ANLAMINA GÖRE CÜMLELER

ANLAMINA GÖRE CÜMLELER OLUMLU CÜMLE: İşin,hareketin,oluşun yapıldığını veya yapılacağını bildiren cümlelerdir. Bugün yağmur yağdı. Akşama Emrelere gideceğiz. Sabah dayımlar aradı.

OLUMSUZ CÜMLE İşin,hareketin,oluşun yapılmadığını veya yapılmayacağını bildiren cümlelerdir. Selami ödevlerini yapmadı. Mehmet Ali futbol oynamayı sevmez. Bu hikâye çok sıkıcı değil. Melisa’nın kalemi yok. Örneklerde görüldüğü gibi olumsuzluk birkaç şekilde yapılmıştır.

OLUMLU FİİLE -me,-ma eki getirilerek yapılır. -ma/-me eki bazen -mı,-mi;-mu/-mü olur. Yazmayorum yazmıyorum. Bilmeyorum bilmiyorum Gelmeyorum gelmiyorum

“DEĞİL”KELİMESİ İLE Yüklemi isim olan kelimelerin olumsuzu “değil” getirilerek yapılır. Bu çiçek güzeldir.(olumlu) Bu çiçek güzel değildir.(olumsuz) Bu çocuk çalışkandır. (olumlu) Bu çocuk çalışkan değildir. (olumsuz)

“YOK” kelimesi getirilerek Yüklemi “var” olan cümlenin olumsuzu “yok” kelimesi ile yapılır. Benim bir derdim var.(olumlu) Benim bir derdim yok. (olumsuz) Bu sınıfta çok çalışkan öğrenciler var. (olumlu) Bu sınıfta çok çalışkan öğrenciler yok. (olumsuz)

“Ne….Ne” Bağlacı ile Ne yaptı ne yaptırdı.(Hem yapmadı,hem yaptırmadı-olumsuz) Ne güldü ne ağladı.(Hem ağlamadı,hem gülmedi- olumsuz) Ne sordu ne soruşturdu.(Hem sormadı,hem soruşturmadı-olumsuz) Ne zengin oldu ne fakir.( Hem zengin olmadı,hem fakir olmadı-olumsuz)

BAZI SORU CÜMLELERİ DE… Anlam bakımından olumsuzluk bildirir. Bunlarda olumsuzluk daha çok vurgu ile belirtilir. O hiç buraya gelir mi?(gelmez-olumsuzluk) Bedirhan hiç öğretmenini düşünür mü? (düşünmez-olumsuzluk) Sen de ders çalışır mıydın? (çalışmazdın-olumsuzluk)

SORU CÜMLESİ İşin,hareketin,oluşun yapılıp yapılmadığı veya yapılıp yapılmayacağını soru yoluyla bildiren cümlelerdir. Okan ödevini yaptı mı? Sait kitaplarını okula getirdi mi? Her gün dersinize çalışır mısınız? Bilge Kağan sessiz olur musun?

ÜNLEM CÜMLESİ Sevinç,korku,heyecan bildiren cümlelerdir. Ünlem cümlelerinin sonuna ünlem işareti (!) konulur. Eyvah!Ayağım incindi. Yaşasın cumhuriyet! Aaa…şuna bak! Vay başıma gelenler!

ÖGELERİNİN DİZİLİŞİNE GÖRE CÜMLELER KURALLI CÜMLE: Yüklemi sonda olan cümlelerdir. İlker matematiği çok seviyor. (seviyor-yüklem) Rabia dersini iyi dinler.( dinler-yüklem) Doğukan zoraki ders çalışır.(çalışır-yüklem) Emirhan güzel rol yapar.(yapar-yüklem)

DEVRİK(KURALSIZ)CÜMLE Yüklemi sonda olmayan cümlelerdir. Zeynep geldi bize.(geldi-yüklem) Sen de geldin okula.(geldin-yüklem) Gez dünyayı,gör Konya’yı. Gez,gör-yüklem) Zeynep zorluklarla aştı dağları.(aştı-yüklem)

YÜKLEMLERİNE GÖRE CÜMLELER FİİL CÜMLESİ: Yüklemi çekimli fiil olan cümlelerdir. Merve kitap okuyor. Ummadık taş baş yarar. Yunus dersine çalışacak Yüklem (çekimli fiil) Yüklem(çekimli fiil) Yüklem (çekimli fiil)

AD CÜMLESİ Yüklemi ad,ön ad,edat,zarf gibi ad veya ad soylu kelimelerden biri olan cümlelere ad cümlesi denir. Bu kazağın rengi çok güzel. Yüklemi ad Dilşat’ın defterleri tertemizdi.

AD CÜMLESİ Dün buraya gelen babamdı. Yüklemi ad Bu güzel kalemler Ebru’nun.

YAPILARINA GÖRE CÜMLELER BASİT CÜMLE: Bir tek hüküm,olay,oluş bildiren cümlelerdir. Kısaca bir tek hareket bildiren cümlelerdir. Mert çoraplarını bulamıyor. Ayşenur hafta sonu Karaçukur Köyü’ne gidecek. Okulumuzun bahçesinde hiç çöp yoktu..

BİRLEŞİK CÜMLE Birden fazla iş,oluş,hareket bildiren cümlelerdir. Tuncay dersine çalışıp,parka gitti. Sinem sabah köyden geldi,okula gitti. Hayrünisa ödevini yaptı,çilek toplamaya gitti. Güneş otobüsten indi,taksiye bindi.