Psikososyal Gelişim Kuramı

Erikson, Psikososyal Gelişim Kuramı’nda kişiliğin doğumdan ölüme kadar 8 dönem içinde şekillendiğini ileri sürmektedir.

Bu dönemler karşıt özelliklerin çatışmasını içermektedir Bu dönemler karşıt özelliklerin çatışmasını içermektedir. Bu çatışmaların yapıcı şekilde çözüme kavuşturulamaması sonraki dönemleri olumsuz olarak etkilemektedir. Ancak Ericson’a göre geçmiş olumsuz yaşantıların telafisi olanaklıdır. Bu yaşantıların izleri zamanla silinebilmektedir.

Ericson’a göre kişilik gelişiminin dönemleri şunlardır: Temel güvene karşı güvensizlik (0 – 1,5 yaş) Özerkliğe karşı utanç (1,5 – 3 yaş) Girişimciliğe karşı suçluluk (3 – 6 yaş) Başarılı olmaya karşı aşağılık duygusu (6 – 12 yaş) Kimliğe karşı kimlik bocalaması (12 – 18 yaş) Yakınlığa karşı yalıtılmışlık (18 – 25 yaş) Üretkenliğe karşı durgunluk (25 – 65 yaş) Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk (65+ yaş)

Temel güvene karşı güvensizlik (0 – 1,5 yaş) Bu dönemde bebeğin ihtiyaçları düzenli olarak karşılanırsa bebekte güven duyusu geliştir. Bu dönemde güven duygusu kazanmayan bebekler korku kaygı gibi duygular geliştirerek ileride sosyal ilişkilerden kaçma, suça yönelme gibi davranışlar sergilenebilmektedir.

Özerkliğe karşı utanç (1,5 – 3 yaş) Çocuğun çevresini keşfetmeye başladığı bu dönemde engellen çocuk kedine yönelik bir utanç duygusu geliştirerek ileriki dönemlerde kendi davranışlarını kontrol edemeyen, utanç dolu bireyler olabilmektedir.

Girişimciliğe karşı suçluluk (3 – 6 yaş) Merak güdüsünün ortaya çıktığı bu dönemde sorduğu sorulara yanıt verilmeyen, araştırma istekleri karşılanmayan çocuklar suçluluk duygusu geliştirerek ileride kendini yetersiz gören bireyler olabilmektedir.

Başarılı olmaya karşı aşağılık duygusu (6 – 12 yaş) Bu dönemde başarılı olmayı tatmamış, başarılı olmaya yönlendirilmemiş çocuklar aşağılık duygusu geliştirerek ileride kendini yetersiz gören, kendini takdir etmeyen bireyler olabilmektedir.

Kimliğe karşı kimlik bocalaması (12 – 18 yaş) Bireyin ergenliğe girerek kendi kimliğini oluşturduğu bu dönemde kimliklerini oluşturamayan kişiler kimlik bocalaması yaşayabilmektedir. Bu gençler bazen göze batmamayı tercih ederken bazen abartılı davranışlara yönelebilmektedir.

Yakınlığa karşı yalıtılmışlık (18 – 25 yaş) Bu dönemde birey kimlik duygusunu kazanarak yetişkinlerle iletişim kurmaya hazır duruma gelmektedir. Ancak kimlik bilincini henüz oluşturmamış gençler ilişkilerinde korku yaşayarak yetersiz sosyal yaşantılar yaşamayı tercih edebilmektedir.

Üretkenliğe karşı durgunluk (25 – 65 yaş) Bu dönemde yetişkinler üretici rolündedir. Bu dönemde üretken olamamak bireyin yaşamını verimsiz olarak algılamasına ve kişiliğin yoksullaşmasına yol açmaktadır.

Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk (65+ yaş) Geçmiş yaşantıların gözden geçirildiği bu dönemde bireyler geçmişlerinde hoşnut ve onu kabul ediyorlarsa benlik bütünlüğüne kavuşmaktadır. Diğer taraftan bireyler geçmişlerinde yaptıklarını hatalı görüyorlarsa hayatı henüz tamamlanmış olarak görmekte ve ömrünün çok az kaldığını fark ederek umutsuzluğa kapılmaktadır.

Kaynaklar Selçuk, Z. (2014). Eğitim Psikolojisi. Nobel: Ankara. Türküm, A. S. (2013). Fiziksel Gelişim. G. Can, (Ed.), Eğitim Psikolojisi. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını: Eskişehir.