BBY 467 Bilimsel ve Kültürel Mirasın Dijitalleştirilmesi Ders 3: Kültürel Miras ve Dijitalleştirme İlişkisi, Dijitalleştirmeye Giriş Arş. Gör. Tolga Çakmak.

... konulu sunumlar: "BBY 467 Bilimsel ve Kültürel Mirasın Dijitalleştirilmesi Ders 3: Kültürel Miras ve Dijitalleştirme İlişkisi, Dijitalleştirmeye Giriş Arş. Gör. Tolga Çakmak."— Sunum transkripti:

1 BBY 467 Bilimsel ve Kültürel Mirasın Dijitalleştirilmesi Ders 3: Kültürel Miras ve Dijitalleştirme İlişkisi, Dijitalleştirmeye Giriş Arş. Gör. Tolga Çakmak

2 Dijitalleştirme nedir? Nasıl yapılır? Dijitalleştirme

3 Analog nesnenin dijital biçime aktarılması Nesne? Knowledge artifact, Cultural artifact Sayısallaştırma Sadece analog nesneler mi dijitalleştirilir? Dijitalleştirme

4 Kitaplar, Süreli yayınlar Gazeteler Tezler Haritalar Paralar Yazmalar Üç boyutlu nesneler Neler Dijitalleştirilebilir?

5 Elimizde eski yerel gazeteIerden 10 sayı var. Ayrı bir depoda da Kütüphanemizin bulunduğu şehre ilişkin bir fotoğraf koleksiyonu var. Bu koleksiyon bize bağış olarak verildi. Bu koleksiyona kullanıcılar isterlerse Kütüphaneyi ziyaret ettiklerinde erişebiliyorlar. Ama bu koleksiyona artık elektronik ortam üzerinden de erişim sağlamak istiyoruz. Senaryo 1

6 1930 ve 1939 yılları arasında yayımlanmış bir gazetenin bütün sayıları elimizde mevcut ve bunları dijitalleştirmek için kaynak bulduk. Bu gazetelerin tam metin arama kapasitesine sahip dijital versiyonunu oluşturmak istiyoruz. Senaryo 2

7 Elimizdeki fotoğraflar geçen hafta taşınma sırasında hasar gördü. Neyseki elimizde mikrofilmler var. Senaryo 3

8 -Hedef ? -Gerçekçi ve sürdürülebilir -Her nesne aynı ekipmanla dijitalleştirilebilir mi? -Maliyet -Her nesne aynı nitelikte mi? -Nesne içeriği? İçerikte metin varsa? -Teknik boyut -Çözünürlük? -Tanımlama -Hangi standart -Ne zaman -Telif Hakkı? Nelere dikkat edilmesi gerekir?

9 Birden fazla doğru araç olabilir, Elinizdeki aracı kullanarak nasıl dijitalleştirme yapacağınızı bilmeniz gerekir, Eski/değerli nesneler, Bu işlem elinizdeki nesneyi dijitalleştirmek için son şans olabilir, tarama sürecinde ve sonrasında kaliteyi garantilemek gerekir, Metin içeren dijital görüntüyü dijital metne çevirmek, Dijital kütüphaneler kullanıcılar için oluşturulur, online olarak yayımlamak için format seçimi Neden zor? ya da zor mu?

10 Planla dijitalleştirme için nesneyi seç, nesnenin metadatasını hazırla, dijitalleştirmeyi gerçekleştirmek için doğru ekipmanı seç, nesneyi tara (scan), grafik yazılımı kullanarak taranmış görüntüyü düzenle, dijital nesnenin web üzerinde sunulacak versiyonunu hazırla, dijital ana kopyayı emniyete al, nesneyi dijital kütüphanede yayınla İş akışı

11 Kurumsal yapı - Küçük ve orta ölçekli - Büyük ölçekli - Koordinasyon ve yönetim Süreç: Tek seferlik bir iş mi? İş akışı

12 Kurumun kendisi Hizmet alımı Karma Kim yapmalı

13 Seçim

14 Politika oluşturmadan sonraki ikinci aşama Neler dijitalleştirilmeli Öncelikler? Süreci etkileyecek önemli unsurlar İçerik ve karar verme gerektiren işlemleri kapsar Nesnenin sayısı, türü ve durumu İş ve zaman hesaplamaları

15 Seçim Telif ve Entelektüel Mülkiyet Hakları (Intellectual Property Rights (IPR)), Kanunlar ve yasalar Genellikle kütüphane içi erişime açılan yapılar Öksüz eserler (Orphan Works) Mevcut dijital versiyonların bulunması, Dijitalleştirmenin yüksek maliyeti Dış kaynaklanma

16 Ekipman Seçimi

17 TIFF Photoshop ve GIMP JPG, PNG PDF «Kalite» Metin yakalama -OCR Format

18 Erişim yönetimi Kimler nasıl erişecek? Nesnenin hangi bilgileri görüntülenecek Kullanılabilirlik Görünüm ve sunum Sunum

19 Europeana World Digital Library… http://www.wdl.org/en/item/4240/ Sunum

20

21 Erişimi artırmak (en temel amaç) Yeni hizmetler geliştirmek Orijinal kaynağın zarar görmesini engellemek ve koruma altına almak Teknik altyapının geliştirilmesi Ekonomik gelişim sağlamak Neden?

22 Ne yapılmalı

23 Seçim politikası Dönüştürme Kalitesi Kontrol Programı Koleksiyon yönetimi Sunum Uzun süreli erişimin sağlanması, sürdürülebilirlik ve yeniden kullanım Temel Bileşenler

24 Yeniden üretim Erişim Süreç Tanımların odak noktası: kültürel bellek kurumları Arşivler, belge yönetimi uygulamaları Kültürel belleğin dışsallaşmasını sağlama İşlevler

25 Hem teknik bir işlemler bütünü hem de kültürel varlıkların yaşatımına yönelik bir süreç farklı ortamlardaki materyallerin elektronik ortamda görüntülenebilecek formatlara taşınması, fiziksel ortamdaki ya da analog ortamdaki materyallerin elektronik ortamda depolanabilecek uygun ortama getirilmesi, tarama ve yakalama, işleme, depolama ve erişim evrelerinden oluşan bir süreç, kültür varlıklarının toplanması, korunması ve dağıtımında kültürel bellek kurumları ile bütünleşmiş işlemler Genel Değerlendirme:

26 Ne kazandırır: gereksinim duyulan materyale daha hızlı ve kolay erişimin sağlanması, dijital ortamdaki materyalin içeriğinin daha kolay aranabilmesi ve içeriğe daha kolay erişim, dijital ortamdaki görüntülerin genişletilebilir bir biçimde tutulması, dijitalleştirilen içeriğin diğer bilgi kaynaklarıyla da bütünleştirilebilir hale getirilmesi, doküman dağıtım maliyetinin düşmesi, materyallerin eş zamanlı olarak birden çok kişi tarafından kullanılabilmesi, nadir ve yıpranmış eserlerin korunması gibi olanaklar Genel Değerlendirme:

27

28

29 Genel Değerlendirme Ne öğrendiniz?

30 BBY 467 Bilimsel ve Kültürel Mirasın Dijitalleştirilmesi Arş. Gör. Tolga Çakmak Ders 3: Kültürel Miras ve Dijitalleştirme İlişkisi, Dijitalleştirmeye Giriş