IŞIK KAYNAKLARI VE IŞIĞIN YANSIMASI ……………… HAZIRLAYAN ………......... ADI VE SOYADI : ERŞAT YILDIZHAN OKULU : NECATİBEY EĞİTİM FAKÜLTESİ BÖLÜM : SINIF ÖĞRETMENLİĞİ NO : 200210212074 (NOT:Bu ödev xp de yapılmıştır)

İÇİNDEKİLER Işık Kaynakları ve Çeşitleri 1. Tabii Işık kaynakları 2. Suni Işık Kaynakları Işığın Yayılması 1. Işığın Aynı Ortamda İzlediği Yol 2. Işık ve Gölge Olayı a) Ay tutulması b) Güneş tutulması Değerlendirme Soruları 1/23

IŞIK KAYNAKLARI VE YAYILMASI Hazırlık Çalışmaları 1. Çevremizde kullanılan aydınlanma araçları nelerdir? 2. Tabii ve suni ışık kaynakları nelerdir? 3. Güneş battığı zaman , çevremizdeki cisimleri hangi araçlarla ve nasıl görürüz? 4. Evlerde, okullarımızda pencerelerdeki cam yerine “tahta” veya “demir” kullansaydık ne olurdu? 5. Pencereden dışarıya bakınca, dışarıdaki cisimleri perdenin arkasından mı, tül perdenin arkasında mı,yoksa sadece camın arkasında mı daha iyi görürüz? 6. Geçmişte ve günümüzde kullanılan ışık kaynaklarını karşılaştırınız? 2/23

Işığın Hayatımızdaki Önemi Işık tabiatta insanların faydasına sunulan harika nimetlerden sadece biridir. Bilgimizin çoğunu görme duyusu yolu ile elde ederiz. Işık gözlerimize etki eder, biz de dünyamızda ve uzayda olup bitenleri görürüz. Dünyamızı aydınlatarak varlıkları görmemize yarayan bir enerjidir. Dünya’mızı aydınlatan Güneş, geçmişten günümüze kadar insanların ilgisini çekmiştir. Güneş, Ay ve yıldızların hepsi de çevrelerine ışık yayarken; Ay, Güneş’ten aldığı ışığı yaymaktadır. Işık olmasa yeşil bitkiler besin yapamaz ve bunun sonucunda hayvanlar ve bizler olamazdık. Teknoloji geliştikçe bilim adamları ışığın mahiyetini ve ışık kaynaklarını araştırmışlardır. 3/23

Tabii (Doğal) Işık Kaynakları Gündüzleri çevremizde gördüğümüz cisimleri geceleri göremeyebiliriz. Hatta sığınak ve bodruma indiğimizde de çevremizi göremeyiz. Bu durumda; mumu, kandili, gaz lambasını veya elektrik ampulünü yakarak çevremizi görürüz. Çevrelerine ışık yayıp etrafı aydınlatarak görmemizi sağlayan cisimlere ışık kaynağı denir. Güneş, yıldızlar ve ateş böceği tabii (doğal) ışık kaynaklarıdır. Bazı cisimler de ışık kaynaklarından üzerine düşen ışığı yansıtarak ışık kaynağı gibi davranır. Ay, Güneş’ten üzerine düşen ışığı yansıtarak gece Dünya’mızı kısmen aydınlatan tabii bir yansıtıcıdır. Güneş 4/23 Yıldız

Suni Işık Kaynakları Kendisinde ışıklı olmayan cisimleri, ışık kaynağı olan cisimlerin saldığı ışık yardımı ile görürüz. Bunlara suni ışık kaynağı denir. Gaz lambası, mum, çıra, kandil ve elektrik ampulü ise suni(yapay) ışık kaynaklarıdır. Gaz Lambası Mum Elektrik Ampulü 5/23

Işığın Yayılması Cisimlerin gölgelerinin oluşması, düz bir borudan bakılınca ışığın göze gelmesi, eğri bir borudan bakılınca ışığın göze gelmemesi, ışığın aynı ortanda bir doğru boyunca yayıldığını gösterir. Yapacağımız deneylerle ışığın nasıl yayıldığını anlamaya çalışalım : Deney 1 ; Işığın Nasıl Yayıldığını Kavramak Araç ve Gereçler: 1 - Işık Kaynağı(mum, fişli seyyar ampul), 4 - Düz ince tel 2 - 2 tane dikdörtgen karton levha, 5 - Mum altlığı 3 - Üçlü ayak(iki tane), 6/23

Şekil-1 ; Işığın doğrusal yola yayılması Deneyin yapılışı; Bir ışık kaynağının önüne düşey doğrultuda ve birbirine paralel K1 ve K2 levhalarını yerleştiriniz(Şekil- 1). Bu levhaların üzerinde, aynı yerde yarı çapları eşit A1 ve A2 deliklerini açınız. Mumu yakıp, A2 levhasının arkasındaki delik hizasından bakarak, yanan mumu görmeye çalışınız. Düz, ince bir tel alıp deliklerden geçiriniz. Mum, delikler ve gönünüz, aynı doğrultuda mı? Teli çıkarın. Bu durumda iken bir arkadaşınız levhalardan birini yerden 3-4 cm kaldırsın veya ışık kaynağını 3-4 cm sağa çeksin. Işık kaynağını hâlâ görebiliyor musunuz? Göz 7/23 Şekil-1 ; Işığın doğrusal yola yayılması

Deney- 2 Işığın Doğrusal Yola Yayıldığını Görme Araç ve Gereçler; 1- Işık geçirmeyen küresel levha, 2- Üçlü ayak(2 tane), 3- 2 mum, 4- Kibrit, 5- Ekran, 6- Mum altlığı. Deneyin Yapılışı; Bulunduğunuz yeri karartınız. Mumun 20 cm önüne ışık geçirmeyen (saydam olmayan) küre şeklindeki engeli yerleştiriniz. Levhanın 20 cm arkasına da beyaz renkli bir ekran koyunuz(Şekil- 2) 8/23

Şekil -2 : Tam Gölge Oluşumu a) Mumu yakınız. Ekrana baktığınızda koyu renkli bir bölge göreceksiniz. Bu bölgenin şekli neye benziyor? Bu bölgenin adı tam gölgedir. Tam gölge, ışık kaynağından hiç ışık almayan bölgedir. Bu bölgeden bakan göz, ışık kaynağını görebilir mi? Ekranda oluşan gölgeyi ; mumu, engeli veya ekranı ileri geri hareket ettirerek inceleyiniz. Mum 10/23 Şekil -2 : Tam Gölge Oluşumu

Şekil-3 : Tam ve Yarı Gölge Oluşumu b) İki mum alınız. Mumları ışık geçirmeyen küre şeklindeki engelin önüne koyunuz. Mumlar arasındaki mesafe kürenin çapının dört katı ve mumların küreye uzaklıkları eşit olsun(Şekil-3). Mumları yakınız. Tam gölgeye göre daha açık renkli iki bölge oluşur. Bu bölgelere yarı gölge denir Yarı gölge ışık kaynaklarında gelen ışınların bir kısmını alıp, bir kısmını almayan bölgedir, bu bölgeden baktığınıza ışık kaynaklarının ikisini aynı anda görebiliyor musunuz? 11/22 Şekil-3 : Tam ve Yarı Gölge Oluşumu

Şekil-3 :Yarı Gölge Oluşumu c) Yanmakta olan mumları aralarındaki mesafe levhanın çapından daha az olacak şekilde birbirine yaklaştırınız(Şekil-4). Ekranda açık ve koyu bölgeler oluşur. İç kısmında hiç ışık almayan tam gölge, kenarlarında ise kısmen ışık alabilen yarı gölge oluşur. Deney -1’ de ; mumun, deliklerin, gözümüzün aynı doğrultuda olması; Deney – 2’ de, karanlık veya yarı karanlık bölgelerin oluşması ışığın doğrusal yolla yayıldığının ispatıdır. 12/23 Şekil-3 :Yarı Gölge Oluşumu

Güneş Tutulması Işık ve Gölge Olayı Gölge olayı ışığın doğrusal yolla yayıldığının bir örneğidir. Bazı zamanlarda dünyanın uydusu olan ay dünya ile güneş arasında bir noktaya girer. Bu esnada dünyanın bazı kısımları güneşi tam göremezler. Bu olaya güneş tutulması denir. Güneş tutulmasında tam ve yarı gölge olayı meydana gelir ki ışığın bir doğru boyunca yayıldığını gösterir 13/23 Güneş Tutulması

Ay tutulması da yine aynı şekilde dünya’nın güneş ile ay arasına girmesiyle meydana gelen bir olaydır . Bu durumda ay tam gölgede kaldığı için tam gölgeye örnektir. 14/23 Ay Tutulması

Değerlendirme Soruları 1. Aşağıdakilerden hangisi tabii ışık kaynağıdır? A) Mum B) Güneş C) Ay D) El Feneri 15/23

2. Aşağıdaki olaylardan hangisi ışığın aynı ortamda doğrusal yayıldığını göstermez? A) Güneş tutulması B) Tam gölge C) Yarı gölge D) Renkler

3. Aşağıdakilerden hangisi soğuk ışık kaynağıdır? A) Ampul B) Mum C) Ateş böceği D) Yıldız

4. 1.Keskin gölge 2. Ay ve güneş tutulması 3. Şimşek olayında sesin ışıktan sonra gelmesi Yukarıdaki olaylardan hangisi ışığın doğrusal yolla yayıldığının bir kanıtıdır? A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) 1 ve 2 D) 1ve 3

5. Ay , Dünya ile Güneş arasına girdiği zaman …………………… olayı oluşuyor 5. Ay , Dünya ile Güneş arasına girdiği zaman …………………… olayı oluşuyor. Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Yıldız tutulması B) Ay tutulması C) Dünya tutulması D) Güneş tutulması

Üzgünüm Yanlış Cevap Tekrar Dene Üzgünüm Yanlış Cevap 16/23

Üzgünüm Yanlış Cevap Tekrar Dene

Üzgünüm Yanlış Cevap Tekrar Dene

Üzgünüm Yanlış Cevap Tekrar Dene

Üzgünüm Yanlış Cevap Tekrar Dene

Aferin Doğru cevap 17/23 Çözüm

Aferin Doğru cevap 18/23 Çözüm

Aferin Doğru cevap 19/23 Çözüm

Aferin Doğru cevap Çözüm 20/23

Aferin Doğru cevap Çözüm

Çözüm – 1 Tabii ışık kaynağı, kendiliğinde ışık yayan kaynaktır. Bu yüzden doğru cevap güneştir 20/23

Çözüm – 2 Gölge ve tutulma olayları ışığın doğrusal yolla yayıldığının bir kanıtıdır. Cevap renklere ayrılmasıdır 21/23

Çözüm – 3 Işık yayarken etrafını ısıtmayan kaynaklar soğuk ışık kaynağıdır. Bu yüzden cevap ateş böceğidir 22/23

Çözüm - 4. Gölge oluşumu ışığın doğrusal yolla yayıldığının kanıtıdır Çözüm - 4. Gölge oluşumu ışığın doğrusal yolla yayıldığının kanıtıdır.Güneş ve ay tutulması gölge oluşumunun bir sonucudur.

Çözüm – 5. Güneş tutulması ayın güneşle dünya arasına girmesi sonucu oluşur.

KAYNAKÇA İLKÖĞRETİM FEN BİLGİSİ 4. SINIF DERS KİTABI ZAMBAK ÜNİTE DERGİSİ

ÇIKIŞ