BBY 367 Tıpta Bilgi Yönetimi 4: National Library of Medicine NLM: Hizmetleri, kaynakları Nazan Özenç Uçak.

... konulu sunumlar: "BBY 367 Tıpta Bilgi Yönetimi 4: National Library of Medicine NLM: Hizmetleri, kaynakları Nazan Özenç Uçak."— Sunum transkripti:

1 BBY 367 Tıpta Bilgi Yönetimi 4: National Library of Medicine NLM: Hizmetleri, kaynakları Nazan Özenç Uçak

2 Natonal Library of Medicine NLM National Institute of Health’in bir parçasıdır. Tıp literatürünü kontrol altına alan dünyanın en büyük ve etkin tıp kütüphanesidir. 12 milyon kitap, süreli yayın, mikrofilm, slayt ve benzeri materyali içerir. 235 milyon dolarlık bir bütçesi 650 den fazla çalışanı vardır. 1836 da kurulmuştur. 1879 da Indeks Medicus’u çıkarmaya başlamıştır. Her yıl ortalama 20.000 kitap, 22.000 süreli yayın koleksiyona katılmaktadır. Geniş ve değerli bir tıp tarihi koleksiyonuna ve el yazmalarına sahiptir. Her yıl hizmetlerine başvuranların sayısı bir milyarı aşmaktadır.

3 NLM Dünya çapında biomedikal bilimsel bilginin sağlanması, organizasyonu ve sunumu; Ülke çapında 6000-üyeli bir ağ ile National Network of Libraries of Medicine (NN/LM®)diğer tıp kütüphanelerinin bilgi ihtiyacının karşılanması;National Network of Libraries of Medicine Moleküler biyoloji ve genomik bilginin Human Genome Project ve NIH Roadmap servisleriyle sağlanması;Human Genome ProjectNIH Roadmap Toksikoloji, çevre ve halk sağlığı, sağlık araştırmaları konusunda nitelikli bilgi hizmeti verilmesi; Biomedikal iletişim sistemleri, yöntemleri, teknikleri ve ağları üzerine yapılan araştırmalar ile bilginin dağıtımı, kullanımı arasındaki bağlantının sağlanması; Konuyla ilgili araştırmalara destek vermesi diğer etkinlikleridir.

4 NLM

5

6

7 NLM nin görevleri 1956 da kabul edilen yasasıyla şu sorumlulukları yüklenmiştir. Tıp ve sağlık konusunda çıkan yayınların sağlanması Koleksiyonun organize edilmesi, indekslenmesi ve bibliyografik olarak listelenmesi Katalog, indeks ve bibliyografyaların oluşturulması Materyalin kopyalanması, çoğaltılması ve ödünç verilmesi Danışma hizmeti verilmesi Koleksiyonun korunması ve geliştirilmesi Üretilen hizmetlerin halka sunumu Teknolojinin çalışmalara adapte edilmesi

8 Bilimsel Bilgi Hizmetleri MEDLINE®/PubMed®, 18 milyon journal citations.1948 - MEDLINE®/PubMed® PubMed Central® (PMC), Web-tabanlı ücretsiz,1.5 milyon full-text makale. PubMed Central® GenBank®, The National Center for Biotechnology Information (NCBI) tarafından oluşturulan DNA şifreleri ve gen bilgisi veri tabanı. GenBank® Database of Genotypes and Phenotypes (dbGaP). http://www.ncbi.nih.gov. Database of Genotypes and Phenotypes http://www.ncbi.nih.gov Visible Human Project® NLM's Lister Hill Center tarafından kadın ve erkekler için oluşturulmuş veri tabanı. Visible Human Project® Specialized Information Services Division Environmental Health and Toxicology Environmental Health and Toxicology TOXNET® zararlı maddeler ile ilgili bilgilere erişilir. TOXNET®

9 Halk için Bilgi Hizmetleri MedlinePlus®, MedlinePlus® MedlinePlus en español (İspanyolca erişimi) MedlinePlus en español NIH MedlinePlus magazine MedlinePlus Salud (İspanyolca erişim) MedlinePlus Salud ClinicalTrials.gov Genetics Home Reference NIHSeniorHealth.gov (National Institute on Aging) NIHSeniorHealth.govNational Institute on Aging Household Products Database Tox Town® ToxMystery, ToxMystery

10 NLM nin bibliyografik denetime katkısı (Basılı Indeksler) Indeks Medicus (3.000 in üzerinde süreli yayını indekslemektedir) Abridged Index Medicus (AIM) (IM’un kısaltılmış versiyonudur) Bibliography of Medical Reviews (Review makalelerin bibliyografyasıdır. Indeks Medicus’un başında yer alır) Index to Dental Literature (IDL) (Diş hekimliği konusundadır) International Nursing Index (INI) (Hemşirelik konusundadır) Hospital Literature Index (HLI) (Hastane yönetimi ile ilgilidir)

11 NLM tarafından hazırlanan veri tabanları MEDLINE MEDLINEplus PubMed TOXLINE (Toxicology Information Online. Bu veri tabanı “International Pharmacological Abstracts” gibi abstraktlar ve çeşitli indekslerden oluşmaktadır). TOXNET (Toxicology Network) GENE-TOX ToxTown CHEM-IDplus (kimya ve toksikoloji) Human Genore Resources (genetik)

12 CHEMLINE (Chemical Dictionary Online, NLM ve Chemical Abstracts’ın ortak ürünüdür) RTECS (Registry of Toxic Effects of Chemical Substances) HSDB (Hazardous Substances Data Bank. Zararlı maddeler hakkında bilgi verir) CANCERLIT (Cancer Literature) CANCERPROJ (Cancer Research Projects) CLINPROT (Clinical Cancer Protocols) PDQ (Physician Data Query) POPLINE (Population and Reproduction Information) HISTLINE (History of Medicine) BIOETHICSLINE (Bioethics) SERLINE (Biyotıp konusunda seriler, bildiriler, gör-işit materyallerini içerir).

13 NLM nin servisleri SDILINE (Selective Dissemination of Information Online) Seçmeli bilgi yayım hizmetlerinin çevrimiçi sunulduğu bu hizmetle, bilgisayara depolanan kullanıcı profilleri, veri tabanına yeni künyeler eklendikçe otomatik olarak bunları değerlendirmektedir. CATLINE (Catalog Online) NLM’nin kitap koleksiyonuna erişim sağlar. DOCLINE (Document Delivery Online) Kütüphanelerarası ödüç vermeye katkı sağlar. İstekler bu ağ aracılığıyla kütüphanelerden sağlanabilmektedir. DIRLINE (Directory of Information Resources Online) Kuruluşlar hakkında bilgi veren bir veri tabanıdır. POPLINE (Population and reproduction information)

14 Locatorplus Locatorplus 12 Nisan 1999 yılında kullanıma açıldı. Bu servis daha önce ayrı ayrı kullanılan CATLINE, AVLINE ve SERLINE yerine oluşturulmuş bir servistir. Bir arayüzle kitap, süreli yayın ve görsel materyallerin taranmasına olanak sağlar. Ücretsizdir. http://locatorplus.gov/ adresinden erişilebilir. http://locatorplus.gov/

15

16

17

18 Eser adı kütüphanede yeri ve yer numarası

19

20

21 SDILINE SDILINE seçimli bilgi duyuru hizmetidir. Abonelik gerektirir. MEDLINE da bulunan yayınları kapsar. Biyotıp, klinik tıp, sağlık sistemi, dişçilik, hemşirelik ve klinik psikoloji gibi tıbbın tüm alanlarını içermektedir. Tıp ve temel fen bilimleri alanlarında, biyoteknoloji ve uygulama alanlarında güncel bilgilerden haberdar olmak için kullanılabilir.

22 POPLINE (Population and Reproduction Information) Nüfus konusundadır. aile planlaması, nüfus ölçümleri, nüfus ve verimlilik üzerine politikaları, nüfusla ilgili yasaları, sayısal verileri, konuyla ilgili makaleleri, kitapları, raporları,aile planlaması kayıtlarını ve ilgili sağlık yayınlarını içerir. İngilizce dışında farklı dillerdeki yayınlara da erişim sağlar.

23

24

25

26 DIRLINE Sağlık konusunda rehber Sağlık organizasyonları ve kapsamları hakkında bilgi verir Uluslararası niteliktedir.

27

28

29

30 DOCLINE Ulusal Sağlık Kütüphaneleri ağları içerisinde faaliyet gösterir. Tıp kütüphanelerine doküman sağlar, ödüç verme işlemlerini yürütür. Farklı tıp kütüphaneleri üyelik girişi yaparak bu hizmetten yararlanmaktadır.

31

32 NLM nin oluşturduğu işbirliği programları ve ağlar NLM sadece ABD için değil, dünya tıp kütüphaneciliği içinde önemli bir merkezdir. NLM 1983 yılında ABD de akademik sağlık merkezlerinde enformasyon hizmetlerini geliştirmek amacıyla “Bütünleşik Akademik Bilgi Yönetim Sistemleri” ni (Integrated Academic Information Management Systems - IAIMS) desteklemeye başlamıştır.

33 Integrated Academic Information Management Systems - IAIMS IAIMS tıbbi kayıtlar ve benzeri sağlık bilgilerini bibliyografik veri tabanlarının sunduğu bilgi ile bütünleştirmeyi ve bu bilginin araştırma, eğitim ve tedavi amacıyla kullanılmasını amaçlamaktadır. Bu yöntemle sadece kütüphanenin sunduğu bilgiye değil, kullanıcı her çeşit tıp bilgisine yönlendirilmektedir.

34 IAIMS nin kapsadığı bilgiler IAIMS, bireysel ve kurumsal verileri hasta kayıtlarını laboratuvar testlerini klinik karar sistemlerini çeşitli klinik bilgilerini araştırma sonuçlarını yayınlanmış biyomedikal bilgiyi içerir. Organizasyonlar arası bilgi iletimini bir ağ üzerinden sağlar.

35 Better Health, Better Health 2010 ve IAIMS/The Next Generation (IAIMS/TNG) 1990 lı yıllarda IAIMS ile bibliyografik veri tabanları, tüm sağlık bilimlerini içine alacak şekilde bütünleşik bir sisteme kavuşturulmuştur. 1998 den sonra AAMC (Association of American Medical Colleges) tarafından IAIMS nin faaliyetleri üstlenilmiştir. AAMC “Better Health” projesi kapsamında iki projeyi gündeme getirmiştir. Bunlar “Better Health 2010” ve “IAIMS/The Next Generation” (IAIMS/TNG) dir. Bunlardan “Better Health 2010” eğitim amaçlı; “IAIMS/TNG” ise bilgi yönetimi ve bilgi teknolojileri üzerine geliştirilen projelerdir.

36

37 T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri

38

39 Karar Destek Sistemi

40 Ödev NLM hizmetlerinden yararlanarak hastalığınızla ilgili bir kitap, bir görsel malzeme bulunuz. Sağlık Bakanlığının Bilgi Sistemini inceleyiniz, sağlık çalışanları ve hastalar için ne gibi uygulamaları var araştırınız.