DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 1 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Nevzat PAMUKÇU SMMM Çizgi Bağımsız Denetim ve SMMM Ltd. Şti.

... konulu sunumlar: "DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 1 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Nevzat PAMUKÇU SMMM Çizgi Bağımsız Denetim ve SMMM Ltd. Şti."— Sunum transkripti:

1 DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 1 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Nevzat PAMUKÇU SMMM Çizgi Bağımsız Denetim ve SMMM Ltd. Şti.

2 GİRİŞ 2 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 0.Sunum Planı: 1.Dönemsellik 2.Envanter 3.Değerleme

3 GİRİŞ 3 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Dönemsellik: 1.1.Genel hükümler: İşletmelerin sınırsız olarak kabul edilen faaliyet ömrü, faaliyet sonuçlarının ortaya çıkartılabilmesi amacıyla dönemlere ayrılmaktadır. Faaliyet sonuçlarının bu dönemler itibariyle tespit edilmesi, dönem sonu envanter ve değerleme işlemlerini zorunlu kılmaktadır.

4 GİRİŞ 4 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.Envanter: 2.1.Envanter çıkarmak: İşletmeler dönem kar veya zararı hesaplayabilmeleri için V.U.K’nun 186 nci maddesine istinaden envanter çıkarmak zorundadırlar. Envanter, işletmeye dâhil mevcutların, alacakların ve borçların varlığının fiilen veya kaydan tespit edilmesidir.

5 GİRİŞ 5 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Fiili envanter: Fiili envanter mevcutları saymak, ölçmek ve tartmak suretiyle yapılır. Kaydi envanter: Kaydi envanter belge ve defter kayıtları üzerinde yapılır.

6 GİRİŞ 6 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.2.Büyük mağazalarda envanter: Envanter esas itibariyle yıllık olarak çıkartılır ve envanter defterine kaydolunur. Ancak büyük mağazalar ve eczaneler fiili envanterlerini üç yılda bir çıkartabilirler. (VUK. Md.190) Fiili envanter yapılmadığı dönemlerde değerleme kaydi envanter üzerinden yapılır.

7 GİRİŞ 7 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.3.Envantere alma: Ferdi işletmelerde, mükellefin sahip olduğu fabrika, ambar, bina, arazi, atölye, dükkan ve mağaza işletmede ister kısmen ister tamamen kullanılsın envantere alınır. Ticari hanlar gibi oda oda veya kısım kısım kullanılan binalarla evlerin ve apartmanların yarısından fazlası işletmede kullanıldığı takdirde envantere dahil edilir. (VUK. Md. 187)

8 GİRİŞ 8 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.Değerleme: 3.1.Genel hükümler: İşletmenin varlık ve borçlarını ulusal para birimi ile ifade edilmesidir. V.U.K’nun 258. Nci maddesinde değerleme tarif edilmiştir. Bu tanıma göre değerleme, vergi matrahının hesaplanması ile ilgili iktisadi kıymetlerin vergi kanunlarında gösterilen gün ve zamanlarda takdir ve tespitidir.

9 GİRİŞ 9 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Tespit: Mükelleflerce, VUK’da yer alan değerleme ölçüleri kullanılarak yapılan değerleme işlemidir. Takdir: Mutat değerleme ölçüleri kullanılarak değerleme yapılamadığı takdirde idare tarafından yapılan takdir işlemidir. ( VUK. Md. 267)

10 GİRİŞ 10 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.2.Değerleme ölçüleri: Vergi matrahının hesaplanması ile ilgili iktisadi varlıkların değerlemesinde uygulanacak temel değerleme ölçüleri VUK 261’de sayılmıştır. 3.2.1.Maliyet bedeli: Maliyet bedeli bir varlığın sahibine mal oluş bedelidir. (VUK Md. 262)

11 GİRİŞ 11 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Maliyet bedeli ile değerlenecek olan iktisadi kıymetler aşağıdaki gibidir. Gayrimenkuller Demirbaş eşya, Tesisat ve makineler Gemiler ve diğer taşıtlar Gayri maddi haklar Özel maliyet bedeli Emtia Zirai mahsuller ve hayvanlar

12 GİRİŞ 12 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.2.2.Borsa rayici: Kambiyo, menkul kıymetler ve ticaret borsalarına kayıtlı olan iktisadi kıymetlerin değerleme gününden önceki son işlem gününde borsadaki işlemlerin ortalamasına göre oluşan değerdir. Yabancı para ve yabancı para ile olan alacak ve borçların normal değerleme ölçüsü borsa rayicidir. Ancak ülkemizde bu güne kadar serbest döviz borsası teşekkül etmediği için bu kıymetlerin değerlemesi Maliyet Bakanlığının ilan ettiği kurlar üzerinden yapılır. (VUK. Md. 263)

13 GİRİŞ 13 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Borsa rayici ile değerlemeye tabi tutulacak menkul kıymetler VUK.’nun 279 maddesinde hüküm altına alınmıştır: İktisadi işletmelere dahil olan hisse senetleri ile fon portföylerinin en az yüzde 51’i Türkiye’de kurulmuş bulunan şirketlerin hisse senetlerinden oluşan yatırım fonu katılma belgeleri alış bedeliyle değerlenecektir. Bunların haricinde kalan her türlü menkul kıymet ise borsa rayici ile değerlenecektir.

14 GİRİŞ 14 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.2.3.Tasarruf değeri: Bir iktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için ifade ettiği gerçek değerdir. (reeskont işlemleri) (VUK. Md. 264) Tasarruf değeri kişinin subjektif görüşlerine göre değil, kanunun belirlediği objektif esaslara tespit edilir. (reeskont işlemleri)

15 GİRİŞ 15 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Tasarruf değeri ölçüsü ile değerlenecek iktisadi kıymetler: Mevduat veya kredi sözleşmelerine bağlı alacak ve borçlar. Vadesi gelmemiş olan senede bağlı ticari alacak ve borçlar. Banka, banker ile sigorta şirketlerinin alacak ve borçları. için öngörülmüştür.

16 GİRİŞ 16 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.2.4.Mukayyet değer: Mukayyet değer iktisadi kıymetin defter kayıtlarında gösterilen hesap değeridir. (VUK. Md. 264) Mukayyet değerle değerlenecek iktisadi kıymetler aşağıdakilerdir: Senetsiz alacak ve borçlar (çekler dahil) (VUK. Md. 281-285)

17 GİRİŞ 17 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Aktifleştirilen ilk tesis ve taazzuv giderleri ile peştamallıklar. (VUK. Md. 282) Aktif geçici hesap kıymetleri (VUK. Md. 283) -Gelecek yıllar için peşin ödenen giderler. -Tahakkuk eden ancak tahsil edilmemiş hasılatlar (gelir tahakkukları). -İdrak edilmemiş mahsuller için yapılan giderler.

18 GİRİŞ 18 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Aktifleştirilen ilk tesis ve taazzuv giderleri ile Pasif geçici hesap kıymetleri (VUK. Md. 287) -Gelecek yıllar için peşin tahsil edilmiş hasılat. -Tahakkuk eden ancak ödenmemiş giderler (gider tahakkukları) Karşılıklar (VUK. Md. 288)

19 GİRİŞ 19 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.2.5.İtibarı değer: Her çeşit senetlerde (bono, çek, poliçe ve ülke parasının üzerinde yazılı değer) esham ve tahvilatın üzerinde yazılı olan değerdir. (VUK Md. 266) İtibari değer ile değerlenecekler: Kasa mevcudu (yabacı paralar hariç, çünkü değerlemeye tabidir.) (VUK. Md. 284) Bedelsiz iktisap edilen hisse senetleri. (KVK. Md. 5/1-a)

20 GİRİŞ 20 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.2.6.Vergi değeri: Vergi değeri bina ve arazinin rayiç değeridir. Bina veya arazinin rayiç bedeli beyan günündeki normal alım satım bedelidir. ( 1319 Sayılı Emlak Vergisi Kanunu Md. 29) (VUK. Md. 268) İşletmeye dahil iktisadi kıymetlerin değerlemesinde maliyet bedeli kullanılır. Ancak Ticari işletme sahiplerinin özel mal varlıklarına dahil olan ancak maliyet bedeli ölçüsüyle değerlemesine imkan bulunmayan hallerde vergi değeri ölçüsü kullanılır

21 GİRİŞ 21 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.2.7.Rayiç bedel: Rayiç bedel bir iktisadi kıymetin değerleme günündeki normal alım satım bedelidir. Bir başka deyimle rayiç bedel iktisadi kıymetin normal piyasa değeridir. (VUK. Md. 266)

22 GİRİŞ 22 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.2.8.Emsal bedeli: Gerçek bedeli belli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru olarak tespit edilemeyen bir malın, değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değerdir. (VUK. Md. 267) Değerleme konusu malın emsal değeri, emsalinin değerleme günündeki piyasa veya satış değeridir.

23 GİRİŞ 23 Nevzat PAMUKÇU - SMMM İşletmeye dahil iktisadi kıymetin emsal bedeli ile değerlenebilmesi için önce değerleme konusu malın; gerçek değerinin olmaması, bilinememesi veyahut doğru olarak saptanamaması gerekir. Emsal bedel ile değerleme aşağıdaki sıraya göre yapılacaktır. (VUK. Md.267) Birinci sıra ortalama fiyat esası İkinci sıra maliyet bedeli esası Üçüncü sıra takdir esası

24 GİRİŞ 24 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.2.9.Alış bedeli: Alış bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi karşılığında ödenen veya borçlanılan bedeldir. Menkul kıymetlerin döviz cinsinden borçlanılarak ya da kredi ile alınması durumunda ortaya çıkan Kur farkı, Faiz, Komisyon ve benzeri masraflar alış alış bedeline dahil edilmezler. Direk olarak dönem giderine yazılırlar. (VUK Md. 279)

25 KASA HESABI 25 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 0. Sunum Planı: 1.İşleyişi 2.Envanter 3.Değerleme

26 KASA HESABI 26 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1. İşleyişi: 1.1.Genel hükümler: Kasa hesabı,işletmenin elinde bulunan ulusal ve yabancı paraların TL karşılığının izlenmesi için kullanılır. Kasa hesabının kullanımında Ulusal ve Yabancı paralar için ayrı alt hesaplar açılması gerekir.

27 KASA HESABI 27 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.Envanter: 2.1.Genel hükümler: Kasa sayım tutanağı düzenlenmelidir. Sayım noksan veya fazlalıkları, 1 No’lu muhasebe uygulama genel tebliğinde; Sayım ve Tesellüm Noksanları 197 No’lu Sayım ve Tesellüm Fazlalıkları 397 No’lu hesapta, geçici olarak izlenir. Hesaplar kendi aralarında mahsup işlemi yapılamaz.

28 KASA HESABI 28 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.2.Kasa sayım noksanlığı : Yapılan envanter neticesinde 100.00 TL’si kasa sayım noksanlığı tespit edilmiş, ve nedeni anlaşılamamıştır. Bu durumda aşağıdaki yevmiye kaydı yapılır. 197Sayım ve Tesellüm Noksanlıkları100 Kasa100 - Kasa’da meydana gelen noksanlık - Kasa sayım tutanağına istinaden - Nedeni anlaşılamadığı için GVK 88. Nci maddesine istinaden kanunen kabul edilmeyen giderdir

29 KASA HESABI 29 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.3.Kasa sayım fazlalığı: Yapılan envanter neticesinde 100.00 TL’si kasa sayım fazlalığı tespit edilmiş, ve nedeni anlaşılamamıştır. H.KoduHesap AdıBorçAlacak 100Kasa Hesabı100 397Sayım ve Tesellüm fazlalıkları100 - Kasa’nın fiili sayım neticesinde fazla vermesi - Kasa sayım tutanağına istinaden - Kasa fazlalığı gelir tablosuna aktarılır.

30 KASA HESABI 30 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.Değerleme: 3.1.Ulusal Paralar: Türk Lirası cinsinden kasa mevcutları itibarı değeri ile (üzerindeki yazılı değerleri) ile değerlemeye tabi tutulur. 3.2.Yabancı Paralar: Kasada yer alan yabancı paralar mevcutları Maliye Bakanlığı’nın yıl sonunda tebliğ ile ilan ettiği kurlar ile çarpılmak suretiyle değerlenir.

31 KASA HESABI 31 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Yabancı paraların değerlenmesi hakkındaki hükümler VUK. 280. maddesinde düzenlenmiştir. TL dışındaki diğer tüm para birimleri, dönem sonunda değerleme yapmak zorundadır. kambiyo karı/zararı vergi matrahının tespitinde dikkate alınacaktır. Kasadaki yabancı paraların değerlemesi için efektif alış kuru uygulanır. (VUK. 283 Sıra No’lu genel tebliğ)

32 KASA HESABI 32 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.3.Uygulamalar: Örnek-01: Kasadaki ABD Dolarının değerlemesi: -Değerleme kuru : 31.12.200x: 1,50 -Kayıtlara geçiş kuru : 15.11.200x: 1,40 -Dolar tutarı : 31.12.200x: 10.000 -(1,50 – 1,40) x $10.000 = +1.000 TL

33 KASA HESABI 33 Nevzat PAMUKÇU - SMMM H.KoduHesap AdıBorçAlacak 100Kasa Hesabı1.000 646Kambiyo Karları1.000 - Dolar kasa bakiyesinin değerlemesi

34 KASA HESABI 34 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Örnek 02: Kasadaki ABD Dolarının değerlemesi: -Değerleme kuru: 31.12.200x: 1,40 -Kayıtlara geçiş kuru:15.11.200x: 1,50 -Dolar tutarı: 31.12.200x: 10.000 -(1,50 – 1,40) x $10.000 = - 1.000 TL

35 KASA HESABI 35 Nevzat PAMUKÇU - SMMM H.KoduHesap AdıBorçAlacak 656Kambiyo Zararları1.000 100Kasa Hesabı1.000 - Dolar kasa bakiyesinin değerlemesi

36 KASA HESABI 36 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.4.Kasa borç bakiyesinin yüksek olması: Dönem sonu kasa bakiyesinin çok büyük meblağlarda olması halinde bu paranın kasada olamayacağı ortaklar tarafından kullanılmış olduğu gerekçesiyle örtülü kazanç dağıtımı sayılarak cezalı tarhiyata muhatap olunabilir. Adat yapılması gerekir.

37 KASA HESABI 37 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.5.Kasa bakiyesinin alacak vermesi : Muhasebe işlemlerinin doğru olduğu iddia edildiğinde ise bu durum ya gelirlerin gizlendiği ya da gerçek dışı ödemelerin sanki yapılmış gibi kayıtlara intikal ettirildiği anlamına gelir ki bu da VUK.’nun 30/4. maddesine göre re’sen takdir nedeni olup, cezalı tarhiyata yol açabilir.

38 KASA HESABI 38 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.6.Tevsik zorunluğu : 323 Seri No’lu VUK Genel Tebliğ ile mükelleflerin 8.000,00 TL aşan tahsilat ve ödemelerin 01.08.2003 tarihinden itibaren banka veya özel finans kurumları aracılığı ile yapmaları zorunlu hale getirilmiştir. Tevsik zorunluğu dışındaki işlemler: Sermaye piyasası aracı kurumlarında, Yetkili döviz müesselerinde, Noterlerde, Tapu idaresinde.

39 KASA HESABI 39 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Tevsik zorunluğuna uymamanın cezası: VUK mükerrer 355. md’sinde yer alan hükme göre mük. 257 inci maddesine istinaden her bir işlem için usulsüzlük cezası kesilir. Ayrıca, mükellefler arası ticari işlemlerde birinin tahsilatı diğerinin ödemesi olacağından özel usulsüzlük cezası her iki mükellef içinde uygulanacaktır. İşleme konu tutarın % 5'i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir. Bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 880.000 TL'yi geçemez.

40 ÇEKLER 40 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 0.Sunum Planı: 1.İşleyişi 2.Envanter 3.Değerleme

41 ÇEKLER 41 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.İşleyişi: 1.1.Genel hükümler: Yabancı para üzerinden düzenlenen çeklerde TL’sı tutarları üzerinden bu hesapta izlenir. İleri vadeli çekler, hazır değer niteliği taşımadığından“özün öncülüğü” kavramı gereğince “121 Alacak Senetleri “ hesabında izlenmelidir.

42 ÇEKLER 42 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.Değerleme: 3.1.VUK değerleme: Çeklerin değerlemesinde muhasebe ilkeleri vergi mevzuatı arasında fark yoktur. Alınan çekler Türk parası üzerinden düzenlenmiş ise itibarı değer üzerinden değerlenir. (VUK Md. 266) Yabancı para üzerinden düzenlenmiş bulunan çekler ise dönem sonundaki değerleme kuru üzerinden değerlemeye tabi tutulur. (VUK Md. 280)

43 ÇEKLER 43 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.2.Reeskont işleri: Vadesi gelmemiş senede bağlanmış alacakların değerleme gününün kıymetine irca edilmesi işlemidir. Vergi uygulamasında ileri vadeli çeklere uygulanan reeskont gider ve gelirleri vergi matrahlarının hesabında dikkate alınmaz. 3.3.Çekin karşılıksız çıkması: Çek karşılıksız çıktığı zaman portföye tekrar giriş yapılıp, cari hesabın düzeltilmesi gerekmektedir.

44 BANKALAR 44 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 0.Sunum Planı: 1.Envanter 2.Değerleme

45 BANKALAR 45 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Envanter: 1.1.Genel hükümler: Bankadan alınan hesap ekstre ile, işletmede tutulan banka hesabı karşılaştırılır. Farklar var ise giderilir. Banka işletme lehine tahakkuk eden faizi işletmenin cari hesaba kayıt eder. İşletmenin faiz geliri üzerinden hesaplanıp devlete ödenen vergi işletme kayıtlarında peşin ödenen vergi olarak yer alır.

46 BANKALAR 46 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.Değerleme: 2.1.VUK değerleme: Banka hesabında izlenen mevduat, kayıtlı (mukayyet) değer ile değerlemeye tabi tutulur. (VUK Md. 281) Yabancı paralı mevduat ise dönem sonlarında değerleme kuru ile bilanço günündeki değerine getirilir. Banka hesaplarında tutulan yabancı paralar alacak niteliği gösterdiği için döviz alış kuru ile değerlenir. (VUK Md. 280)

47 BANKALAR 47 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.2.Vadeli mevduat hesaplarının değerlenmesi: Vadeli mevduatta faiz prensip olarak tahakkuk ettiği (tutar olarak kesinleştiği ) dönemde gelir yazılırdı. Ancak bakanlık tahakkuk esasını dikkate alan bu uygulamayı 213 Sayılı VUK’nun 281 nci maddesini aşağıda ki şekilde değiştirmiştir. Alacaklar mukayyet değerleri ile değerlenir, mevduat ve kredi sözleşmelerine müstenit alacaklar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır.

48 BANKALAR 48 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.3.Uygulamalar: Örnek 01: ABC İşletmesi bankaya 01. Kasım 200x tarihinde 50.000 TL 3 ay vadeli %18 faiz oranı ile yatırmıştır. 31. Aralık 200x tarihi itibarı ile yevmiye kaydını yapınız.

49 BANKALAR 49 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 31.12.200xBORÇALACAK 181GELİR TAHAKKUKLARI1.480 642FAİZ GELİRLERİ1.480 - (50.000 X 60 gün x %18 faiz) /36.500 = 1.480

50 BANKALAR 50 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 01.01.200xBORÇALACAK 642FAİZ GELİRLERİ1.480 181GELİR TAHAKKUKLARI1.480 - (50.000 X 60 gün x %18 faiz) /36.500 = 1.480

51 BANKALAR 51 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 31.01.200xBORÇALACAK 102BANKALAR HESABI1.865 193PEŞİN ÖDENEN VERGİLER355 642FAİZ GELİRLERİ2.220 - Vade sonunda faiz ve stopajın tahakkuku

52 BANKALAR 52 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Değerleme işlemlerinden doğan kazanca isabet eden vergi kesintilerinin mahsubu: Vadesi değerleme gününden sonra olan vadeli hesaplara ilişkin olarak, değerleme gününe kadar tahakkuk eden ve kurum kazancının tespitinde gelir olarak dikkate alınan faiz tutarları üzerinden, ilgili dönem beyannamesinin verilmesi gereken sürenin sonuna kadar kesinti suretiyle ödenmiş olan verginin, beyannameye dahil edilen gelire isabet eden kısmı hesaplanan vergiden mahsup edilecektir. - 28.04.200 tarih 200/02 iç genelge

53 BANKALAR 53 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 31.12.200x tarihinde mahsubu gereken vergi ?: VadeBrüt faizStopaj 01.11.200x – 31.01.200y2.220355 01.11.200x - 31.12.200x1.480237 1.480 x 355 : 2.220 = 237 TL

54 BANKALAR 54 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Örnek 02: ABC İşletmesi bankaya 15 Temmuz 200x tarihinde 25.000 $ 6 ay vadeli %6 faiz oranı ile yatırmıştır. - 15. Temmuz 200x 1 $ = 1,31 TL - 31. Aralık 200x1 $ = 1,32 TL 31. Aralık 200x tarihi itibarı ile yevmiye kaydını yapınız.

55 BANKALAR 55 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 31.12.200xBORÇALACAK 102BANKALAR HESABI250 646KAMBİYO KARLARI250 - (1,32 - 1,31) x 25.000 = 250

56 BANKALAR 56 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 31.12.200xBORÇALACAK 181GELİR TAHAKKUKLARI911 642FAİZ GELİRLERİ911 - (25.000 X 168 X 6) /36500 = 690 $ - (690 $ X 1.32 TL)= 911 TL

57 ALICILAR HESABI 57 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 0.Sunum Planı: 1.İşleyişi 2.Envanter 3.Değerleme

58 ALICILAR HESABI 58 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.İşleyişi: Bu hesap, işletmenin faaliyet konusunu oluşturan (İşletme döngüsü) mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacaklarının izlenmesi için kullanılır. İşletmenin arızi olarak sattığı varlıklar (duran varlık gibi) satın alan kişi ve kuruluşlardan olan senetsiz alacaklar bu hesaba alınmaz. Söz konusu alacaklar; “ 136 Diğer Çeşitli Alacaklar” hesabında izlenir.

59 ALICILAR HESABI 59 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.Envanter: 2.1.Genel hükümler: Alacakların (müşteriler ) bakiye mutabakatının yapılması gerekir. Bu yazılı olarak, mümkünse ıslak imzalı olarak yapılmalıdır. Alıcılar ile yapılan mutabakat çalışmalarında, Alıcıların Alacak bakiyesi vermesi durumunda, bakiyeler; “ 340 Alınan Sipariş Avansları” hesabına aktarılır.

60 ALICILAR HESABI 60 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.Değerleme: 3.1.VUK değerleme: V.U.K’nun 281 ve 285. Nci maddelerinde iktisadi işletmelere dahil alacak ve borçların değerlemesini düzenlemektedir. TL cinsinden senetli veya senetsiz alacaklar mukayyet değer ile değerlenir. Mukayyet değer, bir iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında gösterilen hesap değeridir. (VUK. Md. 265)

61 ALICILAR HESABI 61 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.2.Yabancı Para cinsinden senetsiz alacaklar: Yabancı para cinsinden senetli veya senetsiz alacaklar borsa rayici ile değerlenir. Ancak alacak tutarları Maliye Bakanlığı’nın yıl sonunda tebliğ ile ilan ettiği döviz kurlarıyla çarpılmak suretiyle düzeltilir. Oluşan kur farkları gelir veya gider olarak sonuç hesaplarına yansıtılır.

62 ALICILAR HESABI 62 Nevzat PAMUKÇU - SMMM İhracat: İhracat İşlemlerinde kullanılan hesaplar: -1 Sıra No’lu Muhasebe Uygulama Genel Tebliğ 26.12.1992 tarih ve 21447 sayılı resmi gazetede yayımlanmıştır. -01.01.1994 tarihinden itibaren zorunlu olarak uygulamaya konulmuştur. -601 Yurt dışı satışlar hesabı Yurt dışında gerçek be tüzel kişilere satılan mal ve hizmetler karşılığında alınan yada tahakkuk ettirilen toplam değerlerin izlendiği hesaptır.

63 ALICILAR HESABI 63 Nevzat PAMUKÇU - SMMM -2 Sıra No’lu Muhasebe Uygulama Genel Tebliğ 16.12.1993 tarihli resmi gazetede yayımlanmıştır. -Cari dönem kur farkları; (takvim yılı) Olumlu farklar(gelirler) 601 Yurtdışı Satışlar -Cari dönem kur farkları; (takvim yılı) Olumsuz farklar(zararlar) 612 Diğer İndirimler

64 ALICILAR HESABI 64 Nevzat PAMUKÇU - SMMM -Önceki dönemden devreden yurt dışı alacaklara ait kur farkları; Olumlu farklar (gelirler) 646 Kambiyo Karları -Önceki dönemden devreden yurt dışı alacaklara ait kur farkları; Olumsuz farklar (zararlar) 656 Kambiyo Zararları

65 ALICILAR HESABI 65 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.3.Kur farklarının faturalanması ve kdv’si: Dövizli veya dövize endeksli olarak düzenlenen faturalar dolayısıyla 31.12.200x tarihi itibarı ile oluşan kur farkları gelir veya gider olarak yazılır. Söz konusu fatura bedelleri tahsil edildiğinde tahsilat tarihi itibariyle kesinleşen kur farkı tutarı için iç iskonto yöntemiyle hesaplanan KDV’li fatura düzenlenmesi gerekir. İlk teslim veya hizmetin yapıldığı tarihte bu işlem için geçerli olan KDV oranı uygulanır.

66 ALACAK SENETLERİ 66 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 0.Sunum Planı: 1.İşleyişi 2.Envanter 3.Değerleme

67 ALACAK SENETLERİ 67 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.İşleyişi: Bu hesap, işletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senede bağlanmış alacakları kapsar. İşletmenin arızi olarak sattığı varlıklar (duran varlık gibi) satın alan kişi ve kuruluşlardan olan senetli alacaklar bu hesaba alınmaz. Söz konusu senetli alacaklar; “ 127 Diğer Ticari Alacaklar” hesabında izlenir.

68 ALACAK SENETLERİ 68 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.Envanter: Vadesi geçen senetler varsa ise, nedenleri araştırılmalı, vadesinden ne kadar zaman geçtiğine göre işlem yapılmalıdır. 3.Değerleme: 3.1.VUK değerleme: Yabancı para cinsinden senetli alacaklar mukayyet değer ile değerlenir. (VUK. Md. 281) Ancak alacak tutarları Maliye Bakanlığı’nın yıl sonunda tebliğ ile ilan ettiği döviz kurlarıyla çarpılmak suretiyle düzeltilir. (VUK. Md. 280)

69 ALACAK SENETLERİ 69 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.2.Reeskont: 3.2.1.Genel hükümler: Reeskont uygulaması alacak ve borçların değerleme günündeki (31.12 200x) değerini tespit etme işlemidir. Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler senede bağlı borç ve alacaklarını reeskonta tabi tutabilirler. Reeskont (Bankalar, Bankerler, Sigorta Şirketleri SPK tabi şirketler dışında) V.U.K nu açısından ihtiyaridir.

70 ALACAK SENETLERİ 70 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.2.2.Reeskonta tabi tutulacak olan senetlerin özellikleri : Alacak ve borcun iktisadi işletme bünyesinde doğmuş olması gerekir. Alacağın gelir yaratıcı ya da hasılat unsuru Borcun da maliyet veya gider unsuru olması gerekir. Bir alacak reeskonta tabi tutulabilmesi için senede bağlı olması gerekir.

71 ALACAK SENETLERİ 71 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Reeskonta tabi tutulacak olan senetler vade içermeli ve vadelerinin değerleme günü itibarı ile vadesinin gelmemiş olması gerekir. SPK’nın dışında kalan mükellefler vadeli çeklerine reeskonta tabi tutarlarsa, reeskont işlemlerinden kaynaklanan gider, kkd gider niteliğindedir. Bankaya tahsile ve teminata verilen senetlere reeskont işlemi uygulana bilinir.

72 ALACAK SENETLERİ 72 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.2.3.Reeskonta tabi olmayan senetli alacaklar : Avans olarak alınan senetlerde reeskont uygulanmaz. (kampanyalı satışlar) 1993/1 VUK. İç genelgesi. Müflisten olan senede bağlı alacak senetlerine reeskont uygulanamaz. Şüpheli alacak durumundaki alacak senetlerine ve hatır senetlerine reeskont uygulanamaz.

73 ALACAK SENETLERİ 73 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Faktoring şirketlerine verilen senetler alacağın devri olduğu için artık işletmenin aktifinden çıkmış faktoring şirketinin aktifine girmiştir. Henüz bitmemiş olan yıllara sari işlerle ilgili olan senetler için reeskont ayrılmaz.

74 ALACAK SENETLERİ 74 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.3.KDV dahil tutar üzerinden alınan senetler: Katma değer vergisinden doğan alacaklar için de şüpheli alacak şüpheli alacak karşılığı ayrılabileceği uygulamasına paralel olarak, alacak senedi içerisinde yer alan katma değer vergisinin reeskont uygulamasında dikkate alınabileceği yönündedir. Reeskont uygulamasında alacak senedi içerisinde yer alan kdv’si dahil bedel üzerinden yapılması mümkündür. 10.08.2001 tarih 2972950-281-56/42547 sayılı özelge

75 ALACAK SENETLERİ 75 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.4.Reeskont oranı: V.U.K’nun 238 sıra no’lu genel tebliği ile reeskont işlemlerinde iç iskonto yöntemi uygulanacağı belirtilmiştir. Senedin üzerinde faiz nispeti belirtilmiş ise bu oran, belirtilmemiş ise T.C Merkez bankasının resmi iskonto haddi uygulanır.

76 ALACAK SENETLERİ 76 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.5.Uygulama: Reeskont formolü: F: İskonto Tutarı A: Senedin değeri m: Faiz oranı t: Senedin vadesi Reeskont tutarı: A- (A X 360 / (360 + m x t)

77 ALACAK SENETLERİ 77 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Örnek - 01: A: 500.000.- TL m: %70 t: 50 Gün Reeskont Tutarı: 500.000 - (500.000 X 360 / (360 + 0.70 X 50) Reeskont Tutarı: 500.000 - 454.430 = 45.570

78 ALACAK SENETLERİ 78 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Muhasebe kayıtları: 31. Aralık 200xBorçAlacak 657Reeskont faiz gideri45.570 122Alacak senetleri reeskontu45.570 -Takvim yılı reeskont gideri

79 ALACAK SENETLERİ 79 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Muhasebe kayıtları: 01. Ocak 200yBorçAlacak 122Alacak senetleri reeskontu45.570 647Reeskont faiz geliri45.570 - Takvim yılı reeskont faiz geliri

80 ALACAK SENETLERİ 80 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Örnek - 02: ABC İşletmesinin bilanço tarihinde 20.000 $ bir senedi mevcuttur. Senedin vadesi 31 Ocak, Faiz oranı %10 dur. Senedin bilanço tarihindeki tutar: 20.000 $ x 1,35: 27.000 Senedin kayıtlı değeri: 20.000 $ x 1,31: 26.200 Kur farkı: 27.000 – 26.200 : 800

81 ALACAK SENETLERİ 81 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Muhasebe kaydı: 31 Aralık 200xBorçAlacak 121Alacak senetleri800 646Kambiyo karları800 - $ senedinin bilanço gününde değerlemesi

82 ALACAK SENETLERİ 82 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Reeskont miktarının hesaplanması: 27.000 x 31 x 10 --------------------------- 36.500 + (31 x 10) 227,38 TL

83 ALACAK SENETLERİ 83 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Muhasebe kayıtları: 31. Aralık 200xBorçAlacak 657Reeskont faiz gederi 227.38 122Alacak senetleri reeskontu227.38 -Takvim yılı reeskont gideri

84 ALACAK SENETLERİ 84 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Muhasebe kayıtları: 01. Ocak 200yBorçAlacak 122Alacak senetleri reeskontu227.38 647Reeskont faiz geliri227.38 - Takvim yılı reeskont faiz geliri

85 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 85 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 0.Sunum Planı: 1.Genel hükümler 2.Değerlemesi

86 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 86 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Verilen depozito ve teminatlar: 1.1Genel hükümler: İşletmenin üçüncü kişilere karşı bir mal teslimi, hizmet ifası veya başka bir taahhüt altına girmesi durumunda söz konusu işlemin gerçekleşmesini temin amacıyla iş bitiminde veya belli bir süre sonunda geri alınmak üzere taraflardan biri tarafından verilen iktisadi kıymettir. Depozite ve teminatlar; veren işletme için alacak, alan işletme için de borç niteliğindedir.

87 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 87 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.2.Değerlenmesi: Verilen depozito ve teminatlar diğer alacaklarda olduğu gibi mukayyet değer ile değerlenir. Döviz üzerinden bir bedelle verilmiş olan depozite ve teminatın mukayyet bedeli, dönem sonu itibarıyla Maliye Bakanlığınca genel tebliğ ile yayınlanacak olan döviz kurları ile değerlenir. Lehte olan kur farkları 646 No’lu hesapta, aleyhte olan kur farkları 656 No’lu hesapta izlenir.

88 VERİLEN AVANSLAR 88 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 0.Sunum Planı: 1.Genel hükümler 2.Değerlemesi

89 VERİLEN AVANSLAR 89 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Verilen avanslar: 1.1Genel hükümler: Avans: Mal teslimi ve hizmet ifasından önce alınan ve verilen (ön ödeme niteliğinde) bir bedeldir. Sipariş avansı: Vasıfları ve miktarı önceden belirlenmiş bir iktisadi kıymet teslimine veya hizmet ifasına ilişkin avanslardır.

90 VERİLEN AVANSLAR 90 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.2.Değerlenmesi: TL cinsinden verilen avanslar mukayyet (muhasebe kayıtlı) değerleriyle değerlenir. Yabancı para cinsinden verilen avanslar Maliye Bakanlığı’nın yıl sonunda tebliğ ile ilan ettiği kurlar ile çarpılmak suretiyle değerlenir. (VUK Sirküler 9)

91 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 91 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 0.Sunum Planı: 1.Giriş 2.Alacaklarda amortisman 2.1.Değersiz alacaklar 2.2.Şüpheli alacaklar 2.3.Vazgeçilen alacaklar

92 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 92 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Giriş: Ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi birkaç defa uzatılmış veya protesto edilmiş, yazı ile birden fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış senetli ve senetsiz alacakları kapsar. Ticari ve Zirai kazançların vergilendirilmesinde tahakkuk esası geçerlidir. Vergilendirmede tahakkuk esası olamasın rağmen alacak her zaman tahsil edilebilme şansına sahip değiştir. İşte bu nedenlerden dolayı alacağın amortismanı gündeme gelmektedir.

93 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 93 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.Alacaklarda Amortisman: 2.1 Değersiz alacaklar - (VUK Md: 322) 2.2 Şüpheli Alacaklar - (VUK Md: 323) 2.3 Vazgeçilen Alacaklar - (VUK Md: 324)

94 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 94 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.1.Değersiz alacaklar ve itfası: 2.1.1.Genel hükümler: Kazai bir hükme veya kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline artık imkan kalmayan alacaklar değersiz alacaktır. Değersiz alacaklar, karşılık ayırmaksızın değersiz hale geldiği dönemde doğrudan gider yazılır.

95 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 95 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.1.2.Değersiz alacak yoluyla gider yazabilmenin şartları: Alacağın ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olması, (İş ve işletme ile ilgili olmalıdır.) 2.1.3.Alacağın tahsil imkansızlığına dair yargı kararının olması: Alacağın tahsili için kanuni yollara başvurulmuş, icra takibi yapılmış fakat bu başvuru ve takipler sonucunda alacağın ödenmeyeceğinin veya talep edilmesinin imkansız hale gelmiş olduğunun, bir mahkeme kararı ile tespit edilmiş olmasıdır.

96 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 96 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.1.4.Alacağın tahsil imkansızlığına dair kanaat verici bir vesikanın olması: Konkordato anlaşması, Notere tasdik ettirilmesi veya huzurunda yapılması gerekir. (VUK. 284 Sıra No’lu G.Tebliği) Mahkeme huzurunda alacaktan vazgeçme, Borçlunun ülkeyi terk ettiğinin belgelenmesi, Mirasçıların, mirası red etmeleri, İflas kararı

97 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 97 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Aciz vesikası alacağın değersiz sayılmasını gerektirmez. Aciz vesikasına bağlanan alacaklar için zaman aşımı söz konusu değildir. Bu niteliği ile aciz vesikasına bağlanan alacaklar için artık kesin olarak tahsil edilemeyecek bir alacaktır denilemez.

98 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 98 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.1.5.Değersiz hale gelen alacakların muhasebe kaydı: Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, alacağın değersiz hale geldiği yıl mukayyet değer ile zarar yazılır. İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler değersiz hale gelen alacaklarını gider yazmak suretiyle hasılattan düşer. Serbest meslek kazançlarında tahsil esası olduğundan alacak değersiz hale gelmez.

99 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 99 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Örnek: ABC İşletmesinin VYZ İşletmesinden 50.000.00 TL alacağı vardır. VYZ İşletmesi konkordato ilan etmiş ve alacağın 25.000.00 TL’sinden vazgeçmiştir. H.KoduHesap AdıBorçAlacak 659Diğer olağan dışı giderler25.000 120Alıcılar25.000 - Alacaktan vazgeçme

100 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 100 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.2Şüpheli Alacaklar ve itfası: 2.2.1.Genel hükümler: Sadece bilanço esasına göre defter tutan ticari ve zirai kazanç sahipleri, şüpheli duruma düşen senetli ve senetsiz alacakları için karşılık ayırabilirler.

101 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 101 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.2.2.Bir alacağın şüpheli alacak olarak değerlendirilmesi için: Alacağın Ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olması gerekir. Tahsil edilemeyen katma değer. ? İlgili kanun maddesinde yer alan şartların mevcut olması, alacağın ilgili kayıtlara girmesi ve katma değer vergisi beyannamelerinde beyan edilmesi halinde mümkündür. (334 Sıra No’lu VUK. GT.)

102 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 102 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.2.3.Bir alacağın şüpheli hale gelebilmesi için; Vadesinin geçmiş olması, Vadesi birkaç kez uzatılmış olması, Protesto edilmiş olması, Yazılı olarak birkaç kez istenmiş olması, İcra safhasına aktarılmış olması, gerekir.

103 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 103 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Örnek: ABC İşletmesinin 5.000.00 TL Alacak senedi karşılıksız çıkmış, Karşılık ayırmak suretiyle gider yazılmıştır. Muhasebe kayıtları: BorçAlacak 128Şüpheli Ticari Alacaklar5.000 121Alacak Senetleri5.000 - Alacak Senedinin şüpheli hale gelmesi

104 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 104 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Muhasebe kayıtları: H.KoduHesap AdıBorçAlacak 654Karşılık Giderleri5.000 129Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı 5.000 - Şüpheli alacağın karşılık gideri

105 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 105 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Muhasebe kayıtları: H.KoduHesap AdıBorçAlacak 690Dönem Kar / Zararı5.000 654Karşılık Giderleri5.000 - Karşılık giderinin Dönem Kar / Zararına virmanı

106 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 106 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Daha sonraki dönemlerde 2.500,00 TL’sı tahsil edilmiştir. H.KoduHesap AdıBorçAlacak 100Kasa2.500,00 128Şüpheli Ticari Alacaklar2.500,00 - Şüpheli Ticari Alacaktan tahsilat

107 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 107 Nevzat PAMUKÇU - SMMM H.KoduHesap AdıBorçAlacak 129Şüpheli Ticari Alacaklar2.500,00 644Konusu Kalmayan Karşılıklar 2.500,00 - Şüpheli alacak karşılığının iptali

108 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 108 Nevzat PAMUKÇU - SMMM H.KoduHesap AdıBorçAlacak 644Konusu Kalmayan Karşılıklar 2.500,00 690Dönem Kar / Zarar Hesabı2.500,00 - Karşılık gider iptalinin Dönem Kar / Zararına virmanı

109 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 109 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.3.Vazgeçilen alacaklar: 2.3.1.Genel hükümler: Vazgeçtim diyerek alacaktan vaz geçilir mi? Konkordato veya sulh yoluyla alınmasından vazgeçilen alacaklardır. Borçlunun defterinde özel bir karşılık hesabına alınır. Bu hesabın muhteviyatı alacaktan vazgeçildiği yılın sonunda başlayarak üç yıl içinde zararla itfa edilmediği taktirde kar hesabına nakil olunur.

110 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 110 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Konkordato veya sulh yoluyla alınmasında vazgeçilen alacaklar, alacaklı yönünden değersiz alacak sayılır. Borçlu yönünden ise kar mahiyetindedir. Çünkü, Pasifte bir azalma olmuş, Öz Sermaye artmıştır. Alacaklı bünyesinde vazgeçilen tutar zarar yazılmakta, doğal olarak borçlu yönünden bu tutarın kar olması gerekmektedir.

111 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 111 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Borçlu bünyesinde oluşan karın, alacaktan vazgeçildiği yılda değilde daha ilerideki yıllarda vergilendirilmesi gerekmektedir. Bu dönemde vazgeçilen alacak için borçlu, bilançonun pasifinde karşılık ayırmalı üç yıl içinde zararla itfa edilmediği taktirde üçüncü yılın karına ilave edilmelidir.

112 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 112 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Örnek: Borçlu ABC İşletmesi konkordato anlaşması ile tahsilinden vazgeçilen 75.000 TL’sını VUK’nun 324 ncu maddesine istinaden karşılık ayırmaktadır. Muhasebe kaydı: H.KoduHesap AdıBorçAlacak 320Satıcılar Hesabı75.000,00 549Özel Fonlar Hesabı75.000,00 -Alacaktan vazgeçme

113 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 113 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Alacağın vazgeçilen alacak haline geldiği tarihi takip eden üç yıl içinde bu tutar zararla mahsup edilmediği taktirde, üçüncü yılın sonunda dönem matrahına ilave edilir. Muhasebe kaydı: H.koduHesap AdıBorçAlacak 549Özel Fonlar Hesabı75.000,00 679Diğer Olağandışı Gelirler75.000,00 Gelir hesabına virman

114 ALACAKLARDA AMORTİSMAN 114 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Muhasebe kaydı: H.KoduHesap AdıBorçAlacak 679Diğer Olağandışı Gelirler75.000,00 690Dönem Kar / Zarar Hesabı75.000,00 Dönem K/Z hesabına virman

115 STOKLAR 115 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 0.Sunum Planı: 1.Stokların maliyeti 2.Envanter 3.Değerleme

116 STOKLAR 116 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Stok maliyet bedelleri: 1.1.Genel hükümler: Satın alınan emtianın maliyet bedeli, emtianın stoklara fiili girişine kadar yapılan masrafları kapsar. Bu masraflar; Satın alma bedeli, İthal edilen mallarda gümrük vergileri ve gümrük komisyonu ve diğer harcamalar İthal edilen mallarda (cif bedeli) Varsa ödenen alış komisyonları

117 STOKLAR 117 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.2.Kur farkı – Kredi faizleri: V.U.K’nun 238 seri no’lu genel tebliğine göre; satın alınıp işletme stoklarına girdiği tarihe kadar olan kur farkları ve kredi faizlerinin maliyete intikal ettirilmesi zorunludur. Stokta kalan emtia ile ilgili olarak daha sonra ortaya çıkan kur farkları ve kredi faizlerini ilgili bulundukları dönemlerde gider yazabilecekleri gibi stokta bulunan emtiaya isabet eden kısmı stok maliyetine ilave edebilirler.

118 STOKLAR 118 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Vade farkları: Mal satılana kadar olan vade farkları malın maliyetine, satıldıktan sonra ki vade farkları finansman gideridir. İskontolar: İskontolar hangi had altında yapılırsa yapılsın stokta kalan mallar iskontolar düşülmek suretiyle maliyet bedelleri hesaplanır.

119 STOKLAR 119 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.3.Stok maliyetine girmeyen işlemler: 1.3.1.Primler: Primler yıl içinde yapılan toplam alışa göre hesaplanan bir indirimdir. Alınan mallarla bire bir ilişkisi yoktur. İşletmenin performansı ile ilgili olduğu için primler mal maliyeti ile ilişkilendirilmez ve gelir yazılır.

120 STOKLAR 120 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.3.2.Çalışılmayan kısım amortismanları ve giderleri: İmal edilen mamulun üretimi ile ilgisi bulunmayan giderlerin maliyet hesaplarından çekilerek çalışılmayan kısım giderlerine atılması gerekir. Bu tip giderler örnek olarak: Grev, lokavt, bakım vb. nedenlerle üretimin kısmen veya tamamen durduğu dönemlere ilişkin tüm giderler. Yıl içinde üretimde kısmen veya tamamen kullanılmayan sabit kıymetlerin amortismanları.

121 STOKLAR 121 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.3.3.Yurt dışından gelen iskontolar, fiyat farkları: Yurt dışından gelen yıl sonu iskontoları işletmede gelir yazılır. Ayrıca bu iskontolar için KDV’li fatura düzenlenmesi gerekir. Yurt dışından işletme lehine gelen fiyat farkları bire bir ithal edilen mallarla ilişkilendiriliyor ise doğrudan gelir yazılmak yerine ilgili malların maliyetinden düşülür. Bu durumda işletmenin bu fiyat farkları için fatura düzenlenmesi ve KDV hesaplaması gerekmez.

122 STOKLAR 122 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.1.Değeri düşen stoklarda değerleme: 2.1.1Gelir Vergisi Kanunu: Sayım noksanlıklarının nedeninin bilinmediği durumlarda işletmenin öz sermayesinde azalmaya neden olacak sayım farkları kanunen kabul edilmeyen gider mahiyetinde olup, Gelir ve Kurumlar Vergisi Matrahının hesabında gider unsuru olarak dikkate alınmayacaktır. (GVK Md. 88) Normal firelerden kaynaklanan değer düşüklüğü işletmeler için gider niteliğindedir.

123 STOKLAR 123 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.1.2.Katma Değer Vergisi: Zayi olan mallara (deprem ve sel felaketi nedeniyle zayi olanlar hariç) ait KDV indirim konusu yapılamamaktadır. (KDV Md. 30/c) Zayi olan malların alışı sırasında ödenen ve indirim konusu yapılan KDV’sin olayın vuku bulunduğu dönemde hesaplanan KDV’si ilave edilmek suretiyle iptal işlemi yapılır.

124 STOKLAR 124 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.3.Değeri düşen malların değerlenmesi: 3.3.1.Değerleme: Vergi matrahının hesaplaması ile ilgili iktisadi kıymetlerin taktir ve tespitidir. (VUK. Md. 258) İşletmede yer alan stoklar maliyet bedeli ile değerlemeye tabi tutulur. (VUK. Md. 274)

125 STOKLAR 125 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.3.2.Maliyet bedeli: Satın alma maliyeti ile birlikte, stokların işletme ambarına girinceye kadar olan masrafları kapsar. Tabii afetler yüzünden veya bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi haller neticesinde değeri düşen mallar veya imha edilen edilen malların emsal bedeli ile değerlemesi yapılır. Emsal bedel tespiti takdir komisyonlarınca yapılması gerekir.

126 STOKLAR 126 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Takdir komisyonunca, tespit edilen bedel ticari ve kurum kazançlarının tespitinde gider olarak kabul edilir.

127 STOKLAR 127 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 3.4.Doğal afetlerde mükellefin yükümlülükleri: 3.4.1.Genel hükümler: Doğal afete ilişkin belirtiler ortadan kalkmadan önce, mahkeme, itfaiye vb. makamlara baş vurarak olay tespit ettirilir. Tespit belgesi ile birlikte hesap dönemi içinde bağlı bulunan Vergi Dairesine baş vurularak, emsal bedel tespiti istenir.

128 STOKLAR 128 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Örneğin: ABC İşletmesi çıkan yangın sonucunda 100.000.- TL sı değerindeki ticari mal değer kaybına uğramıştır. Takdir komisyonu 100.000.- TL’lık ticari malın yeni değeri 50.000.- TL sıdır.

129 STOKLAR 129 Nevzat PAMUKÇU - SMMM H. KoduHesap AdıBorçAlacak 654Karşılık Giderleri50.000 158Stok Değer Düşüklüğü50.000 - Stok değer düşüklüğü

130 STOKLAR 130 Nevzat PAMUKÇU - SMMM H.KoduHesap AdıBorçAlacak 690Dönem Kar / Zarar50.000 654Karşılık Giderleri50.000 - Stok değer düşüklüğünün dönem k/z nakli

131 MADDİ DURAN VARLIKLAR 131 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 0.Sunum Planı: 1.Maddi Duran Varlıklar 2.Amortisman

132 MADDİ DURAN VARLIKLAR 132 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Maddi Duran Varlıklar: 1.1.Varlık nedir?: Bir işletmenin mal veya hizmet üretmek ya da elde etmek, diğer işletmelere kiralamak için veya idari amaçlarla elinde tuttuğu fiziki kalemler. Bu varlıklar bir yıldan veya işletmenin bir faaliyet döneminden fazla kullanımı öngörülen fiziki kalemlerdir.

133 MADDİ DURAN VARLIKLAR 133 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.Amortisman: 2.1.Genel hükümler: İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan kıymetler için ödenen bedellerin giderleştirilmesidir. V.U.K’nun 313-321 maddelerinde yer almaktadır. Gelir Vergisi Kanunun 40. Nci maddesinin 7 nci bendi hükmüne göre ayrılan amortismanlar gider yazılmaktadır.

134 MADDİ DURAN VARLIKLAR 134 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.2.Amortisman ayırma koşulları: İktisadi kıymetlerin işletmenin aktifine kayıtlı olması gerekir. İktisadi kıymetlerin işletmede bir yıldan fazla kullanılması gerekir. İktisadi kıymetlerin yıpranma, aşınma ve kıymetten düşmeye maruz bulunması. İktisadi kıymet bedelinin belirli bir tutarı aşması gerekir.

135 MADDİ DURAN VARLIKLAR 135 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.3.Özellik arz eden hususlar: Boş arsa ve araziler; V.U.K’nun 314. Nci maddesiyle yıpranmaya veya aşınmaya maruz kalmadıkları için boş arsa ve arazilerden amortisman ayrılamaz. Binalar, tarım tesisleri, inşa edilen yollar ve benzeri tesisler; üzerinde bulundukları arsa ve arazilerle birlikte amortismana tabi tutulurlar.

136 MADDİ DURAN VARLIKLAR 136 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Bilgisayar işletim program bedelleri amortisman yolu ile yok edilir. Diğer programlar Gelir Vergisi Kanunun 18.nci maddesinde eser kabul edildiğinden, Gayri Maddi Hak olarak amortismana tabi tutulması gerekir. Yapılmakta olan yatırımlardan, tamamlanıncaya kadar amortisman ayrılamaz.

137 MADDİ DURAN VARLIKLAR 137 Nevzat PAMUKÇU - SMMM İktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arzeden üniteler için aynı amortisman yöntemi kullanılmalıdır. Herhangi bir yılda amortisman ayrılmaması halinde amortisman süresi uzatılamaz. Sonraki yıllarda amortisman ayrılmasına ilgili yılda ayrılmış gibi hesaplama yapılarak devam edilir.

138 MADDİ DURAN VARLIKLAR 138 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.4.Amortisman hesaplanacak tutar: Maliyet bedeli: Amortismana tabi duran varlıklar maliyet bedeli ile değerlenir. (VUK. Md. 262-270) İktisap tarihinden sonra, normal bakım, onarım ve temizlik giderlerinin gider yazılır, Bunun dışındakiler varlığın maliyet bedeline ilave edilir, yeni değerden amortisman ayrılır. (VUK. Md. 272)

139 MADDİ DURAN VARLIKLAR 139 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Değer artışına yönelik harcamalar, iktisadi kıymetin kalan ömrüne göre amortisman ayrılır. Faydalı ömrünü tamamlamış bir amortismana tabi iktisadi kıymet için değer artıcı harcamalar doğrudan gider yazılır.

140 MADDİ DURAN VARLIKLAR 140 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Kur farkları: Aktife alındığı hesap dönemi sonuna kadar olan faiz ve kur farkı giderleri iktisadi kıymetin maliyet bedeline ilave edilir. Sonra ki dönemler de aktifleştirmek veya finansman gideri yazmak mükellefin tercihine bırakılmıştır. Lehte oluşan kur farkları maliyetten düşülür veya kambiyo geliri yazılır. (VUK. GT. 163-334)

141 MADDİ DURAN VARLIKLAR 141 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.5.Amortisman ayırma yöntemleri: 1.Normal amortisman yöntemi 2.Azalan bakiyeler yöntemi 3.Fevkalade amortisman ayırma yöntemi

142 MADDİ DURAN VARLIKLAR 142 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.5.1.Normal Amortisman Yöntemi: V.U.K’nun 315. Nci maddesine göre yükümlüler amortismana tabi iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınır. 01.01.2004 tarihinden itibaren yürürlüktedir. V.U.K’nun 333 ve 339 seri no’lu genel tebliğlerinde faydalı ömürler ve normal amortisman oranları ilan edilmiştir.

143 MADDİ DURAN VARLIKLAR 143 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.5.2.Azalan Bakiyeler Yöntemi: İşletme hesabı esasına göre ve Serbest Meslek kazanç defter tutanlar, Gayri menkul sermaye iradından dolayı yıllık gelir vergisi beyannamesi verirken gerçek usulde gider yöntemini seçenler. Azalan bakiyeler yöntemini seçemezler, Azalan bakiyeler yönteminde oran %50 geçmemek şartı ile normal amortisman oranın iki katıdır, Azalan bakiyeler yönteminden, Normal Amortisman yöntemine geçilebilir.

144 MADDİ DURAN VARLIKLAR 144 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.5.3.Fevkalade amortisman yöntemi: Amortismana tabi iktisadi kıymetin tabii afetler neticesinde değerinin tamamen veya kısmen kaybetmesi. Amortismana tabi iktisadi kıymetin Teknolojik gelişmeler ve cebri çalışma nedeniyle değerinin tamamen veya kısmen kaybetmesi. (VUK. Md: 317)

145 MADDİ DURAN VARLIKLAR 145 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.5.4.Kıst amortisman: Kıst Amortisman ile ilgili hükümler (VUK’nun 320 nci maddesinde düzenlenmiştir. Bu duruma göre: Tasfiye edilen, devreden veya birleşen kurumda; -Tasfiye, devir, birleşme ve nevi değişikliği hallerinde faaliyetin son bulduğu tarihe kadar kıst amortisman hesaplanır. Adi ortaklıkta ortak değişikliğinde; -İki ayrı kıst dönem halinde amortisman ayrılır.

146 MADDİ DURAN VARLIKLAR 146 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Hesap döneminin değişikliği ve ölüm halinde; -Kıst amortisman uygulaması gerekir. Örneğin: Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması işi ile iştigal eden işletmelerin haricindeki binek otomobillerde kıst amortisman uygulamasına tabidirler. -Amortisman Ayırma Y. : Normal -Amortisman Oranı : %20 -Alım Tarihi : 05.09.2005 -Alım bedeli: 50.000.- TL

147 MADDİ DURAN VARLIKLAR 147 Nevzat PAMUKÇU - SMMM YıllarMatrahAmortisman Oranı % Cari Yıl Amortismanı Birikmiş Amortisman 200550.0002010.000:12x4=2.50010.000 200650.0002010.00013.750 200750.0002010.00017.500 200850.0002010.00021.250 200950.00020(7.500 +9.999)24.999 - Normal Amortisman yöntemine göre kıst amortisman tablosu

148 MADDİ DURAN VARLIKLAR 148 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Muhasebe kayıtları: H.KoduHesap AdıBorçAlacak 770Genel Yönetim Giderleri2.500 280Gelecek Yıllara Ait Giderler7.500 257Birikmiş Amortisman10.000 - 31.12.2005 tarihli amortisman gider kaydı

149 MADDİ DURAN VARLIKLAR 149 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Muhasebe kayıtları: H.koduHesap AdıBorçAlacak 770Genel Yönetim Giderleri17.499 257Birikmiş Amortisman9.999 280Gelecek Yıllara Ait Giderler7.500 - 31.12.2009 tarihli amortisman gider kaydı - 2005 Takvim yılında gider yazılmayan amortisman gideri.

150 MADDİ DURAN VARLIKLAR 150 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Binek otomobilde azalan bakiyeler usulünde amortisman: Amortisman Ayırma Yönt.: Azalan bak. Amortisman Oranı : %20 Alım Tarihi : 16.09.2005 Alım bedeli: 50.000.- TL

151 MADDİ DURAN VARLIKLAR 151 Nevzat PAMUKÇU - SMMM YıllarMatrahAmortisman Oranı % Cari Yıl Amortismanı Birikmiş Amortisman 200550.00020 x 2=4020.000:12x4=5.00020.000 200630.0004012.00032.000 200718.000407.20039.200 200810.800404.32043.520 200950.00040(15.000 +6.479)49.999 - Azalan bakiyeler amortisman yöntemine göre kıst amortisman tablosu

152 MADDİ DURAN VARLIKLAR 152 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.6.Sabit kıymet yenileme fonu: 2.6.1.Genel hükümler: Sabit kıymet yenileme fonu, Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satışından doğan kar veya doğal afetler yüzünden hasara uğraması halinde sigortadan alınan tazminat fazlasından doğan, yerine yenisinin alınmasına karar verilmesi halinde vergilendirilmeyen, kazançlardır.

153 MADDİ DURAN VARLIKLAR 153 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.6.2.Yenileme fonunun şartları: Yenileme fonu ayrılabilmesi için, bilanço esasında defter tutmak gerekir. Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satışından doğan kar veya tazminat fazlası kar pasifte geçici bir hesapta izlenir. 1 No’lu Muhasebe uygulama genel tebliğine göre; 549 Özel Fonlar

154 MADDİ DURAN VARLIKLAR 154 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Satılan veya tabi afetler yüzünden elden çıkan iktisadi kıymetin yenilenmesi zorunlu olmalı ve bu konuda da karar verilip, teşebbüse geçilmesi gerekir. Alınacak olan iktisadi kıymet, yenilenen iktisadi kıymet ile ayni neviden olmalıdır. Yenileme fonunda izlene kar en fazla 3 yıl bu hesapta kalabilir. Üçüncü yılın sonunda vergi matrahına ilave edilir.

155 MADDİ DURAN VARLIKLAR 155 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.6.3.Özellik arz eden hususlar: İşin terk etmesi halinde, işin terk edildiği tarihte yenileme fonu kar’a ilave edilecektir. Ferdi işletmeni sahibinin ölmesi halinde, Kanuni mirasçılar işe devam ediyor iseler, vergilendirme yapılmaz. (G.V Md. 81)

156 MADDİ DURAN VARLIKLAR 156 Nevzat PAMUKÇU - SMMM İşletmenin tüm aktif ve pasifiyle devir alınması durumunda yenileme fonu kar’a ilave edilmez. Kurumlar Vergisinin 17.18.19 maddelerine göre yapılan Birleşme, Devir ve nev’i değiştirmede yenileme fonu kar’a ilave edilmez. Bunun dışındaki birleşme, devir, ve nev’i değiştirmeler münfesih kurum açısından tasfiye hükmünde dir. Bu durumda yenileme fonu kar’a ilave edilir.

157 MADDİ DURAN VARLIKLAR 157 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Örneğin: 253 Tesis Makine ve Cihazlar: 20.000.- TL 257 B. Amortisman : 16.000.- TL Net defter değeri: 4.000.- TL Satış tutarı : 10.000.- TL Kar: 6.000.- TL

158 MADDİ DURAN VARLIKLAR 158 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Muhasebe kayıtları: H.KoduHesap AdıBorçAlacak 102Bankalar10.000 257Birikmiş Amortisman16.000 253Tesis Makine ve Cihazlar20.000 679Diğer Olağan Dışı Karlar6.000 - Sabit kıymetin satış muhasebe kaydı

159 MADDİ DURAN VARLIKLAR 159 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Muhasebe kayıtları: H.KoduHesap AdıBorçAlacak 679Diğer Olağan Dışı Karlar6.000 549Özel Fonlar6.000 - Sabit kıymet satış karının yenileme fonuna virmanı

160 MADDİ DURAN VARLIKLAR 160 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Yenisinin alınması durumunda: 253Tesis Makine ve Cihazlar25.000 102Bankalar25.000 - Yenisinin alınması - Faydalı ömrü 5 yıl - 1. yıl amortismanı5.000 - 2. yıl amortismanı5.000 - 3 yıl amortismanı5.000 - 4 yıl amortismanı5.000 - 5 yıl amortismanı5.000

161 MADDİ DURAN VARLIKLAR 161 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Muhasebe kayıtları: H.KoduHesap AdıBorçAlacak 549Özel Fonlar5.000 257Birikmiş Amortisman5.000 - Birinci yıl amortismanının özel fondan mahsubu

162 MADDİ DURAN VARLIKLAR 162 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Muhasebe kayıtları: H.KoduHesap AdıBorçAlacak 549Özel fonlar1.000 730Genel Üretim Giderleri4.000 257Birikmiş Amortismanlar5.000 - İkinci yıl amortisman ın özel fondan mahsubu

163 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 163 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 0.Sunum Planı: 1.Kuruluş ve Örgütlenme giderleri 2.Özel maliyet bedeli ve itfası

164 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 164 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri: 1.1.Genel hükümler: Yeni kuruluş veya işletme bünyesinin genişletilmesinde, bu işlemlere özgü giderler bir defada gider yazılabileceği gibi, aktifleştirilerek amortisman yoluyla da giderleştirebilirler Bu konuda tercih mükellefe bırakılmıştır. (VUK. Md. 282)

165 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 165 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.2.Amortisman oranı: Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri ile Peştemallıklarla ilgili faydalı ömür esasına göre esasına göre tebliğde ayrı bir belirleme (15 yıl) bulunmaktadır. (VUK. Md. 326) Ancak, kanunda bu durum açık olarak belirtildiği için kanun hükmü dikkate alınması gerekir. Madde 326- Kurumların aktifleştirdikleri ilk tesis ve taazzuv giderleri ile peştemallıklar mukayyet değerleri üzerinden eşit miktarlarda ve beş yıl içinde itfa olunur.

166 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 166 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.Özel Maliyet bedeli ve itfası: 2.1.Genel hükümler: Kiralanan gayrimenkullerin geliştirilmesi veya ekonomik değerinin sürekli olarak artırılması amacıyla yapılan giderler (normal bakım, onarım ve temizleme giderleri hariç) bu gayrimenkulün kullanılması için yapılıp, kira süresinin sonunda mal sahibine bırakılacak olan, varlıkların bedelidir.

167 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 167 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.2.Özel maliyet bedelinin unsurları: Gayri menkul başkasına ait olmalıdır. Giderler kiracı tarafından yapılmalıdır. Giderler gayri menkulü genişletmek veya iktisadi değerini artırmak için yapılmalıdır. Yapılan giderin tek başına bir değer göstermemesi gerekir.

168 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 168 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.3.Özel maliyet bedelinin itfası: Kira süresine göre eşit yüzdelerde itfa edilir. Kira süresi dolmadan, kiralanan şeyin boşaltılması halinde, henüz itfa edilmemiş giderler, boşaltma yılında bir defada gider yazılır. (VUK. Md: 327) Azalan bakiyelere göre amortisman ayrılamaz. (V.U.K. Mükerrer 315)

169 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 169 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.4.Kira süreleri: Kira süresinin bir yıl olması halinde; Bir defada gider yazılır. Kira süresinin belli olmaması; VUK. 333 seri no’lu genel tebliğine göre %20 oranında amortismana tabi tutulur. Kira süresinin sonradan değişmesi; Aktifleştirme yılındaki kira süresi esas alınır.

170 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 170 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Kira süresinin çok uzun olması halinde; Kira süresi ile iktisadi kıymetin ekonomik ömrü karşılaştırılır, İktisadi kıymetin ekonomik ömrü kira süresinden uzun ise kira süresinde, İktisadi kıymetin ekonomik ömrü kira süresinden kısa ise iktisadi kıymetin tabi olduğu amortisman süresinde itfa olunur.

171 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 171 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.5.Özel maliyet bedelinin kiralayana devri: Özel maliyet bedelleri işletmelerin aktifinde bulunan iktisadi kıymetlerdir. Kiracı özel maliyet konusu iktisadi kıymeti kiralayana devrettiğinde fatura düzenlemek zorundadır. Kiracı için ticari kazanç, Gayrimenkul sahibi için gayri menkul sermaye iradıdır. Bedelsiz devirlerde emsal bedeli tespit edilmelidir. ( VUK. Md: 267), (KDV. Md: 27)

172 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 172 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 0.Sunum Planı: 1.Garanti Gider Karşılıkları

173 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 173 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Garanti Gider Karşılıkları: 1.1.Genel Hükümler: “Hasıl olan veya husulü beklenen fakat miktarı katiyetle kestirilemeyen ve teşebbüs için bir borç mahiyeti arz eden belli bazı zararları karşılamak maksadıyla hesaben ayrılan meblağlara karşılık denir” VUK. Md. 288

174 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 174 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Karşılık ayırma; Ortaya çıkan veya ortaya çıkması beklenen zararında ilgili döneme ait olması gerekir. Garanti kapsamındaki satışlarda satış bedeli içinde alınan ve satış yılı sonuç hesaplarına intikal ettirilen hasılatla ilgili düzeltme yapılmaktadır. Karşılık kullanılması mümkün değildir. İlgili kayıtlar karşılık ismi kullanılmak suretiyle yapılmış olsa bile, hesap pasif geçici hesap kıymeti niteliği taşımaktadır.

175 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 175 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.2.Garanti Gider Karşılıklarının Muhasebeleştirilmesi: İşletmeler çeşitli gerekçeler ile çeşitli adlar altında istedikleri karşılıkları ayırabilir. VUK’nda açıkça tanımlanmayan hiçbir işlem için karşılık ayrılmak suretiyle vergiye tabi kazanç azaltılamaz. Garanti gider karşılıkları VUK’nda tanımlanmamış gider karşılıklarıdır. Karşılık ayrılması halinde Kanunun Kabul Edilmeyen gider dir.

176 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 176 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Örneğin: ABC İşletmesi 2008 TY. Satış hasılatı 150.000.000,00 TL sıdır. %1 oranında garanti gider karşılığı ayırmıştır. Satışlar iki yıllık garanti kapsamında satılmıştır. H.KoduHesap AdıBorçAlacak 760Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri1.500.000 373Maliyet Gider Karşılıkları1.500.000 - 150.000.000 x %1 = 1.500.000,00 TL - Garanti Gider Karşılığının ayrılması - 2009 TY. Yıllık Beyanında K.Kabul Edilmeyen Giderdir.

177 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 177 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2009 TY. ABC İşletmesi 2008 TY. Satışı yapılan mallarla ilgili garanti kapsamında 750.000,00 TL tamir ve sarf yapılmıştır. H.KoduHesap AdıBorçAlacak 760Pazarlama Satış ve Dağıtım G.750.000,00 15Stoklar750.000,00 -2008 TY. Garanti kapsamındaki satışlar için tamir bakım

178 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 178 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2009 TY.Konusu kalmayan karşılık hesabı yıllık beyanname üzerinde diğer indirimler arasında gösterilir. H.KoduHesap KoduBorçAlacak 373Maliyet Gider Karşılıları750.000 644Konusu Kalmayan Karşılıklar750.000 - 2008 TY. Garanti kapsamındaki satışlar için yapılan tamir ve sarf giderleri karşılık giderinin iptali

179 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 179 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Garanti kapsamındaki sarflar için müşteriden bir bedel tahsil edilmemektedir. Garanti kapsamında yapılan teslim veya hizmetin bedeli, söz konusu garanti kapsamındaki malın ilk satış bedeli içinde yer almaktadır. Dolayısıyla işletmeler, garanti kapsamındaki sarflar için ayrıca KDV hesaplanmayacaktır. Sarf çıkışlar için %100 iskontolu veya bedelsiz fatura kesilmelidir.

180 GİDER TAHAKKUKLARI 180 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 0.Sunum Planı: 1.Kira giderleri 2.Faiz, vade farkı giderleri 3.Elektrik, su ve Telefon giderleri

181 GİDER TAHAKKUKLARI 181 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.1.Kira giderleri: 1.1.1.Ödenmeyen kira giderleri: İşletmenin kiralamış olduğu kıymetler dolayısıyla yapmış olduğu sözleşmelere göre borçlandığı fakat henüz ödemede bulunmadığı kiralar dolayısıyla kapatılan döneme ilişkin gider tahakkukları yapılması gerekir.

182 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI 182 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.2.Faiz, Vade farkı vb. giderler: 1.2.1.Ödenmeyen vade farkı giderleri : İşletmelerin kullanmış olduğu yabancı kaynaklar dolayı doğan faiz, vade farkı gibi giderlerden kapatılan döneme isabet eden kısımların tahakkuk ettirilerek gider yazılması gerekir.

183 GİDER TAHAKKUKLARI 183 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.3.Elektrik, Su, Telefon Vb. giderler: 1.3.1.Dönem isabet eden giderler: Genellikle dönem sonlarından sonra gelen elektrik, Su, Telefon vb. gibi faturaların kapatılan döneme isabet eden giderler için tahakkuk yapılması gerekir.

184 GÖTÜRÜ GİDER 184 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 0.Sunum Planı: 1.Genel hükümler 2.Uygulama şartları

185 GÖTÜRÜ GİDER 185 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Genel hükümler: Mükellefler; ihracat, yurt dışında inşaat, Onarım, Montaj ve taşımacılık faaliyetleri ile ilgili döviz olarak elde ettikleri hasılatın %05’ini aşmamak şartı ile götürü gider yazabilirler.

186 GÖTÜRÜ GİDER 186 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.Uygulama şartları: Yurt dışında döviz cinsinden elde edilen hasılatın yurda getirilmesi zorunlu değildir. İhraç kaydıyla mal tesliminde bulunanlar, götürü gider uygulamasından faydalanamazlar. GVK. 233 Seri no’lu gen. t) Bu indirimden faydalanmak için bent kapsamındaki belgesiz giderlerin dönem içinde kanuni defterlere kayıt edilmesi gerekli olup, beyanname üzerinden indirim yapılması mümkün değildir.

187 GÖTÜRÜ GİDER 187 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Örnek: Toplam ihracat: 215.000 Götürü gider : 1.075 -(215.000 x %05): K.K. Ed. Giderler: 4.000 K.K.Ed. Giderler: 2.925 - (4.000 – 1.075 = 2.925)

188 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİ 0.Sunum Planı: 1.1.Genel hükümler 1.2.Müşterek genel giderlerin dağıtılması 1.3.Müşterek amortisman giderlerinin dağıtılması 188 Nevzat PAMUKÇU - SMMM

189 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİ 1.Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşleri: 1.1.Genel hükümler: Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, o yıl beyannamesinde gösterilir. İnşaat ve onarım işi birden fazla takvim yılına sirayet etmelidir. Söz konusu dönem 12 aylık takvim yılı değildir. Örneğin: 18.12.2011 – 18.06.2012 189 Nevzat PAMUKÇU - SMMM

190 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİ 1.2.Müşterek Giderlerin Dağıtımı: Yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler bu işlere ait harcamaların birbirine olan nispeti dahilinde yapılır. Örneğin: ABC Mühendislik Ltd Şti. 2011 yılında üç inşaat ve taahhüt işi için 150.000.TL tutarında genel gider yapmış ve bu işlerle ilgili olarak aşağıdaki harcamaları gerçekleştirmiştir 190 Nevzat PAMUKÇU - SMMM

191 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİ Müşterek giderlerin dağtılması: 191 Nevzat PAMUKÇU - SMMM İş YerleriHasılatGider DağıtımıOranGider A – İş yeri200.000200.000 x 150.000 : 1.000.000 %2030.000 B – İş yeri300.000300.000 x 150.000 : 1.000.000 %3045.000 C – İş yeri500.000500.000 x 150.000 : 1.000.000 %5075.000 1.000.000150.000

192 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİ 1.3.Müşterek Amortismanların Dağıtımı: Birden fazla inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerle sair işlerde müştereken kullanılan tesisat, makine ve ulaştırma vasıtalarının amortismanları, bunların her işte kullanıldıkları gün sayısına göre dağıtılır. Örneğin: ABC Mühendislik Ltd Şti. 500.000,00 TL iş makinesini faydalı ömrü 5 yıldır. İlgili iş makinesini aşağıdaki iş yerlerinde, aşağıdaki iş günlerinde kullanmıştır. 192 Nevzat PAMUKÇU - SMMM

193 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİ Amortisman oranı: 100 : 5 = %20 Yıllık amortisman : 500.000 x %20 = 100.000 TL 193 Nevzat PAMUKÇU - SMMM İş yerleriGünOranAmortisman A – İş yeri180180 x 100.000 : 36050.000 B – İş yeri135135 x 100.000 : 36037.500 C - İş yeri45 45 x 100.000 : 36012.500 360100.000

194 ÖZ KAYNAKLAR 194 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 0.Sunum Planı: 1.Enflasyon düzeltmesi 2.Sermaye azaltılması

195 ÖZ KAYNAKLAR 195 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Enflasyon düzeltmesi olumlu farkları: 1.1.Genel hükümler: Pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, her hangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin Bu dönemde vergiye tabi tutulur. Ancak özsermaye kalemlerine ait enflasyon fark hesapları kurumlar vergisi mükelleflerince sermaye ye ilave edilebilir. Bu işlem kar dağıtımı sayılmaz.

196 ÖZ KAYNAKLAR 196 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.2.Enflasyon olumlu farkının ortaklara dağıtılması: Enflasyon düzeltmesi sonucu oluşan olumlu şirket karının ortaklara dağıtımı neticesinde tevkifata tabi tutulacaktır. Tevkifata tabi tutulmuş olan kar payının yarısı gelir vergisinden istisna edilebileceği gibi, istisna sonrası kalan kar payı tutarının tamamının ilgili yıl için belirlenen haddi aşması halinde beyannameyle beyanı gerekir.

197 ÖZ KAYNAKLAR 197 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.Sermaye azaltılması: 2.1.Genel hükümler: Tam mükellef kurumlarca karın dağıtılmayıp şirket sermayesine eklenmesine karar verilmesi halinde, GVK’nun 94/6-b maddesinin (i) ve (ii) alt bentlerinin parantez hükmü uyarınca, karın sermayeye eklenmesi kar dağıtımı sayılmadığından, sermayeye ilave edilen bu tutar üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayacaktır.

198 ÖZ KAYNAKLAR 198 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.2.Sermaye azaltılması: Daha önceki yıllarda şirket sermayesine eklenmiş olan geçmiş yıl karlarının, şirketin sermaye azaltması sebebiyle ortaklara dağıtılması durumunda, Gelir Vergisi Kanununun Geçici 62 nci maddesi de göz önünde bulundurularak kar dağıtımına bağlı vergi kesintisinin yapılması gerekmektedir. (05.08.2008/23228 sayılı Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı özelgesi)

199 DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 199 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Örtülü Sermaye: 1.1.Tanımı: Kurumların Ortaklarından veya ortaklarla ilişkili olan kişilerden doğrudan veya dolaylı olarak temin ederek kullandıkları borçların hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte öz sermayenin üç katını aşan kısmı örtülü sermayedir.

200 DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 200 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Örtülü Sermaye: 1.2.Öz Sermaye: Hesaplamada kurumun hesap dönemi başındaki VUK uyarınca tespit edilen öz kaynaklarının toplamı kullanılacaktır. hesap dönemi başındaki sermayesinin negatif olması durumunda, ortak veya ortakla ilişkili kişilerden yapılan borçlanmaların tamamının örtülü sermaye olması durumu söz konusudur.

201 DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 201 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Örtülü Sermaye: 1.2.Öz Sermaye kapsam dışındaki borçlar: Kurumun VUK uyarınca tespit edilmiş edilmiş bulunan, Ortakların veya ortaklarla ilişkili kişilerin gayri nakdi teminatıyla üçüncü kişilerden sağlanan borçlar. Kurumların iştiraklerinin, ortaklar veya ortaklarla ilişkili kişilerin, banka veya finans kurumları ya da sermaye piyasasından temin ederek aynı şartlarla kullandırdıkları krediler.

202 DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 202 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Örtülü Sermaye: 1.2.Öz Sermaye kapsam dışındaki borçlar: Bankalar tarafından yapılan borçlanmalar, 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu kapsamında finansal kiralama şirketleri Finansman ve factoring şirketleri ile ipotek finansman kuruluşlarının bu faaliyetleri ile ilgili olarak ortak veya ortaklarla ilişkili kişi sayılan bankalardan yaptıkları borçlanmalar.

203 DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 203 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Örtülü Sermaye: 1.2.Vergisel Sonuçları: Örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz,kur farkları ve benzeri giderler kurum kazancının tespitinde gider kabul edilmez. (MD.11/b)

204 DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 204 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Örtülü Sermaye: 1.2.Vergisel Sonuçları: Örtülü sermaye üzerinden kur farkı hariç, faiz ve benzeri ödemeler veya hesaplanan tutarlar Örtülü sermaye şartlarının gerçekleştiği hesap döneminin son günü itibariyle dağıtılmış kar payı veya dar mükellefler için ana merkeze aktarılan tutar sayılır. (MD.12/7)

205 DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 205 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Örtülü Sermaye: 1.2.Vergisel Sonuçları: Dağıtılmış sayılan kar payının Stopaj uygulaması açısından Net Kar Payı olarak kabul edilmesi ve brüte tamamlanması gerekir. Bulunan brüt tutar üzerinden ortakların hukuki niteliğine göre belirlenen oranlarda vergi kesintisi yapılmalıdır.

206 DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 206 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Örtülü Sermaye: 1.2.Vergisel Sonuçları: ABC A.Ş.’ nin 1.1.201x tarihindeki öz sermayesi 100.000.-TL.dir. 201x yılındaki borçlarının bir ortağına ait tutarı 700.000.-TL. dır. 70.000.-TL. Faiz tahakkuk ettirilerek gider yazılmıştır.  Başka ortak veya ilişkili kişiye borcu yoktur.

207 DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 207 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Örtülü Sermaye: 1.2.Vergisel Sonuçları: Başka ortak veya ilişkili kişiye borcu yoktur. Borç/Öz sermaye Kıyaslaması Ortak A’ ya toplam borç: 700.000.- Kıyaslamada Esas Alın.Borç: 700.000.- Öz sermayenin 3 katı : 300.000.- Örtülü sermaye : 400.000.-

208 DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 208 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 1.Örtülü Sermaye: 1.2.Vergisel Sonuçları: A ortağının Örtülü sermayesine İsabet Eden Finansman Maliyeti(KKEG ve Dağıtılmış Kar Payı Sayılacak Tutar) Örtülü Sermaye/Toplam Borç x Faiz Tutarı = 400.000.- / 700.000.- x 70.000.- = 40.000.-TL

209 DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 209 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.Transfer Fiyatlandırması : 2.1.Tanımı: Kurumlar; ilişkili kişilerle yapacakları işlemlerde emsallere uygunluk ilkesine aykırı bedel veya fiyat üzerinden mal veya hizmet alım yada satımında bulunurlarsa kazanç tamamen veya kısmen transfer fiyatlandırılması yoluyla örtülü olarak dağıtılmış kabul edilmektedir.

210 DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 210 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.Transfer Fiyatlandırması : 2.1.Tanımı: Deniyor ki; Kurumlar !! İlişkili Kişilerle Emsallere Uygunluk İlkesine Göre Mal ve Hizmet Alım Satımı Yapınız. Aksi Halde Uyguladığınız Fiyatla Emsal Fiyat Arasındaki Farkı Örtülü Kazanç Sayarım ve Vergilendiririm

211 DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 211 Nevzat PAMUKÇU - SMMM 2.Transfer Fiyatlandırması : 2.1.Tanımı: Düzenlemede Öne Çıkan Kavramlar; İlişkili Kişi Kavramı, Emsallere Uygunluk İlkesi, Mal ve Hizmet Alım Satımı

212 DÖNEM SONU İŞLEMLERİ 212 Nevzat PAMUKÇU - SMMM Katıldığınız için teşekkür ederim. Nevzat PAMUKÇU