İŞLETME BİLİMİNE GİRİŞ B4: İŞLETMELERDE KURULUŞ YERİ SEÇİMİ

KURULUŞ YERİ Yatırım kararlarında geriye dönülmesi mümkün olmayan ciddi bir karardır. Verilecek karar ekonomik, sosyal ve hukuki faktörlere uygun değilse işletme ekonomik ömrü süresince kayıplarla karşı karşıya kalacaktır. Ekonomik, teknik ve mali etütler gerekli

İşletme Yerinin Belirlenmesinde 1. Aşama Hangi alana yatırım yapılacağı ve yatırımın değişkenlerinin neler olduğu belirlenir Ülkenin ekonomik yapısında değişim ve gelişim, değişim ve gelişimin sektörlere göre dağılımı, hangi sektörlerin devlet tarafından teşvik edildiği, hangi mal ve hizmetlerin talep edildiği, hangi alanlarda yetersiz üretim olduğu gibi konular incelenerek, hangi sanayi dallarında faaliyette bulunulabileceğine karar verilir.

İşletme Yerinin Belirlenmesinde 2. Aşama Alternatif yatırım alanları arasından birisinin seçilmesi Yatırımın ön yapılabilirlik çalışmalarına geçilir. Etütler ile alternatif tercihler için pazar, hammadde, yardımcı malzeme, üretim teknolojisi, en ekonomik ve teknolojik üretim kapasiteleri, tahmini yatırım tutarları hesaplanarak, karşılaştırma yapmaya imkan verecek temeller kurulur ve en uygun yatırım alanı tercih edilir.

İşletme Yerinin Belirlenmesinde 3. Aşama Yapılabilirlik etüdünün hazırlanmasıdır. Yatırım alanının daha kapsamlı bir analizi Yapılan etütler içerisinde detaylı pazar, hammadde, yardımcı malzeme, üretim teknolojisi, yer seçimi, kapasite tayini ve makine seçimi, finansal analiz yer alır.

Yapılabilirlik Çalışmaları 1. Ekonomik etütler: Makro ve mikro düzeyde analizler söz konusudur. Bu araştırmalar; piyasa araştırması, kuruluş yeri seçimi ve kapasitenin tespitini kapsar. 2.Teknik etütler : Üretim sistemi, üretim cins ve miktarı ile üretimde kullanılacak makine ve teçhizatın tespiti gibi teknik konuları içerir.

Yapılabilirlik Çalışmaları 3. Mali etütler: projenin sabit yatırım tutarı ve işletme sermayesi ihtiyacının hesaplanmasını, proje finansmanının ne şekilde yapılacağını, yatırımın değerlendirilmesi gibi konular kapsamına alır.

Yapılabilirlik Çalışmaları Yapılabilirlik çalışmaları ile olumlu sonuç elde edilirse, yatırım kararına varılır. Uygulama projelerinin hazırlanması: Mimari ve inşaat projeleri, makine ve yerleşim ile benzeri konularda kesin projeler hazırlanır.

Kuruluş Yeri Seçimi İşletmenin klasik fonksiyonları temel alınır: tedarik, üretim, ve pazarlama. Tedarik aşamasında üretim faktörlerinin ekonomik fiyatlarla en uygun zamanda, en düşük ulaşım maliyetleriyle tedarik edilmesi verimlilik üzerinde önemli ve etkili bir faktördür..

Üretim aşamasında üretim faaliyet ve hareketleri açısından iktisadilik kavramı önem kazanmaktadır. İşletmenin satış tutarı ile maliyet gideri oranları en yüksek farkı verebilmesi için en uygun kuruluş yerinin etkisini unutmamak gerekir.

Pazarlama aşamasında karlılık (rantabilite) kavramı ortaya çıkar. Kuruluş yerinin sürüm ve Pazar alanlarının elverişli olması üretilen ürünlerin pazara ekonomik ve düzenli sürülebilmesinde kuruluş yerinin seçimi etkili bir faktördür. Ulaşım sistemleri, tüketim merkezleri vb….

Kuruluş Yerinde Ülke Seçimi Önemli faktörler: Yönetim sistemi ve politik şartlar Vergi durumu Yasal sistemler Çevre Uluslar arası çatışmalar Hammadde kaynakları İşgücü Pazar şartları

Kuruluş Yerinde Bölge Seçimi Önemli faktörler: Zaman ve fiziki uzaklık bakımından pazar imkanları, Hammadde ve hammaddenin mevcut ve gelecekteki ihtiyacı karşılama durumu, Ulaşım sistemleri, taşıma özellikleri ve maliyeti, Enerji ve yakıt kaynakları, özellikleri, maliyet ve ihtiyacı gelecekte karşılama durumu, İşçilik ve ücretler, Vergi uygulamaları, Teşvik tedbirleri, İklim şartları bölge seçiminde dikkate alınan faktörlerdir.

Bölge İçinde Nokta Seçimi Nokta seçiminde verilecek karar işletmenin hayatı boyunca bir defa verilecek bir karar olduğu için, detaylı bazı çalışmaların yapılmasını zorunlu kılar: Mevcut ve gelecekteki talep analizleri, Nokta seçiminde kullanılacak ölçülerin geliştirilmesi ve tanımlanması, Arazi teklif etütlerinin yapılması, Araziler arasında karşılaştırma imkanı sağlayacak tablo ve krokilerin hazırlanması

KURULUŞ YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ İşletmeler için en uygun kuruluş yeri: kâr maksimum, maliyet ise minimummaliyet ve kâr ilişkilerinin analizi Kuruluş yeri faktörleri: Maliyeti belirlenemeyen faktörlerin değerlendirilmesi, Maliyeti rakam ile ifade edilebilen faktörlerin değerlendirilmesi.

Maliyetleri Belirlenemeyen Faktörlerin Değerlendirilmesi Bazı faktörlerin maliyetlerinin para cinsinden ifadesi mümkün değil. "PUANTAJ METODU“: Para cinsinden maliyet ve kâra olan etkisi hesaplanamayan faktörlerin seçimi ve tasnifini temel  alır

Puantaj Metodu Metodun iki benzer uygulama şekli mevcut 1. Yer seçiminde dikkate alınacak faktörlere önem derecelerine göre ağırlıklar verilir. Mevcut kuruluş yeri alternatifleri puanlandırılan faktörlere göre değerlendirilir. Puan değerleri toplamı ise 100'dür..  En yüksek puanı alan kuruluş yeri alternatifi tercih edilir.

Diğer Bir Değerlendirme 2. Benzer bir uygulama şekli daha mevcut. Kuruluş yeri seçiminde dikkate alınacak faktörlere önem derecelerine göre katsayı verilir. Her bir kuruluş yeri alternatifi de 0 ile 10 arasında değişen bir katsayı alır. Kuruluş yeri seçiminde dikkate alınan faktörlere verilen katsayı ile, kuruluş yeri alternatifi için verilen ağırlık puanı çarpılarak elde edilen değerler kuruluş yerini belirleyecektir.

Maliyetleri Rakam İle İfade Edilebilen Faktörlerin Değerlendirilmesi Her kuruluş yeri faktörünün maliyet ve kâr açısından hesaplanarak diğer kuruluş yeri alternatifleriyle karşılaştırılması sonucunda optimum yerin seçimi yapılır.

Maliyetleri Rakam İle İfade Edilebilen Faktörlerin Değerlendirilmesi ULAŞIM - Gelen hammadde, malzeme v.s. - Satılan mamuller İŞÇİLİK - Dolaylı işçilik - Dolaysız işçilik VERGİLER - Sigorta - Elektrik - Gaz v.s.

Maliyetleri Rakam İle İfade Edilebilen Faktörlerin Değerlendirilmesi Kuruluş yeri seçiminde maliyet minimizasyonu veya kâr maksimizasyonu hedeflerini gerçekleştirmek için doğrusal veya dinamik programlama modelleri uygulanabilir.

Doğrusal programlama Belirli bir amacın gerçekleşme derecesini etkileyen bazı kısıtlayıcı koşulların belirlenmesi ve bunların doğrusal eşitlik ve eşitsizlikler olarak verilmesi durumunda, bu amaca en iyi bir şekilde ulaşılması için kıt kaynakların en verimli şekilde kullanılmasını sağlayan bir matematiksel yöntemdir. 

Dinamik programlama  Problemi gerçek boyutu yerine daha az sayıda değişken içeren, daha dar kapsamlı bir problem boyutuna indirir. Bu şekilde, çok kademeli bir karar süreci, tek kademeli problemler dizisine çevrilir.

KURULUŞ YERİ FAKTÖRLERİ İki başlık altında toplanabilir.  1. Genel faktörler 2. Alt faktörler

Genel Faktörler

Alt Faktörler