1 ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN ANNE - BABALARIN YAŞADIKLARI DUYGULAR

2 Çocuklarının normalden farklı olduğunun öğrenilmesi aile bireyleri üzerinde büyük bir baskı yaratabilmektedir.Engelin ne zaman fark edildiği ve türü bu anlamda çok fazla önemli değildir. Anne-babaların yoğunlukla yaşadığı normal ve mükemmel bir çocukla beraber,kendilerinin bir parçasının da sonsuza değin yitirildiği duygusudur.

3 ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN ANNE-BABALARIN YAŞADIKLARI DUYGULAR Engelli bir çocuğa sahip olmak aile sistemini değişik şekillerde etkileyebilir. Her bir aile için durum farklıdır.Önemli olan ailenin probleme karşı tutumlarını ve problemle başa çıkabilmek için benimsediği çözümleri anlayarak,bu çözümlerin güçlendirilmesinde aileye yardımcı olunmasıdır.

4 ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN ANNE-BABALARIN YAŞADIKLARI DUYGULAR Çocuğun engelini anlamak ve kabullenmek,engeli ortadan kaldırmaz. Ancak aile çocuğu kabullendiğinde,çocuğun eğitimle göstereceği gelişme zenginleşmektedir.

5 ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN ANNE-BABALARIN YAŞADIKLARI DUYGULAR Engelli çocukların ailelerini psikolojik yönden hasta bir grup olarak görmek hatalıdır. Daha çok bir kriz durumuyla karşı karşıya kalan ve çözüm arayan bireyler olarak değerlendirilmelidirler. Her ailenin ve aile içindeki bireylerin engele karşı gösterdiği tepki birbirinden farklıdır.Gösterilen tepkiler çocuğun engel türüyle bağlantılı değildir. Tepkiler yoğunluk derecesine göre farklılık göstermektedir.

6 UYUM SÜRECİNDEKİ AŞAMALAR 1-İlk Aşama 2-İkinci Aşama 3-Üçüncü Aşama

7 UYUM SÜRECİNDEKİ AŞAMALAR İlk Aşama İlk Aşama:Gerçekle yüzleşilen, şok, inkar, üzüntü ve çöküntü duygularının yaşandığı dönemdir. Şok:Bu dönemde anne-baba tepkilerinde hissizlik,soyutlanma duyguları ve ağlama davranışları yaygın olarak görülür.Genelde aileler çocuklarının engelli olduğu haberine tamamen hazırlıksız olarak yakalandıklarını belirtmektedirler.

8 UYUM SÜRECİNDEKİ AŞAMALAR İlk Aşama İnkar:Yaşadıkları duygularla mantığa bürünerek başa çıkmaya çalışabilirler veya uzmanın aslında çocuklarında herhangi bir problem olmadığını söylemesini bekleyebilirler. Engelin getirdiği ek sorumluluklarla başa çıkmakta karşılaşacağı düşünülen zorluklar “Çocuğumuza ne olacak?” sorusunun yarattığı baskı yüzünden ortaya çıkabilir. İnkar, kişiye kendini yeniden toparlama ve problemle başa çıkabilmek için gerekli enerjiyi sağlamada zaman kazandırdığı için bir anlamda olumlu görülebilir.

9 UYUM SÜRECİNDEKİ AŞAMALAR İlk Aşama Üzüntü ve Çöküntü:çocuğun geleceği hakkında kaygılanmaktadır. Üzüntü gerekli ve yararlı bir tepki olup, yaşanması engellenmemelidir. Bu süreç “mükemmel çocuk” ile ilgili fantezi ve düşüncelerin yeni karşılaşılan gerçeklikle yer değiştirdiği ve hayal kırıklığı duygularının fakına varıldığı dönemdir. kesin bir bitiş zamanı yoktur. Çöküntü genelde çözüme ulaşamayan üzüntünün bir sonucudur.Çöküntü öfke duygusunun kişinin kendisine yöneltmesidir. (kabullenme fırsatı doğurur)

10 UYUM SÜRECİNDEKİ AŞAMALAR İkinci Aşama Karasızlık:Engelli bir çocuk, aileler tarafından çocuğa karşı hissedilen sevgi ve öfke duygularını yoğunlaştırabilir.Bazı ailelerde hayatını çocuğa adama, bazılarında ise çocuğu redderek (“ümitsiz vaka”), hiçbir ilgilenmeme davranışları görülebilmektedir.

11 UYUM SÜRECİNDEKİ AŞAMALAR İkinci Aşama Suçluluk:Bu duygu belki de ailelerin üstesinden gelmesi gereken en güç duygudur. (geçmişte yaptıkları hatalar) Suçluluk ve pişmanlık duyguları “keşke…” ile başlayan düşünce biçimlerini doğurur. Suçluluk sürecinde “ çocuğun gereksinimleri abartılı biçimde karşılamak” sık görülen bir tepki biçimidir.

12 UYUM SÜRECİNDEKİ AŞAMALAR İkinci Aşama Öfke:“Neden ben?” sorusuyla ortaya konur. “Neden herkesin sağlıklı ve normal çocukları olurken benim çocuğum engelli? Bunu hak edecek ne yaptım?” Utanç:Bir çok aile çocuklarıyla gurur duyar.Bununla birlikte engelli çocuk ailesi toplum tarafından çocuğun reddedilmesi, acınması, alay edilmesi gibi durumlarla başa çıkmayı öğrenmek zorundadır. Utanç duygusuyla bağlantılı olarak gelişen diğer bir duygu da ailenin kendisini değersiz hissetmesi olabilir.

13 UYUM SÜRECİNDEKİ AŞAMALAR Üçüncü Aşama Üçüncü aşama,kişilerin bir anlamda pazarlığa giriştikleri, yaşamlarındaki gerçeği kabul edip, uyum sağlamaya çalıştıkları bir dönemdir. Pazarlık:Pazarlık uyum sağlama sürecinde görülen son basamaklardan birisidir ve dışarıdan gözlemek oldukça zordur. Bu süreçte aile amaçlarına ulaşma durumunda yapacaklarını belirlemekte, dileklerinin gerçekleşmesi umudunu koruyarak planlar yapmaktadır.

14 UYUM SÜRECİNDEKİ AŞAMALAR Üçüncü Aşama Yeniden Düzenleme:Yapılan araştırmalar uyum sağlamanın yavaş gelişen bir süreç olduğunu göstermektedir. Bu süreç içinde kaygı ve diğer yoğun duygusal tepkiler azalır. Aileler kendilerini daha rahat hissetmeye başlarlar. Çocuklarıyla daha tatmin edici iletişim biçimleri aranır ve çocuğun problemleriyle ilgili stratejiler geliştirilmeye çalışılır.

15 UYUM SÜRECİNDEKİ AŞAMALAR Üçüncü Aşama Kabullenme ve Uyum:Kabullenme aktif ve devamlı bir süreç olup, problemi tanıma, anlama ve çözmek için bilinçli çaba göstermeyi gerektirmektedir. Bununla birlikte daha önce yaşanan olumsuz duygular tamamen çözülemez Bu duygular zaman zaman ortaya çıkabilir. Uyum yaşam boyu devam eder.

16 AİLE EĞTİMİNDE AMAÇLAR Aileleri Bilgilendirme Gerçekçi Beklentilerinin Oluşmasını Sağlama Çocuğun Aile İçindeki Yerini Belirginleştirme Çocuğun Becerilerini Geliştirme Anne-Baba-Çocuk Etkileşiminin Değerlendirilmesi Anne-Babanın Çocuklarında Ortaya Çıkan Değişimleri Fark Etmelerine Yardımcı Olma

17 AİLE EĞTİMİNDE AMAÇLAR Aileleri Bilgilendirme-Yönlendirme: Tanı konulduğu andan itibaren başlayan süreçtir. engelin çocuğun yaşamını ve gelişimini nasıl etkileyeceğini bilmemek ise aileleri daha büyük bir kaygıya sürükleyebilmektedir. ailelinin anlayabileceği bir dille açıklanmalı ve çocuğun gelişimi üzerindeki olası etkileri açıklanmalıdır. (Çocuğun özelliklerine ve gereksinimlerine en uygun olan eğitim kurumuna) yönlendirilerek zaman kaybetmeden Ek cihaz gerekli ise…

18 AİLE EĞTİMİNDE AMAÇLAR Gerçekçi Beklentiler Oluşmasını Sağlama Ailelerde çocuğun gelişimine uygun gerçekçi beklentilerin oluşması zamanla gerçekleşir. Çocuğun kısa sürede gelişmesini bekleyen aileler istedikleri gelişimi göremeyince hayal kırıklığı yaşayabilirler ve devam ettirdiği çalışmaları bırakabilirler. Çocuğun gelişiminden olumlu örnekler vererek ailenin fark etmesini sağlanmalı aileye yardımcı olunmalıdır.

19 AİLE EĞTİMİNDE AMAÇLAR Çocuğun Aile İçindeki Yerini Belirginleştirme Anne-babalar kendilerini veya diğer aile fertlerini ihmal edebilirler. Bu durumdan olumsuz yönde en çok etkilenen kardeşlerdir. (Kardeşler bilgilendirilmeli) Anne-baba mutlaka normal gelişim gösteren çocuklarına da yeterince zaman ayırmalı ve engelli çocuklarına ayrıcalık tanımayarak bütün kardeşlere eşit davranmalıdırlar.

20 AİLE EĞTİMİNDE AMAÇLAR Çocuğun Becerilerini Geliştirme: Eğitimler sırasında çocuğun ihtiyacı olan alanlarda becerilerinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar hem çocuğun gelişimi açısından, hem de anne babanın bu çalışmaları öğrenerek uygulamaları açısından önemlidir. Eğitim çalışmaları sırasında uzman model olarak yeni becerilerin nasıl kazandırıldığını aileye göstermeli aileden de bunun devamını isteyebilmeli.

21 AİLE EĞTİMİNDE AMAÇLAR Anne-Baba-Çocuk Etkileşiminin Değerlendirilmesi Aile eğitiminin amaçlarından biri de anne-baba-çocuk etkileşiminin her iki taraf içinde doyum sağlayan, hem çocuk hem de aile için olumlu yönde gelişmenin sağlandığı, etkileşimde tarafların daha az kaygılı ve daha rahat edebildikleri bir yöne doğru geliştirilmesidir.

22 AİLE EĞTİMİNDE AMAÇLAR Anne-Babanın Çocuklarında Ortaya Çıkan Değişimleri Fark Etmelerine Yardımcı Olma Engelli çocuklarda gelişim hızı oldukça yavaş seyredebilir ve normal gelişim gösteren çocuklara göre ortaya çıkan değişimleri fark etmek daha zor olabilir. Ailenin istek ve motivasyonunu arttırmak için zaman zaman ailenin gözünden kaçan bu değişimlere dikkat çekmek gerekebilir.

23 Son