AHLAK FELSEFESİ (ETİK)

AHLAK; İnsanların bir toplum içinde uyumlu yaşamaları için kendilerine göre belirledikleri ilkelerin tümüdür.

AHLAK FELSEFESİ (ETİK) Ahlakın ne olduğunu, ahlaki davranışın nasıl oluştuğunu, insan davranışlarının temellerini, iyi ve kötü eylemlerin nedenlerini, ahlaki eylemlerin amacını, ahlaki davranışların olmasını sağlayan temel ilkelerin yapısını ve özünü inceleyen felsefenin bir alt disiplinidir.

Ahlak-Ahlak Felsefesi Arasındaki Farklar • İnsanın yapıp etmelerini değerlendirir. • Kişiler arası ilişkileri oluşturan değerler sistemidir. • İnsan eylemlerini niteler. Olanı belirtir. Ahlak Felsefesi(etik) ise; Felsefenin bir alt disiplinidir. Değer yargılarını araştırır, inceler İnsan eylemlerinin ilkelerini oluşturur. Olması gerekeni ele alır.

AHLAK FELSEFESİNİN TEMEL KAVRAMLARI “İYİ-KÖTÜ-ÖZGÜRLÜK-SORUMLULUK- ERDEM-VİCDAN-AHLAK YASASI- AHLAKİ KARAR-AHLAKİ EYLEM-ÖDEV” Ahlak felsefesinin en temel kavramları iyi ve kötüdür.Ahlaki yargılar, iyi ve kötü olarak adlandırılır.

Ahlak felsefesinin temel problemleri Ahlaki eylemde bulunmanın amacı nedir? İnsan ahlaki eylemlerde bulunurken gerçekten özgür müdür? Ahlak yargıların niteliği nedir? Evrensel ahlak yasası var mıdır? Ahlak felsefesi tarihi hep bu sorulara cevap aramıştır.

AHLAKİ EYLEMİN AMACI NEDİR? Mutluluk Ahlakı Haz Ahlakı Fayda Ahlakı Kayıtsızlık Ahlakı Ödev Ahlakı Özgürlük Ahlakı

1.Mutluluk Ahlakı Temsilcileri;Sokrates,Platon,Aristoteles,Fara bi

SOKRATES KENDİNİ BİL!

SOKRATES Ona göre İnsan Mutlu olmak için yaşar. Mutluluk için ise iki koşul vardır : “BİLGİ ve ERDEM”. Bilgi erdemi, erdem de mutluluğu getirir. Kötülük ise bilgi eksikliğinden kaynaklanır. Çünkü kimse bilerek kötülük yapmaz.

PLATON Platonun ahlak anlayışı idealar kuramına dayanır. Ona göre en yüksek iki ideden biri “İYİ İDESİ”DİR. Bir varlık iyi idesinden ne kadar pay alırsa o kadar iyi ocaktır. Platon’a göre iyi, ideadır.

ARİSTOTELES Ona göre de insan mutlu olmak için eylemde bulunur. Aristo’da mutluluğun şartı“ÖLÇÜLÜLÜKTÜR” Onun bu ahlak anlayışına “orta yol ahlakı” da denir.Ona göre bir şeyin aşırılığı ve eksikliği kötüdür. İyiye ise ölçülü,dengeli davranmakla ulaşılır.

FARABİ Ahlakın amacı mutluluktur. En yüksek iyi erdemdir. Erdemli olmak mutlu olmaktır. Erdemli olmak için bilgili olmak gerekir. Tanrının bilgisiyle insan hem iyiye hem mutluluğa ulaşır. Zorunlu varlık(Tanrı) sırf iyiliktir. Ondan daima iyilik gelir. O iyiliğin kaynağıdır.

2.HAZCILIK(HEDONİZM) Temsilcileri: Aristippos ve Epikuros (Epikür)

2.HAZCILIK(HEDONİZM) ARİSTİPPOS ; Tüm eylemlerin amacı, en yüksek değer ve iyi olan hazdır. Bedensel hazza erişen kişi mutlu olur. Bütün insanlar hazzı elde edip acıdan kaçınmalıdırlar.

2.HAZCILIK(HEDONİZM) EPİKUROS da hazcı bir filozof olarak bilinir. Fakat onun haz anlayışı bedensel hazlardan bahseden Aristipposʼtan farklıdır. Epikurosʼa göre mutlu yaşamayı sağlayan ruhsal olan hazlardır.

Temsilcileri: BENTHAM ve MİLL’dir 3.FAYDACI AHLAK Temsilcileri: BENTHAM ve MİLL’dir Ahlaki eylemin amacı “FAYDADIR”. Mutluluk sağlayan yalnızca faydadır. Mümkün olduğu kadar çok sayıda insanın yararı gözetilmelidir.Burada bireysel faydadan çok toplumsal fayda ön plandadır.

4.KAYITSIZLIK AHLAKI Temsilcileri: ANTİSTHENES ve DİOGENES Dünya nimetleri, lüks, şöhret ve haz peşinde koşmak erdemsizliktir. Dünya nimetlerine kayıtsızlık erdem ve mutluluğu getirir. Diogenes “ Gölge olma başka ihsan istemem” demiştir.

5.ÖDEV AHLAKI Temsilcisi: “KANT” Kantʼa göre insan davranışlarının amacı mutluluk değildir. Ona göre ölçüt “iyi isteme” diye nitelenen “ödev Ahlakı”dır.

5.ÖDEV AHLAKI Ödev ise bütün insanlar için geçerli olan ahlak yasalarına uygun eylemde bulunmaktır. Bir eylem, çıkar ve beklentilerin dışında ödev duygusuyla yapılıyorsa ahlakidir. Kant’ın ödev ahlakında niyet de önemli bir unsurdur.

Temsilcisi: JEAN PAUL SARTRE 6.ÖZGÜRLÜK AHLAKI Temsilcisi: JEAN PAUL SARTRE Ahlaki eylemin biricik amacı özgürlüktür. İnsan kendini bu dünyada öz’süz olarak bulur.Fakat kendi özünü özgür iradesiyle gerçekleştirir. Özgürlük ancak sorumluluk yüklendiğinde olanaklı olur.

ÖZGÜRLÜK PROBLEMİ Determinizm Liberteryanizm indeterminizm otodeterminizm fatalizm insan davranışlarının özgür olup olmayışlarıyla ilgili farklı felsefi yaklaşımlardır.

1.DETERMİNİZM İnsanın ahlaki eylemde bulunurken özgür olmadığını savunan görüştür. Ahlaki eylemler psikolojik, toplumsal ve diğer etkenler tarafından belirlenir.

1.DETERMİNİZM Bu anlayışa göre insan adeta “rüzgarın önündeki yaprak” gibidir. İnsanın hiçbir iradesi yoktur. İnsan kararlarını alırken, içinde bulunduğu koşulların etkisindedir. Bu koşullar serbest karar vermeyi önler.

2. LİBERTERYANİZM (ÖZGÜRLÜKÇÜLÜK) Ahlaki eylemden söz edebilmemiz için özgürlüğün gerekli koşul olması gerekir. İnsan ahlaki eylemde bulunurken özgürdür ve özgür olmalıdır. Otorite ve kural insanın özgürlüğünü kısıtlıyorsa ortadan kaldırılmalıdır.

3. İNDETERMİNİZM İnsanın ahlaki eylemde bulunurken özgür olduğunu savunan görüştür. Bireyler tercihlerini belirleme gücüne sahiptir. Özgürlük beraberinde sorumluluğu da getirir.

4.OTODETERMİNİZM(AHLAKİ ÖZERKLİK) Ahlaki özerklik, insanın eylemde bulunurken neyin iyi neyin kötü olduğu konusunda kendi ahlaksal değerlerini belirleyebilme özgürlüğünü ifade eder. Kişi kendi özgür iradesiyle kendine has bir ahlak anlayışı geliştirmiştir.

5.FATALİZM(KADERCİLİK) İnsanın yazgısının önceden belirlendiğini savunan görüştür. İnsan, davranışlarını seçme ve uygulamada özgür değildir. Özgür olmadığı için de yaptıklarından sorumlu değildir.