UZAKTAN EĞİTİM SÜREÇLERİNDE MATERYAL ORTAM ve TEKNOLOJİ TASARIMI

... konulu sunumlar: "UZAKTAN EĞİTİM SÜREÇLERİNDE MATERYAL ORTAM ve TEKNOLOJİ TASARIMI"— Sunum transkripti:

1 UZAKTAN EĞİTİM SÜREÇLERİNDE MATERYAL ORTAM ve TEKNOLOJİ TASARIMI
HAZIRLAYANLAR: SENA ERDUR TUGAY DURSUN

2 UZAKTAN EĞİTİMDE YAZILI-BASILI MATERYAL TASARIMI
Yazılı Materyallerin Etkili Kullanımı ve Tasarımı: Materyal okunabilir olmalıdır. Materyalin içeriği konuya uygun olmalıdır. Materyalin tasarımı, dış görünüşü düzgün ve sade olmalıdır. İçerikle verilen kaynaklar tutarlı olmalıdır. Yazılı bir materyal tasarlanırken dikkat edilmesi gereken maddeler yukarıda verilmiştir. Buna göre görsellik olarak yazı stili, harf büyüklüğü, boşluklar, harf rengi önemlidir. Sözel metinlerin yanında destekleyici görseller de bulunmalıdır. Harf büyüklükleri ve boşluklar verilen mesaja ve konuya uyumlu olmalıdır.

3 Yazı stili: Kullanılan stil diğer öğelerle uyumlu olmalıdır
Yazı stili: Kullanılan stil diğer öğelerle uyumlu olmalıdır. Öğretim amaçlı görsellerde düz yazı tipleri ve süslü yazı tipleri seçilebilir. Tasarımcının tercihine bağlı olmakla birlikte birbirleriyle uyumlu olması yeterlidir. Harf Büyüklüğü: Harf büyüklüğünün asıl amacı bir metnin, yeterli uzak mesafeden okunabilir olmasını sağlamaktır. Küçük harfler için, her 3 metrelik mesafede 1.3 cm artması gerekmektedir.

4 Boşluklar: Herhangi bir metinde satırlar birbirine uzak olduğunda, metindeki ifadeler birbiriyle kopuk görünür. Bir metnin daha rahat okunabilmesi için, satırlar arasındaki uzaklık harf büyüklüğünden, yaklaşık 1,5 kat büyük olmalıdır. Renk: Harflerin rengi arka plan rengine göre okunabilir bir renkte olmalıdır. Genellikle zıt renkler kullanılır. Renkleri bu Şekilde kullanmanın amacı metni okunabilir hale getirmektir. Ayrıca gerektiğinde dikkat çekmek için kullanılır.

5 UZAKTAN EĞİTİMDE YAZILI-BASILI MATERYALLERİN GÖRSEL TASARIMI
Bir görsel materyalde: Boşluk Çizgi Şekil Form Desen Renk önemlidir.

6 Boşluk: Materyallerde kullanılan alan dışında, kalan yerlerdir
Boşluk: Materyallerde kullanılan alan dışında, kalan yerlerdir. Materyale bakıldığında, materyal zemininde ilk görülen dolu ve boş alanlardır. Boşlukların doldurulmasında görsel öğelere ve grafiklere yer verilerek içerik zenginleştirilir. Böylelikle öğrenim kolaylığı sağlanır. Çizgi: Belirli bir alana ya da bir alan etrafında hareket ettirilerek dikkati çeken tek boyutlu bir araçtır. Çizgi özellikle, çocuklara hitap etmede önemli bir rol oynar. Yan taraftaki resim yatay ve dikey çizgilerin bir arada kullanılması ile oluşturulmuştur

7 Şekil: 2 boyutlu olup materyale dikkat çekmekte başarılı olan yapısal tasarım öğesidir. Görsel algılamada önemlidir ve anlamlı şekil oluşturmak için öğeler gruplandırılır ya da farklı şekiller bir arada kullanılır. Form: Tasarım öğelerinin birbirine göre yerleşimidir. Materyal üzerindeki şekiller birbirlerine göre form oluşturarak, anlamlı kompozisyonlar meydana getirir. Şekiller arasında büyük boşluk bırakılması gözü yoracağından görsel etki azalır. Bu yüzden gözün rahatlıkla kavrayabileceği formda hazırlanmalıdır.

8 Doku: Vurgulama ya da bütünlüğü artırmak amacıyla kullanılabilen öğedir. Var olan her şeyin yüzeyi bir doku ile kaplıdır. İki boyutlu görsellerde üçüncü bir görünüş boyutu eklemeye yardımcı olur. Desen: Üç boyutlu cisimler oluşturmak için desen kullanmakta fayda vardır. Önem fikri vermek, ayırmak ya da bütünleştirmek amacı taşır. Renk: İlgiyi artırma, hatırlamayı kolaylaştırma vb. özelliklerinden dolayı kullanılması önemlidir.

9 Renk Kullanım Yararları:
Doğal renkler gerçekliği artırır. Önemli bilgilere dikkat çeker. Psikoloji üzerinde etkilidir. Benzerlik ve farklılıkları ortaya koymasını sağlar.

10 Görsel Tasarım İlkeleri
Oran-Ölçek: Nesnelerin büyüklüğünün doğru bir şekilde algılanabilmesi için bilindik bir nesneyle ölçeklendirilmesi gerekir. Kullanılan nesnelerin, doğal yapılarına uygun yapılarına uygun olacak şekilde büyüklük ve küçüklükleri yeni oluşturulacak materyaller üzerinde aynı olmalıdır. Denge: Materyalde bulunan öğelerin göz tarafından algılanmasıdır. Denge, materyal üzerinde yatay ve dikey eksene objelerin eşit olarak dağıtılmasıyla yaratılabilir. Dengenin olmadığı bir görselde, öğeler birbirini üstüne ve bir tarafa yığılmış olarak görünür. Tasarımcılar, açık bir oransız ağırlık dağılımının olduğu dengesiz durumları kullanmaktan kaçınmalıdır.

11 Bütünlük-Uyum: Materyal üzerindeki, her bir görsel unsur, mesaj iletmedeki fonksiyonu göz önüne alınarak yerleştirilmeli ve eleştirilmelidir. Bileşenlerin birbiri ile ilişkisi gözetilmelidir. Parçaları meydana getiren elemanların, bir araya geldiği zaman anlamlı bir mesaj vermesi için, birbiri ile uyumlu olması gerekir. Şekillerin kalabalık olması, istenen etkiyi engeller, algıyı zorlaştırır. Bütünlük, işaret araçları ve görsel araçlarla sağlanabilir. Hizalama Ritim: Gözün bir objeden, diğerine rahatlıkla kayabilmesidir. Birbirinden kopuk yerleştirilmiş tasarım elemanları arasında bağlantı kurmak zordur. Böyle olduğunda, algılama istenilen şekilde olmaz. Görsel ilişkileri en etkili şekilde vermenin yolu, hizalamadır. Vurgu: Öğretim materyalinin en önemli öğelerindendir. Dikkat edilecek nokta, en ilgi çekici olarak tasarlanır ve en önemli unsurlar oraya yerleştirilir. Ön planda tutulan görsel eleman için, farklı geometrik şekiller, parlak renkler vb. verilmelidir.

12 UZAKTAN EĞİTİMDE DERS KİTABI SEÇİM, TASARIM ve GELİŞTİRİMİ
Uzaktan Eğitim İçin Ders Kitaplarının Seçimi Ders kitabı hazırlanırken hedef ve davranışlar ölçüttür. Hedef davranışları kazanacak olanlar uzaktan eğitim öğrencileri olduğundan materyal seçilirken bu kitlenin koşulları dikkate alınmalıdır. Amaçlara uygun uzaktan öğretim materyali seçiminde, amaç, ekonomik, sosyal ve politik yapısı ile kavrama yeteneği dikkate alınmalıdır. Ders kitapları seçiminin uzaktan eğitimde önemi çok büyüktür. İçerikte güncel bilgilere yer verilmelidir. Ayrıca öğrenme ilkeleri ile tutarlı olmalıdır. İçerik basitten karmaşığa, somuttan soyuta, bilinenden bilinmeyene, kolaydan zora sıralanmalıdır. Kitap, eğitim programı ile tutarlı olmalıdır. Eğitim programında dersin büyük bir kısmında kitap aktivitelerine yer verilmelidir. Bu yüzden kitap daha çekici ve anlaşılır olmalıdır.

13 Uzaktan Eğitimde Ders Kitabı Tasarım ve Geliştirme
Ders kitapları tasarımında uyulması gereken kurallar şunlardır: Sayfa düzeni ve tasarım konusunda bilgi sahibi değilseniz uzmana danışılmalıdır. Bilgiler ünite ve konularda mantıklı şekilde bölümlere ayrılmalıdır. Tasarımda hedef kitlenin iç koşul, yetenek, okuma biçimi, alışkanlık, gelişim ve öğrenme özellikleri dikkate alınmalıdır. Yazılı gereci istenilen şekilde geliştirilebilecek yazı karakterleri, sayfa tasarımları bulunmaktadır. Mesleki ve karmaşık dil kullanmaktan kaçınılmalıdır. Sade ve amaca uygun bir dil kullanılmalıdır. Öğrencilerin metne verecekleri neler olabileceği planlanmalıdır. Bilinmeyen terimler ve kısaltmalar açıklanmalıdır.

14 Ders Kitabının Her Kısmında Yer Alması Gereken Kısımlar
Giriş Öğrenme hedefleri İçindekiler Bölüm numarası Bölüm adı Çalışma önerileri Asıl metin Özet Alıştırmalar Başvurulabilecek kaynaklar

15 Uzaktan Öğretim Tekniği ile Hazırlanmış Ders Kitaplarında Görüntü Düzenlenmesi
1)Sayfa Düzeninde Biçimsel Unsurlar Kağıt kalitesi Kitap boyutu Satır uzunluğu ve kolon 2) Sayfa Düzeninde Tipografik Unsurlar Harf stili Yazı boşlukları Başlıklar Cetveller Sınırlar 3) Sayfa Düzeninde Görsel Unsurlar Diyagramlar Çizelgeler İstatistiksel tablolar Grafikler Krokiler Fotoğraflar Karikatürler

16 UZAKTAN EĞİTİMDE YAYIN YOLU İLE ÖĞRETİM ORTAMLARI VE TEKNOLOJİLERİ TASARIMI
Görsel-İşitsel Teknolojiler: Görsel-işitsel teknoloji olan öğretimsel televizyon yayınları; öğretimsel televizyon için öğretim tasarımı, öğretimsel televizyon derslerinin yönetilmesi ve uzaktan eğitimde televizyonla dağıtım modelleri ile ilgilidir.

17 Televizyon için hazırlanan öğretim tasarımı malzemeleri şunlardır:
Resimler: Nesnelerin neye benzediklerini göstermek için kullanılır. Haritalar: İçeriğin yapısını göstermek için kullanılır. Şekiller: Soyut ilişkileri göstermek için kullanılır. Bilgiyi özetlemek için grafik tablo ve haritalar kullanılabilir. Eğitim programında şu yapım biçimlerinden yararlanılabilir: Düz anlatım Dramatizasyon Demonstrasyon Fantezi karakterler Belgesel Animasyon-Grafik Röportaj-Karşılıklı konuşma

18 İşitsel Teknolojiler: Sesli konferans telefon, ses kasetleri ve CD’ler için materyal tasarımı ve uzaktan eğitimde, radyo ile dağıtım modelleri konusunu kapsar.

19 Telefonla Ders Verme Şekilleri: 3 farklı şekilde telefonla ders verilebilir.
Evlerde telefon yoluyla ders verme: Bu yaklaşımda 6-7 kişilik bir grupla öğretmenin bağlantı kurması söz konusudur. Öğrenci merkezlerinde telefon yoluyla dersi izleme: Bu yaklaşımda bir ya da daha fazla öğrenci merkeziyle 1 öğretmenin bağlantı kurması söz konusudur. Bir öğrenci ve bir öğretmenin telefon yoluyla dersi sürdürmeleridir.

20 Sesli Konferans: Sesli konferansın, 2 yönlü iletişimi sağlayabilmesi en önemli avantajıdır. Dezavantajı ise görsellikten yoksundur. Tasarlarken: Etkileşime ve geri bildirime olanak sağlamak için konu dakikalık bloklar halinde sunulabilir. Öğretimi şekillendirmek için sunum ve eleştiriler yapılmalıdır. Konunun önemli noktalarına dikkat çekilmelidir. Dersler öğretmen-öğrenci ve öğrenci-öğrenci ilişkisine göre tasarlanmalıdır. Ders planı, ders kitabı kullanılarak öğrencilere düzenli bir yapı sunulmalıdır.

21 UZAKTAN EĞİTİMDE BİLİŞİM ORTAMLARI ve TEKNOLOJİLERİ TASARIMI
İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitim Dersi: İnternetle uzaktan eğitim ders tasarımı, nesnelci ve oluşturmacıdır. İnternette uzaktan eğitim dersi tasarımı ve geliştirme modelinin 5 aşaması vardır: Çözümleme: Bu evrede öğretmen hedef kitlenin analizine dayanan içerik geliştirmeye odaklanmalıdır. Tasarım: Bu aşamada en önemli görev öğretim için, öğrenme modelinin tasarlanmasıdır. Geliştirme: Öğretim amaçlı kullanılan ortamlar, geliştirilmeli ve sayısallaştırılmalıdır. Değerlendirme: Üretim ve Sonrası gözden geçirmeyi içermelidir. Yayınlama: Öğrenci materyali anlamasına, yeterli düzeye gelmesine yardımcı olmaktır.

22 Uzaktan eğitimde internet yoluyla eğitim verilirken bazı dikkat edilmesi gereken kurallar şunlardır:
Bilgisayar çalışması için eşit koşullar sağlanmalıdır. Her öğrencinin internet erişim imkanı kontrol edilmelidir. Donanım ve yazılımlarla ilgili sınıf toplantıları yapılmalıdır. Bilgisayardaki toplantılara katılmak konusunda çekingen öğrenciler desteklenmelidir. Bilgisayar toplantıları sayesin öğrenciler arası etkileşim artar.

23 Etkileşimli Video Tasarım ve Geliştirme
Etkileşimli video öğretimi programında şu basamaklar yer almaktadır. Bilginin sunulması Verilen bilgilere ilişkin sorulara yanıt verme tekniği Tepkinin sunulması ve dönütler sağlanmalıdır. Yanıtlara verilecek tepkiler için sistem kontrolü Geliştirme adımları ise aşağıdaki gibidir: Program analizi ve öğretim tasarımı Akış şeması ve program tasarımı Alıştırma tasarımı ve değerlendirme Test yapısı ve değerlendirme Senaryolar geliştirme Planlama, üretim ve gelecek için üretim Kullanacak ve satın alacaklar için uygulamalar

24 Çoklu Ortam Tasarımı Çoklu ortam öğretim tasarımı ve geliştirme basamakları şunlardır (İpek, 2001, ss ): Multimedia etkileşim düzeylerinin belirlenmesi Düzey1: Kullanıcı uzaktan kontrol olanağına sahiptir. Düzey2: Kullanıcının seçme kontrol olanağı bulunur. Düzey3: İlave teknolojiler ve araçlar kullanılır. Düzey4: Bütün görsel işitsel ve bilgisayar kaynakla tek bir monitör üzerinde sunulabilir.

25 Etkileşim fonksiyonları yolları:
Düzeltme Ara verme Hareket sağlama Araştırma inceleme Etkileşim sağlama Uygun olan bilgisayar programlarının tanımlanması Bilgisayar destekli öğretimde öğretim bütünlüğü sağlama çağdaş öğretim, yönetim unsurları, etkileşim unsurları, öğrenci kontrolü sağlama, doğrusal programlama tekniklerini kullanma, tasarım hatalarının düzetilmesi ve kullanıcılara öneriler sunulması gibi aşamalarla mümkündür.

26 Uzaktan Eğitimde Çoklu Ortam iletişim Sistemlerinin Tasarlanması
Çoklu ortam iletişim sistemleri her türlü çoklu ortam gönderici araçtan alınan verileri çıkış birimine belirli bir performansla ileten sistemdir. Uzaktan eğitim hem eşzamanlı hem eşzamansız çoklu ortam iletişim sistemi uygulaması olarak karşımıza çıkmaktadır. Çoklu ortamlarda iletişim sistemlerinin tasarımında var olan araçları geliştirme ortamları ve hazır bazı iletişim modülleri bir araya getirilerek oluşturma yaklaşımı ile sağlanır. Bu tür sistemlerin tasarımı daha çok teknoloji uyarlama adı altında incelenir.

27 Kaynakça Uzaktan Eğitim (Salih Uşun)
Uzaktan Eğitim (Prof. Dr. Aytekin İşman) erM.Taspinar.pdf IcKapak_onsoz_icindekiler.pdf ve-teknolojilerinin-kullanimi.aspx materyal-ortam-ve-teknoloji-tasarimi.aspx