Karasineklerin Biyolojisi ve Savaşım Yöntemleri Dr.Oner KOÇAK Hacettepe Üniversitesi Teknoloji Uygulama Araştırma Merkezi Beytepe –ANKARA 0 312 2978617 oner@hacettepe.edu.tr

Ordo: Diptera Familya: Muscidae Cins: Musca Fannia Muscina Stomoxys

Musca domestica L. Karasinek (Ev sineği)

erkek dişi

Holometabol böceklerdir. Yaşamlarında dört evre vardır Yumurta Larva Pupa Ergin

M.domestica’ da yaşam evreleri

Karasinek Üreme Dinlenme ve Beslenme Alanları

Karasinek yumurta kümesi

Karasinek larva

pupa oluşumu

Üreme alanlarına bırakılan yumurtalar 12-24 saatte açılır Larva gelişimi üç evre Olup 6-7 gün sürer Pup evresi 4-6 gün içerisinde tamamlanır

Ergin dişi 4. günden sonra 500-700 kadar yumurta bırakır.

Ortalama 17 gün süren yaşam döngüsü sıcak yaz aylarında 10 güne kadar düşebilir

ERGİN karasinekler dinlenmek için keskin kenarlı ve parlak yüzeyleri tercih ederler.

Ergin karasinek dinlenme dışındaki zamanını beslenerek geçirir. Bu davranışını özellikle insanların bulunduğu ortamlarda gerçekleştirir.

Beslenme şekli nedeni ile pekçok etkeni insanlara bulaştırırlar kolera, dizanteri, hepatit, tüberküloz, gıda zehirlenmeleri gibi hastalık etkenleridir.

Hayvanlarda et, süt ve yumurta veriminde azalmaya neden olurlar

Karasineklerle Savaşım Nasıl Olmalıdır ?

Karasinek Kontrolu Entegre Mücadele Prensiplerine Göre Yapılmalıdır Fiziksel Savaşım Biyolojik Savaşım Kimyasal Savaşım

Fiziksel Savaşım

Biyolojik Mücadele Parazit ve Predatörlerin kullanılması Parazit arılar, larva yiyen sinekler kuşlar, örümcekler, bakteri ve funguslar

PARAZİT ARININ YUMURTASINI PUPAYA BIRAKMASI Muscidifurax raptor

Kimyasal Mücadele Değişik Larva ve Ergin öldürücü kimyasalların kullanılması ile yapılan çalışmalardır

Gübrelik ilaçlaması Kalıcı Ergin İlaçlaması Yem uygulaması

LARVASİTLER BGD (böcek gelişim düzenleyiciler)

Böcek Gelişim Düzenleyiciler (KSE) Kitin Sentezi Engelleyicileri (GHB)Gençlik Hormunu Benzerleri

(KSE) Kitin Sentezi Engelleyicileri Larvanın tüm evrelerinde deri değişimini engelleyerek ölümüne neden olurlar Diflubenzuron Triflumuron

(GHB) Gençlik Hormunu Benzerleri Bu bileşikler pupa döneminden ergin evreye geçişi engellerler. Pyriproxifen Methoprene

Ergin Kontrolu Sentetik piretrin ve Neonicotinoid grubu insektisitler kullanılmaktadır.

Kullanılan gruplar, insektisitler, sinerjist ve düşürücülerin karıştırılma oranları ve uygulama dozları I.Grup (Doz: mg.a.i.*/m2) II.Grup (Doz: mg.a.i./m2) III.Grup Cypermethrin (70 mg/m2) Cypermethrin+PBO (1+1) (70+70 mg/m2) Cypermethrin+PBO+Tetramethrin (1+1+1) (70+70+70 mg/m2) Deltamethrin (15 mg/m2) Deltamethrin+PBO (1+1) (15+15 mg/m2) Deltamethrin+PBO+Tetramethrin (1+1+1) (15+15+15 mg/m2) Permethrin (62,5 mg/m2) Permethrin+PBO (62,5+62,5 mg/m2) Permethrin+PBO+Tetramethrin (1+1+1) (62,5+62,5+62,5 mg/m2) *a.i.: Aktif içerik

Cypermethrin formülasyonlarının karasinek populasyonları üzerindeki ölüm ve knock down etki yüzdeleri Biyolojik etkinlik Populasyon Cypermethrin +PBO +Tetramethrin X2 n % %KDa WHOc 88 100 101 97 - Ankara 98 107 86 İstanbul 71 82 104 İzmir 70 98.6 87 72 2.281 Adana 96 81.2 83 36.679* %dxb 97.9 3.966 90.1 18.851* 81.4 31.306* 87.5 23.903* *p<0.01, a% KD: % knock down etki, b% dx: % ölüm, cStandart duyarlı populasyon

Permethrin formülasyonlarının karasinek populasyonları üzerindeki ölüm ve knock down etki yüzdeleri Biyolojik etkinlik Populasyon Permethrin +PBO +Tetramethrin X2 n % %KDa WHOc 76 100 93 99 - Ankara 98 86 116 İstanbul 56 83 İzmir 65 56.9 71 80 74.734* Adana 82 80.5 78 64 29.839* %dxb 52.3 84.083* 89 16.238* *p<0.01, a% KD: % knock down etki, b% dx: % ölüm, cStandart duyarlı populasyon

Deltamethrin formülasyonlarının karasinek populasyonları üzerindeki ölüm ve knock down etki yüzdeleri Biyolojik Etkinlik Populasyon Deltamethrin Deltamethrin+PBO +PBO +Tetramethrin X2 n % %KDa WHOc 60 100 52 92 - Ankara 76 94 71 13.359* İstanbul 87 10.3 68 98 215.162* İzmir 64 12.5 61 72 162.595* Adana 78 38.5 118 93 155.708* %dxb 97.4 4.378 97.7 3.846 65.6 51.466* 69.2 70.803* *p<0.01, a% KD: % knock down etki, b% dx: % ölüm, cStandart duyarlı populasyon

İnsektisit formülasyonlarının knock down direnç katsayıları (R/S) WHO Ankara İstanbul İzmir Adana Cypermethrin 1.0 2.28 2.14 2.57 Cypermethrin+PBO 1.25 1.00 1.5 Cypermethrin+PBO+Tetramethrin Deltamethrin 2.0 3.5 2.5 Deltamethrin+PBO Deltamethrin+PBO+Tetramethrin 1.75 Permethrin 4.0 5.33 8.0 Permethrin+PBO 3.33 4.66 Permethrin+PBO+Tetramethrin 1.33 2.33

Ergin Mücadeesinde Neonicotinoidler

Acetamiprid’ in populasyonlara göre yüzde ölüm değerleri İnsektisit Populasyon lx dx (24saat) % dx dx (48saat) dx (72saat) Acetamiprid Duyarlı 128 125 97.6 127 100.0 Ankara 146 132 90.4 142 97.3 145 99.3 İzmir 167 150 89.8 160 95.8 165 98.8 Antalya 234 211 90.2 226 96.6 Kocaeli 118 99 83.9 115 97.4

Thiametoxam’ın populasyonlara göre yüzde ölüm değerleri İnsektisit Populasyon lx dx (24saat) % dx dx (48saat) dx (72saat) Thiametoxam Duyarlı 187 185 96.8 186 99.5 100.0 Ankara 266 261 98.1 265 99.6 İzmir 194 165 85.0 190 97.9 192 98.9 Antalya 140 133 95.0 139 99.3 Kocaeli 130 126 96.9 129 99.2

Bilinçli bir savaşımın sonu….