Yerel Yönetimler ANAYASA’DA YEREL YÖNETİMLER

... konulu sunumlar: "Yerel Yönetimler ANAYASA’DA YEREL YÖNETİMLER"— Sunum transkripti:

1 Yerel Yönetimler ANAYASA’DA YEREL YÖNETİMLER
«İdarenin Kuruluşu» kenar başlığı altında «merkezi idare (AY md.126)» ve «mahalli idareler (AY md. 127)» şeklinde bir düzenleme mevcuttur. Bu maddeye göre yerel yönetimlerin özellikleri şunlardır: İl, belediye veya köy halkının mahallî müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan kamu tüzel kişilikleridir. Kuruluş esasları kanunla belirlenir. Karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulur.

2 Yerel Yönetimler ANAYASA’DA YEREL YÖNETİMLER-Özellikler
Mahallî idarelerin görev ve yetkileri, yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenir. Seçilmiş organlarının, organlık sıfatını kazanmalarına ilişkin itirazların çözümü ve kaybetmeleri konusundaki denetim yargı yolu ile olur. Görevleri ile ilgili bir suç sebebi ile hakkında soruşturma veya kovuşturma açılan yerel yönetim organları veya bu organların üyelerini, İB geçici bir tedbir olarak kesin hükme kadar görevinden uzaklaştırabilir. Seçimleri 5 yılda bir yapılır. Ancak milletvekili genel veya ara seçiminden önceki veya sonraki bir yıl içinde yapılması gereken mahalli idare organlarına veya bu organların üyelerine ilişkin genel ve ara seçimler, milletvekili genel ve ara seçimleriyle birlikte gerçekleştirilir.

3 Yerel Yönetimler ANAYASA’DA YEREL YÖNETİMLER-Özellikler
Merkezi yönetim, yerel yönetimler üzerinde idari vesayet yetkisine sahiptir. İdari vesayet, mahalli hizmetlerin idare bütünlüğü ilkesine uygun şekilde yürütülmesi, kamu görevlilerinde birliğin sağlanması, toplum yararının korunması ve mahalli ihtiyaçların gereği gibi karşılanması amacıyla yapılır. Bu yetki kanunla düzenlenir. Yerel yönetimler kendi aralarında birlik kurabilirler. Ancak bu izni BK verir. Yerel yönetimlerin merkezi yönetim ile karşılıklı bağ ve ilgileri kanunla düzenlenir. Yerel yönetimlere görevleri ile orantılı gelir kaynakları sağlanır.

4 Yerel Yönetimler ANAYASA’DA YEREL YÖNETİMLER
Büyük yerleşim merkezleri için kanunla özel yönetim biçimleri oluşturulabilir. Yerel yönetimlerin mali işlemleri, Sayıştay tarafından denetlenir. Anayasa ayrıca «il özel idaresi», «belediye» ve «köy» olmak üzere üç tür yerel yönetimden söz etmektedir. Anayasa, sadece yerel yönetimlerin karar organlarının seçimle belirlenmesini düzenlemektedir. Karar organı dışında kalan organların (belediye başkanı, vali, muhtar) atama ile belirlenmesine açık kapı bırakılmıştır.

5 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları İl Özel İdaresi-Kavram
Kanunla kurulan her il beraberinde il özel idaresini de gerektirir. 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’na göre; «il halkının mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi» il özel idaresi olarak tanımlanmaktadır.

6 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları İl Özel İdaresi-Görevler
5302 sayılı kanun 6. madde: İl özel idaresi mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; Gençlik ve Spor, Sağlık, Tarım, Sanayi ve Ticaret; Belediye sınırları il sınırı olan Büyükşehir Belediyeleri hariç ilin çevre düzeni plânı, Bayındırlık ve İskân, toprağın korunması, erozyonun önlenmesi, kültür, sanat, turizm, sosyal hizmet ve yardımlar, yoksullara mikro kredi verilmesi, çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları; ilk ve orta öğretim kurumlarının arsa temini, binalarının yapım, bakım ve onarımı ile diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin hizmetleri il sınırları içinde

7 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları İl Özel İdaresi-Görevler
5302 sayılı kanun 6. madde: İl özel idaresi mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; İmar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma; orman köylerinin desteklenmesi, ağaçlandırma, park ve bahçe tesisine ilişkin hizmetleri belediye sınırları dışında, yapmakla görevli ve yetkilidir.

8 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları İl Özel İdaresi-Organlar
-İl Genel Meclisi -Vali -İl Encümeni

9 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları İl Özel İdaresi-Organlar
İl Genel Meclisi: İl özel idaresinin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre ildeki seçmenler tarafından seçilmiş üyelerden oluşur.

10 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları İl Özel İdaresi-Organlar
İl Encümeni: Vali’nin başkanlığında çalışır. İl Genel Meclisi’nin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği 5 üye ile biri mali hizmetler birim amiri olmak üzere valinin her yıl birim amirlerinden seçeceği 5 üye İl Encümeni’ni oluşturur.

11 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları İl Özel İdaresi-Organlar
Vali: Konumu açısından ikili görev yapısına sahiptir. Vali ilin genel yönetiminden en üst düzeyde sorumlu kişi olduğu gibi, aynı zamanda bir yerel yönetim birimi olan Özel İdare’nin organlarından biridir. Bu anlamda Özel İdare’nin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir.

12 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları İl Özel İdaresi-Teşkilat
İl Özel İdarelerinde standart olarak bulunması gereken birimler; mali işler, sağlık, tarım, imar, insan kaynakları ve hukuk işleri birimleridir. İl Genel Meclisi kararıyla ek birimlerin kurulması kararlaştırılabilir. Birimler, illerde müdürlük düzeyindedir. Sözleşmeli veya kısmi zamanlı personel de çalıştırabilir. Diğer kamu kurumlarından yönetici kadrolarına muvafakatle memur atanabilir. 2010 yılı itibariyle 9404 memur; 1537 sözleşmeli personel; sürekli işçi ve 260 geçici işçi statüsünde olmak üzere toplam personel İl Özel İdareleri bünyesinde çalışmaktaydı.

13 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları Belediye Yönetimi-Kavram
Yerel yönetim kuruluşları içerisinde en önemlileridir sayılı kanun; « Belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi» olarak tanımlar. Türkiye’de iki çeşit belediye bulunmaktadır: Belediye Kanunu’na göre (5393) kurulup çalışan belediyeler Büyük kentlerde faaliyet gösteren ve farklı bir statüye tabi olan büyükşehir belediyeleri (5216)

14 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları Belediye Yönetimi-Kavram
Belde: Belediyesi bulunan yerleşim yerini, Mahalle: Belediye sınırları içinde, ihtiyaç ve öncelikleri benzer özellikler gösteren ve sakinleri arasında komşuluk ilişkisi bulunan idarî birimi ifade eder. Belediye sınırları içinde nüfusu 500’ün altında mahalle kurulamaz. Nüfusu ve üzerinde olan yerleşim birimlerinde belediye kurulabilir. İl ve ilçe merkezlerinde belediye kurulması zorunludur.

15 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları
Belediye Yönetimi-Görevler ve Personel Anayasa’nın açıkça yetkilendirdiği ve kanunların yasaklamadığı veya başka yönetim birimlerine bırakılmamış olan bütün yerel hizmetleri yürütmek belediyenin ödevidir. Memur (657), işçi ve sözleşmeli personel çalıştırabilir.

16 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları Belediye Yönetimi-Organlar -Belediye Başkanı -Belediye Meclisi -Belediye Encümeni

17 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları
Belediye Yönetimi-Belediye Başkanı Belediye başkanı, belediye idaresinin başı ve belediye tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Belediye başkanı, görevinin devamı süresince siyasî partilerin yönetim ve denetim organlarında görev alamaz; profesyonel spor kulüplerinin başkanlığını yapamaz ve yönetiminde bulunamaz.

18 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları
Belediye Yönetimi-Belediye Encümeni Belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında; a) İl belediyelerinde ve nüfusu 'in üzerindeki belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği üç üye, malî hizmetler birim amiri ve belediye başkanının birim amirleri arasından bir yıl için seçeceği iki üye olmak üzere yedi kişiden, b) Diğer belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği iki üye, malî hizmetler birim amiri ve belediye başkanının birim amirleri arasından bir yıl için seçeceği bir üye olmak üzere beş kişiden oluşur.

19 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları
Belediye Yönetimi-Belediye Meclisi Belediye meclisi, belediyenin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve usûllere göre seçilmiş üyelerden oluşur. Bu anlamda karar organı yerel yönetimlere meşruiyet sağlayan en önemli organ olarak kabul edilmekte ve temsil, karar alma ve denetim olmak üzere üç önemli işlevinin olduğu belirtilmektedir.

20 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları Belediye Yönetimi-Teşkilat
Belediye teşkilâtı, norm kadroya uygun olarak yazı işleri, malî hizmetler, fen işleri ve zabıta birimlerinden oluşur. Beldenin nüfusu, fizikî ve coğrafî yapısı, ekonomik, sosyal ve kültürel özellikleri ile gelişme potansiyeli dikkate alınarak, norm kadro ilke ve standartlarına uygun olarak gerektiğinde sağlık, itfaiye, imar, insan kaynakları, hukuk işleri ve ihtiyaca göre diğer birimler oluşturulabilir. Bu birimlerin kurulması, kaldırılması veya birleştirilmesi belediye meclisinin kararıyla olur.

21 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları Belediye Yönetimi-Gelirler
-Genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan paylar -Öz gelirler -Denkleştirme ödeneği* *Kesinleşmiş en son genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının binde biri Maliye Bakanlığı bütçesine nüfusu ’e kadar olan belediyeler için kullanılmak üzere denkleştirme ödeneği olarak konulur. Maliye Bakanlığı, bu ödeneği, Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksit hâlinde dağıtılmak üzere, İlbank A.Ş. hesabına aktarır. İlbank A.Ş., hesabına aktarılan ödeneğin yüzde 65’ini eşit şekilde, yüzde 35’ini ise nüfus esasına göre dağıtır.

22 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları
Büyükşehir Belediyesi-Kavram AY 127 hükmü gereğince, 1984 yılında KHK ile 3 ilde kurulmuşlardır. 5216 sayılı kanuna göre; «En az üç ilçe belediyesini kapsayan, bu belediyeler arasında koordinasyonu sağlayan; kanunlarla verilen görev ve sorumlulukları yerine getiren, yetkileri kullanan; idarî ve malî özerkliğe sahip ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişisini» ifade etmektedir.

23 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları
Büyükşehir Belediyesi-Kuruluş Belediye sınırları içindeki ve bu sınırlara en fazla metre uzaklıktaki yerleşim birimlerinin son nüfus sayımına göre toplam nüfusu 'den fazla olan il belediyeleri, fizikî yerleşim durumları ve ekonomik gelişmişlik düzeyleri de dikkate alınarak, kanunla büyükşehir belediyesine dönüştürülebilir. Büyükşehir belediyelerinin sınırları, adını aldıkları büyükşehirin belediye sınırlarıdır.

24 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları Büyükşehir Belediyesi-Organlar -Büyükşehir Belediye Meclisi -Büyükşehir Belediye Encümeni -Büyükşehir Belediye Başkanı

25 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları
Büyükşehir Belediyesi-Büyükşehir Belediye Meclisi Büyükşehir belediye meclisi, büyükşehir belediyesinin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre seçilen üyelerden oluşur. Büyükşehir belediye başkanı büyükşehir belediye meclisinin başkanı olup, büyükşehir içindeki diğer belediyelerin başkanları, büyükşehir belediye meclisinin doğal üyesidir

26 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları
Büyükşehir Belediyesi-Büyükşehir Belediye Encümeni Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur.

27 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları
Büyükşehir Belediyesi-Büyükşehir Belediye Başkanı Büyükşehir belediye başkanı, büyükşehir belediye idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Büyükşehir belediye başkanı, ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre büyükşehir belediyesi sınırları içindeki seçmenler tarafından doğrudan seçilir. Büyükşehir ve büyükşehir kapsamındaki ilçe belediye başkanları görevlerinin devamı süresince siyasi partilerin yönetim ve denetim organlarında görev alamaz; profesyonel spor klüplerinin başkanlığını yapamaz ve yönetiminde bulunamaz.

28 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları
Büyükşehir Belediyesi-Teşkilat Büyükşehir belediyesi teşkilâtı; norm kadro esaslarına uygun olarak genel sekreterlik, daire başkanlıkları ve müdürlüklerden oluşur. Birimlerin kurulması, kaldırılması veya birleştirilmesi büyükşehir belediyesi meclisinin kararı ile olur. Büyükşehir belediyesinde başkan yardımcısı bulunmaz. Hizmetlerin etkili ve verimli bir şekilde yürütülebilmesi için, genel sekretere yardımcı olmak üzere, norm kadroya uygun olarak genel sekreter yardımcısı atanabilir.

29 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları Büyükşehir Belediyesi-Gelir
Genel Sekreter Başkanın teklifi ile İçişleri Bakanı tarafından atanır. Tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar oluşturabilirler. (İETT, EGO) Gelirler: Vergi Gelirleri, Vergi Dışı Gelirler, Borçlanma

30 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları Köy Yönetimi
Nüfusu 2000’den aşağı yerleşme birimleri köy olarak isimlendirilir. Ayrıca, «cami, mektep, yaylak, baltalık gibi orta malları bulunan toplu veya dağınık evlerde oturan insanlar bağ, bahçe ve tarlaları» ile birlikte bir köy teşkil ederler. Köy Kanunu'nun uygulanması açısından nüfusun en az 150 olması gerekir.

31 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları Köy Yönetimi-Görevler
Köye ait işler «zorunlu (sağlık, temizlik, bayındırlık, tarım ve eğitim işleri)» ve «isteğe bağlı (çamaşırlık, hamam, pazar ve çarşı yeri gibi)» olmak üzere iki grupta toplanmıştır.

32 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları Köy Yönetimi-Organlar -Muhtar -Köy Derneği -Köy İhtiyar Meclisi

33 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları Köy Yönetimi-Muhtar
Köy yönetiminin başı ve devletin köydeki temsilcisidir. Köy derneği tarafından 5 yıllık bir süre için seçilir, ancak siyasi partiler tarafından aday gösterilmezler. Muhtar, seçimle işbaşına gelmesine karşın maaşını devletten alır. Mülki amirler, muhtarın kararını bozabilir ancak onun yerine geçerek karar veremezler.

34 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları Köy Yönetimi-Köy Derneği
Köy tüzel kişiliğinin genel karar organıdır ve köydeki seçmenlerden meydana gelmektedir. Köydeki bütün seçmenler, köy derneği aracılığı ile sınırlı da olsa köy yönetimine doğrudan katılabilirler. Köy derneğinin adındaki dernek birlik anlamındadır. Yoksa sivil toplum örgütü olan dernek anlamına asla gelmez.

35 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları
Köy Yönetimi-Köy İhtiyar Meclisi Köy yönetiminin yürütme, denetleme ve karar organıdır. Seçimle gelen ve doğal (okul müdürü ve imam) üyelerden oluşur.

36 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları Köy Yönetimi-Köy Korucusu
Korucu, muhtarın emri altındadır ve köyde güvenlik hizmetlerini yürütür. Köy katibi ve köy imamı da önemli görevlilerdendir. İmece ve salma geleneksel olarak köy yönetiminin temel kurumlarındandır.

37 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları
Mahalle Yönetimi Her kent ve kasaba, çeşitli isimlerle ifadelendirilen mahallelerden meydana gelir. Belediye sınırları içerisinde, mahalle kurulması, kaldırılması, birleştirilmesi, bölünmesi, adları ve sınırları belediye meclisinin kararı, kaymakamın görüşü ve valinin onayı ile düzenlenir.

38 Yerel Yönetimler Yerel Yönetim Kuruluşları
Mahalle Yönetimi İl, belediye veya köy gibi bir yerel yönetim birimi değildir. Zira tüzel kişiliği yoktur. Hizmet bakımından belediye ve mülki makamlarla ilişkilendirilmiştir. Organlarının seçimle iş başına gelmesi ise yerel yönetim birimlerini andırmaktadır. Muhtar ve ihtiyar heyetinden oluşur.