İŞLE 524 – İŞLE 531 Yönetim Muhasebesi

... konulu sunumlar: "İŞLE 524 – İŞLE 531 Yönetim Muhasebesi"— Sunum transkripti:

1 İŞLE 524 – İŞLE 531 Yönetim Muhasebesi
Maliyet – Hacim İlişkileri Dr. Can Öztürk

2 Giriş İşletme maliyetlerinin belirlenmesi
İş hacmi (faaliyet hacmi, etkinlik hacmi veya çalışma hacmi) Genel olarak İş hacmi toplam maliyet

3 İş Hacmi Maliyetleri incelenen birimin belirli bir dönemdeki çalışma yoğunluğu Makine Bölüm İşletme İş hacmi ile ilişkilendirilebilen giderler Sabit giderler Değişken giderler

4 Sabit Giderler Faaliyet hacminden bağımsız olarak ortaya çıkan giderler İki kısıt çerçevesinde sabittirler: Kısa dönem için sabitlik İş hacmindeki değişimler karşısında sabitlik

5 Sabit Giderler Kısa dönem için sabitlik
Kapasitenin değişmemesi esastır Kapasite de herhangi bir değişikliğin öngörülmediği süre Kapasite değişeme her zaman açıktır Yeni tesislerin edinimi Örgüt yapısında değişiklik Yeni finansman kaynaklarının temini

6 Sabit Giderler İş hacmindeki değişimler karşısında sabitlik
Sabitlik mutlak değildir Yenilenen makine maliyetinden kaynaklanan amortisman Reklam giderleri AR-GE giderleri

7 Sabit Giderler Yapısal(Bağlayıcı) Giderler
İşletmenin mevcut yapısına bağlı gider kalemleri Faaliyetler dursa bile devam eden gider kalemleri Amortismanlar Kiralar Bina ve arazi vergileri Sabit tesislerin sigorta primleri Uzun vadeli borç faizleri Kilit personelin aylık ve ücretleri

8 Sabit Giderler Planlanmış(İstemli – İhtiyari) Giderler
Bütçe dönemi içinde yapılacak harcamalar Satış kapasitesini korumak Yeni satışları temin etmek Reklam giderleri AR-GE Giderleri Hizmet içi ve dışı eğitim giderleri Danışman ücretleri Pazarlama araştırması giderleri

9 Sabit Giderler Örnek A sanayi işletmesinin sabit giderleri aşağıda verilmiştir Amortismanlar…………………… TL Üst yönetici aylıkları…………… Reklam giderleri………………… AR-GE Giderleri………………………5.000 Aylık ücretim kapasitesi……… adet mamul Sabit giderlerle üretim hacmi arasındaki ilişki ????

10 Sabit Giderler

11 Değişken Giderler Sabit giderler Değişken giderler
Faaliyette bulunmaya yöneliktir Faaliyet için alt yapı oluşturur Faaliyet için kapasite oluşturur Değişken giderler Kapasiteden yararlanılması Faaliyet hacmine bağlı olarak giderler

12 Değişken Giderler İş hacmi ile doğrudan ilişkilidir
Direkt ilk madde ve malzeme giderleri Direkt işçilik giderleri Bir kısım genel üretim giderleri(makine yağı ve elektrik enerjisi tüketimi) Satılan malın maliyeti Satış komisyonları Ambalaj malzemesi tüketimi Nakliye ve teslim giderleri

13 Değişken Giderler Üretilecek olan mamul açısından toplam değişken gider Toplam değişken giderler = Değişme oranı x İş Hacmi Değişme oranı şöyle hesaplanır: Bir mamul için birim başına 2 kg hammadde Hammadde kg fiyatı 5 TL Her mamul için değişme oranı = 2 x 5 = 10 TL Bu mamul başına 10 TL’lik hammaddedir

14 Birim Mamule Kullanılan Miktar
Değişken Giderler Türü Birim Fiyatı Birim Mamule Kullanılan Miktar Değişme Oranı İlk madde 5 TL x 2 Kg/adet = 10 TL Direkt işçilik 6 TL 3 Saat/adet 18 TL Enerji giderleri 0,5 TL Kwh/adet 1,5 TL Ambalaj malzemesi 2,5 TL 1 Adet/adet 32 TL

15 Değişken Giderler Toplam değişken giderler = 32 x Üretim miktarı
Eğer üretim miktarı birim mamul ise toplam değişken giderler ???? 32 x = TL

16 Değişken Giderler

17 Karma Giderler Yarı değişken giderler
İş hacmi sıfır olduğunda tamamen ortadan kalkmaz Faaliyet durduğu halde ortaya çıkmaya devam eden kısım = > Sabit kısım Faaliyet hacmi ile orantılı olarak değişme gösteren kısım = > Değişken kısım

18 Karma Giderler Yarı değişken giderler Sabit kısım + Değişken kısım
Sabit kısım + (Değişme oranı x İş Hacmi)

19 Karma Giderler Örnek İşletmede çalışan satış personeli
Aylık maaş tutarı TL Satılan her ürünün satış fiyatı üzerinden % 2 prim Ürün satış fiyatı = 100 TL Prim = 100 x 0,02 = 2 TL Memur ücreti = ( 2 TL x Satış Miktarı)

20 Değişken Kısım (Değişme Oranı)
Karma Giderler Türü Sabit Kısım(Aylık) Değişken Kısım (Değişme Oranı) Endirekt işçilikler TL 6 TL/adet Su 2.000 TL 2,5 TL/adet Bakım ve onarım 1.000 TL 1,5 TL/adet Toplam TL 10 TL/adet

21 Karma Giderler Yarı değişken giderler
(10 TL x üretim miktarı) Üretim miktarı adet Toplam TL

22 Karma Giderler

23 Karma Giderler Yarı sabit giderler
Kapasite içerisinde belirli fiyat aralıklarında sabit kalan, ancak bu aralıklar dışında sıçramalar gösteren giderler

24 Karma Giderler Örnek A Sanayi işletmesi 8’er saatlik iki vardiya
Üretim kapasitesi mamul/aylık Her vardiyada 3 ustabaşı çalışmaktadır Maaş TL/aylık

25 Toplam ustabaşı ücretleri
Karma Giderler Üretim aralığı Ustabaşı sayısı Toplam ustabaşı ücretleri 0 – adet 3 9.000 TL 2.500 – adet 6 TL

26 Karma Giderler

27 Maliyet Fonksiyonları
Toplam maliyet fonksiyonu Değişken giderler + Sabit giderler + Yarı değişken giderler + Yarı sabit giderler

28 Maliyet Fonksiyonları
Değişken giderler (değişme oranı x iş hacmi) a1 * x Sabit giderler b1 Yarı değişken giderler b2 + (a2 * x) Yarı sabit giderler a3 * x + b3 Toplam maliyet = (a1 * x) + b1 + (b2 + (a2 * x)) + a3x + b3

29 Maliyet Fonksiyonları
Toplam maliyet fonksiyonu = (a1 * x) + b1 + (b2 + (a2 * x)) + a3x + b3 a1x + a2x + a3x + b1 + b2 + b3 x(a1 + a2 + a3) + b1 + b2 + b3 ax + b

30 Örnek Değişken giderler Türü Değişme oranı İlk madde 10 TL/adet
Direkt işçilik 18 TL/adet Enerji giderleri 1,50 TL/adet Ambalaj malzemesi 2,50 TL/adet a1 32 TL/adet

31 Örnek Sabit giderler Türü Aylık Tutarı Amortismanlar 10.000 TL
Üst yönetici aylıkları TL Reklam giderleri TL AR-GE Giderleri 5.000 TL b1 TL

32 Örnek Karma giderler Türü Aylık sabit tutarı Değişme oranı
Endirekt işçilik TL 6 TL/adet Su 2.000 TL 2.50 TL/adet Bakım ve onarım 1.000 TL 1.50 TL/adet b2 TL a2 = 10 TL/adet

33 Örnek Yarı sabit giderler Türü Aylık sabit tutarı Değişme oranı
Ustabaşı ücretleri TL - Kalite kontrol giderleri 3.00 TL b3 a3 = 3 TL/adet

34 Örnek TM = ax + b a = = 45 TL b = = TL TM = 45x Planlanan üretim = adet TM = (45 * 4.000) = TL

35 Örnek

36 Birim Maliyet Fonksiyonu
BM= Toplam Maliyet / İş Hacmi BM = ax + b / x BM = a + b/x İş hacmi birim sabit maliyet

37 Birim Maliyet Fonksiyonu
Örnek 45x / x / x / 4.000 = 67 TL/adet

38 Birim Maliyet Fonksiyonu

39 Haftaya: Maliyet – Hacim İlişkilerinin Saptanması İyi akşamlar 