Caner GÖK Yüzey Suları İzleme Şube Müdürlüğü Uzman Yardımcısı.

... konulu sunumlar: "Caner GÖK Yüzey Suları İzleme Şube Müdürlüğü Uzman Yardımcısı."— Sunum transkripti:

1 Caner GÖK Yüzey Suları İzleme Şube Müdürlüğü Uzman Yardımcısı

2 SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ * 2000/60/EC sayılı Avrupa Birliği (AB) Su Çerçeve Direktifi, 22 Aralık 2000 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Yüzme Suyu Direktifi Tehlikeli Maddeler Direktifi Tatlısu Balıkları Direktifi Kabuklu Su Ürünleri Direktifi

3 SÇD Kardeş Direktifleri: – Kentsel Atıksu Arıtımı Direktifi, – Nitrat Direktifi, – Entegre Kirlilik Koruma ve Kontrol Direktifi yürürlükte kalmıştır. (Bu direktifler ile koordinasyonunun önemi vurgulanmıştır. ) Direktif tüm iç suların korunmasını kapsamaktadır. Göller Nehirler Kıyı Suları Geçiş Suları Yeraltı Suları SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ

4 * Su kaynaklarının korunması, geliştirilmesi ve kalitedeki kötüye gidişin engellenmesi; * Su kaynaklarının uzun dönemli korunmasına yönelik sürdürülebilir su kullanımının sağlanması; * Öncelikli maddelerin deşarjı ve öncelikli tehlikeli maddelerin deşarjının engellenmesi veya kullanımdan kaldırılması gibi özel önlemlerle sucul ekosistemin korunması ve geliştirilmesinin sağlanması; SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ

5 * Yeraltı suyu kirliliğinin azaltılması ve daha fazla kirlenmesinin önlenmesinin sağlanması; * Taşkın ve kuraklıkların neden olduğu etkilerin hafifletilmesine katkıda bulunulmasıdır. * Direktifin ana hedefi yüzeysel tüm su kütlelerinin statülerinde kötüye gidişin engellenmesi ve 2015 yılı itibari ile tüm su kütlelerinde “İYİ STATÜ”ye ulaşılabilmesidir.

6 SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ * Direktif, hedeflerine ulaşmak için havza bazında yönetim esasını benimsemiştir. * Üye ülkeler NHYP çerçevesinde; * İzleme ağını oluşturmak, * Su kütlelerinin mevcut statüsünü belirlemek ve hedefe ulaşılabilmesi için önlemler programını oluşturmak, * İzleme sonuçlarına göre mevcut su kütlelerinin statüsünün gösterildiği bir harita hazırlamak zorundadır.

7 MADDE 8 * Yüzey suyu izleme (ekolojik ve kimyasal durum ve ekolojik potansiyel) * Yer altı suyu izleme (miktar ve kimyasal durum) * Korunan Alanlar ( içme suyu, kuş ve habitat direktifi koruma alanları) SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ ve İZLEME EK V.1 – YÜZEY SUYU DURUMU * Ekolojik durum sınıflandırması için kalite unsurları * Kimyasal ve fiziko-kimyasal kalite unsurları * Ekolojik ve kimyasal durumun izlenmesi, sınıflandırılması ve sunumu

8 SU ÇERÇEVE DİREKTİFİNE GÖRE YÜZEY SULARINDA KİMYASAL İZLEME İYİ YÜZEYSEL SU DURUMU İYİ KİMYASAL DURUM ÖNCELİKLİ MADDELER İYİ EKOLOJİK DURUM/POTANSİYEL DİĞER ÖNEMLİ KİRLETİCİLER BİYOLOJİK KALİTE UNSURLARI FİZİKO- KİMYASAL PARAMETRELE R HİDROMORFOLOJİK KALİTE ELEMENTLERİ Çevresel Kalite Standartı

9 SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ ve İZLEME

10 SU ÇERÇEVE DİREKTİFİNE GÖRE İZLEME TÜRLERİ

11 SU ÇERÇEVE DİREKTİFİNE GÖRE İZLEME TÜRLERİ

12 * HEDEFLER : * Etki değerlendirme sürecini desteklemek ve doğrulamak * Risk değerlendirmesi sınırlı ise daha çok gözetimsel izleme yapmak gerekecektir. * Gelecekte izleme programlarının etkili ve verimli bir şekilde tasarlanması için bilgi sağlamak * Nehir havzası bölgesindeki genel su durumunu değerlendirmek * Uzun süreli değişiklikleri değerlendirmek : * Doğal durumlar. * İnsan etkisi gösteren GÖZETİMSEL İZLEME

13 * İZLEME NOKTALARININ SEÇİLMESİ : * Nehir havzası bölgesindeki genel su durumunu değerlendirmek için yeteri sayıda su kütlesinin olması gerekir. * Nehir havzası bölgesindeki su akış hızının dikkate değer olduğu noktalar * Uluslararası sözleşmeler uyarınca tasarlanmış bölgeler ile Üye Devlet sınırlarından geçen su kütleleri GÖZETİMSEL İZLEME

14 (Parametreler ve İzleme Sıklıkları) Fiziko-kimyasal parametreler Göl Nehir Termal koşullar44 Oksijen44 Tuzluluk44 Nutrient44 Asidifikasyon44 Deşarj edilen diğer kirleticiler12 Deşarj edilen öncelikli maddeler12 Diğer kirleticiler11 Öncelikli maddeler11

15 SU ÇERÇEVE DİREKTİFİNE GÖRE İZLEME TÜRLERİ

16 * HEDEFLER : * Çevresel hedefleri karşılayamama riskini taşıyan su kütlelerinin durumunu belirlemek * Uygulanan önlemler programı neticesinde su kütlelerinin durumunda ortaya çıkan değişiklikleri değerlendirmek OPERASYONEL İZLEME * Fiziko-kimyasal Parametreler * Biyolojik Parametreler * Hidromorfolojik Parametreler * Öncelikli Maddeler * Diğer belirli kirleticiler Riske göre gerekli olan parametreler izlenir.

17 * İZLEME BÖLGELERİNİN SEÇİMİ * Bir su kütlesi için birden fazla istasyon gerekebilir.. * Aynı su kütlesindeki farklı alanlarda farklı baskılar. * Bir su kütlesinde hiç izleme noktası olmayabilir. * Su kütlesinin hemen yanında bulunan bir su kütlesi mevcut baskının büyüklüğüne ve etkisine ilişkin yeterince bilgi veriyor olabilir. * KALİTE UNSURLARININ SEÇİMİ : * Su kütlesinin maruz kaldığı baskıları gösteren kalite unsurlarının izlenmesi * Belirlenen baskılara en hassas olan biyolojik kalite unsurunu gösteren parametreler * Belirlenen baskılara en hassas olan fiziko-kimyasal kalite unsurlarını gösteren parametreler * Deşarj edilen bütün öncelikli maddeler ve ciddi miktarda deşarj edilen diğer kirleticiler OPERASYONEL İZLEME

18 * Belirlenmiş baskı * Baskıya göre değişen parametreler Her zaman Ölçülmesi Gereken Parametreler * Sıcaklık * pH * İletkenlik * Oksijen * Seki Disk Tarım Sektörü için Ölçülen Parametreler * Nutrientler * Pestisitler OPERASYONEL İZLEME (Parametre ve Sıklıklar)

19 Atıksu Deşarjları için Ölçülen Parametreler * Organik yükler (Çözünmüş Oksijen, COD, BOD, AKM) * Nutrientler * Deşarj edilen öncelikli maddeler ve diğer kirleticiler OPERASYONEL İZLEME (Parametre ve Sıklıklar)

20 * Deri Endüstrisi ●Krom (Diğer ağır metaller) * Elektrik Santrali ●Boron * Metal Endüstrisi ●Siyanür ●Ağır Metaller * Madencilik ●Ağır Metaller ●Sülfat * Endüstriyel Alanlar ●Bilinen kirleticiler ve öncelikli maddeler * Operasyonel izlemede sektöre özgü parametreler ve izleme sıklıkları edinimiş tecrübelere göre değişiklik gösterebilir. OPERASYONEL İZLEME (Parametre ve Sıklıklar)

21 SU ÇERÇEVE DİREKTİFİNE GÖRE İZLEME TÜRLERİ

22 * İyi su durumuna ulaşamamış ve gözetimsel izleme ile çevresel hedeflerin karşılanamayacağı belirlenen ve operasyonel izlemenin oluşturulmadığı su kütlelerinde nedenlerin tespit edilmesi için yapılır. * Kaza durumlarında kirlilik boyutunun tespiti için yapılır. * Parametreler ve ölçüm sıklıkları mevcut durum göz önüne alınarak tespit edilir. ARAŞTIRMACI İZLEME

23 * Zorunlu olmayan ancak Direktifte önerilen bir izleme türüdür. * Habitat Direktifi kapsamında korunan habitat ve türlerin korunduğu alanlarda, * Sulak Alanlar Direktifi kapsamında korunan alanlarda, * Diğer AB mevzuatı kapsamında korunan alanlarda, * içme suyu elde edilen alanlarda yapılır. KORUNAN ALAN İZLEMESİ

24 İZLEME SIKLIĞI İÇME SUYU ÇEKİM NOKTALARI Hizmet verilen toplumun nüfusu 30.000den fazla ise yılda 12 kez Hizmet verilen toplumun nüfusu 10.000 ile 30.000 arasındaysa yılda 8 kez. Hizmet verilen toplumun nüfusu 10.000den az ise yılda 4 kez SUCUL TÜRLERİN KORUNMASI İÇİN TAHSİS EDİLEN ALANLAR Aylık YÜZME SULARI Haziran ve Eylül arasında aylık olarak (yılda 4 kez) DUYARLI BÖLGELER Aylık HASSAS ALANLAR Yılda 6 kez HABITAT VE TÜR KORUMA ALANLARI Korunan alanların tayin edildiği mevzuatın gerekliliklerini yerine getirme konusunda SÇD programları yeterli olduğu için ek bir izleme yapmaya gerek yoktur.

25 SU VE SEDİMAN İÇİN TOKSİSİTE VERİLERİ ARAZİ VERİLERİ FİZİKO-KİMYASAL VERİLER BİYOAKÜMÜLASYON- BİYOKONSANTRASYON ÇKS KUŞ VE MEMELİLERDE TOKSİSİTE VERİLERİ İzleme Sonuçlarının Değerlendirilmesi

26 * İnsan sağlığı ve çevrenin korunması amacıyla aşılmaması gereken sınır değer. * Ölçülen konsantrasyon < ÇKS : İYİ SU DURUMU √ * Ölçülen konsantrasyon > ÇKS : KÖTÜ SU DURUMU X * ARKA PLAN KONSANTRASYONU-APK * Doğal ve jeolojik prosesler sonucu, insan etkisine dayanmayan kirlilik konsantrasyonudur. * APK > ÇKS İLAVE RİSK YAKLAŞIMI ÇKS= APK + ÇKS * APK < ÇKS NORMAL RİSK YAKLAŞIMI Çevresel Kalite Standartları

27 İyi Ekolojik Durum BiyolojikHidromorfolojikFiziko-kimyasal Spesifik Kirleticiler İyi Kimyasal Durum Öncelikli Maddeler ÇKS İzleme Sonuçlarının Değerlendirilmesi

28 İZLEME SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

29 FİZİKO-KİMYASAL VE KİMYASAL PARAMETRE LİSTESİ

30