ROMANTİK İLİŞKİLERDE KALIP YARGILARIN İLİŞKİ İSTİKRARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

LUCID GRUBU Ekim YAPAR Hilal Nur CAN

ALANYAZIN Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinde Romantik İlişkiler ile İlgili Kalıp Yargılara Karşı Tutumlar ve Cinsiyetçilik. (Berrak Mızrak Şahin, Nebahat Özerdoğan-2013\ Eskişehir). Romantik İlişkilerle İlgili Kalıp Yargılara Karşı Tutumlar. ( Nuray SAKALLI, Ferzan CURUN\ ANKARA-ODTÜ)

YÖNTEM Araştırmanın evreni, 2015-2016 yılında eğitim-öğretim gören Kayseri Melikşah Üniversitesi’nde ki tüm öğrencilerdir. Örneklemimizi ise Melikşah Üniversitesi’nde eğitim gören ve romantik ilişkisi olan 16 kız 14 erkek oluşturmaktadır.

ALT HİPOTEZLER İlişki doyumunun ilişki istikrarı üzerinde etkisi var mıdır? Seçeneklerin niteliğinin değerlendirilmesinin ilişki istikrarı üzerinde etkisi var mıdır? İlişki yatırımı ilişki istikrarını etkilemekte midir? Kalıp yargıların ilişki istikrarı üzerine etkisi var mıdır?

VERİ TOPLAMA SÜRECİ Katılımcılara öncelikle araştırmanın amacına yönelik kısa bir bilgi verilmiş ve ardından uygulamaya geçilmiştir. Ayrıca ölçek verilerimizin daha objektif sonuçlar vermesi için romantik ilişkisi olan öğrencilere uygulanmış ve tereddüde düştükleri noktalarda gerekli açıklamalar kendilerine yapılmıştır. Katılımcılardan kimlik bilgileri istenmemiştir. Ölçeklerin uygulanması 30-35 dakika arasında değişmiştir. Araştırmanın verileri Kasım 2015 – Aralık 2015 tarihleri arasında toplanmıştır.

VERİ TOPLAMA ARACI Araştırmadaki veriler ölçekler yardımı ile toplanmıştır. Araştırmada 3 veri toplama aracı kullanılmıştır. Bunlardan ilki; demografik bilgi formudur. İkincisi; ilişki istikrarı ölçeğidir. Üçüncüsü ise; kalıp yargılara ilişkin tutamlar ölçeğidir. Kullanılan 2 ölçekte likert tipidir.

VERİ TOPLAMA ARAÇLARI İlişki İstikrarı Ölçeği: İlişki İstikrarı Ölçeği; Rusbult, Martz ve Agnew (1998) tarafından geliştirilmiştir. Bu ölçeği geliştirirlerken Yatırım Modeli Ölçeği’ni temel almışlardır. 30 maddeden oluşan İlişki İstikrarı Ölçeği (İİÖ), ilişki doyumu, ilişki yatırımı ve seçeneklerin niteliğini değerlendirme olmak üzere üç alt ölçekten oluşmaktadır. İİÖ, her bir alt ölçeğin ilk beş maddesi dörtlü dereceli (1= tamamen yanlış, 2= oldukça yanlış, 3= oldukça doğru, 4= tamamıyla doğru), alt ölçeklerin diğer maddeleri ise 9’lu dereceli olan (1=tamamen yanlış, 9=tamamıyla doğru) likert tipi bir ölçektir. Ölçeğin Türkçeye uyarlaması Büyükşahin, Hasta ve Hovardaoğlu (2005) tarafından gerçekleştirilmiştir.

Ayrıca ölçeğin Türkçeye uyarlanırken yapı geçerliliği ve güvenilirliğini hesaplamak için duygusal birlikteliği olan 325 kişiye uygulanmıştır. Ölçeğin ölçüt geçerliğini sınamak amacıyla ise, İİÖ alt ölçekleri ile Aşka İlişkin Tutumlar Ölçeği: Kısa Formu (LAS) alt ölçekleri arasındaki ilişkilere bakılmış, bu değerlerin -.48 ile .67 arasında değiştiği gözlenmiştir. Bu değerler beklenen yönde ve anlamlıdır. Ayrıca her bir alt ölçeğin güvenirlik katsayıları hesaplanmış ve ilişki doyumu için .84,seçeneklerin niteliğini değerlendirme için .71 ve ilişki yatırımı için .78 olarak bulunmuştur. Bu ölçekte ters puanlanan madde bulunmamaktadır.

Kalıp Yargılara Karşı Tutumlar Ölçeği Romatik ilişkilerle ilgili kalıp yargılara karşı tutumları ölçmek için; Curun (2000) tarafından, Tutumların Ölçülmesi ve Ölçek Geliştirme adlı yüksek lisans dersi için geliştirilen bir ölçeğin bazı maddelerinden yararlanılmıştır. Nuray Sakallı tarafından 2003 yılında Türkçeye çevrilmiştir. Katılımcılardan, 1'den 6'ya kadar olan bir ölçek üzerinde verilen her bir ifade ile hemfikir olup olmadıklarını belirtmeleri istenmiştir. Ölçekteki 4. ve 9. maddeler ters kodlanmıştır. Ölçeğin güvenirlik katsayısı hesaplanmış ve .85 olarak bulunmuştur.

Kalıp Yargılara Karşı Tutumlar Ölçeği   1 2 3 4 5 6 7 1- Erkek kız arkadaşının kıyafetine karışabilir. 2- Kadın toplum içinde erkek arkadaşına ters düşecek davranışları yapmamalıdır. 3- Bir ilişkinin başlangıcında kadın cinsel açıdan deneyimsiz olmalıdır. 4- Kız erkek arkadaşı olmadan gece gezebilir. 5- Romantik ilişkilerde erkek (para, mevki vs açısından) kadından bir adım da olsa önde olmalıdır. 6- Romantik ilişkilerde ilk adımın erkek tarafından atılması gerektiğini düşünüyorum. 7- Romantik ilişkilerde evlenme teklifi erkekten gelmelidir. 8- Romantik ilişkilerde erkeğin kadını daha sık araması gerektiğini düşünüyorum. 9- Kadın hoşlandığı bir erkeğe çıkma teklif edebilir. 10- Romantik ilişkilerde kadınların erkeklerin cinsellik isteklerini reddetmeleri daha uygundur.

İlişki İstikrarı Ölçeği

VERİ ANALİZİ Araştırma grubundan elde edilen verilerin istatistiği SPSS 17.0 for Windows istatistik paket programında, korelâsyon (Pearson korelâsyonu) , Basit Doğrusal Regresyon Analizi (Simple Linear Regression Analzye) ve bağımsız örneklem t-testi (Independent-Samples T Test) ile yapıldı.  Pearson Korelasyonu; Romantik ilişkilerde kalıpyargıların istikrar üzerindeki etkisini belirlemek için kullanıldı. Regresyon analizi; ilişki istikranın alt boyutlarının istikrar değişkeni üzerindeki etkisini yordaması veya ne oranda açıkladığını belirlemek için kullanıldı. T testi; Cinsiyet ve yaş gibi bağımsız değişkenlerin bağımlı değişkenler üzerindeki etkisini araştırmak için kullanıldı.

SONUÇLAR BULGULAR İstatistik bulgularına göre; romantik ilişkilerdeki kalıp yargıların genel olarak ilişki istikrarını %37 oranında, ilişki doyumunu %15 oranında, seçeneklerin niteliğini değerlendirmeyi %2 oranında ve ilişki yatırımını %44 oranında (p<0.05) anlamlı bir şekilde etkilediği bulundu.

Bunlara ek olarak araştırma gurubunun romantik ilişkilerde kalıp yargıları değerleri ile ilişki istikrarı değerleri arasında (p<0.05) pozitif yönlü ve orta kuvvette anlamlı bir ilişki tespit edilirken; cinsiyet değişkeninde romantik ilişkilerde kalıp yargılarında ve ilişki istikrarı alt boyutlarından ilişki yatırımı alt boyutunda (p<0.05) anlamlı bir farklılık belirlendi.

Ayrıca yaş değişkenine göre ilişki istikrarı alt boyutlarından ilişki doyumu alt boyutunda (p<0.05) anlamlı bir farklılık bulundu.

DEĞERLENDİRME Sonuç olarak; romantik ilişkilerdeki kalıp yargıların genel olarak ilişki istikrarını etkilediği ve kadınların romantik ilişkilerdeki kalıp yargılarının ve ilişki yatırımlarının erkeklerden daha fazla olduğu söylenebilir. Romantik ilişkilerde kalıp yargı arttığında ilişki istikrarının da artacağı söylenebilir.

ÖNERİLER Örneklemimiz dar olduğu için kesin sonuçlara ulaşılamamıştır. Daha geniş bir kitleye uygulanması daha objektif , kesin ve doğru sonuçlar verebilir. Ölçekteki bazı soruların kültürel açıdan hassas olduğu için (cinsellik , ataerkil toplum yapısı) gerçekçi cevaplar verilmemiştir . Bu nedenle ölçekler kişilerin gizliliğinin daha çok korunabileceği bir ortamda uygulanmalıdır. Ölçekler bazı durumlarda çiftlere aynı ortamda uygulandığı için etkileşim olmuştur. Bu nedenle ölçekler aynı zamanda bireysel olarak uygulanmalıdır.

KAYNAKÇA Büyükşahin A.(2006),Yakın ilişkilerde bağlanım:Yatırım modelinin bağlanma stilleri ve bazı ilişkisel değişkenler yönünden incelenmesi,Doktora Tezi,Ankara. Curun, F. (2000). Attitudes toward gender roles in romantic relationship. Attitude Measurement and Scale Development, ODTÜ- Psikoloji Bölümü. Sakallı N, Curun F. Romantik ilişkilerle ilgili kalıp yargılara karşı tutumlar. Tecrübi Psikoloji Çalışmaları 2001;22:31-45.