Alerji ve Astım Dünya Astım Günü 05.05.2015 Ördekli Kültür Merkezi Doç Dr Dane Ediger Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Allerjik Hast. Bilim Dalı

ASTIM TEDAVİSİNİN İLKELERİ 1.Tetikleyici etkenlerden kaçınmak

ASTIM TEDAVİSİNİN İLKELERİ 2.Sürekli hekim kontrolüyle ve kendi kendine ölçümlerle hastalığın gidişini denetlemek.

ASTIM TEDAVİSİNİN İLKELERİ 3.İlaçları düzenli kullanmak.

ASTIMDA KULLANILAN İLAÇLAR 1.Belirti gidericiler 2.Koruyucu ve iltihap gidericiler

Belirti Gidericiler Hava borusunun kaslarını gevşeterek, hava yolunun genişlemesini sağlarlar. İhtiyaç hissedildiğinde kullanılırlar.

Koruyucular (iltihap giderici) Solunum yollarının iç tabakasındaki iltihabı giderirler. Sürekli kullanılmaları gerekir. Solunum yoluyla alındıklarından yan etkileri yoktur.

Koruyucular (iltihap giderici)

Astım ilaçlarının solunum yolu ile alınma nedenleri 1.Hava yollarına doğrudan uygulama mümkün olur.

Astım ilaçlarının solunum yolu ile alınma nedenleri 2.Etki daha çabuk ortaya çıkar

Astım ilaçlarının solunum yolu ile alınma nedenleri 3. İlaç çok az miktarda kan dolaşımına geçer Böylece yan etki azalır

Solunum yolu ile uygulama Solunum yolu ile uygulamada üç tip cihaz kullanılır.

Solunum yoluyla kullanılan cihazlar 1.Sprey tipi Bunlara gerektiğinde ara parça eklenebilir.

2. Kuru Toz Cihazları Turbuhaler Diskhaler/ Diskus İnhaler kapsül

Kuru Toz Cihazları Kuru toz cihazlarının kullanım biçimi de sprey tipi ilaçlara benzer. Ancak bu sistemlerde ilaçlar çok ince toz halinde olduğundan kuvvetli bir çekişle kolayca solunum yollarına ulaşırlar.

Solunum yoluyla kullanılan cihazlar 3.Nebulizatör HASTANE TİPİ EV TİPİ

Normalde ve astım krizinde solunum yolları AĞIR ATAKTA NORMAL ATAKTA

Astımda tetikleyiciler Alerjenler İnfeksiyonlar Sigara dumanı Hava kirliliği Ağır kokular Kimyasal maddeler Egzersiz Hava ısısı değişimleri İlaçlar Besin katkı maddeleri

Alerji NEDİR? Alerji; doğada bulunan bazı maddelere karşı aşırı duyarlılık halidir Kalıtsaldır Alerjen: Alerjik kişilerde duyarlılık yapan maddelere alerjen denir Alerjik kişiler alerjenle karşılaşınca bir yanıt verirler

HAVA ALLERJENLERİ Dış ortam allerjenleri Polenler Mantarlar İç ortam allerjenleri Ev tozu akarları Hamam böceği Mantarlar Evcil hayvanlar (kedi, köpek)

Allerjene nasıl yanıt veririz? Alerji Gelişimi Allerjen Duyarlanma Allerjik Yanıt

ALERJİ GELİŞİMİ Allerjenler Duyarlanma alerjik Hastalık

Allerjik nezle ve allerjik astım Örneğin bahar aylarında saman nezlesi Polenler ile karşılaşınca gözlerde ve burunda Sulanma, kaşınma burun akıntısı, hapşırık Bahar aylarında allerjik astım Polenler ile karşılaşınca Nefes darlığı Öksürük Hırıltılı soluma Göğüste baskı hissi

Allerjik nezle ve allerjik astım Tüm yıl boyu Ev tozu akarlarıyla karşılaşınca Burunda tıkanıklık Geniz akıntısı Sık sünüzit, koku alamama Tozlu ortamda artan Nefes darlığı Öksürük Hırıltılı soluma Göğüste baskı hissi

Alerjik Astımda Tanı Yöntemleri

Allerji tanısı Cilt Prick Testi Önkoldan yapılır Çeşitli alerjenler deriye damlatılır Küçük bir lancet ile deriye işlemesi sağlanır 15 dakika sonra test yeri incelenir Bir alerjene duyarlılık varsa o bölgede bir ödem kızarıklık ve kaşıntı olur

Cilt Prick Testi Testten önce antihistaminik ilaçlar kesilmelidir Testte pozitif bulunan her alerjen hastalık nedeni olmayabilir Yakınmalarla uyumuna bakılmalıdır

Alerjide Tedavi Yaklaşımları Yrd Doç Dr Dane Ediger

İÇ ORTAM ALLERJENLERİ Günümüz insanı yaşamının çok büyük bir kısmını ev, işyeri, okul gibi iç ortamlarda geçirmektedir Çok küçük yaşlardan itibaren bu maddelerle uzun süreli sürekli temas alerjik bir hastalığın gelişmesine neden olmaktadır

Allerjenler Ev Tozu Akarları

AKARLAR Dermatophagoides deri-yiyen 0.2- 0.3 mm çıplak gözle zor görülür bir böcekçik ( artropod )

AKARLAR NEYLE BESLENİR? İnsan deri döküntüleri ile beslenirler Pamuk, yün ile de besleneblirler

AKARLAR İÇİN UYGUN ORTAM NASILDIR? % 55’in üzeri nem 250’C üzeri ısıda Akarlar ürerler

AKARLAR NEREDE YAŞARLAR? Kuru iklimde ve yüksek rakımda DAHA NADİR Deniz kenarı ve nem oranı yüksek bölgelerde DAHA YOĞUN bulunurlar

Ev içi ortamda akar kaynakları Yatak yorgan nevresim Yastık, battaniye ve halı Perde Kumaş kaplı mobilyalar Çocuk odasındaki tüylü oyuncak hayvanlardır

Ev içi ortamda akar kaynakları: Yatak Yorgan Yoğun bulunur İnsan deri döküntüleri ve yeterli ısı Gece uykusunda kişi akar allerjenlerini solur

AKARLAR Ev tozu akarı duyarlılığı olan astımlıların yakınmaları bütün yıl boyunca sürebilir

EV TOZU AKARI ÖNLEMLERİ AMAÇ: Evdeki akar allerjen miktarını azaltmak

Çevresel kontrolün hastanın en fazla zaman geçirdiği odadan başlar Örneğin yatak ve oturma odası gibi

Akar Önlemleri Yatak çarşafları sık yıkanmalı Özel yatak kılıfları kullanılmalı Halılar kaldırılmalı Zeminde ıslak temizlik yapılmalı Etkin ve filtreli elektrikli süpürgeler kullanılmalı Odadan toz tutucu eşyalar kaldırılmalı Ev akar öldürücülerle ilaçlanmalı

Akar Önlemleri Yatak çarşafları sık yıkanmalı Nevresimler haftada bir 60 C de yıkanmalı Soğuk su ve deterjanlar akarları öldürmez Battaniye ve yorganlar ayda bir akar öldürücü deterjanla yıkanmalıdır

YASTIKLAR Tüm yastıklarda akarlar gelişebilir En çok yün ve pamuk dolgu olanlarda, akar bulunur Elyaf-sentetik malzeme doldurulmuş yastık kullanmaktır Bu yastıklar düzenli yıkanıp, 2 yılda bir değiştirilmelidir

Özel yatak kılıfları kullanılmalı Yatak, yorgan ve yastıklar fermuarlı alerjen geçirgen olmayan özel kılıflarla kaplanmalıdır

KUMAŞTAKİAKARLAR

ALERJEN GEÇİRGEN KUMAŞ ALERJEN GEÇİRGEN OLMAYAN KUMAŞ

Halılar kaldırılmalı Halı akarlar için iyi bir rezervuardır Yatak odasındaki halı varsa kaldırılmalıdır Halı yerine cilalı bir zemin veya ahşap zemindir

Zeminde ıslak temizlik yapılmalı

HEPA filtreli elektrikli süpürgeler kullanılmalı HEPA Filtresi 'High Efficiency Particulate Absorbing' Yüksek Etkili Partikül Emicisi Görevi havadaki zerrecikleri filtrelemek Makineden çıkan havanın temiz olmasını sağlar

Maske takılması Hasta temizlik sırasında uzak durmalıdır veya o esnada maske takmalıdır

İdeal Yatak Odası

Odadan toz tutucu eşyalar kaldırılmalı Yatak odasında toz toplayabilecek kitap, gardrop evcil hayvan doldurulmuş hayvan döşenmiş mobilya bulunmamalı

Kumaşla kaplanmış mobilya kullanılmamalı En fazla akar kanepede saptanmıştır. Kanepelerin yerine ahşap, sentetik veya deri kaplamalı eşya kullanılmalıdır.

Oturma Odası Yanlış Doğru

Perdeler Kumaş perde yerine yıkanabilir gölgelikler konulmalı ve ayda bir yıkanmalıdır Doğru Yanlış

Ev akar öldürücülerle ilaçlanmalı Düzenli olarak kanape ve halıları allerjenleri denatüre eden anti-allerjik sprey ve köpüklerle ilaçlamalıdır

Evin Havalandırılması Nem kontrol edilmeli, mümkünse %50´nin altında tutulmalıdır. Air conditioner veya nem gidericiler yararlı olabilir.

Küf Mantarları

KÜF MANTARLARI Serin ve nemli ortamlarda ürerler Ev duvarı, tavanı veya döşemesi gibi Eşyalarda da bulunabilirler

KÜF MANTARLARI- ÖNLEMLER Evdeki rutubetli ortamlar düzeltilmeli Bu odalara girilmemeli Küflenmiş malzeme ve kitaplardan uzak durulmalı

HAMAMBÖCEĞİ Hamamböceği de akarlar gibi alerjeniktir Hamam böceğinin en yoğun olarak bulunduğu ortamlar, mutfaklar , besin saklanan dolaplardır

Kedi tüyü allerjisi Kedi olan evde büyüyen çocuklarda kedi alerjisini daha az raporlandı

Kedi tüyü allerjisi Erişkin yaşta kedi sahibi olmak duyarlanma riskini 2 kat arttırır

Polenler

Çayır Polenleri Yabani ot polenleri Tahıl polenleri Ağaç polenleri

Mevsimsel özellik gösterir: Çayır- İlkbahar

Mevsimsel özellik gösterir: Yabani ot- Sonbahar

POLEN MEVSİMİ Ocak-Mart: Ağaç poleni Nisan-Mayıs: Çayır poleni Mayıs-Haziran: Tahıl poleni Eylül- Ekim: Yabani ot poleni

Polenler Önlemler yalnızca polen mevsiminde alınır Sabah öğle arası açık havada bulunulmamalı Piknik ve doğa yürüyüşü gibi etkinlikler polen mevsiminde yapılmamalı Camlar kapalı tutulmalı Eve girince elbiseler değiştirilmeli ve duş alınmalı

Türk Allerji ve İmmünoloji Derneği web sayfası www. aid.org.tr

Gıdalara bağlı Astımda Sorumlu gıdalardan kesinlikle kaçınılması esastır Gıdalara ek olarak gıda boya ve katkı maddeleri de allerjiye neden olabilir

ALERJİ AŞILARI ALLERJEN İMMÜNOTERAPİSİ

ALERJEN İMMÜNOTERAPİSİ Hastanın duyarlı olduğu allerjen Artan dozlarda uygulanır Böylece o kişinin verilen alerjene duyarsız hale getirilmesini amaçlamaktadır

Allerji Aşıları 6 hafta haftada bir daha sonra devamlı ayda bir uygulanır Aşı tedavisinin klinik yararı 6 ay ile bir yıl arasında görülür 5 yıl devam ettirilir Allerji aşıları Allerji uzamnı tarafından uygulanmalı Allerjenden korunma yöntemleri ve uygun ilaç tedavisi beraberinde devam edilmelidir.

Deri içi aşısı Dil altı aşısı

Hangi allerjenlerle aşı yapılır Polen karışımı (tüm yıl / mevsim öncesi) Akar karışımı Kedi / köpek tüyü Küf mantarı Bal arısı zehiri Yaban arısı zehiri Lateks

ALLERJİ AŞISI KİMLERE YAPILIR? Kişide allerji olmalı Bu allerji hastanın şikayetlerine neden olmalı. Astım hafif ya da orta şiddette olmalı (Ağır astımda aşı yapılmaz) Hastanın yakınmaları ilaca rağmen devam etmeli Hasta aşı tedavisine uyumlu ve istekli olmalı Hastanın aşı tedavisine engel durumu olmamalı

AŞI TEDAVİSİ VERİLEMEYEN DURUMLAR Ağır astımlılarda 5 yaşından küçük çocuklar Kanser, bağışıklık sistemi hastalıkları psikolojik bozukluk kalp hastalığı Gebelik durumunda aşı başlanmaz ama başlanmış olan aşı tedavisi devam ettirilebilir

Allerji aşısının yararları Allerjene duyarsızlaşma yapar Hastalık belirtilerini hafifletir Allerjenle tetiklenme azalır İlaç kullanımı azalır Yeni allerjenlere duyarlanma azalır

Aşı Tedavisinin Yan Etkileri Lokal Aşı yerinde kızarıklık, kaşıntı Sistemik Yaygın vücut kaşıntısı ve kabarması, yüzde dil ve dudakta şişme, nefes darlığı, ses tellerinde ödem, burun akıntısı, tansiyon düşüklüğü ve şuur kaybı Sistemik reaksiyon olasılığı nedeniyle aşı tedavisi Allerji uzmanı gözetiminde ve Hastane şartlarında yapılmalıdır

HALK ASTIM OKULUNA KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER