KUŞ GRİBİNİ YENİDEN YAŞAMAK Dr. Hüseyin Sungur Yum-Bir Genel Sekreteri

5 - Türkiye’de ilk Kuş Gribi salgını «Taş yiyen baş akıllanır» Ama öyle olmadı… 2005 yılında yaşadığımız ilk salgından 10 yıl sonra kuş gribi kapımızı tekrar çaldı

Niyetimiz korku yaratmak değil Niyetimiz korku yaratmak değil! Yaşananlardan ders çıkarmak, Kuş gribi gerçeğini hatırlatmak…

Kuş gribi ekonomik kayıplar oluşturmasının yanı sıra insanlara bulaşan (zoonoz) bir hastalıktır. Bu yüzden muhtemel etkilerini çok iyi tahlil etmeliyiz. Hastalığın 2014 ve 2015 yıllarında dünyadaki seyrine bakıldığında, küresel bir tehdit oluşturma potansiyeline sahip olduğunu söyleyebiliriz.

Kuş gribi diğer kanatlı hastalıklarından farklıdır Kuş gribi diğer kanatlı hastalıklarından farklıdır. Sadece ekonomik kayıplar oluşturmaz, insanlara da bulaşabilir… Doğal Kuş Gribi Döngüsü Yabani Kara Kuşları Su Kuşları Pandemik Hastalık Döngüsü Başta Domuzlar olmak üzere memeliler İnsan

«Nişan Alması Güç Hareketli Bir Hedef» olarak Kuş Gribi Hastalığı Geçmişte yaşananlardan ders alınması ve kanatlı hayvan endüstrisine kuş gribi virüsünün dönüşüm geçirebileceğinin hatırlatılması gerektiği açıktır. Kuş gribi virüsleri mutasyon geçirebilmektedir. Bir başka ifadeyle, iki veya daha fazla sayıda kuş gribi virüsü arasında kalıtsal madde değişimi gerçekleştiğinde, virüsler değişim geçirmekte veya kalıtsal maddeleri yeniden dizilime/sıralamaya uğramaktadır.

Kuş gribi nelere sebep olur ? gen kaynaklarının ve biyoçeşitliliğin kaybedebilmesine, halk sağlığının tehlikeye girmesine ihracat pazarlarının kaybedilmesine, gıda güvencesi zafiyetine ve turizmin durmasına, firma sahipleri ve çalışanlarda fiziksel ve ruhsal sarsıntı yaşanmasına. Kuş gribini önlemek ya da riski azaltmak için işletme ve ülke bazında, üreticilerin ve kamunun yapacağı eylemler bulunmaktadır.

KUŞ GRİBİ 2015? 2005-2006 yıllarında hastalık sadece açıkta yetiştirilen köy tavuklarında görülmüş iken, 2015 yılında hastalık daha çok ticari işletmelerde görülmüştür. Ülkemizde erken teşhis ve bildirim için riske dayalı etkin bir gözetim sistemi olmadığı için hastalık geç fark edilmiştir. Hastalık görülen işletmeler erken bildirimde bulunmamıştır. Üreticiler hastalığı ya fark etmemiş ya da ILT ve diğer ölümcül hastalıklarla karıştırmıştır. Hastalık çıkan yerlerden canlı hayvan nakilleri tam olarak engellenememiş, diğer bölgelere kanatlı ürünleri ve viol satışları devam etmiş, yem ham maddeleri imha edilmeyerek başka yerler satılmıştır. Sektör bu konuda gerekli duyarlılığı göstermemiştir. Çıkma tavuk hareketleri önlenememiş, nakil araçlarının dezenfeksiyonuna gereken önem verilmemiş bu konularda Bakanlık denetimleri yetersiz kalmıştır. İl Müdürlükleri dezenfeksiyon yapmaksızın belge düzenlemiştir.

KUŞ GRİBİ 2015? Mezbahalara kesim amaçlı giden çıkma tavukların bir kısmı pazarlara damızlık amaçlı satılmıştır. Hastalık basın tarafından abartılmadan haber sınırları içinde verilmiştir. Kayıt dışı gelişen salma tavukçuluğun oluşturduğu risk göz ardı edilmiştir. İnsan vakalarının görülmemiş olması sevindiricidir. Başlangıçta yumurta fiyatlarında düşüş yaşanmış ancak, hastalığın büyük işletmelerde görülmesi ile üretim azalmış ve fiyatlar tekrar toparlanmıştır. Kuş gribi nedeni ile yumurta tüketiminde düşüşler yaşanmamıştır. Büyük işletmeler dâhil birçok işletmeninin biyogüvenliğin yetersiz olduğu net olarak görüşmüştür. Hayvanların hızlı itlafında zorluklar yaşanmış, itlaf yöntemleri konusunda yeterince hazırlı olmadığımız anlaşılmıştır.

Küresel Yaklaşımlar !... * Kuş gribinin yakın zamanda dünyadan eradikasyonun mümkün olmadığı, bu yüzden uluslararası ticaretin devamı için çözüm üretilmesi, * Bölümlendirme/Bölgeselleşme yaklaşımı tüm ülkelerce kabul edilmesi ve ticaretin bu yaklaşım ile yolla sürdürülebileceği, * Veteriner servisleri arasındaki bilgi paylaşımının artırılarak küresel ölçekte şeffaflığın sağlanması, * Dünya Hayvan Sağlığı (OIE) kuş gribi kodunda yapılacak değişiklik ile ticari ve ticari olmaya işletme ayrımın net bir şekilde yapılarak ticari yasak ve kısıtlamalar buna göre düzen göre düzenlenmeli, *Bölümlendirme/Bölgeselleşmenin ithalatçı ülkelerce kabul görmesinin; Ülkelerin veteriner servislerinin kapasite ve güvenilirliğine, hastalığın ülkedeki yaygınlık durumuna ve ithalatçı ülke veteriner otoritesinin ikna olmasına bağlı olduğu, *Yaygın aşılmanın yanlış olduğu ancak hastalığın engellenemez hale gelmesi halinde belli süre için belirli alanlarda stratejik aşılamanın yapılabileceği, *Aşılmanın uluslararası ticarete engel olmaması gerektiği *Kuş gribi görülen Ülkelerde kanatlı ürünlerine karşı olumsuz tüketici tepkisi oluşmadığı.

Biz Ne yapmalıyız ? Kuş gribini önlemek ya da riski azaltmak için işletme ve ülke bazında, üreticilerin ve kamunun yapacağı eylemler bulunmaktadır.

Ne yapmalıyız? Uygulamaya giren kanatlı veri sisteminin çok kısa sürede daha etkin çalışmasının sağlanması Kuş gribinin tekrarlanma riskine karşı bakanlık-sektör işbirliğinde yeni bir eylem planının hazırlanması, önleyici tedbirlerin alınması, kitlesel itlaflar için uygun yöntemin belirlenmesi, itlaf kapasitesinin artırılması Salma tavukçuluğun ve illegal kanatlı hareketlerin önlenmesi Biyogüvenliğin mevzuat ile zorunlu hale getirilmesi Bölümlendirme ve/veya bölgeselleşmenin uygulanması Hastalık çıkan işletmelerde virüsten arilik sağlanmadan üretimlerine izni verilmemesi, sonrasında ise işletmelerin izlenmesi. Etiketsiz ve üzerinde işletme numarası olmaya yumurta satışlarının kesinlikle önlenmesi Kuş gribi ile mücadelede AŞILAMA seçeneği düşünülmeli ve acil eylem planına dâhil edilmelidir.

Tehditler !.. Göçmen Kuşlar ve Göç Yolları Yetersiz Biyogüvenlik Kontrolsüz Tavuk Hareketleri Kayıt Dışı Gelişen Salma Tavukçuluk

Unutmayınız. Kuş gribi hareketli bir hedef gibi, nişan alması güç… Unutmayınız!..... Kuş gribi hareketli bir hedef gibi, nişan alması güç….. Teliniz tetikte olsun!

İlginiz için teşekkür ederim… Yum-Bir Genel Sekreteri Dr. Hüseyin Sungur Yum-Bir Genel Sekreteri hsungur@yum-bir.org