BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EGİTİM T.C. ALANYA KAYMAKAMLIĞI İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EGİTİM PROGRAMLARI (BEP)
Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) Nedir? Bireyselleştirilmiş eğitim programı özel gereksinimli bireyin gelişimi veya ona uygulanan programın gerektirdiği disiplin alanlarında (öz-bakım, akademik beceriler, sosyal beceriler, iletişim v.b) eğitsel gereksinimlerini karşılamak üzere uygun eğitim ortamlarından (okul, özel eğitim okulu, özel sınıf, mesleki eğitim merkezi, v.b) ve destek hizmetlerden (kaynak oda, sınıf-içi yardım, dil ve konuşma terapisi, fiziksel rehabilitasyon v.b.) en üst düzeyde yararlanmasını öngören yazılı dokümandır. Bu doküman aile, öğretmen ve ilgili uzmanların işbirliği ile planlanır ve bireyin ailesinin onayı ile uygulanır.
BEP NASIL VE KİMLER TARAFINDAN GELİŞTİRİLİR? BEP‘nın geliştirilmesi için öğrenciyi farklı alanlarda değerlendirecek, onun normal, özel ve destek hizmetlerden en üst düzeyde yararlanmasını sağlayacak kararları alacak bir ekip oluşturulur. Bu ekipte, okul yöneticisi, özel eğitim öğretmeni sınıf öğretmeni, okul psikologu veya rehber öğretmeni, ihtiyaca göre dil ve konuşma terapisti, odyolog, fizyoterapist, sosyal çalışmacı, tıp ve sağlık personeli gibi farklı uzmanlar bulunur. BEP ekibinin anahtar üyesi öğrencinin ailesidir. BEP toplantılarına duruma göre öğrencinin kendisi de katılabilir. BEP ekibi görevlerini beş evrede gerçekleştirir: 1. Değerlendirme öncesi çalışmalar 2. Değerlendirme 3. Yerleştirme 4. Program geliştirme 5. BEP'nın izlenmesi ve değerlendirilmesi
BEP'NIN YASAL DAYANAKLARI 18 Ocak 2000 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe giren Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği' nin 62. maddesinde, "Özel eğitim gerektiren birey için geliştirilen ve ailesi tarafından onaylanan bireyselleştirilmiş eğitim programı; bireyin, ailenin, öğretmenin gereksinimleri doğrultusunda hazırlanan ve hedeflenen amaçlarda verilecek destek eğitim hizmetlerini içeren özel eğitim programıdır." biçiminde tanımlanmıştır. Aynı maddede, "Bireyselleştirilmiş eğitim programları, bireyin tüm gelişim alanlarında, gözlem gelişim ve değerlendirme ölçekleri kullanılarak ve hedeflenen amaçların gerçekleşme düzeyleri doğrultusunda değerlendirilir. Birey için hazırlanacak yeni bireyselleştirilmiş eğitim programında ve yöneltme kararında bu değerlendirmeler esas alınır.”ibaresi ile ne ve nasıl yapılacağına ilişkin açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Yönetmeliğin 63. maddesinde kaynaştırma yapılan okul ya da kurumlarda BEP geliştirme biriminin(ekibinin)oluşturulması zorunlu kılınmıştır. Bu birimde okul müdürü birimin başkanlığını üstlenir. Özel eğitim öğretmeni, sınıf öğretmeni, okul rehber öğretmeni, gerekiyorsa branş öğretmenleri, öğrencinin kendisi ve ailesi birimin (ekibin) üyeleri olarak görev yaparlar.
PERFORMANS DÜZEYİ TANIMI T.C. ALANYA KAYMAKAMLIĞI İLÇE MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ PERFORMANS DÜZEYİ TANIMI
Öğrencinin yapabildikleri ve yapamadıkları becerilere ilişkin bilgiler Öğrencinin yapabildikleri ve yapamadıkları beceriler performans düzeyi ifadesinde yer almalıdır. Bu bilgi, aileye ve öğretmenlere belirli beceri alanlarında, öğrencinin var olan durumuna ilişkin fikir vermektedir. Örnek: Murat boncuk gibi küçük objeleri tutabilir ve ipe dizebilir. Merdivenleri çift ayakla çıkabilir ve inebilir. Her büyüklükteki topa her iki ayağını da kullanarak vurabilir. Verilen tek kelimelik yönergeleri takip ederek söylenen bedensel hareketleri yapabilir.
PERFORMANS DÜZEYİ İFADESİ YAZILIRKEN İZLENMESİ GEREKEN KURALLAR Özel gereksinimi olan çocukların sahip olduğu performans düzeyleri ifade edilirken dikkat edilmesi gereken kurallar şunlardır: a. Performans düzeyi ifadeleri, bireyselleştirilmiş eğitim programının diğer öğeleriyle doğrudan ilişkili ve ilgili olmalıdır. b. Performans düzeyi ifadelerinde, öğrencinin yapabildiği beceri ve yeteneklerle ilgili ifadeler yer almalıdır. c. Performans düzeyi ifadelerinde, öğrencinin yetersizliğinin, öğrencinin eğitsel performansına olan etkisinin tanımı yer almalıdır. d. Performans düzeyi ifadeleri, öğrenciye ilişkin güncel bilgileri içermelidir. e. Performans düzeyi ifadeleri, açık ve anlaşılır bir dille yazılmalıdır.
ÖNCELİKLİ BECERİLERİN SEÇİMİ Öğretim için seçilecek öncelikli becerileri belirlerken göz önünde bulundurulması gereken özellikler şunlardır: 1. Öğrenci için işlevsel olan ve daha sık kullanılacak beceriler, daha az işlevsel olan ve daha az kullanılacak becerilere göre tercih edilmelidir: Çiçek isimlerini öğretmek gibi bir amaç seçmek yerine, boş zaman etkinliği olarak öğrenciye çiçek bakımı öğretilmesi bir becerinin nasıl işlevsel olabileceğine ilişkin bir örnek oluşturabilir.
2. Pek çok ortamda gerçekleştirilebilecek beceriler sadece bir ortamda gerçekleştirilecek becerilere tercih edilmelidirSelamlaşma, diğer bireylerle sohbet etme gibi sosyal beceriler, farklı ortamlarda farklı kişiler tarafından gerçekleştirilmektedir. Tuvaleti kullanma, kişinin görünüşünü düzeltmesi, diğer bireylere karşı kibar ve nazik olma gibi beceriler gün boyunca farklı ortamlarda gerçekleştirilmektedir. 3. Öğrencinin diğer bireyleri gözleyerek öğrenebileceği beceriler öncelikli olarak seçilmelidir Özel gereksinimi olan öğrenciler akranlarının yaptığı, musluğu açma-kapama, elini sabunla yıkama, saç tarama, diş fırçalama, çizgi çizme gibi becerileri gözleyerek ve taklit ederek öğrenebilirler. 4. Öğrencinin kendine güvenini artırmasını sağlayacak beceriler öncelikli olarak seçilmelidir5. Bir becerinin gerçekleşmesi için önkoşul olan beceriler, önkoşul olmayan becerilere göre öncelikli olarak tercih edilmelidirler.
PROGRAM ALANLARI Bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirmenin amacı, öğrencinin yetersizliğinden kaynaklanan sorunları en aza indirgemek ve eğitsel performansını olumsuz etkileyen sorunları azaltmaktır. Dolayısıyla, bu amaca ulaşmak için; iletişim becerileri, sosyal beceriler, özbakım becerileri, işlevsel yaşam becerileri, motor beceriler, bilişsel beceriler olmak üzere farklı program alanlarına ilişkin becerilerin bireyselleştirilmiş eğitim programında yer alması gerekmektedir. .
UZUN VE KISA DÖNEMLİ AMAÇLAR T.C. ALANYA KAYMAKAMLIĞI İLÇE MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ UZUN VE KISA DÖNEMLİ AMAÇLAR
Uzun Dönemli Amaçların Seçiminde Dikkat Edilecek Faktörler Bireyin var olan performans düzeyinin belirlenmesinden sonra onun güçlü ve zayıf olduğu alanlar ortaya çıkarılmıştır. Elde edilen bu bilgilerden yola çıkarak hazırlanacak eğitsel planda yer alacak uzun dönemli amaçların seçiminde şu kriterleri göz önüne alınmalıdır. Öğrencinin Önceki Başarısı:Bireyin geçmişteki başarı düzeyi, onun bazı kavram ve becerileri daha önceki öğrenim deneyimlerinde ne oranda kazandığını ortaya koyar. Öğrencinin Var Olan Performans Düzeyi Öğrencinin Tercihleri Seçilen Amaçların Uygulanabilirliği Öğrencinin Öncelikli Gereksinimleri Amaçların Kazanımı İçin Ayrılan Zaman
Uzun Dönemli Amaçların Yazılması Özel gereksinimli öğrencinin öğretimi üzerinde odaklaşabilmek, ekip üyeleri arasında sağlıklı bir iletişim kurabilmek ve öğrencinin gelişmelerini izleyebilmek için BEP'ında uzun dönemli amaçları ifade etmeliyiz. Uzun dönemli iyi bir amaç yazabilmemiz için beş önemli özelliğin üzerinde durmalıyız. 1. Uzun dönemli amaçlar öğrencinin var olan performans düzeyi ile ilgili olmalıdır 2. Uzun dönemli amaç alanı açıkça tanımlanmalıdır
Uzun Dönemli Amaç Örneği Varolan Eğitsel Performans Düzeyi Beceri alanı : Özbakım Ayşe, 4 yaşında ve anaokuluna devam eden zihin özürlü öğrencidir. Ayşe ayakkabısını, çorabını, gömleğini çıkarabilmektedir. Ancak giyememektedir. Kaşık, çatal ve bıçak kullanarak yemeğini yemekte zorlanmaktadır. Ellerini ve yüzünü yıkar ve kurular. Saçını taramada, dişini fırçalamada, sabun kullanmada yetersiz durumdadır. Ölçülebilir Yıllık Amaç Ayşe, gömleğini, çorabını ve bağcıksız ayakkabısını bağımsız olarak giyer Ayşe bağımsız olarak kendi yemeğini çatal, kaşık ve bıçak kullanarak yer. Ayşe, bağımsız olarak saçını tarar, dişini fırçalar ve sabun kullanarak elini yıkar.
KISA DÖNEMLİ AMAÇLAR VE YAZIMI Kısa dönemli amaçlar; öğrencinin var olan performans düzeyi ile uzun dönemli amaç arasında kalan ve daha kısa sürede gerçekleştirilen alt amaçlardır. Uzun dönemli amaçların genel olmasına karşın, kısa dönemli amaçlar daha özel ve ayrıntılıdır. Bu amaçlar hazırlanırken, Bireyin şu andaki performans düzeyinden, uzun dönemli amaçlara ulaşabilmesi için hangi aşamaları yerine getirmeli? Uzun dönemli amaca ulaşmak için öğrencinin ne yapmasını gerekli görüyorsunuz? yada Amaçlara ulaşmak için temel kilometre taşları nelerdir?" sorularına yanıt aranmalıdır. .
Kısa Dönemli Amaçların Öğeleri Kısa dönemli amaçlar ve öğretimsel amaçların faaliyet alanı ve maksatları farklı olmasına rağmen, her ikisinde de öğrenciyi, öğrencinin davranışını, hangi koşullar içinde ve ne düzeyde edineceğini içeren dört öğe bulunmaktadır. 1. Birey 2. İstenen yada Beklenen Davranışın Tanımlanması 3. İstenilen Davranışın Hangi Koşullar Altında Meydana Geleceğinin Açıkça Belirtilmesi 4. Kabul Edilebilir Davranış (Performans) İçin Ölçüt Belirleme
Uzun Dönemli Amaç Ayşe, gömleğini, çorabını ve bağcıksız ayakkabısını bağımsız olarak giyer Kısa Dönemli Amaçlar Ayşe, gömleğini giy yönergesi verildiğinde gömleğini beceri analizindeki basamakları izleyerek %100 doğrulukta giyer. Ayşe, çorabını giy yönergesi verildiğinde çorabını beceri analizindeki basamakları izleyerek %100 doğrulukta giyer. Ayşe, ayakkabısın giy yönergesi verildiğinde ayakkabısını beceri analizindeki basamakları izleyerek %100 doğrulukta giyer. Örnek Kısa Dönemli Amaçların Öğeleri 1. Öğrenci: Ayşe (5 yaşında) 2. Davranış: Ayşe gömleğini, (çorabını ve ayakkabısını) giyer 3. Koşul: Giy yönergesi verildiğinde beceri basamaklarını izleyerek 4. Ölçüt: %100 doğrulukta
Kısa dönemli amacın öğeleri Davranış ya da Performans ve Koşul Ölçüt Değerlendirme İşlemi Değerlendirme Zamanı Öğrenci beden eğitimi derslerinde okul dönüşünde ayakkabılarını giy yönergesi verildiğinde bağcıksız ayakkabısını giyer %100 doğrulukta Beceri analizi basamaklarını izleyerek İki hafta sonra
Başlangıç ve Bitiş Tarihleri UZUN DÖNEMLİ AMAÇ: Doğal sayılarla dört işlem yapar. Öğrenci Adı: ALİ ÖZTÜRK Sınıf : 2. Kısa Dönemli Amaçlar Öğretimsel Amaçlar Araç-Gereçler Değerlendirme Başlangıç ve Bitiş Tarihleri 1-Doğal sayılarla eldesiz toplama işlemi yapar. 2-Doğal sayılarla eldeli toplama işlemi yapar. 1-Öğrenci bir basamaklı bir doğal sayıyla,bir basamaklı bir doğal sayıyı sonuç bir basamaklı doğal sayı kalacak şekilde toplar. 2-Öğrenci bir basamaklı bir doğal sayıyla,bir basamaklı bir doğal sayıyı sonuç çift basamaklı çıkacak şekilde toplar. 3-Öğrenci iki basamaklı bir doğal sayıyla bir basamaklı bir doğal sayıyı eldeli toplar. 4-Öğrenci bir basamaklı bir doğal sayıyla iki basamaklı bir doğal sayıyı sonuç iki basamaklı eldeli çıkacak şekilde toplar. yazı tahtası,tebeşir,defter,kalem,silgi,boncuklar,kitap v.s. Yazı tahtası.tebeşir,defter,kalem,silgi,kitap v.s. Yazı tahtası,defter,tebeşir,kalem,kitap,silgi,v.s. Yazı tahtası,tebeşir,silgi,defter,kalem,kitap v.s. Öğrencinin 5 denemenin 5'inde başarılı olması beklenir. Öğrencinin 5 denemenin 5'inde başarılı olması beklenir. Öğrencinin denemenin 5'in de başarılı olması beklenir Öğrencinin 5 denemenin 5'inde başarılı olması beklenir. 21 mart-12 nisan 2005 15 nisan-1 mayıs 2005 2mayıs-20 mayıs 2005 28mayıs-9 haziran 2005