ÖFKE YÖNETİMİ

Öfke: aşırı kızgınlık duygusudur. Öfke gerekli bir duygudur. Öfke duygusunun yaşanma biçimi onu iyi veya kötü kılar.

Dış uyaranlar İç uyaranlar İç + Dış uyaranlar

Engellenme Alan darlığı Birisinin bizi duygusal olarak zedelemesi (aşağılama vs.) Aceleye getirme (sıkışma)

Kaygı (öfkeye dönüşür) Kendine kızgınlık (iç barışıklığın olmaması)

Yetersizliğimizi hissettiren davranışlar (Birisinin aracılığıyla ortaya çıkan iç tepkilerdir, benlik saygımızın düşüklüğünün farkına varma)

Geçmiş yaşantılarımızın etkisi Öfke işimizi kolay hallettirir Bazı insanlar öfkesinin nedenini bilemez. Öfke savunma mekanizması değil, saldırı mekanizmasıdır ?

Çatışma Kaynağı Sınırlı kaynaklar (zaman, para, mal) Farklı değerler (inançlar, tutumlar) Karşılanmamış temel gereksinimler -Ait olma -Güç -Özgürlük -Eğlenme Çatışma Çatışmaya gösterilen tepkiler KaçmaKavgaProblem Çözme -Çekilme -İnkar -Görmezlikten gelme -Tehdit -Saldırı -Öfke -Anlayış -Saygı -Çözüm Kaybet-Kaybet Kaybet-Kazan Kaybet-Kaybet Kazan-Kaybet Kazan-Kazan

Durumluk (anlık) öfke Sürekli öfke (çatık kaşlı, surat asık)

Güçlülüğü temsil eden bir pekişme mi? Kişilik bozukluğu mu? (Antisosyal kişilik bozukluğu vs.) İncinmekten çok incitmeyi tercih mi? Sürekli öfkeli kişiye durumunu fark ettirmeye çalışmak önemli

Olaya bağımlıdır. “Ben öfkeliyim” derseniz kontrol etmek kolay olur. Kontrol edemediğimiz öfke veya öfkenin gösteriş tarzı sonradan bizi utandırabilir. Öfke çaresizliğin sonucu olabilir.

Yorgunluk Açlık Kaygı Sıkışmışlık Olaylara tahammülümüzü azaltır.

1. Kayıplar (organ, maddi, yakın vs.). 2. Engellenme 3. Emir ve yaptırımlara boyun eğmek zorunda kalmak 4. Benlik saygısının düştüğünü algılama 5. Reddedilme 6. Hata yapma korkusu 7. Varsayımsal (algılamaya bağlı) veya gerçek tehditlere maruz kalma

Empati Eksikliği Düşük tahammül düzeyleri Problem Çözme Becerilerinde Yetersizlik Sosyal Becerileri Kullanmama Bu duyguların iş halledebilirliği ve tatlılığı

Medyadan şiddeti örnek alma (TV vs.) Şiddet içeren oyunlar (Bilgisayar oyunları dahil) Anne-babadan model alınan şiddet Toplumdan model alınan şiddet

Çocuğa sınır koymama Şiddeti pekiştirme (sınır koymama, geri bildirimde bulunmama)

Konuşma DiliBeden Dili

Konuşma Dili Beden Dili

Temel Gereksinimler 1)Ait olma 2)Güç elde etme 3)Özgür olma 4)Eğlence BİREY DIŞ DÜNYA KALİTE (İÇ DÜNYA) GERÇEKLİK TOPLAM DAVRANIŞ -Davranış -Düşünce -Duygu -Fizyoloji SORUMLULUK

Bilişsel görüşe göre; duygu ve davranışların temelinde yatan düşüncelerdir. Düşünceler o kadar hızlı geçer ki, bir şeyi kendimizi yaparken buluruz. Bu otomatik davranış halini alır. Katı ve irrasyonel düşünceye (siyah-beyaz, genelleme, meli-malı) sahip kişi çabuk öfkelenir.

Öfke dışa yönelir: bu saldırganlık tarzında olabilir (fiziksel, sözel, emosyonel, pasif saldırganlık, küskünlük vs.) Öfke içe yönelir: somatik belirtiler, psişik belirtiler, özkıyım vs. Kontrollü şekilde yaşanır.

Öfke güvenli yere yönelir. Öfke kinci bir duygudur. Öfkenin ifade ediliş tarzı bireysel farklılıklar gösterir. Öfkenin ifade ediliş tarzı cinsiyetlerde farklılıklar gösterir.

Öfkenin sergilenişinde sorumlu davranış önemlidir. Hakkını ararken haksızlık yapma veya başkalarını rahatsız etme yaygın bir davranıştır.

Saldırganlık (agresyon), şiddet (violence), vandalizm Agresyonu biyolojik temelli bir davranış, şiddet ise sosyal temelli olarak yorumlanır.

Agresyon, biyolojik davranış olarak, bütün hayvanlar aleminde doğal olarak gözlenir; adaptif ve amaca yöneliktir, her zaman negatif olması gerekmez, bazen hak arayıcı ve faydalıdır, bireyin ve türlerin yaşaması için gereklidir ve her zaman self-kontrol’un sınırları altındadır.

Biyolojik değişiklik olarak düşünülmekte, insanlara özgüdür, malign, patolojik ve yıkıcı, sonuçları üretici değildir. Şiddet, her zaman kontrol edilmeli ve yerine alternatif davranışlar koyulmalıdır. Archer, şiddetin yalnızca zarar vermeye dayalı agresif davranışlar olduğunu belirtmektedir.

Aslında agresyon ve şiddet biribirinin devamı (continuum) fakat nicelik farklılığı gösterdiğidir. Şiddet; aşırı, zarar verici agresyon olarak derecelenir, geniş anlamda “gücün istismar ve adil olmayan tarzda kullanımı” yani “hipertrofik agresyon” dur.

Agresyonla ilgili davranışlar overt (açık) yani diğer insanlarla veya çevreyle direkt yüzyüze olabilir (fiziksel saldırı, öfke patlamaları vs.). veya aksine agresyonla ilişkili davranışlar covert (kapalı) veya görüntüden uzak olabilir (dolandırıcılık, yalan söyleme, Vandalizm, marketten kapkaç gibi).

Agresyonla ilişkili davranışlar belli bir eşiğin üzerine çıktığında davranım bozukluğu, karşı gelme bozukluğu gibi psikiyatrik tanılar alırlar.

Bireysel Faktörler Eğer çocuk ve ergen,  Erkek  yaşları arasında  Yoksul  Irk veya azınlıklarda  Şiddet uygulayan bir ailenin üyesi  Çete veya öfke grupları (Klu Klan gibi) üyesi  Ciddi suç davranışına katılma  Evden kaçma  Evsiz  Alkol ve/veya illegal ilaçlar kullanma

Eğer çocuk ve ergende,  Erken çocuklukta agresif davranış öyküsü  Komorbid psikiyatrik tanı Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu Davranım bozukluğu  Düşük IQ düzeyi  Zayıf okul başarısı  Öğrenme güçlüğü  Fiziksel veya cinsel taciz öyküsü  Şiddet gösteren arkadaşlar  Suç işleyen arkadaş çevresi  Silaha ulaşma kolaylığı Bireysel Faktörler (Devam)

Eğer çocuk ve ergende,  Antisosyal anne-baba  Fiziksel agresif ebeveyn  Katı-cezalandırıcı disiplin metotları kullanma  Ebeveyn tarafından zayıf denetim  Erken yaşlarda tek ebeveynli yaşam  Düşük sosyoekonomik düzey  Ebeveynin alkol veya diğer maddeleri kötüye kullanımı  Evsizlik durumu Ailesel faktörler

Eğer çocuk ve ergende,  Erken çocuklukta ebeveyn çatışması  Anne-babaya düşük bağlanma  Erken yaşta anne-baba ayrılığı veya boşanma  Aile bağlarının zayıflığı Ailesel faktörler (devam)

Çevresel veya Kültürel Faktörler  Eğer ergen,  Şehirde yaşama  Çok yoksullara hizmet veren şehirdeki kalabalık okul Sosyal, politik ve Kültürel faktörler  Eğer ergen aşağıdaki bir bölgede yaşıyorsa,  Yetersiz gelir düzeyi  Şehirleşmede hızlı nüfus değişiklikleri  Çatışmaları çözmede kültürün şiddet içermeyen çözümler önermemesi

Kabadayılık (bullying) 3 ana tipi var 1) Fiziksel agresyon; sıklıkla erkek çocuklardır; vurma, tükürme, ittirme, kurbanın eşyalarını alma, kurbanı yalnızken sıkıştırma vb. 2) Sözel taciz: kabadayılığın sıklıkla öncüsüdür. Sözel sataşma, kızdırma, lakap takma, tehdit etme vb.) 3) Psikolojik manüplasyon: büyük olasılıkla kızlarda gözlenir. Birisi hakkında söylenti- şaia çıkarma, diğerleriyle ilişkisini bozma, sosyal dışlama, şantaj yapma, gözdağı verme, sindirme. Kabadayılar genellikle korumasız ve güçsüzleri hedef olarak seçerler.

Çocuklarınız sorun karşısında sizin çözüm tarzınızı izler ve model alırlar. Siz onunla sorun yaşadığınızda ve çözüm olarak şiddet ve fiziksel cezalandırma uyguladığınızda, o da sorun yaşadığında çözümü şiddette arayacaktır.