TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 1 ULUSAL HESAPLAR SİSTEMİ Meltem AKYILDIZ Ulusal Hesaplar Dairesi.

... konulu sunumlar: "TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 1 ULUSAL HESAPLAR SİSTEMİ Meltem AKYILDIZ Ulusal Hesaplar Dairesi."— Sunum transkripti:

1 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 1 ULUSAL HESAPLAR SİSTEMİ Meltem AKYILDIZ Ulusal Hesaplar Dairesi

2 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 2 1.Ulusal Hesaplar Sistemi Nedir? 2.GSYH Hesaplama Yöntemleri Nelerdir? 3.Hangi metodolojiyi kullanıyoruz? 4.Ne zaman yayınlıyoruz? 5.GSYH’ da kayıt dışı ekonomi 6.Niçin Güncelleme Yapıyoruz ? 7.Satınalma Gücü Paritesi 8.Bölgesel Hesaplar 9.Karşılaşılan Sorunlar Sunum Akışı

3 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 3 Ulusal Hesaplar Sistemi Nedir? Ulusal Hesaplar Sistemi Nedir?  Bir ekonomideki tüm ekonomik faaliyetleri yansıtır,  Ülkeler ve yıllar arasında karşılaştırma yapmaya imkan verir.

4 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 4 Gayrisafi yurtiçi hasıla üç yöntemle hesaplanabilir. 1. Üretim yöntemi 2. Harcamalar yöntemi 3. Gelir yöntemi GSYH Hesaplama Yöntemleri

5 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 5 Üretim Yöntemi Ekonomideki yerleşik üretici birimler tarafından yaratılan katma değerlerin toplamıdır. Harcamalar Yöntemi Bir ekonomide belli bir dönemde tüketime ve yatırıma yönelik tüm nihai mal ve hizmetlere yapılan toplam harcamalar ile net ihracattan oluşmaktadır. Gelir Yöntemi Her faaliyet kolunda mal ve hizmet üreten birimlerin üretim faktörlerine ödedikleri değerlerin toplamıdır. GSYH Hesaplama Yöntemleri

6 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 6 Üretim Yöntemi ile GSYH NACE Rev.1.1 Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflamasıdır. A -Tarım, avcılık ve ormancılık B - Balıkçılık C - Madencilik ve taşocakçılığı D - İmalat sanayi E - Elektrik, gaz, su F - İnşaat sanayi G -Toptan ve perakende ticaret, motorlu araçların tamiri H -Otel lokanta hizmetleri I - Ulaştırma, depolama ve haberleşme J - Mali kuruluşlar K -Gayri menkul kiralama ve iş faaliyetleri L -Devlet hizmetleri, savunma, zorunlu sosyal güvenlik hizmetleri M -Eğitim N -Sağlık ve sosyal hizmetler O -Diğer sosyal,toplumsal ve kişisel hizmet faaliyetleri P -Ev içi personel çalıştıran hane halkları (-) Dolaylı ölçülen mali aracılık hizmetleri Vergi-Sübvansiyon GSYH

7 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 7 Harcamalar yöntemiyle GSYH’ nın Ana Harcama Bileşenleri Yerleşik Hanehalklarının Tüketimi Devletin Nihai Tüketim Harcamaları Maaş, Ücret Mal ve Hizmet Alımları (hane halklarına yapılan ayni sosyal transferler dahil) Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu Makine- Teçhizat (Kamu, Özel) İnşaat (Kamu, Özel) Stok Değişmeleri Mal ve Hizmet İhracatı (- ) Mal ve Hizmet İthalatı GSYH Harcamalar Yöntemi ile GSYH

8 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 8 Harcamalar Yöntemi ile GSYH Hane halklarının nihai tüketim harcamalarında ise Amaca Yönelik Bireysel Tüketim Harcamaları Sınıflaması COICOP (Classification of Consumption by Purpose ) Gıda, içki ve tütün Giyim ve ayakkabı Konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar Mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetleri Sağlık Ulaştırma ve haberleşme Eğlence ve kültür Eğitim Lokanta ve oteller Çeşitli mal ve hizmetler

9 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 9 Gelir Yöntemi İle GSYH Üretim ve İthalat Vergileri (net) Üretim ve İthalat Vergileri (-) Sübvansiyonlar Sabit Sermaye Tüketimi İşgücü Ödemeleri İşletme Artığı (faiz,kar ve kira) GSYH Gelir Yöntemi ile GSYH

10 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 10 Hangi Metodolojiyi Kullanıyoruz? Ulusal hesaplar alanındaki tüm çalışmalar uluslararası standartlara uygun olarak gerçekleştirilmektedir.  SNA 1993  ESA 1995 Avrupa Hesaplar Sistemi ESA 95’ e uyumlu 1998 temel yıllı yeni GSYH serisi 1998-2007 yılları için 8 Mart 2008 tarihinde yayınlanmıştır. Sınıflama, tanım, kavram ve hesaplama kuralları ile ilgili tüm ilkeler

11 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Ulusal Hesaplar Sistemindeki Son Gelişmeler  SNA 2008  ESA 2010 Sınıflama değişikliği (NACE Rev.1 den NACE Rev.2 ye geçiş) Kavramsal değişiklikler (Ara tüketim, yatırım kavramlarındaki değişiklikler) Globalizasyonun ulusal hesaplara etkisi (Ödemeler Dengesi ) 27.05.201611

12 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 12 Ne Zaman Yayınlıyoruz? TÜİK tarafından üretim ve harcamalar yöntemine göre GSYH sonuçları üçer aylık dönemler itibariyle cari ve sabit fiyatlarla (1998 yılı) yayınlanmakta ve haber bültenleri ile kamuoyuna duyurulmaktadır. I. Dönem : 30 Haziran II. Dönem : 10 Eylül III.Dönem : 10 Aralık IV.Dönem : 31 Mart (bir sonraki yıl)

13 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU İşgücü girdi yaklaşımı Sektörel istihdam verileri Hanehalkı işgücü anketi, istihdam verileri Ticaret ve ulaştırma marjları Mal Akımı Yöntemi 27.05.201613 GSYH’da Kayıt Dışı Ekonomi Dikkate Alınıyor mu?

14 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 14 Niçin Güncelleme ve RevizyonYapıyoruz ? 1-Düzenli ve Sistematik Güncelleme  İlerleyen dönemler içerisinde yeni verilerin elde edilmesi,  Kullanılan geçici verilerin kesinleşmesi,  Yıllık olarak derlenen verilerin kullanılması 2- Yöntem değişikliği ve kapsam genişlemesine dayalı revizyon  Ekonomik ve sosyal alanda ortaya çıkan gelişmeler doğrultusunda yöntem değişikliğine gidilmesi,  Hesaplama kapsamının genişletilmesi,  Sınıflama değişikliği

15 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 15 1987 ve 1998 serilerinin karşılaştırılması GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (Cari Fiyatlarla, Milyon TL) 1987 BAZLI1998 BAZLI FARKLILAŞMA ( % ) 199852 22570 20334,4 199977 415104 59635,1 2000124 583166 65833,8 2001178 412240 22434,6 2002277 574350 47626,3 2003359 763454 78126,4 2004430 511559 03329,9 2005487 202648 93233,2 2006576 322758 39131,6

16 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Döviz kuru, uluslararası piyasalardaki arz ve talebi etkileyen çeşitli faktörlerle belirlendiği için para birimlerinin gerçek satın alma gücünü yansıtmaz. Aynı miktarda döviz ile her ülkede aynı miktarda mal ve hizmet satın alınamaz. Döviz kuru ile ortak para birimine dönüştürülen harcamalar mal ve hizmet hacmini değil parasal (nominal) değerini yansıtır. 27.05.201616 Satınalma Gücü Paritesi ve Uluslararası Karşılaştırmalar

17 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Hacim karşılaştırmalarının yapılabilmesi; Paranın satın alabildiği döviz miktarını değil, kendi ülkesinde satın alabildiği mal ve hizmet miktarını yansıtacak bir değişim oranı ile mümkün olabilir. Bu değişim oranının adı Satınalma Gücü Paritesi (SGP)’dir.

18 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Satınalma Gücü Paritesi (SGP), ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarını gidererek uluslararası anlamda gerçek fiyat ve hacim karşılaştırmalarına olanak sağlayan bir yöntemdir. SGP en basit ifadeyle; “ayrıntılı olarak tanımlanmış bir mal ve hizmet sepetinin farklı ülkelerdeki fiyat oranı” şeklinde tanımlanır. Satınalma Gücü Paritesi

19 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Nominal ve Reel Karşılaştırmalar Reel karşılaştırmalar, ülkelerin SGP değeri kullanılarak elde edilen gerçek mal ve hizmet miktarının karşılaştırılmasını ifade eder. Nominal karşılaştırmalar ise döviz kuru kullanılarak yapılan parasal karşılaştırmalardır. Literatürde, reel karşılaştırmalar nominal karşılaştırmalar ise olarak adlandırılır. Hacim Karşılaştırmaları Değer Karşılaştırmaları

20 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 20 KİŞİ BAŞINA GSYH KİŞİ BAŞINA GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (Cari Fiyatlarla, $) 1998 BAZLI GSYH SGP ile (ABD=1) 20034 5598 791 20045 76410 162 20057 022 11 391 20067 586 12 895 20079 240 13 894 200810 438 15 025 20098 559 14 442 201010 022 15 666

21 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 27.05.201621 Bölgesel Hesaplar ile ilgili çalışmalar İstatistiki Bölge Sınıflamasına göre Gayri Safi Katma Değer (GSKD) tahminleri, 2004 – 2008 Cari fiyatlarla, 26 bölge ayrımında Türkiye ekonomisine en çok katkıyı veren 3 büyük ilin GSKD tahminleri 26 istatistiki bölge ayrımında kişi başına GSKD

22 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 22 Karşılaşılan Sorunlar 1. Kayıt dışı ekonomi  İşyerlerinin üretimlerini eksik, ara tüketimlerini yüksek gösterme eğilimlerinden dolayı katma değer hesaplamalarında yaşanan sorunlar,  Kayıt dışı istihdam 2. İdari kayıt kullanımındaki sorunlar ve yetersizlikler, 3. İş kayıtlarının güncellenmesinde yaşanan sorunlara dayalı kitle tahmininde yaşanan problemler,

23 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU İşyeri Araştırmaları için çerçeve 23 Genel Sanayi İşyeri Sayımları (GSİS) Sonuncusu 2002 yılında olmak üzere 8 sayım İki aşamalı sayımlar İlk aşaması çerçeve bilgisinin oluşturulması İkinci aşama belirli sektörler için anket uygulaması İdari kayıtlara dayalı bir İş Kayıtları Sistemi’nin kurulması 2001 yılında GİB, SGK, GTB, BSTB’nın kayıtları incelendi GİB’in Vergi Sicil Kayıtları’nın kullanılması

24 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU İş Kayıtları Sistemi Nedir? 24 Yasallık İdari kayıtlar Tek numara Tam kapsam Birim ve sınıflamalar Değişkenler Güncellik

25 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Teşekkür ederim. 27.05.201625