Makrofaj, nötrofil Tam olarak HAVA AKIMI Tam olarak geri dönüşümlü OBSTRÜKSİYONUgeri dönüşümsüz

33 Akciğer fonksiyonlarının yaşla birlikte azalması: Sigara dumanına duyarlılıkta bireyler arasındaki farklılıklar Fletcher & Peto BMJ 1977;1:1645

34 Risk faktörleri Subklinik hastalık Klinik olaylar Sigara içimi Düşük FEV 1 Hastane Ölüm KOAH

35

36 KOAH Tanısı Semptomlar Öksürük Balgam Dispne Risk faktörleri ile karşılaşma öyküsü Tütün dumanı Mesleki toz ve kimyasallar. Evde ısınma/pişirme dumanı ve/veya SPİROMETRİ Hava akımı obstrüksiyonu Reversibilite testi

37 Spirometri Hastalığın tanısı FEV 1 /FVC < %70 Şiddetinin tayini (Post bronkodilatör FEV 1 ) İzlem / Prognoz Tedavinin etkinliği Yıllık kayıp

38 Şiddetine Göre KOAH’ın Sınıflandırılması (GOLD 2003) Evre 0 (Riskte) Kronik semptomlar Normal SFT Evre 1 (Hafif KOAH) FEV 1  %80, (beklenen)  Kronik semptomlar FEV 1 /FVC <%70 Evre 2 (Orta KOAH) %50  FEV 1 < %80 (beklenen)  Kronik semptomlar Evre 3 (Ağır KOAH) %30  FEV 1 < %50 (beklenen)  Kronik semptomlar Evre 4 (Çok Ağır KOAH) FEV 1 < %30 (beklenen) veya FEV 1 < %50 (beklenen) + kronik solunum yetmezliği

39 KOAH neden yeterince teşhis edilmiyor? Hekim, diğer sağlık personeli ve kamuoyunda KOAH bilinci eksikliği Hekim, diğer sağlık personeli ve kamuoyunda KOAH bilinci eksikliği Tanı ve hastalığın şiddetini değerlendirmede standart kriter yokluğu Tanı ve hastalığın şiddetini değerlendirmede standart kriter yokluğu Erken dönemde semptom yokluğu (Hafif-orta KOAH tanısında güçlük) Erken dönemde semptom yokluğu (Hafif-orta KOAH tanısında güçlük) Spirometrenin tanısal test olarak yetersiz kullanımı Spirometrenin tanısal test olarak yetersiz kullanımı Spirometrenin yokluğu Spirometrenin yokluğu

40 KOAH’da Tanı Sorunu IBERPOC (İspanya) 40-69 yaş grubun:4035 KOAH Prevalansı % 9,1 Tanı almamış olanlar% 78,2 NHANES III (ABD) 17 yaş üzerin:16084 Düşük akc. Fonk.%6,8 (FEV 1 /FVC<0,7,FEV 1 <0,8) Tanı almamış olanlar%63,3 FEV 1 /FVC < 0,7%71,7 Arch Intern Med 2000; 160: 1682-1689

41 Japonya’da KOAH Prevalans Çalışması Hava akımı obstrüksionu saptanan tüm kişilerin: Japonya’da KOAH Prevalans Çalışması Hava akımı obstrüksionu saptanan tüm kişilerin: Daha önce tanı almış Daha önce tanı almamış

42 Adana ilinde 40 yaş üstü yetişkinlerde KOAH Prevalansı ErkekKadın FEV 1 /FVC <0.70 29.3% 9.9% FEV 1 /FVC<0.7 & FEV 1 <80% pred 12.7% 12.7% 4.2%4.2%4.2%4.2% Dr tanılı kronik bronşit/amfizem/K OAH 3. 6% 3. 6% 7.6%7.6%7.6%7.6%

43 Yetersiz tanı nedenleri Semptom yokluğu Öksürük ve balgamın genellikle sigara içiciler için normal olduğu düşünülüyor KOAH semptomları genellikle yaşlanmaya bağlanıyor (daha az hareket, kilo artışı ) Öykü ve fizik muayene özgül değil Spirometrenin yetersiz kullanımı

44 KOAH’da hava yolu fonksiyonunda bozulma ve maluliyetin başlaması Maluliyet Yaş FEV 1

45 Spirometri kullanımında yetersizlik Spirometre yokluğu Spirometrinin yetersiz kullanımı New Mexico COPD Outcome Project (n:400) * 33.5% Dosyasında spirometri sonucu bulunan hastalar Confronting COPD International Survey (n:3265) ** 45.5% Geçen yıl içinde spirometri yaptıranlar * Wapel D et al. Chest 2000; 117:346s ** Rennard S et al. Eur Respir J 2002;20:799