1 3. Şerh Ve Derlemecilik Dönemî  Hicrî 8. asır ortalarından başlayıp, asrımızın başına kadar devam eden bu dönem kelâm ilminin taklid, duraklama ve gerileme.

... konulu sunumlar: "1 3. Şerh Ve Derlemecilik Dönemî  Hicrî 8. asır ortalarından başlayıp, asrımızın başına kadar devam eden bu dönem kelâm ilminin taklid, duraklama ve gerileme."— Sunum transkripti:

1 1 3. Şerh Ve Derlemecilik Dönemî  Hicrî 8. asır ortalarından başlayıp, asrımızın başına kadar devam eden bu dönem kelâm ilminin taklid, duraklama ve gerileme dönemidir.  Bu dönemde felsefe ile mezcedilmiş kelâm döneminde olduğu kadar sistemli ve hacimli eserler meydana getirilmemiş, daha çok önceki eserler üzerinde çalışılmıştır.  Yani kelâm ilmine ait önceki bir esere şerh ve haşiyeler yazılmış, notlar (ta'lîkât) eklenmiş, hülâsalar (özetler) meydana getirilmiş veya bu eserler yeniden düzenlenmiş (tehzîb edilmiş) tir. Yine bu devirde, isbât-ı vâcib, kader, elfâz-ı küfür vb., konularda müstakil risaleler kaleme alınmıştır.

2 2 3. Şerh Ve Derlemecilik Dönemî  Bu dönem kelâmcıları, felsefe ile kelâmı mezcetme metodunu devam ettirmişlerdir. Sa'düddîn Teftâzânî (v. 793/1390), Seyyid Şerîf Cürcânî (v. 816/1413), Adudüddîn İcî (v. 756/1355) ve Celâlüddîn Devvânî (v. 908/1502) gibi şahsiyetler bu dönemin önemli isimleri arasında sayılabilir.  İslâm âleminde felsefe cereyanını durduran müteahhirin ilm-i kelâmında felsefi bahislere çok yer verilmesinin iki sebebi vardır:  a) Felsefî meseleleri önce ortaya koyup açıklamak ve onun İslâm akaidine uymayan yönlerini tenkit etmek.

3 3 3. Şerh Ve Derlemecilik Dönemî  b) İslâm akaidine ters düşmeyen taraflarından - aslî meseleleri izah ve isbat ederken faydalanmak.  Ehl-i sünnet ilm-i kelâmı, ehl-i bid'at mezhebini zayıflattığı gibi, selef cereyanının yayılmasına da engel olmuştur.  İslâm düşünce tarihinde akaid sahasında ortaya çıkan ye itikadî konularla ilgilenen cereyanları, peygamberimizin inanç sünnetine en yakın olanından en uzak olanına doğru sıralarsak şöyle deriz:

4 4 3. Şerh Ve Derlemecilik Dönemî  Selefiyye-Mâtürîdiyye-Eş'ariyyenin mütekaddimini-Eş'ariyyenin müteahhirini- Mutezile-Felâsife.  Gerçi bazı alimler, matüridiliğin, eş'arilik ile mutezile arasında kâlan bir sistem olduğunu ileri sürmüşlerdir.  Fakat bu iddia genelde geçerli olmayıp, belki irade-i cüz'iyye, kader, salâh, ma'rifet-i ilâhiyye, hikmet-illet, husn-kubh gibi konularda Matüridiyye ile Mutezilenin görüşleri arasında yakınlık bulunmasındandır.