TUĞÇE ÖZARSLAN B DM POLİKLİNİĞİ EĞİTİM ODASI

... konulu sunumlar: "TUĞÇE ÖZARSLAN B DM POLİKLİNİĞİ EĞİTİM ODASI"— Sunum transkripti:

1 TUĞÇE ÖZARSLAN B121100045 DM POLİKLİNİĞİ EĞİTİM ODASI
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TUĞÇE ÖZARSLAN B DM POLİKLİNİĞİ EĞİTİM ODASI

2 Diabetes Mellitus Pankreastan salgılanan insülin hormonun tamamen ya da kısmen eksikliğine bağlı, Kan şekeri yüksekliği ile kendini gösteren, Kısa ve uzun dönemde ciddi olumsuz sonuçları olan, Kronik tahrip edici bir hastalıktır.

3 Hücrelerimizin şekere ihtiyacı vardır!
Diyetle aldığımız besinlerin içerdiği besin öğeleri, barsaklardan emilerek kan yoluyla karaciğere ulaşırlar. Karaciğerde, özellikle karbonhidratlar şekere dönüşerek kan yoluyla hücrelere taşınırlar. Hücrelerin, enerji üretebilmesi için kandaki şekere ihtiyacı vardır.

4 İnsülin nedir? Ne yapar? İnsülin, pankreasın Langerhans adacık hücrelerinden salgılanan bir hormondur. Şekerin, kandan hücrelere geçmesinde anahtar rol oynar.

5 İnsülin Eksikliğinde Ne Olur?
İnsülin eksikliğinde, hücreler kandaki şekeri alamaz ve enerji için kullanamaz. Böylece şeker, kanda birikir ve kan şekeri düzeyi yükselir.

6 Tip I ve Tip II Diyabetin Farkları (1)
Tip I Diyabet Genellikle çocukluk çağında başlar. Hastalar genellikle zayıftır. Aile öyküsü %15’ tir. Tip II Diyabet Genellikle erişkin çağda başlar. Hastalar genellikle kiloludur (%80). Aile öyküsü %90’dır.

7 Tip I ve Tip II Diyabetin Farkları (2)
Tip I Diyabet İnsülin hiç yoktur ya da çok azdır. Tedavide insülin şarttır. Tip II Diyabet İnsülin kısmen eksik ya da etkisizdir. İnsülin tedavisi, her zaman gerekli değildir.

8 Gebelik Diyabeti Nedir?
Gebelik süresince ortaya çıkar ve genellikle gebelikten sonra kaybolur Bu hastalarda, ileri yaşlarda diyabet görülme olasılığı yüksektir.

9 Diabetes Mellitus Kimlerde Görülür?
Diabetes Mellitus, her yaşta ortaya çıkabilir. Yeni doğanlarda nadir görülür, Tip I diyabet, çocukluk çağında daha sık görülür, Tip II diyabet daha çok orta ve ileri yaşlarda ortaya çıkar, Yaş ilerledikçe Tip II diyabet görülme sıklığı artar. Türkiye’de her 1000 kişiden 74’ü diyabetlidir.

10 Kimler Diabetes Mellitus’a Daha Yatkındır?
Ailesinde şeker hastalığı olanlar, Şişman ve kilo fazlalığı olanlar, Hareketsiz yaşantı sürenler, Gebeliği süresinde kan şekeri yükselmesi olanlar, Yüksek tansiyonlu hastalar.

11 Diabetes Mellitus’un Belirtileri Nelerdir?
Çok susama, Çok idrara çıkma, Çok acıkma, Kilo kaybı, Yorgunluk.

12 Çok susama ve çok idrara çıkma neden olur?
Kandaki şeker, hücre içine giremez, Kan şekeri düzeyi yükselir, Vücut, kandaki yüksek şekerin bir kısmını idrarla atmak ister, Şeker, idrar yolu ile dışarı atılırken birlikte bol miktarda suyu da sürükler, İdrarla çok miktarda su kaybı olunca susama hissi doğar ve çok su içilir.

13 Hastalar çok yedikleri halde neden kilo kaybeder?
Şeker hücre içine giremediği için beyindeki doyma merkezine açlık uyarısı gönderilir, Yemek yenilse bile açlık hissi devam eder, Kandaki şeker hücreler tarafından kullanılamadığı için kişi zayıflar.

14 Hastalar neden yorgunluk hissederler?
Hücreler, insülin eksikliğinden dolayı, kandaki şekeri alamaz ve enerji üretmek için kullanamaz, Vücutta yeterince enerji üretilemediği için de hastalar yorgunluk hissederler.

15 Diabetes Mellitus Tanısı Nasıl Konulur?
Kesin tanı için kan şekeri ölçümleri gerekir; Açlık kan şekeri 126 mg/dl üzerinde ise, Günün herhangi bir saatinde bakılan kan şekeri 200 mg/dl üzerinde ise, (en az 2 ölçüm gerekir) Şeker yükleme testinde 2. saat kan şekeri 180 mg/dl üzerinde ise kesin Diabetes Mellitus tanısı konur.

16 Şeker Yükleme Testi Kimlere Yapılmalıdır ?
Açlık kan şekeri 100 mg/dl üzerinde bulunan kişilere, Gebeliğinde şeker yüksekliği ortaya çıkmış olan kadınlara, Şişman kişilere, Ailesinde şeker hastalığı olan kişilere, Açıklanamayan nörolojik bozukluğu, damar bozukluğu olanlara, Kan şekeri normal olsa da, idrarda şeker saptanmış kişilere.

17 işbirliği ile mümkündür
DİYABET TEDAVİSİ Tedavi ekibi, Hasta, Hasta ailesinin işbirliği ile mümkündür

18 Diyabetle ilgili belirtilerin giderilmesi
Çok su içme Çok idrara çıkma Çok yemek yeme Kilo kaybı Bulanık Görme

19 Akut Komplikasyonların Önlenmesi
HİPERGLİSEMİ HİPOGLİSEMİ DİYABETİK KETOASİDOZ

20 Kronik komplikasyonların önlenmesi ve ilerlemesinin durdurulması
Göz Böbrek Diyabetik ayak Büyük damar komplikasyonları

21 Çocuklarda normal büyüme ve gelişmenin sağlanması

22 Hastanın İdeal Kiloya Getirilmesi

23 Gebelikte Bebeğin Normal Gelişiminin Sağlanması

24 Sağlıklı Yaşam Tarzının Benimsetilmesi
Diyet, Egzersiz, Sigaranın bırakılması.

25 Kan Yağlarının Normal Düzeylere Getirilmesi
Total kolesterol 200 mg/dl.’nin altında, LDL kolesterol 100 mg/dl.’nin altında, HDL kolesterol 40 mg/dl.’nin üstünde, Trigliserid 150 mg/dl.’nin altında, olması sağlanmalıdır.

26 Hipertansiyonun Kontrol Altına Alınması
Diyabetli olmayan hastalarda, kan basıncının, 140/90 mm/Hg.’nin altında olması gerekir. Diyabetli hastalarda, kan basıncı 130/85 mm./Hg’nin altında olmalıdır.

27 KAN ŞEKERİ DÜZEYİ NE OLMALIDIR ?

28 Uygun Kan Şekeri Düzeyi Nedir?

29 HbA1c NEDİR? 3 Aylık kan şekeri ortalamasını gösteren, kanda bakılan bir tetkiktir. İdeali % 6.5, kabul edilebilir değeri % 7’nin altıdır.

30 İnsülin tedavisinde amaç
Kan glukozunu açlıkta ve toklukta normoglisemi düzeylerine yakın tutmak Akut komplikasyonları engellemek Kronik komplikasyonların gelişimini ve ilerlemesini engellemek Tip 1 diyabetli çocuklarda büyüme ve gelişmeyi sağlamak Gebe diyabetlilerde komplikasyonları önlemek Hayat kalitesini arttırmak

31 İnsülin tedavisi endikasyonları
Tip 1 diyabet Tedavi gerektiren “gestasyonel diyabet” Akut metabolik durumlar (diyabetik ketoasidoz, nonketotik hiperosmolar sendrom) Kronik komplikasyonlar Tip 2 diyabetli hastada geçici özel durumlar (enfeksiyon, travma, cerrahi girişim, stres, glukokortikoid kullanımı, gebelik) Oral antidiyabetik tedaviye yanıt alınamayan tip 2 diyabet

32 İnsülin çeşitleri ve etki süreleri
İnsan insülinleri: Yapısı insan insülini ile aynıdır. (Regüler insülinler) Protamin, çinko gibi maddeler eklenerek etki süreleri uzatılabilir. ( NPH insülinler) İnsülin analogları: İnsan insülininin yapısı değiştirilerek elde edilir. Hızlı etkili insülinler: Humalog, novorapid, apidra Uzun etkili insülinler: Lantus, levemir

33 hergün aynı saatte aç- tok farketmez
İnsülinin Tipi Etkinin Etki Görünüm Uygulama Zamanı Başlaması Süresi Çok kısa Etkili Analog İnsülin 5-15 dk. saat Berrak Yemekten hemen önce Aspart: novorapid, lispro: humolog,) glulisin: apidra Kısa Etkili İnsülin (Regüler) 0,5-1 saat 4-6 saat Yemekten dk önce (Actrapid, Humulin R, ) Orta Etkili İnsülin (NPH) 1-4 saat 12-24saat Bulanık Yemekten 30 dk önce (Insulotard, Humulin N) Karışım İnsan İnsülini Mixtard 30, Humulin M 12-16saat Karışım İnsülini analoğu 10-20 dk 10 – 16 saate kadar NovoMix 30, Humalog Mix 25/ 50 Uzun Etkili Analog insülin 1-3saat 18-24saat hergün aynı saatte aç- tok farketmez (Detemir: levemir, Glargin: lantus,

34 REGÜLER 08 12 16 20 24 04 08 saat İNSAN İNSÜLİNİ
Etki (saat) Başlama Pik Etki Süresi HUMULİN-R ® (KISA ETKİLİ) – – 8 ACTRAPİD-HM ® – _ 8

35 LİSPRO saat 08 12 16 20 24 04 08 ANALOG İNSÜLİN
Etki (saat) Başlama Pik Etki Süresi HUMALOG ® (HIZLI) < 0.3 – – – 4

36 ASPART saat 08 12 16 20 24 04 08 ANALOG İNSÜLİN
Etki (saat) Başlama Pik Etki Süresi NOVORAPİD®(HIZLI TİP1) < – – 3

37 NPH saat 08 12 16 20 24 04 08 İNSAN İNSÜLİNİ
Etki (saat) Başlama Pik Etki Süresi HUMULİN-N ® (ORTA ) – – 16 İNSULATARD ® (ORTA) – 3 4 –

38 GLARGİN saat 08 12 16 20 24 04 08 ANALOG İNSÜLİN
Etki (saat) Başlama Pik Etki Süresi LANTUS ® (UZUN) > 24

39 DETEMİR saat 08 12 16 20 24 04 08 ANALOG İNSÜLİN
Etki (saat) Başlama Pik Etki Süresi LEVEMİR (UZUN) > 24

40 KARIŞIM NPH + REGÜLER saat 08 12 16 20 24 04 08 İNSAN İNSÜLİNİ
Etki (saat) Başlama Pik Etki Süresi HUMULİN-M ® – – – 16 MIXTARD-HM ® – – – 16

41 KARIŞIM NPL + LİSPRO saat 08 12 16 20 24 04 08 ANALOG İNSÜLİN
Etki (saat) Başlama Pik Etki Süresi HUMALOG MIX-25 ® < 0.3 – – – 16 HUMALOG MIX-50 ® < 0.3 – – – 16

42 KARIŞIM NPH + ASPART saat 08 12 16 20 24 04 08 ANALOG İNSÜLİN
Etki (saat) Başlama Pik Etki Süresi NOVOMİX-30 ®(hazırı karışım) < 0.3 – – – 16

43 İnsülin Uygulama Araçları
İnsülin Enjektörü 0,5 ml 50 üniteye karşılık gelir 1 ml 100 üniteye karşılık gelir Kartuş, flakon ve kalemlerde kullanılabilir

44 İnsülin Uygulama Araçları
İnsülin Kalemleri Kullanıma hazır kalemler 3ml(300 ünite) insülin içerir. Tek kullanımlık iğne uçları takılarak kullanılır.

45 İnsülin Uygulama Araçları
İnsülin Kalemleri Kartuş takılarak kullanılan kalemler

46 İnsülin pompası İnsülin pompası ile sürekli ciltaltı insülin infüzyonu uygulanmaktadır. Pompa ile regüler insülin ve hızlı etkili insülin analogları kullanılmaktadır.

47 İnsülin enjeksiyonu yaparken
Deri enjeksiyondan önce temiz ve kuru olmalıdır İğneyi takmadan kartuşu dezenfekte etmek gerekli değildir İğne uçları değiştirilmiş olsa bile bir kartuş birden fazla hastada kullanılmamalıdır Kullandıktan sonra kartuşta biyolojik materyal kalmaktadır İnsülin enjektörü ile kullanılabilir

48 İnsülin enjeksiyonu yaparken
Her enjeksiyondan önce, insülinin kalem iğnesinden aktığını kontrol edin İnsülinin oda sıcaklığında uygulanması önerilmektedir. Nedenleri ; Enjeksiyon bölgesinde tahrişin önlenmesi Ağrılı enjeksiyonun önlenmesi Yanma hissinin önlenmesi İnsülinin sıcaklığının emilim hızına etkisi yoktur

49 İnsülin enjeksiyonu yaparken
Bir defada yüksek doz insülin uygulaması İnsülin emilimini yavaşlatmaktadır Daha fazla ağrı olmaktadır Daha fazla sızıntı olmaktadır Fazla doz insülin uygulamalarında dozun bölünmesi önerilmektedir

50 İnsülin enjeksiyonu yaparken
Farklı uzunluklarda iğne uçları mevcuttur 4 mm 5 mm 6 mm mm 10 mm 12 mm Kilolu olmayanlarda ≤8 mm kullanılır İnsülin etkisinin hızlı olması isteniyorsa 12 mm iğne ile intramüsküler uygulanabilir

51

52 İnsülin enjeksiyonu yaparken
İğneler bir defa kullanılmalıdır. Tekrar kullanılması; İğne ucunda küntleşme ile ağrılı enjeksiyona Derinin daha hızlı zarar görmesine neden olabilir İğne enjeksiyondan hemen sonra kalemden çıkarılmalıdır Nedeni insülin sızmasını ,kartuşa hava girişini engellemek, iğne ucunda insülin kristallenmelerini engellemek , enfeksiyon riskini önlemektir.

53 İnsülin enjeksiyonu yaparken
İnsülin enjeksiyonu subkutan dokuya yapılmalıdır İğnenin uzunluğuna ve kişinin kilosuna göre enjeksiyon tekniği değiştirilmelidir 8 mm iğne 4-5-6 mm iğne

54 İnsülin enjeksiyon bölgeleri

55 İnsülin enjeksiyonu yaparken
Yapılan insülinin daha etkili olması için cildin yağ ve kas dokusu sağlıklı olmalıdır. Bu nedenle enjeksiyon bölgeleri değiştirilmelidir Ancak enjeksiyon bölgelerini sık değiştirmek kan şekerinde dalgalanmaya neden olabileceği için bir hafta boyunca aynı bölgede, haftada bir de bölgeler arasında rotasyon yapılmalıdır.

56 İnsülin enjeksiyonu yaparken
İnsülin tipi, uygulama zamanı, insülin ve iğne ucunun son kullanma tarihi kontrol edilmeli İnsülin sızmasını önlemek için iğne insülin uygulandıktan sonra sn bekletilerek çıkarılmalıdır İnsülin uygulanan yere masaj yapılmamalıdır

57 İnsülin emilimini etkileyen faktörler
Lipodistrofi Sürekli aynı yere enjeksiyon yapılması sonucu gelişir, insülin emilimi bozulur İnsülin tipi ve dozu Doz arttıkça emilim yavaşlar 50 ünitenin üzerindeki dozlar bölünerek yapılmalıdır

58 İnsülin emilimini etkileyen faktörler
Enjeksiyon bölgesi ve derinliği Derin enjeksiyonda emilim hızlıdır Bölgelere göre emilim hızı Ortam ve vücut sıcaklığı Isı artışı emilim hızını arttırabilir, hipoglisemi açısından dikkatli olmak gerekir Kalça Bacak Kol Göbek

59 İnsülin emilimini etkileyen faktörler
Egzersiz Emilimi hızlandırır Aktif olarak kullanılacak bölgeye insülin yapılmaz. Ör; yürüyüş planlanıyor ise bacaklar kullanılmamalı göbek tercih edilmelidir Yeterince karıştırmama Karışım insülinler yeterince karıştırılmadığında etki süresi değişebilir

60 İnsülin tedavisinin yan etkileri
Hipoglisemi Kilo artışı İnsülin allerjisi Genellikle ilk kez insülin uygulanan kişilerde görülür Lokal allerjide kızarıklık, kabarma, hassasiyet, sertlik olabilir.Sistemik allerjide ürtiker-kaşıntı, anjioödem, bronkospazm, larenks ödemi, çarpıntı olabilir Tedavide genellikle insülin tipi değiştirilir Sorun devam ederse antihistaminik ilaçlar verilebilir

61 İnsülin tedavisinin yan etkileri
İnsülin ödemi Genellikle insülin tedavisine ilk başlandığında Ellerde, ayaklarda, bacaklarda, yüzde olur İnsülin dozu azaltılıp diüretik verilir Tuz alımını azaltıp sıvı dengesini koruması için hasta eğitilmelidir

62 İnsülin tedavisinin yan etkileri
Lipodistrofi: Lipoatrofi ve lipohipertrofi şeklinde görülür Lipoatrofi Yağ dokusunun kaybıdır, ciltte çökmeler vardır. Hayvan kaynaklı insülinlerde daha sık görülür Lipohipertrofi Uzun zaman aynı yere insülin yapılması sonucu oluşur. Cilt altında sertlik, şişlik görünümü olur İnsülin emilimi değişkenlik En sık görülen enjeksiyon komplikasyonudur

63 İnsülin saklama ve taşıma koşulları
İnsülinler 2-8 derecede buzdolabının kapağında saklanmalı Dondurulmamalı Donmuş insülin kullanılmamalı İnsülinde renk değişikliği, partiküller varsa kullanılmamalıdır Isı kaynaklarından uzak tutulmalı (kalorifer, soba, güneş…vs.) Şiddetli çalkalanmamalıdır Açılmış insülinler oda sıcaklığında (24˚C) bir ay kullanılabilir

64 DOĞRU TEDAVİ İÇİN DOĞRU ÖLÇÜM
Striplerin son kullanım tarihi kontrol edilmeli ve son kullanım tarihi geçmiş olan stripler kullanılmamalıdır. Stripler ışıktan ve nemden etkilenmeyecek şekilde muhafaza edilmelidir Striplerin bulunduğu kutuların kapakları açık bırakılmamalıdır Cihaz kodlama gerektiriyorsa, doğru kodlu strip kullanımından emin olunmalıdır Kan almak için parmak ucunun yan kısmını kullanın Her ölçümde farklı parmak kullanınız, devamlı aynı parmağı delerseniz ağrı ve enfeksiyon gelişebilir ilk kan damlasını kuru pamuk ile silin, ikinci kan damlasını ölçüm için kullanın. Doğru sonuç için cihaza yeterli miktarda kan verin.

65

66 GLUKOMETRE (KAN ŞEKERİ ÖLÇÜM CİHAZI)

67 Diyabet polikliniği arşivi

68

69 Takipli hasta örneği

70

71

72 Diyabet yöntemindeki yanlışlar
Bazal insülinin aynı saatte yapılmaması Şeker ölçüm cihazlarının kodlanmadan kullanılması ( Yeni Kod çubuklarının cihazla karşılaştırılmaması ) İğne uçlarının defalarca kullanılması Özellikle insülin tedavisinde verilen ilaçlar ve dozunda yapılan yanlış uygulamalar. İlaçların saklama koşullarının yanlış algılanması sonucu insülin kartuşlarının buzdolabının buzluk kısmına konulması İntensive tedavide hızlı etkili (Novorapid, Humalog, Actrapit, Humalin R) ve uzun etkili (Levemir, Lantus) insülinlerin yapılma saatlerinin karıştırılması.

73 DİYABETLİ HASTAYA YAKLAŞIM

74 DİYABETLE BAŞA ÇIKMAK İÇİN
Hastanın kendi kendine bakım becerilerine; Hastalık hakkında pek çok bilgiye; Sağlığına ve kendine bakım konusunda pozitif tutum almasına ; GEREKSİNİM VARDIR…

75 DİYABET; hastayı düşünmeye zorlar.
HASTA; hastalığa verilen önceliği belirler. Hastalıkla başa çıkmada neyin önemli olduğu, ne yapması ve hangi hareketlerden kaçınması gerektiği gibi konularda karar vermek zorunda kalır.

76 Diyabet iyi bir eğitim ve planlama ile önlenebilir, kontrol altına alınabilir.
Diyabet eğitiminin amaçları hastanın öğrenme gereksinmeleri ile sınırlı tutulmalıdır.

77 Hastaya ne öğretildiği değil, nasıl öğretildiği önemlidir
Hastaya ne öğretildiği değil, nasıl öğretildiği önemlidir. Bilgi ve anlayış zorla verilmez. Diyabetliye davranışlarının değiştirmesini söylemek, öğretmek yeterli değildir. Hastanın inanmasını sağlamak gerekir. Aile bireylerinin ve yakın çevredeki diğer kişilerin destek düzeyi arttıkça hastanın hastalığa uyumu artar.

78 SİZCE İDEAL DİYABETLİ KİMDİR

79 Motivasyonu yüksek olan
Sağlık güvencesi olan Eğitimli olan El becerisi olan Destek ve yardım kaynakları olan Aile,okul,iş çevresinden sağlık ve sosyal kaynaklardan (kamu,özel sivil toplum kurum ve kuruluşları.)

80 Diyabetliden Beklentilerimiz
Yaşamsal beceriler Öğün planını seçmeli ve düzenlemeli Hiperglisemi ve hipoglisemi belirti ve bulgularının farkında olması Reçete edilen insülin ve ilaçları doğru olarak kullanmalı Uygun egzersiz programına düzenli olarak uyum sağlamalıdır.

81 Eğitim Yaklaşımlarınız Nasıl Olmalıdır .
Hasta merkezli Eğitim verme ilk hedefimiz olmalıdır. Esnek ve bireye özel bir yaklaşım benimseyin Planlanmış katı bir diyetin tüm hastalara uygun olmadığını unutmayın

82 Küçük ve aşamalı değişiklerin daha fazla işe yarayacağını unutmayın.
Bilgilerinizi sürekli artırın. 2000 yıllarının bilgi ve gelişim yılları olduğunu unutmayın

83 Dostça ilişkiler kurup, beden dilimizi kullanmalıyız.
Öncelikle kendimizi tanıtıp, bireye ismi ile hitap etmeliyiz. Samimi ve yürekten davranmalı Sözsüz iletişime özen göstermeliyiz. Yüz yüze, göz göze empati kurmalıyız. Görüşme için yeterli zaman ayarlamalı,tartışmadan kaçınmalıyız.

84 Evet, – Hayır gibi cevaplara dayalı kapalı uçlu soru sormaktan çekinin.
Örneğin; (Kan şekerinizi düşürmek için neler yapıyorsunuz ?) gibi

85 Geniş ve açık ifadeler ile görüşmeyi kolay hale getirin
Diyabetliyi cevap vermeye yüreklendirin Eee ne oldu? hım mm …ummm diye sonra… devam et ….örnek verir misin ?

86 Onun ifadelerini tekrar etmelisiniz
‘’ İğne yerleri çok acıyor ‘’ Çok mu canını acıtıyor? gibi

87 Özetle; Diyabetli adına karar vermeyelim
Duygu ve düşüncelerini anladığımızı gösterelim Doğru uygulamalarını övelim Az ve öz bilgi vermeye çalışalım Basit bir dil kullanalım Kesinlikle öğüt vermeyelim (karar verme cesaretini kırmamak için) Diyabetli adına karar vermeyelim (diyabetlinin kendi hastalığının bilincine varması için)

88 ÖRNEK HASTA Adı:Hatice Soyadı: köse Yaşı:78 DM öyküsü : Tip2 30 yıl
DM Soygeçmişi: Çocuklarında ,kardeşinde Eşlik eden hastalıkları : Böbrek yetmezliği ( nefropati) Anjio (KAH) Konjoktivit (retinopati) baş dönmesi (nöropati)

89 AYAK MUAYENESİ PTÖ +2+ Nabılar bilateral alınmıyor
Ayak ve bacaklarda genel şişlik 5. parmak aralarında tinea pedis Tırnaklarda renk değişikliği Tırnaklarda kalınlaşma Cilt aşırı soguk ve kuru

90 DİYABETLİ ÜNLÜLER Süleyman DEMİREL “Diyabetliler iyi bilgilendirilirse diyabetin korkulacak bir şey olmadığı görülür”

91 DİYABETLİ ÜNLÜLER Füsun ERBULAK “Diyabet, normal bir insan gibi yaşamamı engelleyemedi”

92 DİYABETLİ ÜNLÜLER Zeki ALASYA “Şekerle yaşam sizi gülmekten ve eğlenmekten alıkoymasın.”

93 DİYABETLİ ÜNLÜLER Sevil ÜSTEKİN “Daha bilinçliyim. İlaçlarımı muntazam alıyor, yiyaceklerime dikkat ediyorum.”

94 DİYABETLİ ÜNLÜLER Üstün ASUTAY “Diyabetle yaşamayı öğrenmek gerek.”

95 DİYABETLİ ÜNLÜLER Yalçın MENTEŞ
“Diyabet bana özel hayatımda da, iş hayatımda da hiç engel olmadı.”

96 Kaynakça http://www.tdhd.org/dhd_kitap/15blm.pdf