Bölüm 04 Veri Toplama ve Örnekleme Dr. Halil İbrahim CEBECİ İstatistik Ders Notları

Veri Toplama Yöntemleri İstatistiksel analiz için veri toplama için en sık kullanılan üç yöntem aşağıda sunulmuştur: Gözlemler Deneyler Araştırma Kişisel görüşme (Mülakat) Telefon ile görüşme Anket İstatistik Ders Notları – Bölüm 04

Veri Toplama Yöntemleri Bir anket aşağıdaki özelliklerde hazırlanmalıdır. Sade ve kısa Kolayca anlaşılabilir Demografik özellik soruları ile başlar Ön denemesi gerçekleştirilmiş olur Yönlendirici sorulardan kaçınılır Yapılacak analizler dikkate alınarak hazırlanır İstatistik Ders Notları – Bölüm 04

Örnekleme Örneklem almanın bize bir ana kütle hakkında çıkarsama yapma olanağı verdiğini hatırlayalım. Örnekleme işlemi (bütünün bir kısmının alınması) aşağıdaki iki nedenle gerçekleştirilir. Maliyet (100 milyon TV kullanıcısına anket uygulamaya göre 1000 TV izleyicisine uygulamak daha ucuzdur) Zaman Kazanımı (Pratik) (e.g. Bütün araçlara çarpışma testi uygulamak). İstatistik Ders Notları – Bölüm 04

Örnekleme Planı Örnekleme planı bir ana kütleden örneklemin hangi koşullarda çekileceğini gösteren metot ve prosedürler bütünüdür. Örneklemede en sık aşağıdaki üç yöntem tercih edilir: Basit Rastgele Örnekleme Tabakalı Rastgele Örnekleme Küme Örneklemesi İstatistik Ders Notları – Bölüm 04

Basit Rastgele Örnekleme Basit Rastgele Örnekleme’ de bir ana kütle içerisindeki bütün değerlerin örnek olarak alınma olasılığı aynıdır. Bir öğrencilerin isimlerinin yazılıp bir şapkaya konulup, içerisinden rastgele olarak üç tanesinin seçilmesi bu tip örneklemeyle gerçekleştirilir. Örn. Piyango İstatistik Ders Notları – Bölüm 04

Tabakalı Rastgele Örnekleme Eğer ana kütle tabakalara ayrılmış ise, her bir tabakadan belirli sayıda rastgele örnek alarak örneklem oluşturulabilir. Aylık Ortalama Gelir Ana Kütle Oranı Örnek Büyüklüğü n = 400 n = 1000 2000 TL altı 25% 100 250 2000-3500 TL arası 40% 160 400 3500 – 5000 TL arası 30% 120 300 5000 TL üstü 5% 20 50 Eğer 400 kişilik bir örnek seçeceksek, bu örneklerin 100 tanesi 2000 TL nin altında aylık geliri olanlardan olmalıdır. Eğer 1000 kişilik bir örneklem oluşturacaksak 5000 TL üzeri kazanan 50 kişi seçilmelidir. İstatistik Ders Notları – Bölüm 04

Küme Örneklemesi Grupların veya kümelerin basit rastgele örneklemesine küme örnekleme denir. Ana kütle elemanlarının çok ayrık bir coğrafi dağılımı varsa veya örneklem maliyetinin çok olması veya zor olması küme örneklemesinin nedenidir. Küme örneklemesinde örnekleme hatası, küme elemanları arasındaki ilişkinin varlığı nedeniyle daha fazladır. İstatistik Ders Notları – Bölüm 04

Örnekleme Hatası Örneklem ve ana kütle değerleri arasındaki farklılık örnekleme hatasını oluşturur. Çekilen her bir örneğin istatistiklerinin farklı olması örnekleme hatasından kaynaklanır. Örn. Hane halkı gelirleri ile ilgili bir araştırma yapıyorsak ve 10 birimlik iki örnek aldı isek, bu örneklerin birincisine yüksek kazançlıların diğerine ise tamamı düşük kazançlıların gelmesi muhtemeldir. Bu durumda birbirinden tamamen farklı olarak görülen iki istatistiksel durum örnekleme hatası sonucudur. İstatistik Ders Notları – Bölüm 04

Örnek Almama Hatası Örneklemin hatalı seçilmesi veya veri edinme sürecindeki hatalar uygun örneklere ulaşamama (örnekleyememe) hatalarına yol açar. Veri elde etme hataları (Veri Giriş – Hatalı Anket) Cevapsızlık hatası (Yanlış Cevaplama) Seçme yanlılığı (Yönlendirilmiş Cevaplar) Note: Örnek sayısının artması bu tip hataları azaltmaz. İstatistik Ders Notları – Bölüm 04