İDRAR YOLU ENFEKSİYONLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI Araş. Gör. Sinem Yalnızoğlu Çaka

Ürİner sİstem Üriner Sistem; Böbrek, Üreter, Vesica Ürinalis, Üretra temel organlarından oluşur. Üriner sistem vücut sıvılarının hacim ve bileşimini düzenlemekle birlikte idrar oluşumundan sorumludur.

Üreterler; idrarın pelvis renalisten mesaneye atılmasını sağlar. Mesane; böbreklerin ürettiği idrarı depolar ve düzenli aralıklarla dışarı atar. Üretra; mesanedeki idrarı eksternal meatusa birleştirerek dışarıya boşaltan lümendir.

İdrar Oluşumu Böbreğe hilus yoluyla giren arterler damarlara ayrıla ayrıla bir kapiller damar yumağını (glomerül) meydana getirirler. Glomerüllerin etrafı yarım ay şeklinde olan bowman kapsülü ile sarılıdır. Glomerüle gelen damarlar, çıkan damarlardan daha büyük olduğundan basınç dengesinin sağlanabilmesi için bir kısım kan sıvısı bowman kapsülü içinde toplanır.

Daha sonra kollektör kanallara geçerek ve bu kanallar boyunca değişikliğe uğrayarak (nefronlarda) tam idrar halini alırlar. Papillalara kadar gelen idrar, böbrek kaliksleri ile önce pelvise, sonra da üreterlere gider.

Zaman ve sıklık Yenidoğanın ilk 24 - 48 saat içinde idrar yapması beklenir. Büyük çocuklar günde 4 – 6 kez idrar yapar. Miktar Süt çocukları ortalama 2 ml/kg/saat kadar idrar çıkartırlar.

İdrar miktarı yaşa göre değişir Yenidoğan 30-60 ml/24 saat 6 ay- 2 yaş 500-600 ml/24 saat 2-5 yaş 500-700 ml/24 saat 5-8 yaş 650-1000 ml/24 saat 8-14 yaş 800- 1500 ml/24 saat Yetişkin 1600 ml/24 saat

İDRARIN İNCELENMESİ Görünüm Berrak,yoğunluğuna bağlı olarak rengi açık veya koyu sarıdır. Poliüride açık, oligüride koyudur. Eğer protein içeriği yüksekse köpürür. Bol lökositli idrar bulanık olabilir. Hematüri varsa kırmızı-kahverengidir (et yıkantı suyu görünümünde). Koku Beklemiş idrar amonyak kokar. Üriner sistem enfeksiyonu varsa balık kokusu vardır.

İDRARIN İNCELENMESİ Yoğunluk Ph Proteinüri 1005 – 1030 arasındadır. Hidrasyon durumuna göre değişir. Alınan sıvı miktarı artınca dansite azalır. Alınan sıvı miktarı azalınca dansite artar. Ph 5 – 7 arasında ve asittir Fazla protein alınması ve açlık idrarı asitleştirir Meyve ve sebzeler idrarı alkali yapar Proteinüri 24 saatlik idrarda 30 – 150 mg, ortalama 75 mg protein vardır.

ÜRİNER SİSTEM ENFEKSİYONLARI şeklinde bakteriüri ve piyüri ile seyreden mikroorganizmaların neden olduğu inflamasyondur. Tanım: Alt (üretra ve mesane) ve üst (üreterler ve böbrek) üriner sistemi içerir. Üretrit Sistit Piyelonefrit

E.coli,klepsiella vb. gram (-) mikroorganizmalar NEDENLERİ E.coli,klepsiella vb. gram (-) mikroorganizmalar İdrar tutma (mesanede kalan idrar bakterilerin çoğalmasına neden olur). Perine temizliğinin yetersizliği Sünnetsiz veya fimozisi olan erkek çocuklar Kateter uygulamaları Üriner sistemin konjenital anomalileri Küvette banyo (durgun su,banyo köpüğü) Sıkı elbiseler, sıkı bezleme

Fonksiyonel bozukluk (nörojen mesane, işeme disfonksiyonu) HAZIRLAYICI ETKENLER Obstrüksiyonlar Fonksiyonel bozukluk (nörojen mesane, işeme disfonksiyonu) Metabolik hastalıklar (hiperkalsiüri, diabetüs mellitüs,immün yetmezlik) Polikistik böbrek Parazitler (kıl kurdu) Konstipasyon Cinsel istismar Adölesanlarda korumasız cinsel ilişki

İnsidans, Etyoloji En sık 2-6 yaş çocuklarda ve cinsel yönden aktif adölesanlarda görülür. Yenidoğan döneminde erkeklerde daha fazladır (erkeklerde anatomik anomalilerin insidansı daha yüksektir) Yenidoğan dönemi hariç kızlarda erkeklere oranla daha fazla Kızlardaki artış yaşam boyu devam eder.

Kızların üretrası daha kısadır (küçük kızlarda 2 cm, yetişkin kadınlarda 4 cm, yetişkin erkek 20 cm). Üretra anüse yakındır. Temizlik alışkanlığının arkadan-öne doğru yapılması. Erkeklerde üretra daha uzun, prostat sekresyonlarının antibakteriyel öz. olması.

Abdominal ya da yan ağrısı (karın ağrısı) Enürezis İdrarda kötü koku Klinik Bulgular Yenidoğan ve bebeklerde Kusma Diyare İrritabilite Letarji Beslenme güçlüğü Yavaş kilo alma Açıklanamayan sarılık Ateş veya hipotermi Klinik Bulgular Daha büyük çocuklarda Kusma, ishal Sık idrar yapma Ağrılı idrar Abdominal ya da yan ağrısı (karın ağrısı) Enürezis İdrarda kötü koku

Tekrarlayan enfeksiyonlar Tekrarlayan enfeksiyon mesane duvarında, vezikoüretral kapaklarda değişikliklere yol açar. Kapakların zarar görmesi idrarın üreterlere geri gelmesine (reflü) sebep olur. Üreterler dilate olabilir. Daha sonra idrar ve bakteriler böbreğe geçerek piyelonefrit oluşabilir. Çocuklarda ÜSE’ların tekrarlaması sıktır.

Tanı Rutin inceleme ve kültür için idrar örneği toplanır. Radyolojik inceleme (Ultrasonografi, sintigrafi, ürodinami) Böbrek Biyopsisi

Tedavi Üriner SE’ların tedavisinde 3 amaç vardır Enfeksiyonu tedavi etmek Uygun antibiyotik,analjezik ve antipiretik Hazırlayıcı faktörleri düzeltmek Tekrarlayıcı enfeksiyonları önlemektir.

Hemşirelik bakımı Koruyucu yaklaşımlar uygulanır Etkili tedavi yönetimi sağlanır (Antibiyotik ve antipiretiklerin uygun doz ve zamanda kullanımı) Bakımın devamlılığının önemi çocuk ve aileye öğretilir

Genel olarak koruyucu yaklaşımlar İdrar yapma hissi olmasa bile mesanenin sık ve düzenli aralıklarla boşaltılması Gece idrar yaptırmada da dahil edilmeli Aile çocuğun miksiyonunu gözlemeli

Bol sıvı alması sağlanır. Kız çocuklarına tuvalet sonrası doğru perine temizliği öğretilir (önden-arkaya) Sıkı ve sentetik türden irite edici iç çamaşırlardan kaçınılır. Üretrayı tahriş edeceğinden küvet ve köpük banyosundan kaçınılır, ayakta duş önerilir. Bebeklerin banyosu için şezlong tipi küvetler önerilir.

Seksüel yönden aktif adölesanlar perine temizliği konusunda eğitilir. Küçük çocukların alt bezleri kirlendikçe değiştirilir. Temizlik suyla ıslatılmış pamuk ile yapılır. Konstipasyondan kaçınılır. Erkek çocuklarda erken sünnet enf. sıklığını azaltabilir.

TEŞEKKÜRLER…