KATI ATIKLARIN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ Yrd. Doç. Dr. Asude ATEŞ

Katı atıklar için önemli fiziksel özellikler Özgül ağırlık (specific weight) Su muhtevası (water content) Geçirgenlik (permeability)

Atığın özgül ağırlığı Birim hacimdeki madde ağırlığıdır (kg/m3). Toplam cop miktarının (ağırlık) ve hacminin belirlenmesinde kullanılır. W = ağırlık (kg) V = hacim (m3) Üç çeşit özgül ağırlık ifade edilebilir: Gevsek özgül ağırlık Cop araçlarındaki özgül ağırlık Sıkıştırılmamış özgül ağırlık Sıkıştırılmış özgül ağırlık

Atık için özgül ağırlık değerleri Atık Çeşiti   Değer (kg/m3) Tipik değer Gıda Kağıt Karton Plastik Tekstil Bahçe Odun Cam Alüminyum Toz, toprak Kul 130-480 40-130 40-180 40-100 60-220 130-320 160-480 65-240 320-1000 650-840 290 90 50 65 100 240 200 160 480 750 Evsel atıklar: Cop kamyonunun içinde 180-450 kg/m3 (300 kg/m3) Dokum alanında normal sıkıştırılmış: 350-500 kg/m3 (450 kg/m3) iyi sıkıştırılmış: 600-750 kg/m3 (600 kg/m3)

Örnek Problem Tabloda verilen evsel kati atik örneğinin özgül ağırlığını belirleyiniz?

Örnek - devam Toplam özgül ağırlığın belirlenebilmesi için her bir kategorinin hacimlerinin belirlenmesi gereklidir. Bu amaçla her bir kategori için tipik değerler kullanılabilir:

Eğer 100 kg atik olduğu kabul edilirse: Örnek - devam Eğer 100 kg atik olduğu kabul edilirse: Hacmi hesaplayabilmek için her bir atik kategorisinin hacimlerinin belirlenmesi gereklidir. Daha sonra toplam hacim bulunabilir. Örneğin: Gıda atığı hacmi (m3) = 30 kg/290 kg/m3 = 0.103 m3

Örnek - devam 100 kg`lık atığın toplam hacmi 0.776 m3 ise Katı atığın özgül ağırlığı = 100 kg / 0.776 m3 = 129 kg/m3

Su muhtevası M = su muhtevası (%) w = atığın ilk ağırlığı (kg) d = atığın 105 derecede kurutulduktan sonraki ağırlığı (kg) Atık Çeşiti   Değer (%) Tipik değer Gıda Kağıt Karton Plastik Tekstil Bahçe Odun Cam Alüminyum Toz, toprak Kul 50-80 4-10 4-8 1-4 6-15 30-80 15-40 2-4 6-12 70 6 5 2 10 60 20 8

Örnek Problem Tabloda verilen atik için su muhtevasını belirleyiniz?

Örnek - devam 100 kg atığın olduğu kabul edilirse: Tabloda her bir atığın yüzde miktarları ve su muhtevaları verilmiştir. Mesela gıda atıkları için; 100 kg’lık atığın %9’unu oluşturmakta ve %70 oranında su içermektedir. Dolayısı ile bunun katı ağırlığı: Kuru Ağırlık=Toplam ağırlık-Su muhtevası Kuru Ağırlık= 9 - 0.7 (9) = 2.7 kg Daha sonra tüm atık kategorileri için kuru ağırlıklar hesaplanabilir

Örnek - devam Toplam Ağırlık = Kuru Ağırlık + Su Muhtevası Toplam Ağırlık = 100 kg Kuru Ağırlık = 78.8 kg Su Ağırlığı = 100 – 78.8 = 21.2 kg/100 kg Su Muhtevası = % 21.2

Geçirgenlik Bu parametre atık içerisinde oluşacak gaz ve sıvıların hareketlerinin tahmininde belirleyicidir. Atik için tipik değerler: 10-11 – 10-12 m2. K = geçirimlilik (m2) C = sekil faktörü (sabit) d = ortalama boşluk büyüklüğü  = suyun dinamik viskozitesi  = suyun özgül ağırlığı