ÖZNE YÜKLEM UYGUNLUĞU

ÖZNE YÜKLEM UYGUNLUĞU TEKİLLİK-ÇOĞULLUK YÖNÜNDEN UYGUNLUK KİŞİLER YÖNÜNDEN UYGUNLUK

TEKİLLİK ÇOĞULLUK YÖNÜNDEN UYGUNLUK

Pazar günlerini çok severim. Güneş erkenden doğar bu köye. Öğretmen heyecanla sınıfa girdi. Yukarıdaki cümlelerin özne ve yüklemlerini bulunuz.Bulduğunuz ögelerin tekil mi, çoğul mu olduğunu söyleyiniz.

Biz yarın sinemaya gideceğiz. Çiçekleri suladınız mı? Alper gelmeyince gittiler. *** Yukarıdaki örnekleri de aynı biçimde inceleyiniz.

O bugün okula gitmeyecekler. Ayşe gece geç dönecekler. Gökyüzünde tek bir bulut yoklar. ***Yukarıdaki cümlelerin özne ve yüklemlerini bulunuz. ***Bir önceki örneklerle tekillik çoğulluk yönünden karşılaştırınız. ***Cümlelerdeki hataları düzeltiniz.

O halde bir cümlede özne ve yüklem arasında tekillik-çoğulluk açısından nasıl bir ilişki vardır?

!!!Bir cümlede özne tekilse yüklem de Tekil olur.Özne çoğul olursa yüklem de çoğul olur.

Oyuncular sahneye çıktı. Oyuncular sahneye çıktılar. İki cümle arasında bir anlam değişikliği var mı açıklayınız.

İnsanlardan oluşan toplulukların özne olduğu Cümlelerde yüklem tekil de olabilir çoğul da! Şairler sakin yerleri sever. Şairler sakin yerleri severler.

Müdür bey henüz gelmediler. Yukarıdaki cümleleri inceleyerek anlam yönünden değerlendiriniz.

!!! Bazı cümlelerde yüklem tekil olduğu halde; saygı, nezaket, alay, sitem bildirmek amacıyla yüklem çoğul olabilir.

Parmaklarım soğuktan donmuştu. Dağlar gün batımına doğru kızıllaştı Kediler çöp bidonunu devirmiş. Görüşmeler bu hafta içinde biter. Düşüncelerim altüst oldu. Cümleleri tekillik çoğulluk açısından inceleyiniz.

Örneklerde de görüldüğü gibi;organ adları, Cansız varlık adları, bitki adları, hayvan Adları, zaman adları, soyut adlar çoğul özne görevini üstlendiğinde yüklem tekil olur.

KİŞİ YÖNÜNDEN UYGUNLUK

Sen bu arızayı onaramazsın. Biz gece geç döneriz. Çocuk az önce bahçede oynuyordu. Yukarıdaki cümleleri özne ve yüklemlerinin kişileri açısından inceleyiniz.

Cümlenin öznesi kaçıncı kişi ise yüklem de aynı kişiye göre çekimlenir. Sen bu arızayı onaramazsın.( özne ve yüklem 2.tekil kişi ) Biz gece geç döneriz.( özne ve yüklem 1.çoğul şahıs ) Çocuk az önce bahçede oynuyordu.( özne ve yüklem 3. tekil şahıs )

ÖZNE YÜKLEM 1.Çoğul kişi 1. ve 3. kişi 1.,2. ve 3.kişi 2. ve 3. kişi Birden çok kişinin özne olması durumunda aşağıdaki tabloda gösterilen uygunluk aranır ÖZNE YÜKLEM 1. ve 2. kişi 1.Çoğul kişi 1. ve 3. kişi 1.,2. ve 3.kişi 2. ve 3. kişi 2.Çoğul kişi

Ben sen ve o ağaçları sulayalım. Ben ve o yarı geleceğiz. Onlar ve sen bu işi halledebilirsiniz.

Siz de yeni cümleler kurarak özne ve yüklem uyumu açısından inceleyiniz.