Gıda Mühendisli ğ i Laboratuvarlarının İ ş Sa ğ lı ğ ı ve Güvenli ğ i Açısından De ğ erlendirilmesi Mehmet Akif Erkan 1, Gizem Yaylı 2, Emine Rabia Karpuzoğlu.

... konulu sunumlar: "Gıda Mühendisli ğ i Laboratuvarlarının İ ş Sa ğ lı ğ ı ve Güvenli ğ i Açısından De ğ erlendirilmesi Mehmet Akif Erkan 1, Gizem Yaylı 2, Emine Rabia Karpuzoğlu."— Sunum transkripti:

1 Gıda Mühendisli ğ i Laboratuvarlarının İ ş Sa ğ lı ğ ı ve Güvenli ğ i Açısından De ğ erlendirilmesi Mehmet Akif Erkan 1, Gizem Yaylı 2, Emine Rabia Karpuzoğlu 2, Bilge Kaçmaz 2, Esma Fırat 2, Abit Evran 2,Gamze Yılmaz 2, Hatice Tuğba Köklü 2, Şeyma Uluç 2 1 Erciyes Üniversitesi, Mustafa Çıkrıkçıoğlu MYO, İş Sağ.ve Güv. Pr., Kayseri 2 Erciyes Üniversitesi, Gıda Mühendisliği, Kayseri GİRİŞ İ ş sa ğ lı ğ ı ve güvenli ğ i alanında yapılan tüm iyileştirmelerin kalıcı olabilmesi için iş güvenli ğ i kültürünün bir parçası olması gerekmektedir. İ ş güvenli ğ i kültürü de, kültür kavramının tüm alt kavramlar gibi sadece formel faaliyetler ile de ğ il, hayatın tüm anlarında elde edilen bilgilerle oluşur ve gelişir. Bu ba ğ lamda gıda mühendislerinin meslekleri ile geliştirdikleri iş güvenli ğ i kültürünün ilk ö ğ eleri mesle ğ i ö ğ rendikleri ilk kurum olan okullarında başlar. E ğ itimleri sırasında iş güvenli ğ ine ilişkin ö ğ rendikleri her türlü bilişsel, davranışsal, tecrübi hatta duygusal bilgiler, onların iş güvenli ğ i kültürü anlayışlarının temelini oluşturacaktır. Bu çalışmada gıda mühendislerinin ö ğ renimleri sırasında mesle ğ e ilişkin ilk tecrübi bilgilerini ö ğ rendikleri laboratuvarları iş sa ğ lı ğ ı ve güvenli ğ i yönünden incelenerek de ğ erlendirilecektir. SORUNLAR 1.Gıda mühendisliğinde güvenlik kavramının çalışan güvenliğinden çok ürün güvenliğinde olması. 2.Gıda mühendisliği öğrencilerine laboratuvarda iş güvenliği konusunda yeterince eğitim verilmemesi. 3.Gıda mühendislerinin laboratuvardan sorumlu personelin yeterli oranda bulunmaması. 4.Laboratuvarda kişisel koruyucu donanımın yeterli miktarda bulunmaması ve bu donanımları kullanılmasına çok dikkat edilmemesi. 5.Acil müdahale ekipmanlarının yetersiz olması. 6.Laboratuvarda havalandırma, ışık yönü, baca sistemi yetersizliği ve atıkların uygun olmayan koşullarda atılması ve uygun olmayan depolama şartları. 7.Etiketlemenin eksik ve yetersiz olması. 8.Cihazların bakımları kalibrasyon ve ayar işlemleri elektrik su baca ve kanalizasyon tesisatı bakımlarının yeterince yapılmaması. 9.Dezenfekte ve sterilizasyon işlemlerinin yeterince kontrollü yapılmaması. 10.Laboratuvara giriş çıkış kontrolüne yeterince dikkat edilmemesi ÖNLEMLER 1.Laboratuvara ilişkin görev, yetki ve sorumlulukların belirlenmesi. 2.Uyarı işaretlerinin bulunması. 3.Yangın söndürme ile ilgili ekipmanın bulunması ve bu ekipmanın kullanımının bilinmesi. 4.Acil müdahale ekipmanlarının bulunması. 5.Kişisel koruyucu donanımın kullanımının sağlanması. 6.Eğitimin yeterince sağlanması ve geri dönüş alınması. 7.Etiketleme kontrolünün olması. 8.Laboratuvarda alt yapı sistemlerinin olması. 9.Laboratuvardan sorumlu yeterli personel sağlanması. 10.Atık sisteminin oluşturulması MEVZUAT İş sağlığı ve güvenliği alanında mevzuat hükümleri literatürden daha belirleyici bir role sahip olduğundan ilk olarak mevzuat incelenmiştir. Mühendislik fakülteleri 6331 sayılı İş sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında işyerleridir. Ancak kanunun kapsamı, öğrenim gören öğrencileri kapsamamakta, iş sağlığı ve güvenliği yönünden herhangi bir zorunluluk öngörmemektedir. Ayrıca İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İş Yeri Tehlike Sınıfları Tebliği’ne göre, gıda laboratuvarları (71.21.11 Gıda Konusunda Teknik Analiz ve Test Faaliyetleri) “tehlikeli” sınıfta sayılmasına rağmen, gıda mühendisliği bölümleri ise; (85.42 Yükseköğretim faaliyeti) “Az Tehlikeli” sınıfta yer almaktadırlar. Gıda alanında güvenlik konusunda daha çok, üretim, dağıtım, satış ve tüketim aşamalarını içeren “gıda güvenliği” öne çıkmakta, iş güvenliği konusuna mevzuatta pek değinilmemektedir. Mevzuat incelendiğinde; gıda mühendisliği öğrencilerinin 6331 sayılı yasa kapsamı dışında tutulması, ve sektörün ürün güvenliğini öne alan bir yapıda olması değerlendirildiğinde, öğrencilerin okul laboratuvarlarında güvenli davranış kalıplarını öğrenmeleri ayrıca önem kazanmaktadır. TEHLİKELER Eğitim ve güvenli davranış yönünden yeterince eğitim verilmemesi ve güvenli davranışlara yeterince dikkat edilmemesi Laboratuvar ekipmanlarının eksik olması Fiziksel tehlike yönünden kesik, koku, UV maruziyeti, aşırı ısı, ayakta kalmaya yönelik iskelet kas sistemi bozuklukları, basınçlı kaplardan kaynaklı patlam tehlikesi, birden fazla cihazın birlikte çalışmasından dolayı uzun süreli yüksek sese maruz kalınması. Kimyasal tehlike yönünden, zararlı toz ve gazların aşırı solunması durumunda solunum sisteminde rahatsızlıklar, deri ile teması sonucu deride tahriş ve yanık oluşması, Patlayıcı kimyasalların kullanılmasından dolayı patlama ve yangının ortaya çıkması. Biyolojik tehlike yönünden enfeksiyon, mikroorganizma ile temas, düşük sterilizasyon ve giysiler ile kontaminasyon sonucu oluşan biyolojik tehlikeler. SONUÇ Gıda mühendislerinin bir mevzuat zorunluluğu olmadığı halde mesleğe ilişkin güvenli çalışma alışkanlıklarının kazandırılması bireyin meslek hayatı boyunca güvenli davranış sergilemesini sağlayacaktır. Gıda mühendisliği laboratuvarlarında yapılan faaliyetlerin güvenli davranış ilkelerini öne alan bir şekilde kurgulanması, güvenliği ilgilendiren konularda sorumlulukların belirlenmesi, uygulamada önem verilmesi, takip edilmesi ve gerekli durumlarda yaptırımlar uygulanması, bu alandaki iş güvenliği kültürünü geliştirecek, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının azalmasına sebep olacaktır.. 6331 Sayılı Kanun AKKOYUN, Melih,İş Müfettişliği Etüdü, Gıda Sektöründe Yer alan işyerlerinde İSG, 2013, Bursa Uludağ Ünv. Laboratuvar Güvenliği El Kitabı KAYNAKLAR