Rahime POLAT Orman ve Su İşleri Uzmanı T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı SU ÇERÇEVE DİREKTİFİNİN UYGULAMASI VE NEHİR HAVZA YÖNETİM PLANLARININ HAZIRLANMASI KAPSAMINDA EĞİTİCİLERİN EĞİTİMİ PROJESİ ÖDEVİ Rahime POLAT Orman ve Su İşleri Uzmanı

SUNUM KAPSAMI 1-Su Çerçevesi Direktifi, SÇD’nin İlgili Yan Direktiflerle İlişkisi, Nehir Havzası Yönetim Planlaması, Su Kütleleri, Tipoloji, Sınıflandırma 2-Su Bütçesi, Baskılar ve Etkiler, Önemli Su Yönetimi Konuları, İzleme, Karakterizasyon Raporu. 3-Çevre Hedefleri, Tedbir Programı, Ekonomi Analizi, Muafiyetler. 4-Mavi Belge Açısından Nehir Havzası Yönetim Planlaması, Eğitim Becerileri, Sınırötesi Konular, Halk İstişaresi, Müzakere Becerileri. 5-Kendi Çalışma Konumuzla Bağlantı-Sınır Aşan Sular

SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ (SÇD) Amaç: Su ve çevresinin kalite ve miktar açısından bütüncül olarak korunmasıdır. Bu amaç koruyucularla kullanıcıların dengesini kurar. Temel Hedefi: İyi bir su durumu ! İyi su durumu hem ‘iyi ekolojik durum’ hem de ‘iyi kimyasal durum’ anlamına gelmektedir. Tüm yüzeysuları, geçişsularını, kıyısularını ve yeraltısularını kapsar. Amaç: Su politikası alanında bir topluluk çerçevesini oluşturmak, Nehir havzası yönetiminin genel ilkelerini belirlemek, Su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimini sağlamak için ekonomik ve çevresel özellikleri birleştirmek, Yüzey sularının, geçiş sularının, kıyı sularının ve yeraltısularının korunması için bir çerçeve oluşturmak. Hedef: iyi su durumu

2000/60 /EC altındaki önlemler SÇD VE YAN DİREKTİFLER Su Çerçeve Direktifi 2000/60 /EC altındaki önlemler Tüm diğer önlemlerin koordinasyonu drinking water bathing water Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol (IPPC) ve diğer sanayi deşarjları Katı Atık Depolama İçme suyu urban waste water nitrates IPPC & other industry discharges chemicals pesticides biocides landfills sewage sludge SÇD ile ilgili tüm direktifler, adeta bir şemsiyenin altında toplanan insanlar gibi bir araya toplanmıştır. AB için bir çerçeve oluşturulmuştur. Nitrat Kimyasallar Kentsel Atık Su Habitat kuş Pestisitler Arıtma Çamuru Yüzme suyu Biyositler ÇED

NEHİR HAVZASI YÖNETİMİ PLANLAMASI SÇD KAPSAMINDA NEHİR HAVZASI YÖNETİMİ PLANLAMASI YENİ UNSUR: 2000 yılında AB Su Çerçeve Direktifi (SÇD) yürürlüğe girmesiyle, “havza bazlı yönetim yaklaşımı” benimsenmiştir. Kıyı suları Geçiş Suları Göller Yeraltısuları Nehirler Havza Bazlı Yönetim: Bir su kaynağının doğal su toplama alanı, o su kaynağının “havzası" olarak tanımlanmaktadır. Bu kapsamda, havzadaki tüm baskı ve etkilere sebep olan kullanıcılar ve doğal etkenler ile tüm havzanın korunumu arasındaki denge(koruma-kullanma dengesi)nin SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ öne çıkmaktadır.t. 2011 Eğiticilerin Eğitimi,Group Stars

SÇD KAPSAMINDA NEHİR HAVZASI YÖNETİMİ PLANLAMASI-2

NEHİR HAVZASI YÖNETİM PLANI (NHYP) AŞAMALARI Çevresel Hedefler Önlemler Programı Önemli Su Yönetimi Konuları Raporu Nehir Havzası Bölgesi Nehir Havzası Karakterizasyonu Nehir Havzası Yönetim Planı İzleme Not: Nehir Havzası Bölgesi : Bir yada daha fazla komşu nehir havzalarının ilgili yer altı suları ve kıyı suları ile birlikte oluşturduğu kara ve deniz alanı anlamındadır.

Nehir Havzası Yönetim Planı (NHYP) İçin Kilit Adımlar Su Kütlelerinin karakterizasyonu ve baskıların analizi İzleme verileriyle durumun sınıflandırılması İYİ Duruma ulaşmak için Çevresel Hedeflerin Belirlenmesi İyi duruma ulaşmak için önlemler teklif edilmesi

(SÇD’ye göre gerekli bilgiler) İyi Ekolojik Durum (İED) İyi Kimyasal Durum İyi Ekolojik Potansiyel (İEP) Diğer direktiflerden diğer hedefler NHYP DETAYI Risk analizi Baskılar Hedefler Mevcut durumun tahmini (SÇD’ye göre gerekli bilgiler) Çevresel Hedefler (Md. 4 Ek V) Nehir Havzası Yönetim Planı (Md.13 Ek VII) Nehir Havzası Bölgesi (Md.1,2,3 Ek I) Nehir Havzası Karakterizasyonu (Md.5,6 Ek II,III) Önemli Su Yönetim Sorunları Raporu (Md.14) Önlemler Programı (Md.11 Ek VI) İzleme (Md.8 Ek 5) Su kütleleri Tipoloji (İyi Ekolojik Durumu gerçekleştirememenin) Risk analizi Baskılar ve Etkiler Mevcut veriler Nehir Havza Yönetim Planlarının Hazırlanma Detayı Sınıflandırma modelleri ve biyolojik durumla ilgili limitler ve Çevresel Kalite Standartları oluşturma konusunda çalışmaya başlanması Hedefler İzlemeden mevcut durum SWMI (Önemli Su Yönetimi Konuları) Önlemler programı Muafiyetler Korunan alanlar İzleme programı Su kütleleri Bütçe Sınıflandırma modeli Örnekleme ve analiz için prosedürler

SÇD’ DE SU KÜTLELERİ Nehir havzası Yüzey suyu kütleleri Yer altı suyu kütleleri Kıta içi yüzey suyu kaynakları Kıyı suları Geçiş suları Nehirler Göller Su Çerçeve Direktifine göre su kütlelerinin yukarıdaki şekilde kategorilere ayrılmaktadır

Yeraltısuyuna doğrudan bağımlı karasal ekosistemler YÜZEY SU KÜTLELERİ Nehir Geçiş Suyu Kıyı Suyu Yeraltısuyuna doğrudan bağımlı karasal ekosistemler Yüzey suyu kütlesi olarak tanımlanmayan fakat bir yüzey suyu kütlesine bağımlı olan yüzey suyunun küçük bir parçası Bir nehrin hidromorfolojik kalite unsuru olan, nehir kenarına ait bölgenin bir kısmını oluşturan sulak alanlar Bir gölün hidromorfolojik kalite unsuru olan, kıyı zonunun bir kısmını oluşturan sulak alanlar Bir geçiş suyunun hidromorfolojik kalite unsuru olan, gelgit zonunun bir kısmını oluşturan sulak alanlar Bir yüzey suyu kütlesinin nehir kenarı, kıyı veya gelgit zonunda bulunmayan ancak; yüzey suyu kütlesine ulaşarak suyun miktar ve kalitesini önemli ölçüde etkileyen ekosistemler Göl

YÜZEY SUYU KÜTLELERİNİN SINIFLANDIRILMASI Büyük ölçüde değiştirilmiş (BÖDSK) Doğal Yapay İnsan aktiviteleri ile geri dönüşümsüz fiziksel değişim sonucu (hidromorfolojik değişikler) oluşan su kütlesi İnsan aktiviteleri ile oluşturulan su kütlesi-

YÜZEY SULARI SU KÜTLELERİ KARAKTERİZASYONU ve TİPOLOJİ Su kütlesi 1 Örnek Su kütlesi 3 Bir nehir kısmı Su kütlesi 2 Su kütlesi 2 Göl Su kütlesi 3 Su kütlesi 1 Bir nehir kısmı Büyük Ölçüde değiştirilmiş Su Kütlesi kategorileri arasında; doğal, büyük ölçüde değiştirilmiş ve yapay olan su kütleleri arasında her zaman bir sınır vardır. Bir yüzey suyu kütlesi, yüzey suyu kütleleri türleri arasındaki sınırları aşmamalıdır. Yüzey su kütlelerini karakterize etmenin amaçlarından biri onları türlere ayırmak olduğundan,her su kütlesi türlerden birine ait olmak zorundadır. 13

SU KÜTLELERİNİN TİPOLOJİSİNİN BELİRLENMESİ Su kütlesi kategorilerinin benzer fiziksel ve ekolojik özelliklerini paylaşan su kütlelerine ayrılmasına tipoloji denilmektedir. Su Çerçeve Direktifinde Tipolojinin belirlenmesi için sistem A ve Sistem B olmak üzere iki yöntem bulunmaktadır. Her Su kütlesi kategorisi için tipolojinin belirlenmesinde farklı kriterler kullanılmaktadır Sistem A Sistem B Eko-bölgeler Yükseklik Havza boyutu Jeoloji yükseklik enlem boylam jeoloji boyut Nehirden uzaklık kaynak Enerji akışı (akış fonksiyonu ve eğim) Ortalama su genişliği ortalama su derinliği ortalama su eğimi vb.

SU KÜTLESİ DURUMUNUN SINIFLANDIRMASI (ÇEVRESEL SINIFLAMA) ve HEDEFLER Çevresel Hedefler sınıflandırmalara göre belirlenir. En temel hedef su kütlesinin iyi ekolojik duruma ulaşmasıdır. Yüzeysuları için durum sınıflandırması; 1- çok iyi durum 2- iyi durum 3- orta durum 4- zayıf durum 5- kötü durum Yüzeysuları için varsayılan hedef İYİ DURUMA ulaşmak. İyi Duruma ulaşmak için; 1- İyi ekolojik durumu sağlamak, 2- İyi kimyasal durumu sağlamak gereklidir. Temel ilke: Bozulmamayı sağlamak (Ör: iyi durumdan orta duruma, çok iyi durumdan iyi duruma düşmesini engellemek)

SU KÜTLESİ DURUMUNUN SINIFLANDIRMASI (ÇEVRESEL SINIFLAMA) ve HEDEFLER Farklı kalite unsurlarını birleştirme kuralı: DAİMA EN DÜŞÜK SINIF BAZ ALINIR!

DURUM VE POTANSİYEL – Çok iyi MEP İyi Orta İEP Orta Zayıf Zayıf Kötü Doğal Su Kütlesi – ekolojik durum BÖDSK – Ekolojik potansiyel YSK 1 Geri dönüşü olmayan fiziksel değişim Çok iyi 0.9 0.8 MEP İyi 0.7 Uzman tarafından belirlenir 0.6 Orta İEP 0.5 Orta Maksimum Ekolojik Potansiyel (MEP) İyi Ekolojik Potansiyel (GEP) 0.4 0.3 Zayıf Zayıf 0.2 Kötü 0.1 Kötü

Biyolojik kalite elementleri Nehirler ve Göller Bentik omurgasızlar Fitoplankton Makrofitos Fitobentoz Balık Geçiş suları Bentik omurgasızlar Fitoplankton Makroalg Angiosperm Balık Kıyı suları Fitoplankton Makroalg Angiosperm Bentik omurgasızlar Referans koşullar; şimdi ya da geçmişte çok az baskı altında kalmış durum Amaç= doğal biotanın çeşitlilik göstermesi nedeniyle çeşitlilik gösteren türe özgü referans değerlerini belirlemektir Ekolojik Kalite oranı (EQR) ne için kullanılır? Biolojik kalitenin ölçülmesi ve biyolojik kalite unsurlarının kalite durumlarının belirlenmesi için kullanılır. EQR= ölçülen değer Referans koşul değeri

YER ALTI SUYU KÜTLELERİNİN BELİRLENMESİ Akifer Yüzey suyu kütlesi 1 Yüzey suyu kütlesi 2 Yüzey suyu kütlesi 3 Kirlenmiş yer altı suyu kütlesi (örn. bir şehir altına) Yeraltı suyu kütlesi 1 Yer altı suyu kütlesi 2 Yer altı suyu kütlesi 3 iyi durum Yüzey suyu kütlesi 2 üzerindeki etki nedeniyle zayıf durum Akifer jeolojik sınırları Yer altı suyu akım hattı 1. Yer altı suyu durumundaki değişiklik, akiferin ya da akiferlerin alt bölümlere ayrılması ihtiyacını belirtir. 2. Daha sonra nicel durumun sınıflandırmasını kolaylaştırmak için jeolojik ya da hidrolik sınırlar tarafından çizilen yer altı suyu kütleleri

Nehir Havzası Yönetimi BASKILAR VE ETKİLER Nehir Havzası Yönetimi bio-physical system D R societal system P P S S S I S DPSIR Örneği olarak bu resim Avrupa Çevre Ajansı Sayfasından alıntıdır ve Meade (1996) tarafından yapılmıştır.

BASKILAR VE ETKİLER (Sebep, Baskı, Durum, Etki, Müdahale) Nüfus artışı Baskı Atıksu deşarjı Durum Nutrientlerde artış Etki Alg ve bitki büyümesi Müdahale Deşarj kontrolü DPSIR analitik çerçevesine örnek Müdahale, bu rehberde tanımlanan baskılar ve etkilerin analizinde dikkate alınmamıştır)

Baskıların Sebepleri YAYILI KAYNAK Kentsel drenaj (akış dahil) Tarımın yayılı olması Orman Diğer yayılı kaynaklar NOKTASAL KAYNAK Atık su Endüstri Madencilik Kirlenmiş arazi Tarım noktası Atık yönetimi Su ürünleri yetiştiriciliği BELİRLİ MADDELERİN KULLANILDIĞI FAALİYETLER İmalat, tüm endüstri /tarım sektörlerinden kaynaklanan kullanımlar ve emisyonlar SU ÇEKME Akışta azalma YAPAY BESLEME Yeraltı suyu beslemesi MORFOLOJİK (BÖDSK çalışma grubunun rehberine de bakınız) Akış düzenlemesi Nehir yönetimi Geçiş suyu ve kıyı yönetimi Diğer morfolojik kaynaklar DİĞER ANTROPOJENİK Çeşitli

Yeraltı Suyu Hususu SÇD (madde 2) kapsamında yer altı suyunun tanımı: Yer altı suyu doygunluk bölgesinde yer yüzeyinin altında ve yer ve alt toprakla doğrudan temas içerisindeki tüm sulardır. SÇD’nin 5. Maddesi üye devletlerin şunları gerçekleştirmelerini istemektedir: Bir nehir havzası bölgesinin özelliklerinin analizi Nehir havzası bölgesinde insan etkinliğinin yüzey suları ve yer altı sularının durumu üzerine etkisinin bir incelemesi Nehir havzası bölgesinde su kullanımının ekonomik bir analizi SÇD’nin Ek II ve III’ünde ayrıntılar mevcut Karakterizasyonun her planlama döngüsünde tekrar edilmesi gereklidir Yer altı suyunun değerlendirilmesi yüzey suyuna göre daha zordur; Göremezsiniz,hissedemezsiniz veya dokunamazsınız, koklayamazsınız, hangi yöne aktığını göremezsiniz, ne kadar olduğunu göremezsiniz; bu nedenle uzman görüşü yüzey suyunda olduğu gibi işe yaramaz. Yer altı suyuna genellikle daha az ilgi gösterilir Yer altı suyu genellikle ‘unutulur’ veya yanlış bir şekilde yorumlanır 23

Yeraltı suyu hedefleri Kirleticilerin yer altı suyuna girişini engellemek veya kısıtlamak; Yeraltı su kütlelerinin durumunun bozulmasını engellemek; İyi yeraltı suyu durumuna ulaşmak (hem kimyasal hem nicel açıdan); Her tür önemli ve sürekli yukarı trendi tersine çevirmek üzere önlemler uygulamak; Korunan alanlar gerekliliklerini karşılamak.

Yeraltı Suyunda İyi Su Durumu İçin… Hedef 3a: iyi nicel durum Su çekimleri nicel durum için ‘baskılar’dır. Su çekimlerine izin verilir fakat uzun vadeli ortalama temelinde çekilen miktar < beslenen miktar olmalıdır. Yüzey suyu ve karasal ekosistemlere yeterli düzeyde yer altı suyu akışı olmalıdır. Hiçbir şekilde tuzlu su girişi olmamalıdır. Hedef 3b: iyi kimyasal durum Yüzey suyu için olandan farklıdır! Tanım: Tuzlu su girişi yok (tekrar) Yeraltı suyu kalite standartları karşılanmalı nitrat < 50 mg/l; münferit pestisitler< 0.1 µg/l; toplam: 0.5 µg/l; Yer altı suyu direktifine bakınız! Yüzey suyu ve karasal ekosistemler üzerinde olumsuz etki yok. Yer altı suyu direktifinde ‘insan kullanımı potansiyeli üzerine olumsuz etki olmaması’ şeklinde kapsamı genişletilmiştir  içme suyu, sulama vs. 25

Yeraltı Suyunda Eşik Değer Kullanımı Karakterizasyon raporunun hazırlanması sırasında YAS kütlelerini risk altına sokan ve hedefe ulaşmamızı engelleyecek olan maddeler için eşik değer belirlenir. Eşik değerler risk değerlendirmesine göre oluşturulmalıdır. İnsan kullanımı ve ekosistem korunması için oluşturulur. Sentetik maddeler için ülke genelinde tek bir eşik değer kullanılır. Aynı su kütlesinde bir madde için bir eşik değer belirlenir. Eğer doğal konsantrasyon eşik değerden fazla ise eşik değer doğal seviyeye çekilebilir. 26

İzleme İzleme SÇD’DE 3 şekilde yapılır: Gözetimsel İzleme (trend ve genel bakış) Operasyonel İzleme (spesifik parametreler, baskılar, etkiler) Araştırmacı izleme (neden ve çözüm) Sıklıkları duruma göre belirlenir.

Önlemler Programı ve Maliyet Etkinliği Çevresel hedeflere ulaşmak için Önlemler programı uygulanır. Önlemler Programı içerisinde yer alan eylemlerin maliyet etkinliği uygulamada önemlidir. Çevresel Maliyet (gereğinden fazla su çekimi çevrede kuraklığa ve ekstra maliyet gerektirecek çevresel zararlara sebep olur.) Kaynak Maliyeti (gereğinden fazla su çekimi su miktarında azalmalara neden olur ve gelecekte daha az su çekimi gerekir.)

Maliyetin Geri Dönüşümü Maliyetin Geri Dönüşüm Oranı; Kullanıcıların Ödediği Para -------------------------------------------------X%100 Toplam maliyet için hesaplanan para Ör: Musluktan akan su için belediye kullanıcılardan su saatleri aracılığıyla aylık para topluyor ve belediye bu hizmet için de altyapı ve işletme harcamalarında bulunuyor (AAT, baraj, depolama tesisleri, boru hatları vs.) Ödenen ücret Oran = -------------------------- x%100 Belediye tarafından harcanan toplam ücret

Maliyete İlişkin… Maliyetin karşılanma oranı %100’e ne kadar yakın ise etkinlik o derece sağlanmış olur ve olması istenen de budur… SÇD bizden en az 3 adet su kullanıcı türü belirlenmesini istiyor: Evler Sanayi Tarım

Prague Metodu Ekonomiyi de içeren ve ekolojik açıdan önlemler listesinde belirlenen eylemlerin hangisinin uygulanabilir olduğunu belirlemek için kullanılan bir ekonomik analiz metodudur. Bu yöntem; MEP ve GEP’i belirlemek için kullanılır. IPA kapsamında yapılan Arıtma Tesisi Projelerinde kullanılmaktadır.

SÇD’ye Göre Muafiyet ve Derogasyon Muafiyet; bir hedefe ulaşılması için belirlenen zamanın aşılması durumunda istenir. (SÇD) Teknik uygunsuzluklar Orantısız maliyet Su kütlesinin doğal koşulları (geçici bozunma) Derogasyon; Ulaşılamayacak hedefin düşürülmesi anlamına gelir.(Diğer Direktiflerde kullanılıyor sık sık)

Halkın Katılımı ve Halka Danışma SÇD Madde 14 e göre ; üye devletler direktifin uygulanmasında özellike nehir havzası yönetimi planlarının hazırlanmasında, gözden geçirilmesinde ve güncelleştirilmesinde bütün ilgili tarafların aktif biçimde yeralmasını teşvik edeceklerdir. Neden Katılımcılık? Sahiplenme Yetki Sürdürülebilirlik Önemlilik Etki Etkinlik Öğrenme

HAVZADAKİ PAYDAŞ TÜRLERİ Havzalarda paydaşların temsil edilerek alınacak kararlarda söz sahibi olacağı havza bazında yapılanma tamamlanmış olacaktır. UYGULAYICI KARAR ALICI KULLANICI UZMAN

AB Su Çerçeve Direktifi’nde (SÇD) Sınıraşan Sular ve Türkiye SÇD, AB’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler çerçevesinde işbirliğine gidilmesini talep etmektedir. Bu sözleşmeler şunlardır: Sınıraşan Suyolları ve Uluslararası Göllerin Korunması ve Kullanılması Sözleşmesi (Helsinki Sözleşmesi) Sınıraşan Boyutta Çevresel Etki Değerlendirilmesi Sözleşmesi (Espoo Sözleşmesi) Çevresel Konularda Bilgiye Erişim, Karar Alma Sürecine Halkın Katılımı ve Yargıya Başvuru Sözleşmesi (Aarhus Sözleşmesi) AB’nin sınıraşan konuları da içeren su ve çevre mevzuatının temelini, AB Su Çerçeve Direktifi; Sınıraşan Suyolları ve Uluslararası Göllerin Korunması ve Kullanılması Sözleşmesi (Helsinki Sözleşmesi); Sınıraşan Boyutta Çevresel Etki Değerlendirilmesi Sözleşmesi (Espoo Sözleşmesi) ve Çevresel Konularda Bilgiye Erişim, Karar Alma Sürecine Halkın Katılımı ve Yargıya Başvuru Sözleşmesi (Aarhus Sözleşmesi) oluşturmaktadır. Helsinki Sözleşmesi: 1996 yılında yürürlüğe girmiş. Ana amacı sınıraşan suların ekolojik yönden sağlıklı yönetiminin korunması, makul ve hakça kullanımı ile ekosistemlerin restore edilmesi olarak özetlenebilir. ÇED sürecine halkın katılımıyla, faaliyeti yürüten ülkenin, kendi halkına tanıdığı imkân ve hakların aynısının, etkilenecek diğer ülke insanlarına da tanınmasını öngörüyor. En önemlisi, herhangi bir anlaşmazlık durumunda taraf ülkelerin önce aralarında sorunu müzakere etmelerini, müzakerelerden sonuç alınamadığı takdirde, üçüncü bir taraf ülkenin, uluslararası bir kurumun ya da nitelikli bir kişinin arabuluculuk yapmasını kabul ediyor. Türkiye su kaynaklarının geliştirilmesi sürecini tamamlamadığı gerekçesiyle bu sözleşmeyi imzalamamış. Espoo Sözleşmesi: 1997’de yürürlüğe girmiş. Sınıraşan faaliyetlerde çevresel etkilerin değerlendirilmesi hakkında. Sınıraşan boyutta önemli çevresel etki yaratacak faaliyetler arasında büyük barajlar, yeraltı sularından su çekimi ve havzalar arası su transferini sayıyor. Herhangi bir proje konusunda faaliyet yürüten ülke, etkilenecek ülkeye bilgi vermekle yükümlü. Etkilenen taraf, kendine tanınan süre içinde çevresel etki değerlendirme çalışmalarına katılıp katılmayacağı hususunda cevap verecek ve sürece katılmak isterse “Çevre Etki Değerlendirme (ÇED) Raporu” ortaklaşa hazırlanacak. Türkiye bu sözleşmeye taraf değil, çünkü Fırat-Dicle üzerinde baraj gibi yapılabilecek herhangi bir faaliyette, Irak ve Suriye ile ortaklaşa bir ÇED raporu hazırlanması mümkün değil. Espoo sözleşmesi reel politikalardan uzak, sadece Avrupa koşullarına göre hazırlanmış. Espoo Sözleşmesi’ne Türkiye taraf olmasa da, Güneydoğu Anadolu Projesi’nin geliştirilmesine ilişkin birtakım yatırımların engellenmesinde bu ve benzeri çeşitli sözleşmeler her fırsatta gündeme getirilebilir. Aarhus Sözleşmesi: 2001’de yürürlüğe girmiş. Bilgiye erişim hakkı ile ilgili. Bilginin vatandaşlık, milliyet, ikamet ayrımı yapmadan herkese açık bulundurulmasını öngörüyor. Yani Türkiye’de ikamet eden ya da etmeyen herhangi bir ülkenin vatandaşı gerçekleştirilecek bir proje hakkında bilgi talep etmekte serbest ve bu gerçekleştirilmediği ya da tatmin edici olmadığı durumlarda dava açma hakkına sahip. Bu da çok kolay istismar edilebilecek bir hak. Projelerin gecikmesine neden olabilir. Türkiye bu nedenle imzalamamış, ancak AB ülkeleri dâhil 39 ülke kabul etmiş. AB, tüm dünya ülkelerini Sözleşme’ye taraf olmaya çağırıyor ve Sözleşme hükümlerini uluslararası alanda yerleşik hukuk kuralları haline getirmeye çalışıyor. ABD ve Kanada da buna destek veriyor. Ülkemiz, Su Çerçeve Direktifi’nin tam uyumlaştırılmasının ve bahsekonu Sözleşmelere taraf olunmasının, AB'ne tam üye olunmasının ardından gerçekleşeceğini, bununla birlikte, Sözleşmeler kapsamındaki Direktiflere tam uyumun AB’ne üyelik tarihinin kesinleşmesinden iki sene önce yapılabileceğini ifade etmektedir.

Türkiye’nin Havzaları ve Sınır Aşan Mevzuu… Türkiye’nin 5 havzası sınır aşan/sınır oluşturan havza konumunda… Türkiye halihazırda bu üç sözleşmeye de taraf değil. AB’ye tam üyelikle birlikte değerlendirilecek.

SONUÇ OLARAK; TÜRKİYE’DE NHYP’lerin HAZIRLANMASI… İYİ TESPİT İYİ PLANLAMA DOĞRU EYLEM!

TEŞEKKÜRLER…