ÜST EKSTREMİTE ARTER VE SİNİR YARALANMALARI YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ SHMYO İLK VE ACİL YARDIM BÖLÜMÜ YRD DOÇ DR SEMRA ASLAY 2015

Arteriyel Yaralanmalar

Üst Ekstremite Yaralanmaları Vücuttaki damar yaralanmaları arasında 2. sırada Alt ekstremiteye göre daha fazla oranda (%70-75) nörolojik ve kas/iskelet sistemi yaralanmaları ile birlikte gözlenir Nadiren ciddi kanamaya ve mortaliteye yol açar ancak iskemik sonuçları alt ekstremiteye oranla daha fazla

Üst Ekstremite Yaralanmaları Derin brakiyal arterden distalde olan arteriyel yaralamalarda kollateral dolaşım nedeniyle iskemik bulgular silik olabilir

Torasik çıkımdaki yaralanmalar da üst ekstremite iskemisine yol açabilmekle birlikte bu bölgedeki açık yaralanmalar daha çok kanama ve kardiyojenik şok ile ortaya çıkar

Ortopedik yaralanmalar ve arterler Klavilula kırığı Omuz dislokasyonu Suprakondiler humerus k. Dirsek dislokasyonu El bilek dislokasyonu Colles kırığı Subklaviyan arter Aksiller arter Brakiyal arter Radiyal /ulnar arter Radiyal arter Arteriyel yaralanma her zaman laserasyon yada transeksiyon şeklinde olmayabilir. Sıklıkla intimal fleb ve traksiyona bağlı intimal hasar da arteriel oklüzyona neden olabilir

Üst Ekstremite Yaralanmaları Semptom ve Bulgular Nabızda zayıflama / kaybolma Motor / duyu arazı Kanama / hematom Bazen trombüs üzerinden de nabız dalgası yayılabileceğinden kollar arasında 20-25 mmHg den fazla basınç farkı önemli Erken dönemde bulgu olmasa da olası geç oklüzyonlar için kas/iskelet ve sinir hasarı olan olgularda dolaşımı yakın izlemeye devam etmek gereklidir

Üst Ekstremite Yaralanmaları Tanı; Çoklu yaralanma / saçma yaralanması ise damar hasarı/hasarlarının kesin yerini saptamak için anjiyografi gereklidir Arter yaralanması süphesi var ancak bulgular müphem ise anjiyografi faydalıdır (%10-20 yaralanma bulunur) Proksimal yaralanmalarda BT anjiyografi iyi sonuçlar verir (vasküler ve çevre yapılar)

Üst Ekstremite Yaralanmaları İzlem ve Sonuçlar; Onarımı takip eden ilk 6-8 saat reokluzyonlar açısından önemli Fraksiyone heparinler Elevasyon, kompartman sendromu izlemi Çoğunda sinir yaralanması birlikte olduğundan ekstremite kurtulma oranları %95 olsa da sinir onarımı da yapılan olguların %65 inde ciddi fonksiyon kaybı gözlenir Amputasyon değerlendirmesi (MESS Skoru)

SİNİR YARALANMALARI

PROBLEM Sinir yaralanmaları sonucu motor kayıp ve/veya duyu kaybı gelişir

SIKLIK Travma geçiren populasyonda %2(Kanada %2-3,Avusturya %2) görülmüş

ETYOLOJİ TRAVMA AKUT KOMPRESYON Sonucu gözlenir

PATOFİZYOLOJİ Yaralanma sonucu aksonal dejenerasyon ve ya demiyelinizasyon gözlenir Duyu ve motor kaybı gelişir.