TÜRKİYE'DE NÜKLEER SANTRAL PROJELERİNDE YERLİ TEDARİK ÇALIŞMALARI T.C. ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI NÜKLEER ENERJİ PROJE UYGULAMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI Necati YAMAÇ Daire Başkanı TEKİRDAĞ SANAYİCİLER DERNEĞİ 18 EYLÜL 2014 Mr. YAMAÇ

Sunum Planı Dünyada Nükleer Türkiye İçin Neden Nükleer Akkuyu ve Sinop NGS Projeleri Nükleer Projelerin Katkıları Yerli Tedarik Çalışmaları a-Yerli Tedarik Planı b-Bugüne kadar yapılanlar c-Bundan sonra yapılacaklar d-Diğer

Dünyada Nükleer

Toplam 435 Nükleer Santral Bulunmaktadır Günümüzde 31 Ülkede Toplam 435 Nükleer Santral Bulunmaktadır Kaynak: UAEA-Pris, World Nuclear Association

Dünyada kurulu olan NGS’ler  ülkeler İşletilen Reaktörler İnşaat Halindeki Reaktörler İşletimdeki Reaktör Sayısı Toplam Güç (MWe Net) Elektrik Üretimindeki Payı İnşaat Halindeki Reaktör Sayısı Fransa 58 63130 74,10% 1 1720 Slovakya 4 1816 51,80% 2 880 Belçika 7 5943 51,70%   Ukrayna 15 13168 48,10% Macaristan 1880 42,10% Ermenistan 376 39,40% İsveç 10 9399 38,10% İsviçre 5 3252 38% Slovenya 696 37,30% Çek Cumh. 6 3722 33,20% Bulgaristan 1906 33,10% G. Kore 21 18785 32,20% 5800 Japonya 51 44642 29,20% 2756 Almanya 17 20339 28,40%

Dünyada kurulu olan NGS’ler devam . . . Ülkeler  İşletilen Reaktörler İnşaat Halindeki Reaktörler İşletimdeki Reaktör Sayısı Toplam Güç (MWe Net) Elektrik Üretimindeki Payı İnşaat Halindeki Reaktör Sayısı Finlandiya 4 2741 28,40% 1 1700 İspanya 8 7448 20,10%   ABD 104 101421 19,60% 1218 Romanya 2 1310 19,50% Tayvan 6 4927 19,30% 2700 Rusya Fed. 32 23084 17,10% 10 8960 Birleşik Krl. 18 10745 15,70% Kanada 17 12044 15,10% 3 2190 Arjantin 935 5,90% 745 G.Afrika 1800 5,20% Meksika 1600 3,60% Hollanda 485 3,40% Brezilya 1901 3,10% 1405 Hindistan 20 4385 2,90% 4600 Pakistan 725 2,60% Çin 14 11271 1,80% 26 28710 TOPLAM 439 375876  13,50% 61  63384 

İstanbul’dan Küçük 10 Ülkede Bile Ülkeler 2011 Nüfusları (*1000) İstanbul Nüfusuna Oranları Reaktör Sayısı İnşaat Halindeki Nükleer Enerji Yüzdesi Net Enerji İthalatı Yüzdesi İsveç 9.088 2/3'ü 10 0  38.1  33 İsviçre 7.639 5 38.0  53 Bulgaristan 7.093 1/2 si 2 33.1  44 Çek Cumhuriyeti 10.190 6 33.2  26 Ermenistan 2.967 1/5'i 1 39.4  68 Finlandiya 5.259 1/3'ü 4 1  28.4  50 Belçika 10.431 7 51.2  73 Slovakya 5.477 2  51.8  65 Slovenya 2.000 1/7'si 37.3  49 Macaristan 9.976 42.1  56 Hollanda 16.847 Eşit 3.4  19

Ankara-Polatlı arası 75 km Turizm Turizmin yoğun olduğu Fransa, İspanya ve İngiltere’de kurulu olan NGS’lerin turizm üzerine herhangi olumsuz etkisi yoktur Büyük Turizm Şehirlerin 200 km Yarıçap Çevresindeki NGS’ler Ankara-Polatlı arası 75 km Ankara-Ayaş arası 57 km

Turizm Fransa'da 1000 km uzunluğundaki Loire nehri üzerinde 14 NGS kurulu Loire nehri üzerinde bulunan NGS’ler soğutma suyunu nehirden alıp tekrar nehire vermekte Bu nehrin suyu sulamada kullanılmakta, denize döküldüğü koyda balık tutulmakta ve yüzülmekte Loire Nehri Vadisi, Fransa’daki 30 adet dünya kültür mirası alanı içerisinde de yer almakta

Türkiye’nin Çevresindeki Nükleer Santraller Karayolu ile Ankara-Kayseri  320 km Ankara-Samsun  419 km Ankara-Balıkesir  530 km Ankara-Gümüşhane  773 km Ankara-Rize  840 km

(Tarımsal Ürün İhracatı) Nükleer Reaktör Sayısı Ülke Milyon ABD Doları (Tarımsal Ürün İhracatı) Nükleer Reaktör Sayısı ABD 42.829 104 Fransa 24.262 58 Hollanda 19.870 1 Almanya 13.842 9 İngiltere 11.613 18 Kanada 10.107 17 Belçika 9.013 7 İspanya 6.621 8 İlk 8 Ülke Toplamı 131.536 222

Neden Nükleer

Elektrik tüketim talebi (yıllık) 2023 Hedeflerimiz %7-8 Enerji Talebi %5 25 bin $ kişi başı milli gelir %2 Elektrik tüketim talebi (yıllık) 2 trilyon $ milli gelir 500 milyar $ ihracat Ekonomi Nüfus Petrol Doğalgaz Kömür Yenilenebilir Kaynaklarımız Enerji Arzı %92 %98 %20

Türkiye’nin Yenilenebilir Enerji Kaynakları, Artan Enerji İhtiyacını Karşılamak İçin Yeterli Değildir

Yarım asır önce başlayan Nükleer Santral kurma çalışmaları nihayet 2010 yılında gerçekleşmeye başladı YILLAR OLAYLAR 1956 Türkiye Atom Enerjisi komisyonu kuruldu 1957 Uluslararası Atom Enerjisi Ajansına Üye Olduk 1972 TEK Nükleer Enerji Dairesi Kuruldu. 1976 Akkuyu Sahası İçin Yer Lisansı Onaylandı. 1977-1979 İhale İptal Oldu. 1983-1985 1986 TEK Nükleer Enerji Dairesi Kapatıldı. 1996-2000 İhale 8 Ertelemeden Sonra İptal Oldu. 2007 5710 Sayılı Nükleer Enerji ile ilgili kanun yürürlüğe girdi 2008-2009 2010 Rusya Federasyonu ile Hükümetler Arası Anlaşma İmzalandı. Akkuyu NGS Elektrik Üretim A.Ş. Kuruldu. 2013 Japon IGA Mr. YAMAÇ

G. Kore Örneği 1957 1977 1983 1996 2008 2010 2011 TÜRKİYE İlk UAEA’ya üye oldu Akkuyu için ilk ihale açıldı Akkuyu için ikinci ihale açıldı Akkuyu için üçüncü ihale açıldı Akkuyu için dördüncü ihale açıldı Akkuyu için Anlaşma imzalandı a GÜNEY KORE UAEA’ya üye oldu İlk santralini kurdu İkinci santralini kurdu 11 santral işletmede 20 santral işletmede 21 inci Santralini kurdular

AKKUYU ve SİNOP NGS PROJELERİ

Akkuyu NGS Proje Takvimi İşletmeye Alma ÖN SAFHA NGS İNŞAASI İŞLETME İŞLETMEDEN ÇIKARMA 2010 2014 2015 2017 2020 2080 Ünite 1 2021 Proje Şirketi’nin Kurulumu Ünite 2 2022 İnşaat Lisansı ÇED İnşaat Başlangıcı Ünite 4 2023 Ünite 3 Ünite 4

Sinop NGS Projesi IGA imzalandı: 3 Mayıs 2013 HGA müzakereleri neticelendi. Proje Şirketinin paydaşları: EÜAŞ (%30-%49) ve Japon Konsorsiyum (MHI, Itochu, GDF Suez); Fizibilite için saha çalışmaları başladı. Mr. YAMAÇ

NÜKLEER SANTRAL PROJELERİNİN KATKILARI

Akkuyu ve Sinop Nükleer Santralleri Sayesinde Doğalgaz İthalatına Yıllık 7,2 Milyar Doları Harcanmayacaktır. Bugünkü değerler bazında Akkuyu ve Sinop NGS’den elektriğimizin % 32’si karşılanacaktır. Akkuyu ve Sinop NGS’ler Yılda 16 milyar metreküp doğalgaz ithalatı (7,2 Milyar ABD Doları)

Akkuyu ve Sinop Nükleer Santrallerinin İnşaatında 20 Akkuyu ve Sinop Nükleer Santrallerinin İnşaatında 20.000 Kişi, İşletmesindeyse 7.000 Kişi İstihdam Edilecektir Akkuyu ve Sinop NGS’nin istihdama katkısı: İnşaat: 20.000 işçi, teknisyen, mühendis İşletme: 7.000 operatör, mühendis, teknisyen, işçi Yerli Sanayi: On binlerce işçi, teknisyen, mühendis

Akkuyu ve Sinop Nükleer Santrallerinde Özel Eğitimli Türk Mühendisler ve İşçiler Görev Alacaktır Akkuyu NGS’de en az 600 Türk Vatandaşı işletme sırasında görev alacaktır. Bu yıl gönderileceklerle birlikte 255 öğrenci Rusya’da Türkiye’de Türk-Japon Nükleer Üniversitesi kurulacaktır.

NÜKLEER SANTRAL PROJELERİNDE YERLİ TEDARİK ÇALIŞMALARI

Nükleer Santral Ekipmanları Makine-ekipman Elektrik aksam Enstrümantasyon ve Kontrol İnşaat

Makine-ekipman Buhar Üreteci Türbin Pompa

Makine-ekipman Reaktör Kabı Vana

Enstrümantasyon ve Kontrol

Ekipman Sınıfları 1.SINIF 2. SINIF 3. SINIF 4. SINIF Yakıt elemanları, Reaktör kabı, Buhar üreteçleri, Basınçlandırıcılar, Reaktörün soğutulması ile ilgili sistemler vb. Reaktör kabı aksamları, Acil durum kor soğutma sistemi, Ana soğutucu boru hattı, Yakıt yükleme sistemi, Reaktör binası boru hattı sistemi vb. Reaktör binası ekipmanlarının bağlantı elemanları, Havalandırma ekipmanları, Pompalar, Basınçlı kaplar, Isı değiştiriciler vb. Basınçlı tanklar, Isı değiştiricileri, İnşaat malzeme ve ekipmanları, türbin adası yardımcı ekipmanları, HVAC ekipmanları, Pompa, Vana, Kablo, Boru vb.

Maliyet Kalemleri

Ekipman, Malzeme ve Hizmetlerin Maliyet Kırılımı

TÜRK FİRMALARINA AÇILMASI DÜŞÜNÜLEN PROJE BAŞLIKLARI VE MALİYETLER PROJE KALEMLERİ İŞ HACMİ (milyar dolar) İNŞAAT (HERKESE AÇIK) 4,8 SADECE RUSLARIN YAPACAĞI İNŞAAT 0,3 SADECE RUSLARIN TEDARİK EDECEĞİ EKİPMAN 5,6 EKİPMAN (HERKESE AÇIK) 1,4 MONTAJ İŞLERİ (HERKESE AÇIK) 1,6 MONTAJ İŞLERİ (YALNIZCA Rusya) 2,3 TASARIM VE MÜHENDİSLİK 0,9 PROJE YÖNETİMİ 1,2 DİĞER 1,9

Güney Kore Modeli

SINIFLARA GÖRE MALİYETLER

ELEKTRİKSEL EKİPMANLAR

İNŞAAT EKİPMANLARI

MEKANİK EKİPMANLAR

Malzeme ve ekipman miktarları (Akkuyu NGS-4 ünite) İş Tanımı Miktar Boru hatları ve boru hatlarının karbon paslanmaz çelikten yapılmış fason parçaları 32.600 ton Yük taşıma ve kaldırma donanımları 2.290 adet Pompa donanımları 2.590 adet Kablo tavası 43 ton

Malzeme ve ekipman miktarları (Akkuyu NGS-4 ünite) Donanım Miktar Panel donanımları (lokal kontrol paneli) 604 adet Elektrik motoru Havalandırma ve pompa donanımları için Trafo 660 adet Elektrik kablo 15.000 km

İnşaat

İnşaat

İnşaat İş Tanımı Miktar Hazır beton 1,5 milyon m3 Beton ve prekast betonarme 526.200 m3 “M400” tip Çimento (400 kg/sm2) 482.000 ton Boya 2.600 ton

Yerli Tedarik Stratejisi Bugün Hangi Noktadayız Hedefimiz Ne Hedefe Ulaşmak İçin Ne Yapmalıyız

Bugün Hangi Noktadayız (Envanter Anketi) Web tabanlı Firma Envanter Anketi http://www.nukleer.gov.tr/ 520 firmamız “Firma Envanter Formu” nu doldurdu. 250 Firma ile yüz yüze görüşme yapıldı, raporlar hazırlandı.

Anket Sorularının İçeriği Faaliyet Alanları Kalite Belgeleri Üretim Tesisleri Tasarım Kabiliyeti Makine Envanteri Personel Sayısı

Şu an Neleri Üretebiliriz Anket Sonuçları Şu an Neleri Üretebiliriz Ekipman Adı Firma Sayısı Elektromekanik Vana Pompa Mekanik 113 39 31 86 Basınçlı Kap (basınçlandırıcı, eşanjörler) 60 İklimlendirme ve Havalandırma (HVAC) 48 Elektrik aksam (kablo, trafo, transformatör) 58 İnşaat 106 Borulama 52 Laboratuvar 26 İş Güvenliği

Anket Sonuçları Firma Envanter Formu

Anket Sonuçları Firma Envanter Formu

Anket Sonuçları Firma Envanter Formu

Anket Sonuçları Firma Envanter Formu

Anket Sonuçları Firma Envanter Formu

Firmalarımızın Kabiliyetlerinden Bazı Örnekler Slovakya’daki NGS için bir çek firması ile ortak olarak pompa tedariki teklifi veriliyor Talaşlı imalat ve kaynak Su alım ve deşarj sistemi tasarlanıyor ve borular üretilip montajını yapılıyor Rafineri için basınçlı tank, eşanjör imal ediliyor

Rafineri için basınçlı tank örneği Yerli Üretimde Rekor -1050 ton- Ø5,5x50x0.20m 120 Bar

Firmalarımızın Kabiliyetlerinden Bazı Örnekler İngiltere’deki NGS projesine yabancı bir firma ile beraber tedarikçi olma teklifi verildi ASME standartlarına göre çelik boru imalatı ve montajı yapılıyor Rusyada Roztegnadzor lisanslı, NGS’lere demir-çelik tedarik edecek fabrika kuruldu Türbin kanadı, dövme yöntemiyle üretiliyor Türksat projesinde mitsubishi ile birlikte yazılım tasarlanıyor

Hedefimiz Ne Tasarım İmalat Montaj Test ve kontrol Ar&Ge İnsan Kaynakları (mühendis, tekniker, işçi)

Pazar Büyüklüğü İşletmede olan, inşa halindeki ve planlanan 600’ü aşkın nükleer santral ünitesinin toplam iş hacmi yaklaşık 3 trilyon dolar Akkuyu ve Sinop’ta; inşaat ve montaj hizmetleri, malzeme ve ekipman tedariki konularında Türk sanayisi için en az 16 milyar dolar iş imkanı 2023 yılı hedefi 3 nükleer santral projesi (en az 60 milyar dolar)

Pazar Büyüklüğü Önümüzdeki 10 yıl içerisinde başta Suudi Arabistan, Ürdün ve Birleşik Arap Emirlikleri olmak üzere ülkemizin yakın çevresinde yeni nükleer santral projeleri hayata geçirilecektir. Uluslararası firmaların Türk firmaları ile ortaklık kurma niyetleri bulunmaktadır.

AKKUYU NGS PROJESİ Akkuyu NGS Elektrik Üretim A.Ş.’nin, Türk firmaları ile ilgili öngörüleri şu şekildedir: İnşaat faaliyetleri %95 Montaj %40 Malzeme ve ekipman tedariki %20  Akkuyu NGS’nin açacağı ihaleler aşağıdaki adresten takip edilmelidir: http://www.akkunpp.com/akkuyu-ngs-as-ankara

Pazar Büyüklüğü Nükleer Güç Santrallerine Özgü Kömür Santrallerine Özgü

Hedefe Ulaşmak İçin Ne Yapmalıyız Kod ve Standartlar Sertifikasyon Yabancı Firmalarla İşbirliği Üniversite-Sanayi İşbirliği Ur&Ge Projesi Teşvikler (Ekonomi Bakanlığı/Bilim, Sanayi ve Tek. Bak, KOSGEB, TÜBİTAK)

İhale Duyuruları Hizmet, malzeme ve ekipman ihale dokümanları Ana Yüklenici Atomstroyexport tarafından hazırlanacak ve Rosatom sayfasından duyurulacaktır. http://zakupki.rosatom.ru www.akkunpp.com

Önemli Duyurular 14-16 Ekim 2014 - Dünya Nükleer Fuarı (WNE) (Fransa) 22-23 Ekim 2014 - GREAT Regional Energy Summit (Çek Cumhuriyeti) Mart 2015 – Nükleer Enerji Zirvesi 1-3 Haziran 2015 - Atomexpo 2015 Fuarı (Rusya)

TEŞEKKÜRLER www.nukleer.gov.tr Biblis Nükleer Güç Santrali, Almanya