KELİMENİN ELEMANLARI Dilin seslerini gözlerimizle ayırt edecek biçimde bildiren ve çeşitli işaretlerden oluşan sisteme “yazı” adı verilir. Konuşurken kullandığımız.

... konulu sunumlar: "KELİMENİN ELEMANLARI Dilin seslerini gözlerimizle ayırt edecek biçimde bildiren ve çeşitli işaretlerden oluşan sisteme “yazı” adı verilir. Konuşurken kullandığımız."— Sunum transkripti:

1 KELİMENİN ELEMANLARI Dilin seslerini gözlerimizle ayırt edecek biçimde bildiren ve çeşitli işaretlerden oluşan sisteme “yazı” adı verilir. Konuşurken kullandığımız sesleri göstermeye yarayan bu işaretlere harf adını veriyoruz. Türk alfabesi 29 harften meydana gelmiştir. 1928 yılında kabul edilen “Yeni Türk alfabesi”nde yer alan bu 29 harfin, “ğ” hariç tamamını konuşma dilimizde de kullanırız. Ses kirişlerinin titreşimiyle meydana gelen bu seslerin bir bölümü, ses yolunda hiçbir engelle karşılaşmadan çıkarlar. Bunlara “sesli ya da ünlü harfler” adı verilir. Türkçe’deki ünlü harfler şunlardır: a, e, ı, i, o, ö, u, ü

2 KELİMENİN ELEMANLARI Türkçe’deki ünsüz harfler şunlardır:
Ses yolunda bir engele çarparak çıkan seslere ünsüz denir. Dilimizde 21 ünsüz vardır. Bunlar: b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z. Ağızdan bir çırpıda çıkan ses ya da ses topluluğuna “hece” denir. Söylediğimiz sözlerin iyice anlaşılması için, bütün harflerin temiz, tane tane çıkarılmasına özen göstermemiz gerekecektir.

3 KELİMENİN ELEMANLARI ÜNLÜ HARFLER
Ünlüler, akciğerden gelen havanın hiçbir sürtünme ve engele uğramadan dilin üstünden geçerken çıkardığı seslerdir. Bu sesleri çıkarırken konuşma organlarının herhangi bir yerinde kapanma ve daralma olmadığı için ünlülerimiz gürültüsüz seslerdir. 1- Kalın-İnce Ünlüler Kalın Ünlüler: a, ı, o, u İnce Ünlüler: e, i, ö, ü 2-Yuvarlak-Düz Ünlüler Yuvarlak Ünlüler: o,ö,u,ü Düz Ünlüler:a,e,ı,i 3-Geniş-Dar Ünlüler Geniş Ünlüler: a,e,o,ö Dar Ünlüler: ı,i,u,ü

4 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
Konuşma dilimizde birbirinden ayrı söylenen üç değişik (a) vardır. Bunlardan biri kalın a, ince a ve uzun a dır. KALIN (NORMAL) A: Bu harf söylenirken dil, doğal duruşundan geriye doğru biraz yükselir. Dudaklar hareketsiz, yanaklar gevşek ve çeneler açık durumdadır. Diğer “a” lara göre dilimizde daha sık kullanılır. Kelimelerin başında, ortasında ve sonunda bulunabilirler. Örnek: Aba, abajur, abanoz, abes, acar, ayva, afakan, ağaçkakan, ayna, ayak, azarlamak….. Elâlem ala dana aldı ala danalandı da biz bir ala dana alıp aladanalanamadık. Akrabanın akrabaya akrep etmez ettiğini. Ağlarsa anam ağlar, kalanı yalan ağlar.

5 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
İNCE “A”: (Kalın a) ya oranla daha ileriden söylenen bir ünlüdür. Dilimize geçen yabancı kelimelerden gelmiştir. Bu kelimelerin başında, ortasında ve sonunda bulunur. Örnek: Âlkol, lâla, hâttâ, hârf, dikkât, seyahât,, kabahât, sıhhât, sâât, lâstik, hâl, hâlbuki, laf, lâle, lâz, nâmus, nâne, nâsihât …… (ince â) ile yapılmış kelimelerden meydana getirilen bir cümleyi söylemeye çalışalım: Lâla lâtif lâleli lâmbasını lâcivert lâke lâvabodan nâzik, nâdide şefkâte verdi.

6 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
UZUN “A”: Yine yabancı kelimelerle dilimize geçmiştir. Genellikle kelimelerin ortasında bulunur. Okunuş süresi kalın “a” ya göre çoğunlukla yarım ses daha uzundur. Örnek: Nâne, nâdir, nâme, câhil, câhit, seyahât, sâdık, sâbit, kâtil, nâzik târih, mâvi, hâttâ, hârf, dikkât, şefkât, kabahât, sıhhât, nâmus, nâne, nâsihat,

7 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
DÜZELTME İŞARETİ Toplumda son zamanlarda maalesef düzeltme işaretinin kalktığına, artık kullanılmadığına dair yaygın bir kanı var. Ancak bu işaret kalkmamıştır, TDK'nın da belirttiği kurallar içerisinde bu işareti kullanmak gerekir. Bir kural örneği:1. Yazılışları bir, anlamları ve okunuşları ayrı olan kelimeleri ayırt etmek için okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine düzeltme işareti konur: adet (sayı) > âdet (gelenek, alışkanlık); aşık (eklem kemiği) > âşık (vurgun, tutkun); şura (şu yer) > şûra (danışma kurulu). 2. Arapça ve Farsçadan dilimize giren bazı kelimelerle özel adlarda bulunan ince g, k ünsüzlerinden sonra gelen a ve u ünlüleri üzerine düzeltme işareti konur:  tezgâh, yadigâr, Nigâr; dükkân, kâğıt, Hakkâri, Kâzım; mahkûm, sükût. Kaynak: TDK (Türk Dil Kurumu)

8 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
A” ÜNLÜSÜ İLE İLGİLİ TEKERLEMELER -Adam adamı bir kere aldatır. -Ağlarda anam ağlar, kalanı yalan ağlar. -Ankara’daki amcam akşam ağlayarak apansız ayağa kalktı, ağaçtan armut aldı. -Akrabanın akrabaya akrep etmez ettiğini, akrabanın akrabaya kimse bilmez ettiğini. -Lâlâ lâtif lâleli lâmbasını lâcivert lâke lâvabodan nâzik, nâdide . şefkâte verdi.

9 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“E” ÜNLÜSÜ Konuşma dilimizde birbirinden ayrı söylenen iki (e) vardır. Biri (açık e) diğeri de (kapalı e) dir. AÇIK “E” Şu şekilde söylenir: Çeneler (a) ünlüsünde olduğu gibi, açık durumdadır. Yine dudaklar hareketsizdir. Dil ileriye, damağa doğru biraz yükselir. Örnek: El, elti, sen, sel, evlat, Ebat, ebedi, ebeveyn, ecza, eda, efsane, ehliyet, esmer, ev, efendim, sene, her, emek, ekmek, terbiye, ben, eski, efe….. Ekmeği ekmekçiye ver, bir ekmek de üste ver Evlinin bir evi, evsizin bin evi var. Bir elin nesi var, iki elin sesi var. Sen dede ben dede bu atı kim tımar ede

10 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“E” ÜNLÜSÜ KAPALI “E” Şu şekilde söylenir: (Açık e) ye oranla boğumlanma noktası daha ileride, dudak kenarları kulaklara doğru biraz yaklaşıp çeneler hafifçe sıkılır. (Kapalı e) ile yapılmış kelimelerden meydana getirilen bir cümleyi söylemeye çalışalım: Dedi, eski, kedi, gece, tencere, renk, denk, pendik, kendi…… Gece penceredeki benekli tekir kedi tenceresindeki eti yedi.

11 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“E” ÜNLÜSÜ Türkçede (e) ünlüsü ile ilgili kuralı belirlemek için şunlara dikkat edilir: 1-Kelime başında ve ilk hecede bulunan (e) sesi genellikle kapalıdır. Engin, ezgi, ezan, erkek…… 2-Bu kurala aykırı olarak (e) sesinden sonra gelen ünsüz (g) veya (y) olduğunda ilk (e) açık e olur. Eğe, eğer, eğilim,eğilmek, eğri Eyvah,eğlence,eylem

12 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“E” ÜNLÜSÜ Türkçede (e) ünlüsü ile ilgili kuralı belirlemek için şunlara dikkat edilir: 3- (ş) ünsüzü ile başlayan kelimelerde bu ünsüzden sonra gelen (e) açık (e) dir. Şener, şeker, şerbet, şen, şeftali… 4- İlk hecede (y) sesinden önceki bütün (e ) ler açık (e)dir. Peynir, seyrek, peygamber, heybe, hey, zeytin, teyze… Örnek metin: Pendik’in belli renklerdeki çiçeklerle elvan elvan şenlenmesi hepimizi sevindirdi.

13 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“E” ÜNLÜSÜ TEKERLEMELER Edremitli ela gözlü esmere Esma ile elmacı Efe’nin eşi Emel, eylülde el altından emanetçinin eşeğine bindiler. Gece penceredeki benekli tekir kedi tenceresindeki eti yedi. Ne emekçiler emeklerine ne de ekmekçiler ekmeklerine entrika karıştırılmasına müsaade ederler. Evet, benim edepli, eğitimli, efe beyefendim.

14 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“I” ÜNLÜSÜ Şu şekilde söylenir: Boğumlanma noktası damağın arka kısmındadır. Dudakların köşesi kulaklara doğru açılır. Dil damağın arkasına doğru toplanarak dar bir geçitten havayı bırakır. Dilimiz de (ı) ünlüsü kelime başında, ortasında ve sonunda bulunur. Örnek: Işık, ıslık, ılıcalı gibi. (ı) ile yapılmış kelimelerden meydana getirilen bir cümleyi söylemeye çalışalım : Ihlamuru ısıt.— Tıkır tıkır.—Mırıl mırıl.— Şıkır şıkır.— Yığın yığın, kıpır kıpır, gıcır gıcır, ıslak ıslak, pırıl pırıl, fırıl fırıl, zırıl zırıl.

15 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“I” ÜNLÜSÜ TEKERLEMELER Ilgazlı Itri ılıcalarda ıslıkla ısına ısına ıhlamurunu ısıttı. Iğdır’ın ığıl ığıl akan ılıman ırmağının kıyıları tıklım tıklım ılgın kaplıdır. Isınakta ısınan Isfahanlı, ımızganan ıslahatçının ıskarmozunu ısırdı.

16 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“İ” ÜNLÜSÜ Şu şekilde söylenir: Boğumlanma noktası damağın ön kısmındadır. Dudakların köşesi kulaklara doğru açılır, dil damağın iki yanına dayanarak dar bir geçitten havayı bırakır. (i) ünlüsü kelime başında, ortasında ve sonunda bulunur. Örnek: İz, dil, izci,ince,iyi, ilk, ilik, ilmik, irmik... (i) ile yapılmış kelimelerden meydana getirilen cümleleri iyi söylemeye çalışalım: İki dinle bir söyle.— İki el bir baş içindir. İnsan kıymetini insan bilir. Dilimizde bulunan yabancı kelimelerden süresi uzun olan (i) ye Rastlanır. Örnek: İcât, biçâre, fenni, ilmi, fiziki, cani, hayati, havâi, ilan….

17 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“İ” ÜNLÜSÜ Not: Düzeltme işareti yerinde kullanılmadığı için aslında “uzun i” sesi olmadığı halde bazı kelimeler bugün “uzun i” ye sahipmiş gibi yanlış telaffuz edilmektedir. DOĞRU YANLIŞ Defile defîle Hibe hîbe İhale îhale Lisan lîsan Nisan nîsan Spiker spîker Resmi geçit resmî geçit

18 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“İ” ÜNLÜSÜ TEKERLEMELER -İş ister, işten kaçar. -İstediğini söyleyen istemediğini işitir. -İbiş ile Memiş mahkemeye gitmiş. Mahkemeleşmiş mi, mahkemeleşmemiş mi?

19 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“O” ÜNLÜSÜ Konuşma dilimizde birbirinden ayrı söylenen iki (o) vardır. Biri (kalın o) diğeri de (ince o) dur. KALIN O Çeneler ve dil (kalın a) ünlüsünde olduğu gibidir. Dudakların alt ve üst köşeleri birbirine yaklaşır, ağzın açıklığı tam küçük bir yuvarlak gibi olur. (Kalın o) ya kelime başında sık rastlanır. Örnek: Ot, ova, ocak, olmak, oydu, oda, oymak, orman, ortak, odun…… Kalın (o) ya kelime sonunda dilimize yabancı dillerden geçmiş kelimelerde rastlanır. Örnek: bando, banyo, biblo, foto, mayo, manto, tango, pipo…..

20 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“O” ÜNLÜSÜ İNCE O (Kalın o) ya oranla daha ileriden söylenen bir ünlüdür. Dilimize geçen yabancı kelimelerden gelmiştir. Genellikle (l) nin inceltici etkisi dolayısıyla (l)den sonra gelen (o) sesleri incedir. Örnek: Lôbut, Lôca, lôdos, lôkanta, lôkma, lôkomotif, lôkum, lôsyon, lôş, nôhut, nôkta, nôta,…..

21 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“O” ÜNLÜSÜ TEKERLEMELER Obur ocakçı odunu oflaya oflaya oğullandırdı. Orada Osmanlı otağında ovalanan oymalar ozanındı.

22 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“Ö” ÜNLÜSÜ (ö) şu şekilde söylenir: Çeneler ve dil (açık e) ünlüsünde olduğu gibidir, dudakların alt ve üst köşeleri birbirine yaklaşıp ağzın açıklığı tam küçük bir yuvarlak gibi olur. (ö) ünlüsü çoğunlukla kelime başında bulunur. Örnek: öbek, öç, ödenek, ödünç, ödeşmek, ödev, öfke, öğrenmek, öğrenim, öğretim, öğünmek, öğüt, ökçe, öksürük, örs gibi,

23 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“Ö” ÜNLÜSÜ Öbürkü öcü öcünü ödünü öfleyerek öğelerini öğütledi. Öhö öhö öksüren ölümcül ömürlüyü önceden öpmüştü. Öküz ölür gönü kalır, yiğit ölür ünü kalır. Ödemişli ödlek Ömer öksürüklü Özdemir’in örsünü örseledi.

24 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“U” ÜNLÜSÜ Konuşma dilimizde birbirinden ayrı söylenen iki (u) vardır. Bunlardan biri (kalın u) diğeri de (ince u) dur. KALIN U (Kalın u) şu şekilde söylenir: Çeneler ve dil (kalın a) ünlüsünde olduğu gibidir. Dudakların alt ve üst köşeleri birbirine iyice yaklaşıp ağzın açıklığı tam küçük bir yuvarlak gibi olur. (Kalın u) ya kelime başında, ortasında ve sonunda sık rastlanır. Örnek: Uç, ucuz, uçak, uçurum, ulu, uykucu, uyku gibi.

25 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“U” ÜNLÜSÜ İNCE U (İnce u) şu şekilde söylenir: (Kalın u) ya oranla daha ileriden söylenen bir ünlüdür. İnce (u) söylenişte biraz uzun seslendirilir. Yabancı asıllı kelimelerden dilimize girmiştir. Örnek:bûse,gûya,mûcit,numûne,nûri,rûhi, Rûya,sûre,

26 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“U” ÜNLÜSÜ TEKERLEMELER Ucube uçarak udunu ufukta Uganda’ya uğurladı. Uhdesini ukala ulu orta umumda unutturamadı. Umdum umdum ; geri yumdum Uyku uykunun mayasıdır. Uyku uyku getirir, uyku et bitirir.

27 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“Ü” ÜNLÜSÜ Şu şekilde söylenir: Çeneler ve dil (açık e) ünlüsünde olduğu gibidir. Dudakların alt ve üst köşeleri birbirine iyice yaklaşıp büzülür. (ü) ünlüsüne dilimizde kelime başında, ortasında ve sonunda sık rastlanır. Örnek: Üç, üçgen, üçlü, üçüz, üflemek, Ülker, ülkü, ün, ünlem, ürkek ,ürpermek, üzüm, üstün, üşenmek, ütü, üye …...

28 ÜNLÜ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“Ü” ÜNLÜSÜ TEKERLEMELER Üzüm üzüme baka baka kararır. Ülkü üzüntüden üzüm üzüm üzüldü. Ücra ülkelerde üçboyutlu üçkağıtçılık üzerine ünlenen ütopyacı ümit, üçüz ümmilerle ütüldü. Ürününü ücretli ücretsiz üleştiren üsküplü üretici, üründen ümitli ümmetini üzdü.

29 ÜNSÜZ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“B” ÜNSÜZÜ Dudakların birleşip açılmasıyla meydana gelir. Kelimenin başında veya ortasında bulunur. Bi Be Ba Bo Bu Bö Bü Bi Bip Bep Bap Bop Bup Böp Büp Bip Bil Bel Bal Bol Bul Böl Bül Bil Bir Ber Bar Bor Bur Bör Bür Bir Bit Bet Bat Bot But Böt Büt Bit Bis Bes Bas Bos Bus Bös Büs Bis Babasının benekli bıldırcını bitişik bostanda böceklerden bunalarak büzüldü. C Dişler birbirine yaklaşık, dil ucu dizlerin ön kenarına yayılmış, alt çene aşağı düşerek çıkar. Ci Ce Ca Co Cu Cö Cü Ci Cip Cep Cap Cop Cup Cöp Cüp Cip Cik Cek Cak Cok Cuk Cök Cük Cik Cit Cet Cat Cot Cut Cöt Cüt Cit Cambaz Cevat cılız cimri coşkunla cömertliğe cumbada cüret ettiler.

30 ÜNSÜZ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
Ç C harfinden biraz daha sert olarak çıkar. Çıkış biçimi aynıdır. Çi Çe Ça Ço Çu Çö Çü Çi Çip çep Çap Çop Çup Çöp Çüp Çip Tiç Teç Taç Toç Tuç Töç Tüç Tiç Çardaklı çeşmedeki çırak, çiçekleri, çorbanın çöreğini ve çuvalları çürüttü.

31 ÜNSÜZ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
D Dilin damağın ön kısmına üst diş köklerine dokunmasıyla çıkarılır. Di De Da Do Du Dö Dü Di Dip Dep Dap Dop Dup Döp Düp Dip Dik Dek Dak Dok Duk Dök Dük Dik Dit Det Dat Dot Dut Döt Düt Dit Dir Der Dar Dor Dur Dör Dür Dir Diz Dez Daz Doz Duz Döz Düz Diz Davulcu dede dışarlıklı dikişçiyi dolandırırken dönemecin duvarından düştü.

32 ÜNSÜZ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
Üst kesici dişler alt dudağın üstüne dokunup açılmasıyla çıkarılır. Fil Fel Fal Fol Ful Föl Fül Fil Fit Fet Fat Fot Fut Föt Füt Fit Fip Fep Fap Fop Fup Föp Füp Fip Fif Fef Faf Fof Fuf Föf Füf Fif Futbolcular fundalıkta futbol oynadılar. Fondancı fondanları fokur fokur fokurdattı. G Dil sırtının damağın gerisini, bir de damağın daha ön kısmını kapatmasıyla meydana gelir. Gi Ge Ga Go Gu Gö Gü Gi Gik Gek Gak Gok Guk Gök Gük Gik Gip Gep Gap Gop Gup Göp Güp Gip Gif Gef Gaf Gof Guf Göf Güf Gif Gil Gel Gal Gol Gul Göl Gül Gil Gir Ger Gar Gor Gur Gör Gür Gir Geldin geldin gelme, geldin geri dönme. Galip Geyve’de gır gır gır giden gocuklu göçmen gururluya güldü.

33 ÜNSÜZ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“H” ünsüzü ağzımızın arka tarafında oluşur.  Hi He Ha Ho Hu Hö Hü Hi Hih Heh Hah Hoh Huh Höh Hüh Hih Hip Hep Hap Hop Hup Höp Hüp Hip Hit Het Hat Hot Hut Höt Hüt Hit Hil Hel Hal Hol Hul Höl Hül Hil Hir Her Har Hor Hur Hör Hür Halıcı Halil habersiz halde hasırları Haziran’da hayırsever Hayri’ye hazırladı. J Dişler birbirine, dil sırtı da katı damağa yaklaşır, havanın dil ortasından sızmasından meydana gelir. Ji Je Ja Jo Ju Jö Jü Ji Jij Jej Jaj Joj Juj Jöj Jüj Jij Jir Jer Jar Jor Jur Jör Jür Jir Jil Jel Jal Jol Jul Jöl Jül Jil Jale Japonyalı jandarmadan Japonca öğrendi. Japon Jiletlerinde Japonca yazılı.

34 ÜNSÜZ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
K Dil sırtının damağın gerisini, bir de damağın daha ön kısmını kapatmasıyla meydana gelir. İnce ünlülerle damağın ön kısmından kalın ünsüzlerle ise arka kısmından çıkar. Örnek 1: Kel, kir, kör, kedi, kefil Örnek2: Kaba, kaya, kaçak, kadastro, Ki Ke Ka Ko Ku Kö Kü Ki Kik Kek Kak Kok Kuk Kök Kük kik Kil Kel Kal Kol Kul Köl Kül Kil Kir Ker Kar Kor Kur Kör Kür Kir Kip Kep Kap Kop Kup Köp Küp Kip Kit Ket Kat Kot Kut Köt Küt Kit Kırk kırık küp, kırkının da kulpu kırık kırk kara küp Kaz kafalı kavgacı kabakçı kardeşin kabahati kahve kaftanı kakalamaktı.

35 ÜNSÜZ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
“L” ünsüzünde dilin ucu biraz daha geride sert damağa değmelidir. Hava dilin yanlarını titreterek sızar. Li Le La Lo Lu Lö Lü Li Lil Lel Lal Lol Lul Löl Lül Lil Lir Ler Lar Lor Lur Lör Lür Lir Lip Lep Lap Lop Lup Löp Lüp Lip Lit Let Lat Lot Lut Löt Lüt Lit Lin Len Lan Lon Lun Lön Lün Lin Löp löp löpü löpür löpür löpletti. Lalapaşa’da latif lavantacıyı lambasız lalezar layıkıyla lanetledi. M Dudakların birleşip açılması ve damağın hafif alçalmasıyla meydana gelir. Mi Me Ma Mo Mu Mö Mü Mi Mip Mep Map Mop Mup Möp Müp Mip Mir Mer Mar Mor Mur Mör Mür Mir Mil Mel Mal Mol Mul Möl Mül Mil Min Men Man Mon Mun Mön Mün Min Mim Mem Mam Mom Mum Möm Müm Mim Muhallebici melankolik Mısırlı Mirza, modern mösyöyle Muradiye’de müzik dinledi.

36 ÜNSÜZ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
Dilin damağın ön kısmına, diş köklerine dayanıp açılmasıyla meydana gelir. Ni Ne Na No Nu Nö Nü Ni Nip Nep Nap Nop Nup Nöp Nüp Nip Nil Nel Nal Nol Nul Nöl Nül Nil Nir Ner Nar Nor Nur Nör Nür Nir Nim Nem Nam Nom Num Nöm Nüm Nim Nin Nen Nan Non Nun Nön Nün Nin Nakkaş niyazi noktadaki nöbetçiye nutukta nükte yaptı. P Dudakların birleşip açılmasıyla ve açılma sırasında dışarıya hava fırlamasıyla meydana gelir. Pi Pe Pa Po Pu Pö Pü Pep Pap Pop Pup Pöp Püp Pil Pel Pal Pol Pul Pöl Pül Pil Pir Per Par Por Pur Pör Pür Pir Pit Pet Pat Pot Put Pöt Püt Pit Pis Pas Pos Pus Pös Püs Pis Pasaklı pinpon pislikten paklandı. Palavracı peltek pısırık pişkin poturlu pörsük pulcu püskürdü.

37 ÜNSÜZ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
Dil ucunun yukarıdaki kesici dişlere yakın noktayla meydana getirdiği kapağın bir çok defa açılıp kapanmasıyla meydana gelir.  Ri Re Ra Ro Ru Rö Rü Ri Ir Er Ar Or Ur Ör Ür Ir Rir Rer Rar Ror Rur Rör Rür Rir  Ramazanda Rizeli Remzi rüküş Rümeysa’ya rastlamış. Şu karşıda bir dal, dalda bir kartal; dal sarkar, kartal kalkar; kartal kalkar, dal sarkar. Dal kalkar, kartal sarkar, kantar tartar. S Dudaklar açıktır, dilin ucu alt diş köklerine yaklaşır ve hava dilin arasından tonsuz olarak sızar. Si Se Sa So Su Sö Sü Si Sil Sel Sal Sol Sul Söl Sül Sir Ser Sar Sor Sur Sör Sür Sis Ses Sas Sos Sus Sös Süs Zaman saman satar, saman zaman satar. Sen seni bil sen seni, bil sen seni bil sen seni, sen seni bilmez isen patlatırlar enseni.

38 ÜNSÜZ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
Dişler Birbirine yaklaştırılır, dudaklar ileri doğru uzanır, dilin sırtı damağa doğru kalkarken havanın dar bir geçitten sızmasıyla tonsuz olarak meydana gelir. Şı Şe Şa Şo Şu Şö Şü Şi Şil Şel Şal Şol Şul Şöl Şül Şır Şer Şar Şor Şur Şör Şür Şamlı, şemsiyeli, şıracı, şişko şoför; şölende şurupçuları şüphelendirdi. Şiş şişeyi şişlemiş, şişe keşişe “kiş” demiş. Şüpheli Şükrü, şüpheci şekiple Şakiri şüphelendirdi.

39 ÜNSÜZ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
T Dil ucunun damağın ön kısmına, üst diş köklerine dayanıp, birden açılmasıyla ve tonsuz olarak meydana gelir. Kelimelerin başında daha çok bulunur. Takılmak, tepki, tırnak, tüy, tüzük. Tı Te Ta To Tu Tö Tü Ti Tık Tek Tak Tok Tuk Tök Tük Tik Tır Ter Tar Tor Tur Tör Tür Tir Tazıya tavşanı tutturan iki tarafın hay huyudur. Tütün tüttürmez, tatlı tattırmaz.

40 ÜNSÜZ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
V Üst Kesici dişlerin alt dudağın iç kısmına dokunup açılmasıyla ve tonlu olarak meydana gelir. Var, varmak, verimli , vurmak Vı Ve Va Vo Vu Vö Vü Vi Vıv Vev Vav Vov Vuv Vöv Vüv Viv Vıl Vel Val Vol Vul Völ Vül Vil Vere Vere verem oldu Ver Allah’ın verdiğine, vur Allah’ın vurduğuna Varlıklı Veli, vırvırcı vedia voyvoda vuruşunda vücutlandılar.

41 ÜNSÜZ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
Dil ortasıyla ön damak arasından çıkar. Yap, yar, yıl, yağmur, yemek, yirmi, yönetim Yı Ye Ya Yo Yu Yö Yü Yi Yıy Yey Yay Yoy Yuy Yöy Yüy Yiy Yır Yer Yar Yor Yul Yöl Yül Yil Yaramaz, yarasız yapamaz. Yel yepelek yelken kürek Yalvaçlı yelpazeli Yıldız, yirmi yoksulun yumurtalarını yükledi.

42 ÜNSÜZ HARFLERİN SÖYLENİŞİ
Dilin ucu üst diş köklerine yaklaşır ve havanın dil ucundan sızlamasıyla tonlu olarak meydana gelir. Güzel, uz, yavuz, buz, göz Yabancı dillerden giren kelimeler arasında da “z” ünsüzüne rastlanır. Zooloji, züppe, cüz, zarar Zı ze za zo zu zö zü zi Zıp zep zap zop zup zöp züp zip Zıl Zel zal zol zul zöl zül zil Izı eze aza ozo uzu özö üzü Az kaz, uz kaz, boyunca kaz Zırdeli, zırzır deli, hınzır deli

43 KAYNAKLAR 1-Okur, S. (2013). Diksiyon Güzel ve Etkili Konuşma Sanatı. Öteki Adam Yayınları, İstanbul 2-Topçuoğlu, F. ve Özen M. (2012). Diksiyon ve Konuşma Eğitimi. Pegem Akademi, Ankara 3-Kartal, M. (2013). Ses Teknikleri. Ray Yayıncılık, İstanbul 4-Gürzap, C. (2011). Söz Söyleme ve Diksiyon. Remzi Kitabevi, İstanbul 5-Özdemir, E. (2002). Güzel ve Etkili Konuşma Sanatı. Remzi Kitabevi, İstanbul 6-Akbayır, S.(2011). Dil ve Diksiyon Yazılı ve Sözlü Anlatım Bozuklukları. Akçağ Yayınları, Ankara 7-Şenbay, N. (1991) Alıştırmalı Diksiyon Sanatı. İstanbul 8-Elik, R. (2010). Diksiyon Etkili Konuşma Teknikleri. Akis Kitap, İstanbul 9-Er, S. (2011). Temel Konuşma Teknikleri Diksiyon. Hayat Yayın Grubu, İstanbul 10-Güler, E. ve Hengirmen M. (2005). Ses Bilimi ve Diksiyon. Engin Yayınevi, Ankara