Amaç Öğrenme Hedefleri Katılımcıların; «Çalışma ortamından kaynaklanan nedenlerle meydana gelen özel bir hastalık grubu olan meslek hastalıkları konularında.

... konulu sunumlar: "Amaç Öğrenme Hedefleri Katılımcıların; «Çalışma ortamından kaynaklanan nedenlerle meydana gelen özel bir hastalık grubu olan meslek hastalıkları konularında."— Sunum transkripti:

1

2 Amaç Öğrenme Hedefleri

3 Katılımcıların; «Çalışma ortamından kaynaklanan nedenlerle meydana gelen özel bir hastalık grubu olan meslek hastalıkları konularında sebep- sonuç ilişkilerini bilmelerine ve kavramalarına yardımcı olmaktır...» Konunun Genel Amacı Konunun Genel Amacı Meslek hastalığı tanımını yapar Meslek hastalıkları sınıflandırmasını sıralar Meslek hastalıkları tıbbi ve yasal tanı sürecini gösterir Meslek hastalıklarından korunmayı açıklar Türkiye'de ve dünyada meslek hastalıkları istatistiklerini karşılaştırır Öğrenme Hedefleri Öğrenme Hedefleri Meslek hastalığı tanımı Meslek hastalıkları sınıflandırması Meslek hastalıkları tıbbi ve yasal tanı süreci Meslek hastalıklarından korunma Türkiye'de ve dünyada meslek hastalıkları istatistikleri İlgili mevzuat  Meslek Hastalıkları Tespiti İşlemleri Genelgesi (2008- 113) Konunun Alt Başlıkları Konunun Alt Başlıkları

4

5 NEDEN SAĞLIK GÖZETİMİ? Üretim süreçleri hem bedenen hem de zihnen işçiyi zorlarken, yapılan işin özelliğine göre işyerindeki; Fiziksel Kimyasal Biyolojik Psikolojik Ergonomik …………..…….. faktörler sağlığı tehlikeye sokmamalıdır. Üretim süreçleri hem bedenen hem de zihnen işçiyi zorlarken, yapılan işin özelliğine göre işyerindeki; Fiziksel Kimyasal Biyolojik Psikolojik Ergonomik …………..…….. faktörler sağlığı tehlikeye sokmamalıdır.

6 Fiziksel Riskler Kimyasal Riskler Psikososyal Riskler Biyolojik Riskler Sa ğ lık Açısından Risk İşyerinde Bulunan Risk Faktörleri Çalışanın Bireysel Özellikleri ÖNLEM GELİŞTİRME SÜRDÜRME

7 SAĞLIK GÖZETİMİNİN HEDEFİ 1.Sağlığı olumsuz etkileyen risk faktörlerini bilmek, 2.Çalışanın bireysel özelliklerini bilmek, 3.Sağlığı korumak, sürdürmek ve geliştirilmek, 1.Sağlığı olumsuz etkileyen risk faktörlerini bilmek, 2.Çalışanın bireysel özelliklerini bilmek, 3.Sağlığı korumak, sürdürmek ve geliştirilmek,

8 SAĞLIK GÖZETİMİNİN UYGULAMA İLKELERİ 1.İşyeri ortam faktörlerini değerlendirme 2.Uygun işe yerleştirme (İşe Giriş Muayenesi) 3.İşyeri sağlık risklerini kontrol etme 4.Aralıklı kontrol muayeneleri (Periyodik Muayene) 5.İşyerinde sağlık hizmeti sunma 6.Sağlık eğitimi ve danışmanlık 1.İşyeri ortam faktörlerini değerlendirme 2.Uygun işe yerleştirme (İşe Giriş Muayenesi) 3.İşyeri sağlık risklerini kontrol etme 4.Aralıklı kontrol muayeneleri (Periyodik Muayene) 5.İşyerinde sağlık hizmeti sunma 6.Sağlık eğitimi ve danışmanlık

9

10 ORTAM RİSK FAKTÖRLERİ 1.İşin niteliğine göre ortamda hangi risk faktörlerin bulunduğu tahmin edilebilir. Bunun için; Uzman görüşü almak İşçilerin görüşlerine başvurmak 2.Kesin bilgi için ortamdaki risk faktörlerinin düzeyi ölçülmelidir. Bu ölçümler iş hijyeni çalışmaları olarak adlandırılır. 1.İşin niteliğine göre ortamda hangi risk faktörlerin bulunduğu tahmin edilebilir. Bunun için; Uzman görüşü almak İşçilerin görüşlerine başvurmak 2.Kesin bilgi için ortamdaki risk faktörlerinin düzeyi ölçülmelidir. Bu ölçümler iş hijyeni çalışmaları olarak adlandırılır.

11 ORTAM RİSK FAKTÖRLERİNİN ÇALIŞANA ETKİSİ Bu konuda oluşturulmuş standartlar vardır. Örneğin kimyasallarla ilgili oluşturulan bu standartlara «MAK ve ESD-TLV» değerleri denir. Kimyasal maddelerle ilgili tüzükte; 300’den fazla maddeyle ilgili MAK-MAC ve ESD-TLV miktarları ile tozlara ait sınır değerler belirlenmiştir. Bu konuda oluşturulmuş standartlar vardır. Örneğin kimyasallarla ilgili oluşturulan bu standartlara «MAK ve ESD-TLV» değerleri denir. Kimyasal maddelerle ilgili tüzükte; 300’den fazla maddeyle ilgili MAK-MAC ve ESD-TLV miktarları ile tozlara ait sınır değerler belirlenmiştir.

12 MAK–MAC «Maximum Allowable Concentration» MAK – MAC «Müsaade Edilen Azami Konsantrasyon» MAK düzeyinin aşılması durumunda «akut toksik (zehirlenme) belirtilerinin» ortaya çıkacağı öngörülmektedir. MAK – MAC «Müsaade Edilen Azami Konsantrasyon» MAK düzeyinin aşılması durumunda «akut toksik (zehirlenme) belirtilerinin» ortaya çıkacağı öngörülmektedir.

13 ESD-TLV «Eşik Sınır Değer - Treshold Limit Value» ESD – TLV «Eşik Sınır Değer» ESD-TLV; Günlük ortalama değeri yada eşik değeri gösterir. «Etkisi uzun dönemde ortaya çıkacak (kronik) maddelerin ölçümünde tercih edilir.» ESD – TLV «Eşik Sınır Değer» ESD-TLV; Günlük ortalama değeri yada eşik değeri gösterir. «Etkisi uzun dönemde ortaya çıkacak (kronik) maddelerin ölçümünde tercih edilir.»

14 Gürültü Ölçümü Toz Ölçümü Metal ve Gaz Ölçümü Radyasyon Ölçümü Termal Konfor Değerlendirmesi İŞYERİÖLÇÜMLERİ Sık görülen meslek hastalığı türlerine göre, işyerlerinde en çok yapılan ölçümler.

15

16 İŞE GİRİŞ MUAYENESİ (UYGUN İŞE YERLEŞTİRME) Ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılacak işçiler (kadınlar dahil) ile 16 yaşını doldurmuş fakat 18 yaşını bitirmemiş genç işçilerin işe girişlerinde, işin niteliğine ve şartlarına göre bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı olduklarının fizik muayene ve gerektiğinde laboratuvar bulgularına dayanılarak hazırlanan hekim raporu ile belirlenmesi zorunludur. İşin devamı süresince de bu işlerde çalıştırılmalarında bir sakınca olmadığının 16 yaşını doldurmuş fakat 18 yaşını bitirmemiş genç işçiler için en az 6 ayda bir, diğerleri için de en az yılda bir defa hekim raporu ile tespiti zorunludur. Ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılacak işçiler (kadınlar dahil) ile 16 yaşını doldurmuş fakat 18 yaşını bitirmemiş genç işçilerin işe girişlerinde, işin niteliğine ve şartlarına göre bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı olduklarının fizik muayene ve gerektiğinde laboratuvar bulgularına dayanılarak hazırlanan hekim raporu ile belirlenmesi zorunludur. İşin devamı süresince de bu işlerde çalıştırılmalarında bir sakınca olmadığının 16 yaşını doldurmuş fakat 18 yaşını bitirmemiş genç işçiler için en az 6 ayda bir, diğerleri için de en az yılda bir defa hekim raporu ile tespiti zorunludur.

17 İŞE GİRİŞ MUAYENESİ RAPORUNU VEREN KİŞİ-KURUM 1.İşyeri Hekimi, 2.İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi, 3.Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi, 4.İşçi Sağlığı Dispanserleri, 5.Sosyal Sigortalar Kurumu, 6.Sağlık Ocağı, 7.Aile Hekimi (Sağlık Ocağının kaldırıldığı yerlerde), 8.Hükümet Hekimleri 9.Belediye Hekimleri …..tarafından verilir. 1.İşyeri Hekimi, 2.İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi, 3.Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi, 4.İşçi Sağlığı Dispanserleri, 5.Sosyal Sigortalar Kurumu, 6.Sağlık Ocağı, 7.Aile Hekimi (Sağlık Ocağının kaldırıldığı yerlerde), 8.Hükümet Hekimleri 9.Belediye Hekimleri …..tarafından verilir. Bunların bulunmadığı yerlerde sırasıyla en yakın

18 İŞE GİRİŞ MUAYENESİ RAPORUNU VEREN KİŞİ-KURUM Eğer sağlık raporunun verilmesi konusunda birden çok doktor veya sağlık kuruluşu yetkili kılınmışsa, yazılış sırasına göre, önde bulunan atlanarak daha sonrakinden rapor alınamaz (Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin 19.11.1991 tarih ve E. 1990/10957, K. 1991/9293 Sayılı kararı) Eğer sağlık raporunun verilmesi konusunda birden çok doktor veya sağlık kuruluşu yetkili kılınmışsa, yazılış sırasına göre, önde bulunan atlanarak daha sonrakinden rapor alınamaz (Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin 19.11.1991 tarih ve E. 1990/10957, K. 1991/9293 Sayılı kararı)

19

20 İŞE GİRİŞ MUAYENESİ (UYGUN İŞE YERLEŞTİRME) Çalışmaya başlamadan önce; kişinin niteliklerinin belirlenmesi ve bu niteliklere uyan bir işe yerleştirilmesi amacıyla yapılan muayene “İşe Giriş Muayenesidir” 1.Yaş: Çocuk işçi, Genç işçi, 2.Cinsiyet: Kadın işçi, Erkek İşçi 3.Sağlık sorunu: SSH, KVS, DM, HT, Epilepsi 4.Eğitim: Vasıfsız, yarı vasıflı işler 5.Alışkanlıklar: Sigara, alkol, beslenme ……………………iş ve sağlık ilişkileri için önemlidir. Çalışmaya başlamadan önce; kişinin niteliklerinin belirlenmesi ve bu niteliklere uyan bir işe yerleştirilmesi amacıyla yapılan muayene “İşe Giriş Muayenesidir” 1.Yaş: Çocuk işçi, Genç işçi, 2.Cinsiyet: Kadın işçi, Erkek İşçi 3.Sağlık sorunu: SSH, KVS, DM, HT, Epilepsi 4.Eğitim: Vasıfsız, yarı vasıflı işler 5.Alışkanlıklar: Sigara, alkol, beslenme ……………………iş ve sağlık ilişkileri için önemlidir.

21 İŞE GİRİŞ MUAYENESİ (UYGUN İŞE YERLEŞTİRME) İşe Giriş Muayenesi Kişinin; 1.Sağlık öyküsünün alınması, 2.Fizik muayenesinin yapılması, 3.Rutin laboratuvar tetkiklerinin yapılması, 4.İşin niteliğine göre özel tetkiklerin yapılması, 5.Gerekiyorsa koruyucu aşıların yapılması, ……………….aşamalarını içerir. İşe Giriş Muayenesi Kişinin; 1.Sağlık öyküsünün alınması, 2.Fizik muayenesinin yapılması, 3.Rutin laboratuvar tetkiklerinin yapılması, 4.İşin niteliğine göre özel tetkiklerin yapılması, 5.Gerekiyorsa koruyucu aşıların yapılması, ……………….aşamalarını içerir.

22 ÖRNEK 1.Akciğer hastalığı: Tozlu ortamda 2.Karaciğer hastalığı: Solventlerle çalışılan yerlerde 3.Sigara içenler: Asbestle çalışılan yerlerde 4.Kontakt dermatiti: Deterjanların olduğu yerde 1.Akciğer hastalığı: Tozlu ortamda 2.Karaciğer hastalığı: Solventlerle çalışılan yerlerde 3.Sigara içenler: Asbestle çalışılan yerlerde 4.Kontakt dermatiti: Deterjanların olduğu yerde

23 İŞE GİRİŞ MUAYENESİ SONUÇLARI 1.İşe uygun yerleştirme yapılarak kişinin özellikleri ile iş yeri koşulları bir arada düşünüldüğünde olası sağlık sorunlarının önüne geçilmiş olur. 2.Uygun işe yerleştirme ilkesi koruyucu sağlık hizmeti yaklaşımı bakımından birincil (primer) korumadır. 3.İşe uygun yerleştirme bir kişinin bazı işlerde çalışmasının engellenmesi değil, kişinin niteliklerine uygun bir işe yerleştirilmesidir. 4.İşe uygun yerleştirme çalışma hayatında yer alan risk grupları kavramını da ilgilendirmektedir. 1.İşe uygun yerleştirme yapılarak kişinin özellikleri ile iş yeri koşulları bir arada düşünüldüğünde olası sağlık sorunlarının önüne geçilmiş olur. 2.Uygun işe yerleştirme ilkesi koruyucu sağlık hizmeti yaklaşımı bakımından birincil (primer) korumadır. 3.İşe uygun yerleştirme bir kişinin bazı işlerde çalışmasının engellenmesi değil, kişinin niteliklerine uygun bir işe yerleştirilmesidir. 4.İşe uygun yerleştirme çalışma hayatında yer alan risk grupları kavramını da ilgilendirmektedir.

24

25 RİSKLERİN KONTROLÜ Risk faktörlerinin düzeyi izin verilen sınır değerlerin üzerinde ise, risklerin kontrolü amacı; 1.Kaynakta koruma önlemleri 2.Çalışma ortamına dönük önlemler 3.Kişiye dönük önlemler ………… almak gerekir. Risk faktörlerinin düzeyi izin verilen sınır değerlerin üzerinde ise, risklerin kontrolü amacı; 1.Kaynakta koruma önlemleri 2.Çalışma ortamına dönük önlemler 3.Kişiye dönük önlemler ………… almak gerekir.

26 KAYNAKTA KONTROL ÖNLEMLERİ İkame Etme-Yerine Koyma-Kaynakta Kontrol; Riskli olanın yerine aynı işi gören risksiz olanı kullanma; Asbest yerine sentetik malzemelerin kullanımı Benzen yerine toluen kullanımı İkame Etme-Yerine Koyma-Kaynakta Kontrol; Riskli olanın yerine aynı işi gören risksiz olanı kullanma; Asbest yerine sentetik malzemelerin kullanımı Benzen yerine toluen kullanımı

27 ORTAMA DÖNÜK ÖNLEMLER Havalandırma Nemli çalışma Kapatma Ayırma Uzaklaştırma Üretim yöntemini değiştirme Üretim sürecini yavaşlatma Çalışma süresini azaltma Çalışan sayısını azaltma-rotasyon Havalandırma Nemli çalışma Kapatma Ayırma Uzaklaştırma Üretim yöntemini değiştirme Üretim sürecini yavaşlatma Çalışma süresini azaltma Çalışan sayısını azaltma-rotasyon

28 KİŞİYE DÖNÜK ÖNLEMLER Maske Gözlük Eldiven Baret İş elbisesi Koruyucu ayakkabı ……………….. vb. Maske Gözlük Eldiven Baret İş elbisesi Koruyucu ayakkabı ……………….. vb.

29

30 Tansiyon Ölçümü Akciğer Grafisi Mamografi Odiometri Pap Smear Boy-Kilo TİT EKG AKŞ Asemptomatik Akciğer Ca (Öksürük) Diyabetik Ayak Bakımı Semptomatik Aşılama İşe Giriş Muayenesi (Uygun İşe Yerleştirme) Fizik Aktivite Programı Emniyet Kemeri Takma Hastalık Öncesi İleri Tedaviler Komplikasyon Birincil Koruma İkincil Koruma Üçüncül Koruma Semptomatik Etkisiz (Akciğer Ca) Etkili (Akciger Ca) Gereksiz (Akciğer Ca) «Erken Tanı» «Biyolojik Başlangıç» «Klinik Belirtiler» «İyileşme-Ölüm» Risklerin (hastalığın) önlenmesi: Birincil korunma Riskleri (hastalığı) erken saptama : İkincil korunma

31

32 YÜKÜMLÜLÜK SÜRESİ en uzun süreye «Sigortalının Meslek Hastalığına sebep olan işinden filen ayrıldığı tarih ile Meslek Hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçen en uzun süreye Yükümlülük Süresi denir.» Bu süre aynı zamanda meslek hastalığına yakalanan kişinin yasal yollarla hakkını arayabileceği süredir. İstisna; Yasal süre aşımından sonra da hakkını üst mahkemelerde arayabilir. en uzun süreye «Sigortalının Meslek Hastalığına sebep olan işinden filen ayrıldığı tarih ile Meslek Hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçen en uzun süreye Yükümlülük Süresi denir.» Bu süre aynı zamanda meslek hastalığına yakalanan kişinin yasal yollarla hakkını arayabileceği süredir. İstisna; Yasal süre aşımından sonra da hakkını üst mahkemelerde arayabilir. Tanım

33 MARUZİYET SÜRESİ en az süreye «Zararlı etkenin başlamasıyla hastalık belirtilerinin ortaya çıkması için gereken en az süreye Maruziyet Süresi denir.» Tanım

34 ÇALIŞANLARDA GÖRÜLEN SAĞLIK SORUNLARI 1.Genel Sağlık Sorunları: En sık 2.İşle İlgili Hastalıklar: Sık 3.Meslek Hastalıkları: Seyrek 1.Genel Sağlık Sorunları: En sık 2.İşle İlgili Hastalıklar: Sık 3.Meslek Hastalıkları: Seyrek Sıklık sırası?

35

36 MESLEK HASTALIĞI (506 Sayılı SSK Kanunu) “İşçinin çalıştığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya arıza halleridir.” Tanım Tanımlar Ezberlenmeli

37 1 1 Yapılan iş ile hastalık arasında neden-sonuç ilişki söz konusudur. Hastalıkla etken arasında spesifik bir ilişki vardır. Yapılan iş ile hastalık arasında neden-sonuç ilişki söz konusudur. Hastalıkla etken arasında spesifik bir ilişki vardır. 2 2 Çalışma koşulları hastalığın doğrudan doğruya ve vazgeçilmez tek etkenidir. Dolayısıyla etken tektir ve ortamda yoksa, hastalık da yoktur. 3 3 Kişi söz konusu işte çalışmıyor olsaydı bu hastalık da oluşmayacaktır. 4 4 Aynı şartlar altında deneysel olarak meydana getirilebilen hastalıktır. Özelliklerdendir-değildir

38 ÖRNEK Silis, silikoz, kurşun, kurşun oksit buharları, tozlar, gürültü gibi işyeri risk faktörleri ortamda yoksa, meslek hastalıkları da yoktur. Kurşun yoksa: Kurşun zehirlenmesi yoktur, Toz yoksa: Pnömokonyoz hastalığı yoktur, Gürültü yoksa: Gürültüye bağlı işitme kaybı yoktur, Silis, silikoz, kurşun, kurşun oksit buharları, tozlar, gürültü gibi işyeri risk faktörleri ortamda yoksa, meslek hastalıkları da yoktur. Kurşun yoksa: Kurşun zehirlenmesi yoktur, Toz yoksa: Pnömokonyoz hastalığı yoktur, Gürültü yoksa: Gürültüye bağlı işitme kaybı yoktur,

39 İSTİSNALAR Normal şartlarda meslek hastalıkları işyeri risklerine doğrudan karşılaşanlarda oluşur. Ancak bazı durumlarda toplumun diğer kesimlerinde de görülebilir. Örneğin; Asbestozis, ev halkında (eve taşınmasına bağlı) veya işyeri yakınlarında yaşayanlarda (çevreye yayılmasına bağlı) görülebilir. Normal şartlarda meslek hastalıkları işyeri risklerine doğrudan karşılaşanlarda oluşur. Ancak bazı durumlarda toplumun diğer kesimlerinde de görülebilir. Örneğin; Asbestozis, ev halkında (eve taşınmasına bağlı) veya işyeri yakınlarında yaşayanlarda (çevreye yayılmasına bağlı) görülebilir.

40 Etkene (Faktöre) Göre  Fiziksel Nedenli Meslek Hastalıkları  Kimyasal Nedenli Meslek Hastalıkları  Toz Nedenli Meslek Hastalıkları  Biyolojik Nedenli Meslek Hastalıkları  Ergonomik Nedenli Meslek Hastalıkları Etkilenen (Zarar Gören) Sisteme Göre  Mesleki Cilt Hastalıkları  Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları  Mesleki Kalp-Damar Hastalıkları  Mesleki Sinir Sistemi Hastalıkları  Meslekki Genitoüriner Sistem Hastalıkları Mesleklere Göre  Madencilerin Meslek Hastalıkları  Kaynakçıların Meslek Hastalıkları  Yüksekte Çalışanların Meslek Hastalıkları  Sağlıkçıların Meslek Hastalıkları  Boyacıların Meslek Hastalıkları

41 A GRUBU Kimyasal Nedenlerle Olan Meslek Hastalıkları 1 1 B GRUBU Mesleki Deri Hastalıkları 2 2 C GRUBU Pnömokonyozlar ve Diğer Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları 3 3 D GRUBU Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar 4 4 E GRUBU Fizik Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları 5 5 Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü Kaç gruptur / Hangi gruptur / Hastalıktan grup

42

43 Mesleki Deri Hastalıkları Mesleki Deri Hastalıkları Deri kanserleri Kanserleşmeyen deri hastalıkları Deri kanserleri Kanserleşmeyen deri hastalıkları Fizik Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları Fizik Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları Gürültü Titreşim (Vibrasyon ) Termal Konfor Isı, Nem…) Aydınlatma Radyasyon (İyonize-Noniyonize) Basınç (Yüksek-Düşük) Gürültü Titreşim (Vibrasyon ) Termal Konfor Isı, Nem…) Aydınlatma Radyasyon (İyonize-Noniyonize) Basınç (Yüksek-Düşük) Kimyasal Nedenlerle Olan Meslek Hastalıkları Kimyasal Nedenlerle Olan Meslek Hastalıkları Arsenik Organik Fosfor Krom Kurşun, Solventler Aldehitler Cıva Nikel, Amonyak Arsenik Organik Fosfor Krom Kurşun, Solventler Aldehitler Cıva Nikel, Amonyak Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar Viral Hepatit Şarbon Amibiazis Bruselloz Salmonella İnfeksiyonları Kuduz Malaria Viral Hepatit Şarbon Amibiazis Bruselloz Salmonella İnfeksiyonları Kuduz Malaria Pnömokonyozlar ve Diğer Mesleki Solunum Sistemi Hast. Slikozis Asbestozis Bissinozis Bronşial Astım Slikotüberkuloz Kömür İşçisi Pnömokonyozu (KİP) Siderozis Pnömokonyoz (En sık) Slikozis Asbestozis Bissinozis Bronşial Astım Slikotüberkuloz Kömür İşçisi Pnömokonyozu (KİP) Siderozis Pnömokonyoz (En sık) Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü

44 TOZLAR GAZ VE BUHARLAR ÇÖZÜCÜLER Fibrinojik Tozlar Kanserojen Tozlar Allerjik Tozlar Nötr Tozlar Fibrinojik Tozlar Kanserojen Tozlar Allerjik Tozlar Nötr Tozlar Boğucu Gazlar  Basit Boğucu Gazlar  Kimyasal Boğucular İrritan Gazlar Sistemik Zehirli Gazlar  Benzen  Cıva  Fosfor-Bileşikleri  Kurşun  Kadmiyum Bileşikleri  Arsenikli Hidrojen  Narkotik Buharlar Boğucu Gazlar  Basit Boğucu Gazlar  Kimyasal Boğucular İrritan Gazlar Sistemik Zehirli Gazlar  Benzen  Cıva  Fosfor-Bileşikleri  Kurşun  Kadmiyum Bileşikleri  Arsenikli Hidrojen  Narkotik Buharlar Primer Tahriş Ediciler Allerjen Maddeler Primer Tahriş Ediciler Allerjen Maddeler

45 ETYOLOJİ – KANSER TİPLERİ Kansere sebep olan etkilerin (%4-20 arası bir bölümünün) çalışma ortamından kaynaklandığı ve bu etkilerin kansere yol açtığı belirlenmiştir. Çalışma yeri şartlarına bağlı olarak birçok kanser çeşidi vardır. Deri, akciğer, karaciğer, burun, kemik, gırtlak, mesane, böbrek ve kan kanseri gibi. Kansere sebep olan etkilerin (%4-20 arası bir bölümünün) çalışma ortamından kaynaklandığı ve bu etkilerin kansere yol açtığı belirlenmiştir. Çalışma yeri şartlarına bağlı olarak birçok kanser çeşidi vardır. Deri, akciğer, karaciğer, burun, kemik, gırtlak, mesane, böbrek ve kan kanseri gibi.

46 İNFEKTE MADDE-HAYVANLARLA ÇALIŞANLARA GEÇEBİLECEK HASTALIKLAR ÇALIŞMA ÇEVRESİNDE GEÇEBİLECEK ÖZEL HASTALIKLAR Hayvan (koyun, keçi, inek) yetiştiricilerinde malta humması, şarbon, domuz işlerinde uğraşanlarda domuz yılancılığı, avcılarda tularemi ve evcil kuşlarla uğraşanlarda takoz hastalığı geçer. Laboratuvar ve hastane çalışanlarında da bu tip çeşitli hastalıklar görülebilir. Hayvan (koyun, keçi, inek) yetiştiricilerinde malta humması, şarbon, domuz işlerinde uğraşanlarda domuz yılancılığı, avcılarda tularemi ve evcil kuşlarla uğraşanlarda takoz hastalığı geçer. Laboratuvar ve hastane çalışanlarında da bu tip çeşitli hastalıklar görülebilir. Bunların başında toprakla uğraşanlarda tetanos görülür. Mesleki enfeksiyon hastalıklarından korunmada başta vücuttaki açık yaralar iyi kontrol edilmeli, yaralanmalarda tetanoz aşısı yaptırılmalıdır. Ayrıca bir bölgede yaygın görülen bulaşıcı hastalığı tespit etmek için toprak numuneleri biyolojik incelemelerden geçirilir. Bunların başında toprakla uğraşanlarda tetanos görülür. Mesleki enfeksiyon hastalıklarından korunmada başta vücuttaki açık yaralar iyi kontrol edilmeli, yaralanmalarda tetanoz aşısı yaptırılmalıdır. Ayrıca bir bölgede yaygın görülen bulaşıcı hastalığı tespit etmek için toprak numuneleri biyolojik incelemelerden geçirilir.

47 1 1 Gürültü 2 2 Titreşim (Vibrasyon) 3 3 Termal Konfor (Isı, Nem, Hava Akımı, Radyant Isı) 4 4 Aydınlatma 5 5 Radyasyon (İyonize – Noniyonize) 6 6 Basınç (Yüksek – Alçak)

48

49 İŞLE İLGİLİ HASTALIK– WHO “Yalnızca bilinen ve kabul edilen meslek hastalıkları değil, fakat oluşmasında ve gelişmesinde, çalışma ortamı ve şeklinin diğer nedenlere göre önemli bir faktör olduğu hastalıklardır.” Tanım

50 1 1 Yapılan iş ile hastalık arasında neden-sonuç ilişki söz konusu değildir. Aralarında spesifik bir ilişki yoktur. 2 2 Çalışma koşulları, hastalığın ortaya çıkmasını kolaylaştırıcı veya gelişmesini hızlandırıcı nedendir. 3 3 Etken ortamda olmasa da hastalık olacaktır. 4 4 Kompleks bir etyolojiye sahiptir. Özelliklerdendir-değildir

51 İşyerindeki; 1.Fiziksel, 2.Kimyasal, 3.Biyolojik, 4.Psikososyal, …faktörler AYIRICI TANI İş Dışında; 1.Kişisel, 2.Çevresel, faktörler İşyerindeki; 1.Fiziksel, 2.Kimyasal, 3.Biyolojik, 4.Psikososyal, …faktörler İşle İlgili Hastalık Meslek Hastalığı Ayırıcı tanı hukuki açıdan ömenli!!!

52

53 SIK GÖRÜLEN İŞLE İLGİLİ HASTALIKLAR 1.Koroner Kalp Hastalıkları 2.KOAH 3.Kas-İskelet sistemi hastalıkları 1.Koroner Kalp Hastalıkları 2.KOAH 3.Kas-İskelet sistemi hastalıkları Sıklık sırası?

54 İşyerinde Var Olan İşyeri Dışında Var Olan  Fiziksel (gürültü, ısı, nem),  Kimyasal (arsenik, kurşun),  Psikososyal (stres…),  Fiziksel inaktivete,  …………………..vb. riskler  Fiziksel (gürültü, ısı, nem),  Kimyasal (arsenik, kurşun),  Psikososyal (stres…),  Fiziksel inaktivete,  …………………..vb. riskler  Hipertansiyon,  Hiperkolesterolemi,  Sigara kullanımı,  Diyabetes Mellitus,  Fiziksel inaktivite,  Genetik yatkınlık,  Stres  ………………………vb.  Hipertansiyon,  Hiperkolesterolemi,  Sigara kullanımı,  Diyabetes Mellitus,  Fiziksel inaktivite,  Genetik yatkınlık,  Stres  ………………………vb. «KKH Riskini Artırır»«KKH Riskini Daha da Artırır» En sık görülen

55 KORUNMA 1.Çalışma ortamındaki olumsuz koşulları belirleyip, ortadan kaldırmak, 2.İşçilerin kontrollerini düzenli yapmak; İşe giriş muayenesinde kalp hastalığı olanların bu tip işlerde çalıştırılmayacağı gibi, Periyodik muayenelerde kalp hastalığı olduğu anlaşılanlar için iş değiştirme imkanları aranır. 1.Çalışma ortamındaki olumsuz koşulları belirleyip, ortadan kaldırmak, 2.İşçilerin kontrollerini düzenli yapmak; İşe giriş muayenesinde kalp hastalığı olanların bu tip işlerde çalıştırılmayacağı gibi, Periyodik muayenelerde kalp hastalığı olduğu anlaşılanlar için iş değiştirme imkanları aranır.

56 İşyerinde Var Olan İşyeri Dışında Var Olan  Endüstriyel gazlar,  Kimyasal dumanlar,  Bitkisel tozlar,  …………....vb. riskler  Endüstriyel gazlar,  Kimyasal dumanlar,  Bitkisel tozlar,  …………....vb. riskler  Kronik bronşit,  Bronşiyal astım,  Amfizem,  ………………vb.  Kronik bronşit,  Bronşiyal astım,  Amfizem,  ………………vb. «KOAH Riskini Artırır» WHO; Kronik balgam oluşumu ve/veya istirahatte veya eforda çoğalan nefes darlığı. Meslek hastalıklarının %10’unu oluşturur. «KOAH Riskini Daha da Artırır» KOAH riskinin yüksek olduğu meslekler arasında maden işçiliği, ulaşım sektörü, kağıt imalatında çalışma, metal işçiliği, tahıl, çimento ve tekstil işçiliği gelmektedir.

57 KORUNMA 1.Nedeni ortadan kaldırmak, 2.Kapalı sistemde çalışmak, 3.Etkin havalandırma sağlamak, 4.Gerektiğinde kişisel koruyucular kullanmak, 5.Tıbbi korumada (işe giriş-periyodik muayeneler), 1.Nedeni ortadan kaldırmak, 2.Kapalı sistemde çalışmak, 3.Etkin havalandırma sağlamak, 4.Gerektiğinde kişisel koruyucular kullanmak, 5.Tıbbi korumada (işe giriş-periyodik muayeneler),

58 İşyerinde Var Olan İşyeri Dışında Var Olan  Tekrarlayıcı-zorlayıcı hareketler,  Kötü postürde çalışma,  Stres,  Kesintisiz çalışmalar,  Kötü ergonomi,  Vibrasyon, ısı  ………………....vb.  Tekrarlayıcı-zorlayıcı hareketler,  Kötü postürde çalışma,  Stres,  Kesintisiz çalışmalar,  Kötü ergonomi,  Vibrasyon, ısı  ………………....vb.  Bilinçsiz spor yapma,  Düzensiz beslenme,  Kronik hastalıklar,  ……..………………vb.  Bilinçsiz spor yapma,  Düzensiz beslenme,  Kronik hastalıklar,  ……..………………vb. «KİSH Riskini Artırır»«KİSH Riskini Daha da Artırır»

59

60 2. Kas-İskelet Sistemi Hastalıkları 3. Mesleki Kanserler 4. Akut (Şiddetli) Travma 5. Kalp Hastalıkları 6. Üriner Sistem Hastalıkları 1. Akciğer Hastalıkları 8. Gürültüye Bağlı İşitme Kayıpları 9. Dermatolojik Hastalıklar 10. Psikolojik Hastalıklar 7. Sinir Sistemi Hastalıkları «Amerikan Ulusal İş Güvenliği ve Sağlığı Enstitüsü (National Institute for Occupational Safety and Health)»

61

62 Bisinosis (Bisinoz) Göğüste sıkışma, öksürük ve solunum yollarında tıkanıklık olur. Bu etkiler akut-kronik olabilir. Bu hastalığa pamuk, keten ve kendir (kenevir) tozları sebep olur ve hastalık bu maddelerden en çok etkilenen tekstil işçilerinde daha sık görülür. Göğüste sıkışma, öksürük ve solunum yollarında tıkanıklık olur. Bu etkiler akut-kronik olabilir. Bu hastalığa pamuk, keten ve kendir (kenevir) tozları sebep olur ve hastalık bu maddelerden en çok etkilenen tekstil işçilerinde daha sık görülür. Akciğer Kanseri Birçok belirtisi ve türü vardır. Kromatlar, arsenik, asbest, kloroeterler, radyasyon, nikel ve polinükleer aromatik hidrokarbon bileşikleri gibi maddeler bu hastalığa yol açar. Birçok sanayi kolundaki çalışanlar bu maddelerden etkilenmektedirler. Birçok belirtisi ve türü vardır. Kromatlar, arsenik, asbest, kloroeterler, radyasyon, nikel ve polinükleer aromatik hidrokarbon bileşikleri gibi maddeler bu hastalığa yol açar. Birçok sanayi kolundaki çalışanlar bu maddelerden etkilenmektedirler. Asbestosis (Asbestoz) Özel bir tedavisi yoktur. Hastalık 10-20 yıllık bir süre sonunda ortaya çıkar. Asbestin yol açtığı bu hastalığa en çok izolasyon ve tersane işçileri yakalanmaktadır. Özel bir tedavisi yoktur. Hastalık 10-20 yıllık bir süre sonunda ortaya çıkar. Asbestin yol açtığı bu hastalığa en çok izolasyon ve tersane işçileri yakalanmaktadır. Kömür Tozu Hastalığı Bu hastalığa kömür tozları yol açar. Kömür madeni işçilerinin yaklaşık %5’inin bu hastalığa yakalandığı tahmin ediliyor. Kömür Tozu Hastalığı (Antrako- Siliko ) Bu hastalığa kömür tozları yol açar. Kömür madeni işçilerinin yaklaşık %5’inin bu hastalığa yakalandığı tahmin ediliyor. Kömür Tozu Hastalığı (Antrako- Siliko ) Silikosis (Slikoz) İlerleyen bir hastalıktır ve solunumu engeller. Bu hastalığa silica kristalleri sebep olur ve bu maddeden en çok madenciler, döküm işçileri, taş, kil ve cam işleyenler etkilenir. İlerleyen bir hastalıktır ve solunumu engeller. Bu hastalığa silica kristalleri sebep olur ve bu maddeden en çok madenciler, döküm işçileri, taş, kil ve cam işleyenler etkilenir. Astım Bu hastalığa yol açan maddeler hububat tozları, un, metaller, inorganik kimyasal maddeler, izosiyonat, enzimler ve mantarlardır. Bu maddelerden tarım, üretim ve montaj gibi geniş bir alandaki çalışanların etkilendiği görülür Bu hastalığa yol açan maddeler hububat tozları, un, metaller, inorganik kimyasal maddeler, izosiyonat, enzimler ve mantarlardır. Bu maddelerden tarım, üretim ve montaj gibi geniş bir alandaki çalışanların etkilendiği görülür

63

64 ETYOLOJİ 1.Kullanılan araçların ergonomik yetersizliği, 2.Çalışanların duruş ve oturuşundaki hataları, 3.Uzun çalışma saatleri, 4.…………………………….. vb. 1.Kullanılan araçların ergonomik yetersizliği, 2.Çalışanların duruş ve oturuşundaki hataları, 3.Uzun çalışma saatleri, 4.…………………………….. vb.

65 Birikimli Travma Hastalıkları «Cumulative Trauma Disorders-CTD» Birikimli Travma Hastalıkları «Cumulative Trauma Disorders-CTD» Kas-iskelet sistemi hastalıklarının bu sınıfı, ortaya çıktığı anda yaralanmaya yol açmayan mikro travmaların çok sayıda tekrarı sonucu ortaya çıkar. Bu tekrarların etkileri vücutta birleşerek ciddi zararlara yol açabilir. Tekrarlı hareketler, zorlayıcı hareketler, vücut duruşundaki bozukluklar ve kısmi titreşim bu hastalıkların başlıca sebebidir. Kas-iskelet sistemi hastalıklarının bu sınıfı, ortaya çıktığı anda yaralanmaya yol açmayan mikro travmaların çok sayıda tekrarı sonucu ortaya çıkar. Bu tekrarların etkileri vücutta birleşerek ciddi zararlara yol açabilir. Tekrarlı hareketler, zorlayıcı hareketler, vücut duruşundaki bozukluklar ve kısmi titreşim bu hastalıkların başlıca sebebidir. Sırt-Bel Ağrıları Sırt ve bel hastalıkları en sık görülen meslek hastalıklarıdır ve toplam yaralanmaların yaklaşık %20’sini oluşturmaktadır. Başlıca sebebi malzeme taşımanın uygun olmayan bir şekilde yapılması ve tüm vücut titreşimidir. (ABD'de son 20 yılda ödenen tazminat gerekçelerinin de %25’ini oluştrumaktadır) Sırt ve bel hastalıkları en sık görülen meslek hastalıklarıdır ve toplam yaralanmaların yaklaşık %20’sini oluşturmaktadır. Başlıca sebebi malzeme taşımanın uygun olmayan bir şekilde yapılması ve tüm vücut titreşimidir. (ABD'de son 20 yılda ödenen tazminat gerekçelerinin de %25’ini oluştrumaktadır)

66 ÖNLEM 1.Yeterince dinlenme, 2.Daha iyi çalışma koşulları, 3.Fiziksel egzersiz eğitimleri «İşin fiziksel gerekleri, kas-iskelet sisteminde aşırı yorgunluğa, akut veya kronik hastalık ve yaralanmalara yol açabilmektedir. «Asıl hedef, insanların hem günlük yaşamlarında hem de iş sırasında yaptığı değişik hareketlerin iskelet sistemleri üzerinde biriken stresini azaltmak olmalıdır.» 1.Yeterince dinlenme, 2.Daha iyi çalışma koşulları, 3.Fiziksel egzersiz eğitimleri «İşin fiziksel gerekleri, kas-iskelet sisteminde aşırı yorgunluğa, akut veya kronik hastalık ve yaralanmalara yol açabilmektedir. «Asıl hedef, insanların hem günlük yaşamlarında hem de iş sırasında yaptığı değişik hareketlerin iskelet sistemleri üzerinde biriken stresini azaltmak olmalıdır.»

67

68 ETYOLOJİ – KANSER TİPLERİ Kansere sebep olan etkilerin %4-20’nin çalışma ortamından kaynaklandığı belirlenmiştir. Çalışma yeri şartlarına bağlı; Deri, akciğer, karaciğer, burun, kemik, gırtlak, mesane, böbrek ve kan kanseri oluşabilmektedir. Kanserojen veya kanserojen olduğundan şüphelenilen maddeler çok çeşitlidir. Bunlar iş güvenliği ve sağlığıyla ilgili kuruluşlar tarafından listelenmiştir. Kansere sebep olan etkilerin %4-20’nin çalışma ortamından kaynaklandığı belirlenmiştir. Çalışma yeri şartlarına bağlı; Deri, akciğer, karaciğer, burun, kemik, gırtlak, mesane, böbrek ve kan kanseri oluşabilmektedir. Kanserojen veya kanserojen olduğundan şüphelenilen maddeler çok çeşitlidir. Bunlar iş güvenliği ve sağlığıyla ilgili kuruluşlar tarafından listelenmiştir.

69

70 Kopmalar En sık parmak kopması şeklinde görülür. Elektrikli el aletleri ve makinalar başlıca sebepleridir. Makina operatörleri bu kazalara en çok maruz kalan çalışanlardır. En sık parmak kopması şeklinde görülür. Elektrikli el aletleri ve makinalar başlıca sebepleridir. Makina operatörleri bu kazalara en çok maruz kalan çalışanlardır. Kesikler Parmak kesilmesi, kol, bacak, baş, boyun ve boğaz kesilmeleri. En çok yiyecek ve içecek üreten, et işleme ve inşaat sektöründe görülmektedir. Parmak kesilmesi, kol, bacak, baş, boyun ve boğaz kesilmeleri. En çok yiyecek ve içecek üreten, et işleme ve inşaat sektöründe görülmektedir. Travmatik Ölümler Trafik kazaları, düşmeler, endüstri araçlarının kazaları, darbeler ve elektrik çarpmaları. Maden, tarım ve inşaat endüstrileri bu tip iş kazaları sonucu ölümlerin en çok görüldüğü alanlardır. Trafik kazaları, düşmeler, endüstri araçlarının kazaları, darbeler ve elektrik çarpmaları. Maden, tarım ve inşaat endüstrileri bu tip iş kazaları sonucu ölümlerin en çok görüldüğü alanlardır. Göz Kaybı Göze; metal, tahta veya cam parçası kaçması, bir kısmına da göze kaçan kimyasal maddeler neden olur. Ağaç işleri, metal işleri ve tarım alanlarında çalışanlar en çok etkilenenlerdir. Göze; metal, tahta veya cam parçası kaçması, bir kısmına da göze kaçan kimyasal maddeler neden olur. Ağaç işleri, metal işleri ve tarım alanlarında çalışanlar en çok etkilenenlerdir. Kırıklar Düşme ve darbeler. Bir yerden düşme veya bir şeyin çarpması kırılmaların ana sebepleridir. Şoförler, vasıfsız işçiler ve inşaat işçileri kırılma ile sonuçlanan kazaların en çok görüldüğü çalışanlardır. Düşme ve darbeler. Bir yerden düşme veya bir şeyin çarpması kırılmaların ana sebepleridir. Şoförler, vasıfsız işçiler ve inşaat işçileri kırılma ile sonuçlanan kazaların en çok görüldüğü çalışanlardır.

71

72 Kimyasal Maddeler (Chemicals) Bazı kimyasallar (Nitrogliserin karbonmonoksit, karbon disülfit ve halojenli hidrokarbonlar) kalp kaslarını ve kan damarlarının düz kaslarını etkileyerek duyarlılaştırmakta, bazıları da kanın oksijen taşıma kapasitesini azaltmaktadır. Kardiyopulmonar Kapasiteyi Etkileyen Maddeler Berilyum, antimon, kurşun, kobalt, silika ve asbest, toz, sis, ağır metaller, silika ve diğer daha az rastlanan maddeler akciğerlerin normalden daha fazla çalışmasına ve kalp hastalıklarına sebep olabilmektedir. Stres (Psychosocial Stress) Stresli işlerde çalışan kişilerde kan basıncında artış olur. Bazı iş karakteristikleri strese yol açar. Bunlar organizasyondan kaynaklanan talepler ve ilişkiler, iş talepleri, işyerindeki sosyal ilişkiler, iş çizelgeleri, işin içeriği ile ilgili özellikler, kişisel kontrol ve katılım ile fiziksel çalışma şartlarıdır. Bunların tümünün iş stresi düzeyini etkilediği belirlenmiştir. Gürültü (Noise) Gürültü kan basıncında geçici artışlara sebep olur ve bu da kardiyovasküler hastalıklara sebep olabilmektedir.

73

74 KLİNİK İşyerindeki bir takım kimyasal maddeler ile fiziksel şartların üriner ve genital sisteme etki ettiği bilinmektedir. Örneğin, yüksek dozlarda radyasyona maruz kalma kısırlığa ve sakat doğumlara neden olmaktadır. İşyerindeki bir takım kimyasal maddeler ile fiziksel şartların üriner ve genital sisteme etki ettiği bilinmektedir. Örneğin, yüksek dozlarda radyasyona maruz kalma kısırlığa ve sakat doğumlara neden olmaktadır.

75

76 NEDENLERİ - KLİNİK Kurşun, Cıva, Karbon disülfitten etkilenen çalışanlarda sinir sistemi hastalıkları görülmüştür. Dikkatini toplayamama, muhakeme, düşünme, hatırlama, yapma kararları, sinir bozuklukları, kişilik bozuklukları, anormal davranışlar, reaksiyonun zamanında ve algılamada olumsuz etkiler gibi sinir sistemi hastalıkları oluşmaktadır. Kurşun, Cıva, Karbon disülfitten etkilenen çalışanlarda sinir sistemi hastalıkları görülmüştür. Dikkatini toplayamama, muhakeme, düşünme, hatırlama, yapma kararları, sinir bozuklukları, kişilik bozuklukları, anormal davranışlar, reaksiyonun zamanında ve algılamada olumsuz etkiler gibi sinir sistemi hastalıkları oluşmaktadır.

77

78 KLİNİK Genel olarak şiddetli gürültüye uzun süre maruz kalma sonucunda iç kulaktaki duyu hücrelerinde oluşan kümülatif zedelenme sonucu ortaya çıkar.

79

80 KLİNİK – NEDENLERİ Cilt hastalıkları, kimyasal maddeler, metaller, fiziksel etkiler ve çevre şartlarının etkisiyle ortaya çıkar. Tahrişten, cilt kanserine kadar birçok çeşidi vardır. Cilt hastalıklarına yakalanma oranının en yüksek olduğu alanlar, üretim ve inşaattan sonra tarım, ormancılık ve balıkçılıktadır. Bu hastalıklardan korunmanın temeli, cildi tahriş edici etkilerden korumaktır. Bu ise uygun elbise, eldiven, cilt losyonları ve koruyucu kremler kullanımı ile sağlanabilir. Cilt hastalıkları, kimyasal maddeler, metaller, fiziksel etkiler ve çevre şartlarının etkisiyle ortaya çıkar. Tahrişten, cilt kanserine kadar birçok çeşidi vardır. Cilt hastalıklarına yakalanma oranının en yüksek olduğu alanlar, üretim ve inşaattan sonra tarım, ormancılık ve balıkçılıktadır. Bu hastalıklardan korunmanın temeli, cildi tahriş edici etkilerden korumaktır. Bu ise uygun elbise, eldiven, cilt losyonları ve koruyucu kremler kullanımı ile sağlanabilir.

81

82 KLİNİK İşyeri koşullarının strese ve insan sağlığı üzerinde olumsuz etkilere sebep olduğu bilinmektedir. Stresin kişi üzerindeki etkileri strese sebep olan faktörler ve kişinin fiziksel ve psikolojik özellikleri ile de ilgilidir. İşyeri koşullarının strese ve insan sağlığı üzerinde olumsuz etkilere sebep olduğu bilinmektedir. Stresin kişi üzerindeki etkileri strese sebep olan faktörler ve kişinin fiziksel ve psikolojik özellikleri ile de ilgilidir.

83

84 1-Çalışma öyküsünün alınması 2-Bütün işlerin tanımlanması 3-Belirtilerin zamanla ilişkisi 4-Benzeri yakınmaları olanlar 5-İş – dışı etkilenmeler

85 ÇALIŞMAÖYKÜSÜ Çalışma Öyküsü İlişkisi Hastalık Meslek hastalığına klinik olarak tanı konduktan sonra, çalışma öyküsü ile hastalık ilişkisi de ortaya konmalıdır. Meslek hastalığı tanısında çalışma öyküsü önemli bir başlangıç noktasıdır.

86 Hastanın son olarak yaptığı işe kadar çalıştığı bütün işler, görevleri ve korunma önlemleri konusunda ayrıntılı bilgi alınmalıdır. Daha Önceki İşleri Şimdi Yaptığı İş Hastanın yaptığı asıl işin ne olduğu ve bu işi yaparken hangi maddelere teması olduğu sorgulanmalıdır. Başlıca etkenler; kurşun, toz, kanserojen maddeler, radyasyon sorgulanmalıdır.

87 Belirtilerinin çalışma temposu ile ilişkisi tanı bakımından yönlendiricidir. Şikayetler İşyerinde Artıyor mu? Azalıyor mu?

88 Bir işyerinde bir işçide meslek hastalığı belirtilerinin ortaya çıkmış olması durumunda o işçiler arasında benzeri belirtiler olan başka işçilerin varlığı sorgulanmalıdır. Çalışanlar arasında benzer belirtileri olan başka kimselerin araştırılması bakımından sağlık sorunu nedeniyle iş değiştiren/erken emekli olan kişilerin olup olmadığı da sorgulanmalıdır.

89 İkinci işte çeşitli etmenlere maruz kalma Hobileri nedeniyle kimyasallara maruziyet Sigara, alkol, beslenme alışkanlığı nedeniyle işyeri faktörleriyle etkileşim Anamnezde dikkat edilecek noktalar

90 Akciğer kanseri ölüm oranı (yüz binde)

91 En çok solunum sistemi hastalıklarında kullanılır. Mesleksel akciğer hastalıklarının tanısında, yaygınlığının belirlenmesi ve sınıflandırılmasında en etkili yöntemdir. Etken maddenin kendisi, metaboliti veya etken maddenin yol açtığı bir başka kimyasal saptanabilir. Kan veya idrarda kurşun, civa kadmiyum gibi ağır metallerin tayini ya da nefeste benzen tayini gibi testler yapılabilir. Bazı hastalıkların teşhisinde (böbrek, akciğer, karaciğer, deri) patoloji gerekebilir. Örneğin akciğer dokusunda asbest lifinin gösterilmesi asbest maruziyetinin kesin kanıtıdır. Biyokimyasal Yöntemler Patolojik İncelemeler Radyolojik Yöntemler

92

93 En Ev ortamında ya da hastanede tedavi edilerek çalışan ortamdan uzaklaştırılır. Kurşun ve Cıva zehirlenmelrinde Etilen Diamin Tetra Asetat (EDTA), penisilamin ile şelasyon tedavisi yapılabilir. İnsektisit zehirlenmelerinde atropin tedavisi. Pnömokonyozda bronkodilatatörler ve infeksiyon varsa antibiyotik kullanılır. Spesifik Tedavi (Varsa) Semptomatik- Destekleyici Tedavi Maruziyetin Sonlandırılması

94

95 1.Kullanılan Zararlı Maddelerin Değiştirilmesi 2. Kapalı Çalışma Yöntemi 3.Ayırma (Ortam ve KKD) 4.Havalandırma (Lokal-Genel) 5.Nemli çalışma yöntemi 6.Sürekli temizlik ve bakım 7.Üretim planlaması (Çalışma saatleri-temas) 8. Çalışma ortamı ölçümleri 1.Kişisel Koruyucular 2.Eğitim (alan) 1.İşe Giriş Muayeneleri(Odio, Kanda Pb) 2.Periyodik Muayeneler** 3.Sağlık Eğitimi (veren) TIBBİ TEDBİRLER ÇALIŞMA ÇEVRESİNE AİT TEDBİRLER (KAYNAKTA KONTROL) İŞÇİYE AİT TEDBİRLER Meslek Hastalıklarından Korunmak Mümkündür! Koruma sırası / Önemi / Öncelikler / Neler

96

97 Meslek Hastalığı Geçici İşgörmezlik (İş Görme Gücünde Geçici Azalma) SGK Ödeneği Rücu Davası (İhmal varsa işveren) Sürekli İşgörmezlik (İş Görme Gücünde Kalıcı Azalma) SGK Ödeneği ( Miktarını hastalık sonucu ortaya çıkan işgörememezlik düzeyi, yaşı, mesleği belirler) Rücu Davası (İhmal varsa işveren)

98