Özellikleri  1911 yılında Selanik’te çıkan “Genç Kalemler” dergisinde Ömer Seyfettin’in “Yeni Lisan” adlı makalesinin yayımlanmasıyla başlar.  Sade.

... konulu sunumlar: "Özellikleri  1911 yılında Selanik’te çıkan “Genç Kalemler” dergisinde Ömer Seyfettin’in “Yeni Lisan” adlı makalesinin yayımlanmasıyla başlar.  Sade."— Sunum transkripti:

1

2

3 Özellikleri  1911 yılında Selanik’te çıkan “Genç Kalemler” dergisinde Ömer Seyfettin’in “Yeni Lisan” adlı makalesinin yayımlanmasıyla başlar.  Sade Türkçenin bir dava olarak ele alınması ilk kez bu dergide ortaya konulmuştur.  “Milli Edebiyat” terimi de ilk defa bu dergide kullanılmıştır.  Bu dönem sanatçılarının şiir anlayışıyla, Fecr-i Ati topluluğunun şiir anlayışı birbirinden pek farklı değildir. “Şiir vicdani bir keyfiyettir” düşüncesinde olan şairleri bireysel konuları işlerler.  Daha sonra 1917 yılında yaptıkları bir toplantıda, hece ölçüsünü kullanma, günlük konuşma diliyle yazma noktasında birleşen şairlerin, içerik konusunda her birinin ayrı bir yaklaşımda olduğu gözlenir.  Bu dönem sanatçıları Divan edebiyatını, Doğu edebiyatının; sonrasını ise Batı edebiyatının taklitçisi olmakla suçlarlar.  Şiirde daha çok bireysel konulara yönelen bu dönem sanatçıları, roman ve öyküde sosyal meselelere eğilmişler; milliyetçilik düşüncesi, Kurtuluş savaşı gibi konuları ele almışlardır.

4 Milli Edebiyatın Dil Anlayışı  Yabancı dilbilgisi kuralları, Arapça, Farsça ad ve sıfat tamlamaları bırakılmalıdır.  Yabancı sözcükler, kendi dillerinde dilbilgisi bakımından hangi türden olursa olsun, Türkçede ne olarak kullanılıyorsa, dilbilgisi yönünden o türden sayılmalıdır.  Arapça ve Farsça’dan gelen sözcüklerden, konuşma diline kadar girip yaygınlaşmış olanlar Türkçeleşmiş sayılmalı ve kullanılmalıdır.  İstanbul hanımlarının günlük konuşma dili esas alınmalıdır.  Terimler bilimle ilgili oldukları için aynen kullanılmalıdır.  Türkiye Türkçesine diğer Türk lehçelerinden sözcük alınmamalıdır.

5 Milli Edebiyat Sanatçıları  Ömer Seyfettin  Ali Canip Yöntem  Ziya Gökalp  Mehmet Emin Yurdakul  Yakup Kadri Karaosmanoğlu  Halide Edip Adıvar  Refik Halit Karay  Reşat Nur Güntekin  Mehmet Fuat Köprülü

6 Ömer SEYFETTİN  Maupassant tarzı olay hikayeciliğinin bizdeki en büyük ismidir.  Hikayeciliği meslek olarak gören ilk sanatçıdır.  Genç Kalemler dergisinde yayımlanan “Yeni Lisan” makalesiyle dilin sadeleştirilmesi gerektiğini savunmuştur.  Uzun cümlelerden, söz oyunlarından, yabancı sözcük ve tamlamalardan kaçınmış, konuşma ve yazı dili arasında bir uyum kurmaya çalışmıştır.  “Toplum için sanat” anlayışıyla milli değerlere yönelmenin önderliğini yapmıştır.  Realist bir yazardır.  HikayeIerinde milIi bilinci uyandırma ve güçlendirme amacı taşımıştır.  Mizahtan da yararlanarak toplumdaki aksayan yönleri eleştirmiştir; bu bakımdan hikayeleri toplumsal hiciv karakteri taşır.  Hikayeleri teknik açıdan zayıftır, tasvirlere, psikolojik tahlillere önem vermez, daha çok olayı ön plana çıkarır.  Türk tarihi, toplum sorunları, çocukluk anıları ve balkanlardaki Türkler, başlıca konulardır.  Hikayelerinde menkıbe, efsane, destan, halk fıkraları ve tarihten yararlanmıştır.  Kitaplaştırmadığı az sayıda şiirleri de vardır. ESERLERİ: Hikaye: Ashab-ı Kehfimiz, İlk Düşen Ak, Yüksek Ökçeler,Bomba, Bahar ve Kelebekler, Beyaz Lale, Aşk Dalgası,Gizli Mabet, Tarih Ezeli Bir Tekerrür, Pembe İncili Kaftan,Kaşağı, Falaka, Kızıl Elma Neresi, Başını Vermeyen Şehit,Diyet, And, Teke Tek, Kütük, Efruz Bey, Yalnız Efe…

7 Ali Canip YÖNTEM  Fecr-i Ati topluluğundan Genç Kalemler dergisine geçmiştir.  Hem heceyi hem de aruzu kullanmıştır.  Eleştirileri, makaleleri ve edebiyat tarihi araştırmalarıyla tanınmıştır. ESERLERİ:  Şiir: Geçtiğim Yol  Makale: Mil Edebiyat Meselesi ve Cenap Bey’le Münakaşalarım  Antoloji: Türk Edebiyatı Antolojisi

8 Ziya GÖKALP  Türkçülük akımını sistemleştiriştir ve Türk milliyetçiliği fikrini “Türkiyecilik”, “Oğuzculuk ve Türkmencilik”, “Turancılık” devrelerine ayırmıştır.  Şair ve yazar kimliği kadar sosyolog olarak da önemlidir; sosyoloji çalışmalarında Emile Durkheim’den etkilenmiştir.  Türk sosyolojisinin kurucusu olarak görülmüştür.  İslamiyet öncesi Türk tarihiyle ilgili araştırmalar yapmıştır.  Konuşma dilinin aynı zamanda yazı dili olmasını, edebi eserlerde İstanbul ağzının esas alınmasını ve heceyi kullanmak gerektiğini savunmuştur. ESERLERİ:  Dergi: Yeni Mecmua, Küçük Mecmua  Şiir: Kızıl Elma, Yeni Hayat, Altın Işık  Makale; Türkleşmek — İslamlaşmak — Muassırlaşmak  inceleme: Türkçülüğün Esasları, Türk Medeniyeti Tarihi  Mektup: Malta Mektupları

9 Mehmet Emin YURDAKUL  “Türk Şairi”, “MilIi Şair” unvanlarıyla anılmıştır.  Milli duyguları dile getirdiği ilk şiiri Cenge Giderken’le heceyle şiir yazma eğiliminin öncülüğünü yapmıştır.  Anadolu insanının acılarını, düşmana karşı mücadelesini coşkun bir dille anlatan ilk şairdir.  Bütün şiirlerinde sade bir dil ve hece ölçüsü kullanmıştır. ESERLERİ: Şiir: Türkçe Şiirler, Türk Sazı, Ey Türk Uyan, Tan Sesleri, Ordunun Destanı, Aydın Kızları, Zafer Yolunda, Ankara, Turan’a Doğru, isyan ve Dua

10 Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU  Eserlerinde Türk toplumunun Tanzimat’tan Cumhuriyet dönemine geçirdiği dönüşümleri anlatmıştır.  Fecr-i Ati’den Milli edebiyata geçen bir sanat çizgisi izlemiştir.  1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı yıllarını, Türk toplumunun yaşamını ve sorunlarını işledi.  Romanlarını sağlam bir teknikle kaleme almış, karakterleri başarıyla canlandırmıştır.  “Toplum için sanat” anlayışıyla ağır olan dilini sadeleştirmiştir.  Türk edebiyatına tezli roman düşüncesini -özellikle “Yaban”la- getirmiştir.  Realizmden etkilenmiştir. ESERLERİ: Roman: Kiralık Konak, Nur Baba, Yaban, Ankara, Sodom ve Gomore, Hüküm Gecesi, Panaroma, Nur Baba, Hep 0 Şarkı,Bir Sürgün Hikaye: Bir Serencam, Milli Savaş Hikayeleri, Rahmet Mensur Şiir: Erenlerin Bağından, Okun Ucundan Anı: Zoraki Diplomat, Anamın Kitabı, Gençlik ve Edebiyat Hatıraları, Vatan Yolunda, Politikada 45 Yıl Ulus gazetesinde Kurtuluş Savaşıyla ilgili yazdığı makaleleri: Ergenekon Biyografi: Atatürk

11 Eserlerinin İçeriği  Hep o şarkı Abdülaziz döneminin yaşamı,  Bir Sürgün II. Abdülhamit’in baskılı yönetimiyle savaşmak için Fransa’ya kaçan Jön türkler,  Kiralik Konak Tanzimat’tan I. Dünya Savaşı’na kadar yetişen üç kaşaktaki görüş ayrılığı,  Hüküm Gecesi Meşrutiyet devrinindeki Bektaşi tekkelerinin durumu,  Sodom ve Gomore mütareke döneminde, işgal altındaki İstanbul’da ortaya çıkan ahlaki çöküntü,  Yaban Kurtuluş Savaşı yıllanrındaki bir Anadolu köyü,  Ankara yeni başkentin üç dönemi,  Panorama I, II Cumhuriyet döneminin 1952’ye kadarki durumunu bir bir ele almıştır.

12 Halide Edip ADIVAR  Roman, hikaye ve anı türlerinde eserler vermiştir,  Tekniği zayıf olmakla beraber tasvir ve tahlilleri güçlü romanlarıyla tanınmıştır.  Süssüz, kısa cümleli romanlarında güçlü kişilikli kadın kahramanlar ön plandadır.  Aşk ve kadın psikolojisini işlediği ilk romanlarından (Handan, Seviye Talip) sonra Türkçülük hareketinin ve MilIi mücadelenin etkisiyle toplumsal konulara yönelmiştir.  Kurtuluş Savaşı sürecini anlattığı Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye gibi romanlarıyla sevilmiştir. Ateşten Gömlek Türk edebiyatında Kurtuluş Savaşını işleyen ilk romandır.  Sinekli Bakkaldan sonraki romanlarında sosyal çevre tasvirlerine büyük önem vermiştir.  Realizmden etkilenmiştir. ESERLERİ: Roman: Seviye Talip, Handan, Son Eseri, Yeni Turan, Ateşten Gömlek, Kalp Ağrısı, Vurun Kahpeye, Sinekli Bakkal, Tatarcık, Yol Palas Cinayeti... Hikaye: Dağa Çıkan Kurt, Harap Mabedler, İzmir’den Bursa’ya, Kubbede Kalan Hoş Seda Anı: Türkün Ateşle İmtihanı, Mor Salkımlı Ev

13 Refik Halit KARAY  Deneme, fıkra, mizah, hiciv, roman ve hikaye türlerinde eserler vermiştir.  Türkçeyi büyük bir ustalıkla kullanmıştır.  Beyrut ve Halep’te 15 yıl sürgün hayatı yaşamıştır.  Sürgün hayatında tanıdığı Anadolu’yu ve Anadolu dışındaki yerleri anlamıştır.  Türk edebiyatında bir yazarın Anadolu’yu yakından tanıyarak, içinde bulunarak Anadolu’yu anlattığı ilk hikayeler olan Memleket Hikayeleri ile tanındı.  “Kirpi” takma adıyla mizahi hicivler yazmıştır.  Realizmden etkilenmiştir. ESERLERİ: Roman: Yezidin Kızı, Sürgün, Bugünün Saraylısı, Kadınlar Tekkesi, Yeraltında Dünya Var, Istanbul’un İç yüzü, Çete,Nilgün Hikaye: Memleket Hikayeleri, Gurbet Hikayeleri Mizah: Kirpinin Dedikleri Tiyatro: Deli

14 Reşat Nuri GÜNTEKİN  Roman, öykü, gezi, eleştiri ve tiyatro türlerinde eserler vermiştir.  Sade bir dille yazdığı eserlerinde Türkçeyi tüm canlılığıyla kullanmıştır.  İstanbullu idealist bir genç kızın, Feride’nin, öğretmen olarak gittiği Anadolu’da yaşadıklarını anlattığı Çalıkuşu’yla sevilmiştir.  Yaprak Dökümü’nde Batılılaşmanın Türk aile yapısı üzerindeki olumsuz etkisini; Yeşil Gece’de Kurtuluş Savaşı yılları ve sonrasında dini istismar eden kişilerin eleştirisini romanlaştırır.  Öğretmenliğinden dolayı tanıdığı Anadolu’yu, gözlemci yönüyle yansıtmıştır.  Romantizm ve realizm akımlarından etkilenmiştir.  Görevi sırasındaki gözlemlerini anlattığı Anadolu Notları gezi türünün en önemli eserlerindendir. ESERLERİ: Roman: Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Matmazel Noraliya’ nın Koltuğu, Bir Tereddüdün Romanı, Sözde Kızlar, Fatih-Harbiye, Yalnızız, Mahşer

15 Milli Mücadele Yıllarında veya Sonrasında Yazılmış Milli Mücadele Konulu Önemli Eserler Git BaharHalide NusretŞiir İstiklal MarşıMehmet AkifŞiir Kuvayi Milliye DestanıNazım HikmetŞiir Dağa Çıkan KurtHalide Edip AdıvarÖykü Milli Savaş HikayeleriYakup KadriÖykü Vurun KahpeyeHalide EdipRoman Ateşten GömlekHalide EdipRoman Sodom ve GomoreYakup KadriRoman YabanYakup KadriRoman AnkaraYakup KadriRoman Yeşil GeceReşat NuriRoman ÇeteRefik HalitRoman Esir Şehrin İnsanlarıKemal TahirRoman Yorgun SavaşçıKemal TahirRoman Küçük AğaTarık BuğraRoman Kurtlar SofrasıAttila İlhanRoman Vatan YolundaYakup KadriAnı Türk’ün Ateşle İmtihanıHalide EdipAnı ErgenekonYakup KadriMakale

16 Erbaa | 2009