AÇIK ERİŞİM BİLGİ KAYNAKLARININ SEÇİMİ VE SUNUMU 28.05.2016 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Hazırlayanlar : Dr. Burcu Bulut.

... konulu sunumlar: "AÇIK ERİŞİM BİLGİ KAYNAKLARININ SEÇİMİ VE SUNUMU 28.05.2016 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Hazırlayanlar : Dr. Burcu Bulut."— Sunum transkripti:

1 AÇIK ERİŞİM BİLGİ KAYNAKLARININ SEÇİMİ VE SUNUMU 28.05.2016 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Hazırlayanlar : Dr. Burcu Bulut – İpek Üniversitesi Gönül Kafalı – İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Ata Türkfidanı – Yaşar Üniversitesi

2 28.05.2016 2  AE Kaynaklar  AE Kaynakların Seçimi  AE Kaynakların Sunumu ve Yönetimindeki Zorluklar  Öneriler 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Sunum Planı

3 AE KAYNAKLAR 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA 17.10.2014

4 28.05.2016 4 Mali ya da yasal bariyerler olmaksızın kullanıcıların erişimine sunulan kaynaklardır (bazı kaynaklar, sadece dergiler gibi belli bir içeriğin açılması şeklinde olabilir ya da kayıt isteyebilir).  Yayın, ücretsiz olarak çevrimiçi erişime açık olmalıdır, abonelik talep edilmemelidir.  Okuyucunun, AE materyalini, yasalara uygun şekilde her türlü kullanımına olanak sağlamalıdır (indirme, kopyalama, çıktı alma, tarama, link verme, yazılıma veri olarak aktarabilme, vb.).  Kurum/kişi ve yayıncı arasında lisanslamaya ilişkin herhangi bir bağ/ilişki olmamalıdır.  Yayın ücretsiz deneme erişiminde, abonelik yoluyla sağlanan yayına ek olarak açılmış, bir açık erişim pilot projesinin parçası ya da sonradan dahil olabilecek (opt- in) bir başlık olmamalıdır.  Yayın büyük bir dijitalleştirme projesinin parçası olmamalıdır (örn: Google books, Open Content Alliance, vb.). 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA AE Kaynak Tanımı

5 28.05.2016 5  Dergi Makaleleri / Dergiler  Kitaplar  Tezler  Sunumlar/ Konferans Bildirileri  Araştırma çıktıları  Veri – Veri Setleri  Öğretim Nesneleri  …. 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Açık Erişim Kaynakları

6 28.05.2016 6 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Açık Erişim Dergiler - Örnekler http://abc-chemistry.org/ http://arxiv.org/ http://www.jurn.org/directory/ http://www.doaj.org/ http://www.plos.org/ http:// www.ergobservatory.info/ejdirectory.html http://freemedicaljournals.com/ http://www.frontiersin.org/ http://amirmideast.blogspot.com.tr/2014/05/alphabetical-list-of-open-access.html http://home.highwire.org/

7 28.05.2016 7 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Bazı Önemli Yayınevleri Açık Erişim Dergiler Elsevier:http://www.elsevier.com/about/open-access/open-access-journals Elsevier (Ambargolu): http://www.elsevier.com/about/open-access/open-archiveshttp://www.elsevier.com/about/open-access/open-access-journalshttp://www.elsevier.com/about/open-access/open-archives ScienceDirect: http://www.sciencedirect.com/science/browse/all/open-accesshttp://www.sciencedirect.com/science/browse/all/open-access Wiley: http://www.wileyopenaccess.com/view/journals.htmlhttp://www.wileyopenaccess.com/view/journals.html Springer: http :// www.springeropen.com/journalshttp :// www.springeropen.com/journals Taylor & Francis: http://www.tandfonline.com/page/openaccess/openjournalshttp://www.tandfonline.com/page/openaccess/openjournals World Scientific: http://www.worldscientific.com/page/open#ws-open-journalshttp://www.worldscientific.com/page/open#ws-open-journals Nature Journals Online: http://www.nature.com/libraries/open_access/index.htmlhttp://www.nature.com/libraries/open_access/index.html AMS: http://www.ams.org/publications/journals/open-access/open-accesshttp://www.ams.org/publications/journals/open-access/open-access BioOne: http://www.bioone.org/action/showPublications?type=byCategory#Open%20Accesshttp://www.bioone.org/action/showPublications?type=byCategory#Open%20Access IOP Journals: http://iopscience.iop.org/info/page/openaccesshttp://iopscience.iop.org/info/page/openaccess Oxford : http://www.oxfordjournals.org/oxfordopen/open_access_titles.htmlhttp://www.oxfordjournals.org/oxfordopen/open_access_titles.html Sage : http://sgo.sagepub.com/http://sgo.sagepub.com/ Project Euclid: http://projecteuclid.org/DPubS?Service=UI&version=1.0&verb=Display&handle=euclid&page=about&a boutArea=librarians&aboutPage=about_open http://projecteuclid.org/DPubS?Service=UI&version=1.0&verb=Display&handle=euclid&page=about&a boutArea=librarians&aboutPage=about_open 1000’in üzerinde dergi koleksiyonunuza eklenmiş olacak!

8 28.05.2016 8 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Açık Erişim Kitaplar - Örnekler http://www.doabooks.org/ http://www.freebooks4doctors.com/ http://books.google.com/ http://www.oapen.org/home http://openlibrary.org/ http://www.gutenberg.org/ http://www.planetebook.com/ http://www.knowledgeunlatched.org/ http://www.hathitrust.org/

9 28.05.2016 9 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Açık Erişim Tezler - Örnekler http://www.dart-europe.eu/basic-search.php http://pqdtopen.proquest.com/ http://oatd.org/ http://www.openthesis.org/

10 28.05.2016 10 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Açık Erişim Konferans Bildirileri - Örnekler http://openproceedings.org/ http://www.edp-open.org/ http://www.epj-conferences.org/ http://www.webofconferences.org/

11 28.05.2016 11 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Açık Erişim Veri ve Veri Setleri - Örnekler http://databib.org/ http://sedac.ciesin.columbia.edu/data/set/groads-global-roads-open-access-v1 http://data.worldbank.org/ https://www.data.gov/ http://datadryad.org/

12 28.05.2016 12 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Açık Dersler - Örnekler http://www.flooved.com http://www.onlinecourses.com/ http://www.oeconsortium.org/courses/ http://open.umich.edu/education http://ocw.mit.edu/index.htm http://www.open.edu/openlearn/ http://www.flexilearn.ie/ http://cnx.org/

13 28.05.2016 13 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Açık Erişim Yayıncılar - Örnekler http://www.chemistrycentral.com/ http://www.biomedcentral.com/ http://publications.copernicus.org/ http://www.intechopen.com/ http://www.nap.edu/ http://openhumanitiespress.org/ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/ http://www.hindawi.com/journals/

14 28.05.2016 14 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Açık Erişim Arşivler - Örnekler http://www.driver-repository.eu/ http://www.osti.gov/eprints/pathways/ http://opendoar.org/ http://repec.org/ http://roar.eprints.org/ http://ring.ciard.net/ http://core.kmi.open.ac.uk/search/ http://irs.mimas.ac.uk/ https://www.openaire.eu/ http://network.bepress.com/

15 AE KAYNAKLARIN SEÇİMİ 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA 17.10.2014

16 28.05.2016 16  Bilimsel açık erişim kaynakları (örn: hakemli dergiler) değerlendirmeye alınmaya uygundur.  Değerlendirmeye alınacak kaynaklarda öncelik, önerilerin kurum kütüphanecilerinden gelmesidir. Değerlendirme kriterlerinin yayımlanmasının ardından kullanıcılardan da öneriler toplanabilir, ancak uygunluk konusunda son karar için konu uzmanı kütüphanecilerin onayı alınmalıdır.  Değerlendirmeye alınacak dergiler, başlıca konu indekslerinde yer almalıdır.  Dergi dışındaki açık erişim kaynaklar da değerlendirmeye (veritabanı, monograf koleksiyonları, web siteleri, haritalar ve imaj koleksiyonları, vb.) uygundur. 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Politika

17 28.05.2016 17  Mevcut durum analizi  AE kaynakların değerlendirme/seçim kriterlerinin belirlenmesi ve koleksiyon geliştirme politikasına dahil edilmesi  AE kaynakların paylaşım (kategorizasyon, düzen, platform, vb.) şekline karar verilmesi  Mevcut ve yeni AE kaynakların değerlendirilerek kaynak öneri listelerinin oluşturulması  Belirlenen kaynakların, karar verilen şekilde web üzerinden paylaşılması 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Değerlendirme Süreci

18 28.05.2016 18  Kaynak, üniversitenin araştırma ve eğitim alanlarını destekliyor mu?  Kaynak, alanında otorite ve saygın organizasyonlar tarafından mı üretiliyor ya da destekleniyor?  Kaynak, düzenli olarak yayınlanıyor mu ve güvenilir mi?  Kaynak ara yüzünün kullanımı kolay mı?  Kaynağın kullanımı için özel bir teknolojiye ihtiyaç duyuluyor mu (özel bir uygulama kullanılması, özel yazı tipi, vb. söz konusu mu)? 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Süreç İçinde Cevap Aranacak Sorular

19 28.05.2016 19  Sunum  İlgililik  Nesnellik  Yöntem  Kaynak  Güncellik 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Değerlendirme Kriterleri (DK)

20 28.05.2016 20  Dil ve yazı biçimi (akademik)  Sayfa düzeni (düzenli ve öz)  Tasarım (belli ve kalıcı)  Yazı tipi (birbiriyle uyumlu)  Renk (sade ve gözü rahatsız etmeyen ) 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Değerlendirme Kriteri 1: Sunum

21 28.05.2016 21  Akademik: Akademik çalışma alanlarıyla uyumlu içerik  Güncellik: İhtiyaç duyulan güncel, geçerliliği olan içerik  Coğrafi: Bilgi gereksinimi duyulan coğrafi bölgelere ilişkin verileri kapsayan içerik 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Değerlendirme Kriteri 2: İlgililik

22 28.05.2016 22  Bakış açışı: Yazarlar bakış açılarını açıkça ifade ediyor mu?  Görüş: Teoriler ya da düşünceler gerçeklere dayandırılıyor mu?  Yazı dili: Yazı dili suçlayıcı ya da şüphe uyandırıcı mı?  Sponsorluk: Alınan finansal yardım/sponsorluk açıkça belirtilmiş mi? 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Değerlendirme Kriteri 3: Nesnellik

23 28.05.2016 23  Web’ de yer verilen bilgilerin üretilme yöntemi o bilgilerin kalitesinin ve güvenilirliğinin işareti olabilir. Aşağıda belirtilen bilgi kategorileri için uygulanan yöntem güvenilirliğin temel göstergesidir:  Araştırma raporları  Literatür incelemeleri 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Değerlendirme Kriteri 4: Yöntem

24 28.05.2016 24  Bilgi üreticisi olarak yazar: Alanında uzman mıdır, yayınlanmış başka makale ya da kitapları var mıdır, yazarın yayınları başkaları tarafından atıf almış mıdır, ilgili konuda özel bir bakış açısına sahip midir, yazarın kendisi ile iletişim geçilebilir mi?  Bilgi üreticisi olarak kurum: Nesnellik kriterlerinde olduğu gibi önyargılı yaklaşımlar ve kurumlara yapılan yatırımlar göz önünde bulundurulmalıdır.  Bilgi paylaşım aracı olarak yayınlar: İnternette herkes istediği her şeyi yayımlayabilir, bu nedenle yayınlar kendi içlerinde ve yazarların referanslarından hareketle değerlendirilmelidir. 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Değerlendirme Kriteri 5: Kaynak

25 28.05.2016 25  Yayın tarihi belli midir?  Bilginin son güncellenme tarihi nedir?  Bilginin üretildiği tarihle yayımlandığı tarih aynı mıdır?  Bilgiler güncellenmekte midir? 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Değerlendirme Kriteri 6: Güncellik

26 AE KAYNAKLARIN SUNUMU & YÖNETİMİNDEKİ ZORLUKLAR 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA 17.10.2014

27 28.05.2016 27 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Bir Anket Çalışması Amaç: Uygulamadaki mevcut durumu, iyileştirilecek alanları, kütüphanecilerin açık erişim kaynaklarını nasıl yönettiklerini ve karşılaştıkları zorlukların neler olduğunu belirlemek OA in the Library Collection: The Challenge of Identifying and Managing Open Access Resources by NASIG : North American Serials Interest Group, 2014 http://www.slideshare.net/NASIG/oa-in-library-collection?qid=32833e64-9469-4130-ac17-2635ba7f5795&v=qf1&b=&from_search=14

28 28.05.2016 28 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA  25 soru soruluyor  Profesyonel yazışma listelerine gönderiliyor (SERIALST, NASIG-L ERIL-L,alcts-eres, alcts-nrmig, coll-assess )  105 yanıt:  %92’sini üniversiteler oluşturuyor, geri kalanı yüksek okullar, özel araştırma kurumları ve diğer olarak geçiyor.  FTE’ler değişiklik gösteriyor. Metodoloji

29 28.05.2016 29 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA  Kütüphaneler hangi sistemleri kullanıyor?  E-kaynak yönetim sistemi  Link çözümleyici  Web tabanlı keşif aracı  Bu sistemler ihtiyaçları karşılıyor mu?  Kütüphanelerin karşılaştığı sorunlar neler?  Kütüphaneler kendi koleksiyonları ile ilgili AE kaynaklarını nasıl değerlendiriyor? Temel Sorular:

30 28.05.2016 30 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA AE Kaynaklara Erişim İçin Kullanılan Sistemler (Uygun olan tüm seçenekleri işaretleyebilirsiniz ifadesi yer alıyor) Diğer AE için hazırlanmış web sayfası veya rehberler Konu Rehberi Veri tabanı listesi Dergi listesi Web Tabanlı Keşif Hizmeti Link Resolver Katalog

31 28.05.2016 31 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA E-Kaynak Yönetim Sistemi AE Kaynaklara Erişimi Kolaylaştırıyor Mu? Emin değilim Evet Hayır Uygulanmıyor Bir kısım

32 28.05.2016 32 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Link Resolver Sisteminiz AE Kaynaklara Erişiminizi Kolaylaştırıyor Mu? Emin değilim Evet Hayır Bir kısım

33 28.05.2016 33 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Emin değilim Evet Hayır Bir kısım Uygulanmıyor Web Tabanlı Keşif Hizmeti Sisteminiz AE Kaynaklara Erişiminizi Kolaylaştırıyor Mu?

34 28.05.2016 34 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Emin değilim Evet Hayır Bir kısım Uygulanmıyor Lisanslı Veri Tabanlarınızdan Herhangi Biri/Birkaçı AE Kaynaklara Erişiminizi Destekliyor Mu?

35 28.05.2016 35 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Hibrid Dergilere Erişim Sağlanıyor Mu? Evet, genellikle sağlıyoruz Bazı durumlarda, fakat her zaman değil Hayır Emin değilim

36 28.05.2016 36 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Kısmi AE Kaynakları veya Koleksiyonları Sorunlu Mudur? Değildir Evet

37 28.05.2016 37 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA AE Yayınları Kütüphane Koleksiyonunuz Olarak Kabul Ediyor Musunuz? Evet Hayır Emin değilim

38 28.05.2016 38 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA AE Yayınların Tanıtımını Kütüphane Personelinize ve Üniversite Mensuplarına Aktif Biçimde Yapıyor Musunuz? Evet Hayır Emin değilim

39 28.05.2016 39 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA AE Yayınların Tanıtımını Nasıl Yapıyorsunuz? Diğer Öğrenciler ile toplantılarla Akademik personel ile toplantılarla Tanıtımlarla Konu rehberleriyle AE kaynaklara özel rehberlerle Programlarla Eğitim oturumlarıyla

40 28.05.2016 40 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA AE Kaynaklara Erişiminizin Koleksiyon Geliştirme Uygulamalarınız Üzerine Bir Etkisi Olmuş Mudur? Evet Hayır Emin değilim

41 28.05.2016 41 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA AE Kaynaklara Erişiminizin Koleksiyon Geliştirme Uygulamalarınız Üzerine Nasıl Etkisi Olmuştur? Diğer Koleksiyon geliştirme bütçesinden ayrı, yazara AE için ödeme yapmaya ayrılmış fonlar AE’yi desteklediği için satın alınan başlıklar İlgili alanlarda konu arşivleri kullanıldığı için iptal edilen başlıklar Eşdeğer başlıkları AE olduğu için iptal edilen başlıklar AE içeriğe sahip bir kitabın satın alınmasından kaçınılması AE içeriğe sahip başlığa aboneliğin iptali

42 28.05.2016 42 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA AE Kaynakların Yönetiminde Karşılaştığınız Zorluklar Nelerdir? Farkındalık Güvenilirlik Seçim kriterleri Hibrid Personel Sistem Makale düzeyinde linkleme Kullanıcılar Tedarikçinin desteği Aynı kaynaklar

43 28.05.2016 43 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA AE Kaynakların Yönetimini Kolaylaştıracak Unsurlar Nelerdir? Merkezi bilgilendirme Standartlar/Tutarlılık Tedarikçi Desteği Makale Metadatası Personel Ayırt edilebilirlik Yayın değişimi Değerlendirmeye yönelik araçlar Emin değilim Otomasyon

44 28.05.2016 44 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA AE Metadatası AE Kaynaklarına Erişim ve Keşif İçin Nasıl Geliştirilebilir ? Standartlar/Tutarlılık Emin değilim Kalite Makale düzeyinde Kayıt paylaşımı Veri noktaları

45 28.05.2016 45 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Kütüphaneler İçin Zorluklar  Genel tutarsızlıklar:  Tutarlı görsel simge eksikliği (En tanınır açık erişim simgesi PLOS tarafından oluşturuldu. Ancak resmi bir AE logosu yok ve yayıncılar kendileri için uygun olan logoyu kullanıyorlar)  AE tanımlamak için standart açıklayıcı bir dilin olmaması  Standart metadata esasları olmaması  Yeniden kullanım haklarıyla ilgili eksiklikler  Açık Erişim kaynakları yönetmek için yetersiz araçlar  Kötü / Kırık linkler (bağlantılar)  Verilerin yetersizliği  Yanlışlıkla açık erişim olarak tanımlanan kaynaklar

46 28.05.2016 46 21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA Öneriler  Bilgi sağlama zincirindeki metadatayı geliştirmeye yönelik politikalar oluşturulabilir  Kütüphanelerin yönetim ve keşif hizmetlerinde bilgi ihtiyacına yönelik daha fazla ayrıntı içeren uygulamalar geliştirilebilir  Yayıncılardan/sağlayıcı firmalardan, AE yayınların başlangıç ve bitiş tarihleri, başlık değişiklikleri vb. bilgilerin takip edilmesi konusunda destek alınabilir  Bu konuyla ilgilenecek kütüphaneci pozisyonları açılabilir

47 TEŞEKKÜRLER 28.05.2016 47 3 Mart 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA