Öğr. Gör. Anıl Çağlar ERKAN Kamu Personel Rejimi Öğr. Gör. Anıl Çağlar ERKAN

Disiplin, Görevden Uzaklaştırma, Ceza Kovuşturması, Mali Sorumluluk, Hizmetle İlişkinin Kesilmesi Ve Emeklilik.

Memur Disiplin Rejimi Nedir? Esas olarak kamu hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak amacıyla memurların yasa ve diğer hukuki kurallara uymasını, zorunlu kıldığı konuları yapmasını ve yasaklara uymasını sağlamayı hedefleyen yaptırımlar bütünüdür.

Memurların Disiplin Rejiminin Anayasa, Yasalar Ve İçtihatlarla Belirlenen İlkeleri Bulunmaktadır. Bu İlkeler İlgili Yazında Farklı Türden Sınıflandırılmakla Birlikte Temel İlkeler Şunlardır;  Kanunilik ilkesi,  Ölçülülük ilkesi,  Savunma Hakkının Dokunulmazlığı ilkesi,  Aynı Fiil ve Hale Birden Fazla Ceza Verilememesi ilkesi,  Geçmişe Yürümezlik ilkesi,  Lehte Olan Hükmün Uygulanması ilkesi, şüpheden Sanık Yararlanır

Kanunilik ilkesi nedir? Memurlara verilecek disiplin cezaları ancak yasa ile belirlenir. Bu çerçevede, ceza hukukunun temel ilkesi olan kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi, disiplin rejiminde “kanunsuz disiplin cezası olmaz” ilkesine dönüşmüştür.

Ölçülülük İlkesi Nedir? Memura verilen disiplin cezası ile suç arasında adil bir dengenin bulunmasıdır.

Savunma hakkının dokunulmazlığı nedir? Memur disiplin rejiminin bir diğer temel ilkesi olan Savunma Hakkının dokunulmazlığı kaynağını Anayasa’dan alır. 1982 Anayasası’nın 129/2. maddesinde “Memurlar ve diğer kamu görevlileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve bunların üst kuruluşları mensuplarına savunma hakkı tanınmadıkça disiplin cezası verilemez” hükmü kabul edilmiştir.

Aynı Fiil Ve Hâle Birden Fazla Ceza Verilememesi İlkesi Nedir? Bu ilke, ceza hukukundan kaynak bulmaktadır. Buna Gore memura, bir disiplin sucu için yalnızca bir disiplin cezası verilebilir. Sucun tekrarı halinde memura yeni bir disiplin sureci ile yeni bir disiplin cezası verilebilir

Geçmişe Yürümezlik İlkesi Nedir? Memura verilen disiplin cezası, geçmişe etkili bicimde verilemez, geleceğe yönelik olarak etki doğurur.

Lehte Olan Hükmün Uygulanması İlkesi Nedir? Bu ilke kaynağını ceza hukukunun genel ilkelerinden alır. Genel olarak memur, disiplin sucunu oluşturan fiil ve durum ortaya çıktığı zamandaki yasa hükümleri çerçevesinde cezalandırılır. Ancak, henüz ceza süreci tamamlanmadan, yani ceza verilmeden önce, uygulanan hükmün değişmesi durumunda memurun lehine olan önceki hüküm ise önceki, yürürlükte olan ise yürürlükte olan hüküm uygulanır.

Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi Nedir? Bu ilkeye Gore memurun isnat edilen sucu işlediği somut olarak kanıtlanamamış ve soyut nitelikte iddia ve deliller söz konusu ise memur cezalandırılamaz.

Bir Derece Hafif Ceza Verilmesi Yetkisi Nedir? Bu yetki Devlet Memurları Kanunu ile ilgili mercilere verilmiştir. 125. maddenin hükmüne Gore “Geçmiş hizmetleri sırasındaki çalışmaları olumlu olan ve ödül veya başarı belgesi alan memurlar için verilecek cezalarda bir derece hafif olanı uygulanabilir.”

Aleyhte Düzeltme Yasağı Nedir? Memurların verilen disiplin cezasına karşı itiraz hakları bulunmaktadır. İlgili merci, memurun itirazı sonrasında itirazı kabul ettiği takdirde verilmiş olan cezayı, memurun aleyhine düzeltemez dolayısıyla cezayı artıramaz.

Devlet Memurları Kanunu’nda Disiplin Cezaları Beş Türe Ayrılmıştır (Madde 125). Yasa Bu Cezaları En Hafifinden Ağırına Doğru Sıralamıştır. Bu Cezalar Aşağıda Yer Almaktadır. • Uyarma: Memura, görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir. • Kınama: Memura, görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir. • Aylıktan kesme: Memurun, brüt aylığından 1/30-1/8 arasında kesinti yapılmasıdır. • Kademe ilerlemesinin durdurulması: Fiilin ağırlık derecesine Gore memurun, bulunduğu kademede ilerlemesinin 1-3 yıl durdurulmasıdır. • Devlet memurluğundan çıkarma: Bir daha Devlet memurluğuna atanmamak üzere memurluktan çıkarmaktır.

Devlet Memurları Kanunu’nda Yer Alan Disiplin Suçları

Uyarma Cezasını Gerektiren Fiil Ve Hâller: • Verilen emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmasında görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasların yerine getirilmesinde, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçlerin korunması, kullanılması ve bakımında kayıtsızlık göstermek veya düzensiz davranmak, • Özürsüz veya izinsiz olarak göreve geç gelmek, erken ayrılmak, görev mahallini terk etmek, • Kurumca belirlenen tasarruf tedbirlerine riayet etmemek, • Usulsüz müracaat veya şikâyette bulunmak, • Devlet memuru vakarına yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak, • Görevine veya iş sahiplerine karşı kayıtsızlık göstermek veya ilgisiz kalmak,

• Belirlenen kılık ve kıyafet hükümlerine aykırı davranmak, • Görevin iş birliği içinde yapılması ilkesine aykırı davranışlarda bulunmak. • Kınama cezasını gerektiren fiil ve hâller: • Verilen emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmasında, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasların yerine getirilmesinde, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçlerin korunması, kullanılması ve bakımında kusurlu davranmak, • Eşlerinin, reşit olmayan veya mahcur olan çocuklarının kazanç getiren sürekli faaliyetlerini belirlenen surede kurumuna bildirmemek,

• görev sırasında amire hal ve hareketi ile saygısız davranmak, • Hizmet dışında Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak, • Devlete ait resmi araç, gereç ve benzeri eşyayı özel işlerinde kullanmak, • Devlete ait resmi belge, araç, gereç ve benzeri eşyayı kaybetmek, • iş arkadaşlarına, maiyetindeki personele ve iş sahiplerine kotu muamelede bulunmak, • iş arkadaşlarına ve iş sahiplerine söz veya hareketle sataşmak,

• görev mahallinde genel ahlak ve edep dışı davranışlarda bulunmak ve bu tur yazı yazmak, işaret, resim ve benzeri şekiller çizmek ve yapmak, • Verilen emirlere itiraz etmek, • Borçlarını kasten ödemeyerek hakkında yasal yollara başvurulmasına neden olmak, • Kurumların huzur, sükûn ve çalışma düzenini bozmak. • Yetkili olmadığı halde basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç vermek.

Aylıktan kesme cezasını gerektiren fiil ve hâller: • Kasıtlı olarak verilen emir ve görevleri tam ve zamanında yapmamak, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasları yerine getirmemek, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçleri korumamak, bakımını yapmamak, hor kullanmak, • Özürsüz olarak bir veya iki gün göreve gelmemek, • Devlete ait resmi belge, araç, gereç ve benzerlerini özel menfaat sağlamak için kullanmak, • Görevle ilgili konularda yükümlü olduğu kişilere yalan ve yanlış beyanda bulunmak, • Görev sırasında amirine sözle saygısızlık etmek, • Görev yeri sınırları içerisinde her hangi bir yerin toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz olarak kullanılmasına yardımcı olmak, • Hizmet içinde Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak.

Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiil ve hâller: • Göreve sarhoş gelmek, görev yerinde alkollü içki içmek, • Özürsüz ve kesintisiz 3 - 9 gün göreve gelmemek, • Görevi ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun çıkar sağlamak, • Amirine veya maiyetindekilere karşı küçük düşürücü veya aşağılayıcı fiil ve hareketler yapmak, • görev yeri sınırları içinde herhangi bir yeri toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz kullanmak veya kullandırmak, • Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenlemek, • Ticaret yapmak veya Devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak,

• Görevin yerine getirilmesinde dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ayrımı yapmak, kişilerin yarar veya zararını hedef tutan davranışlarda bulunmak, • Belirlenen durum ve surelerde mal bildiriminde bulunmamak, • Açıklanması yasaklanan bilgileri açıklamak, • Amirine, maiyetindekilere, iş arkadaşları veya iş sahiplerine hakarette bulunmak veya bunları tehdit etmek, • Diplomatik statüsünden yararlanmak suretiyle yurt dışında, haklı bir sebep göstermeksizin ödeme kabiliyetinin üstünde borçlanmak ve borçlarını ödemedeki tutum ve davranışlarıyla Devlet itibarını zedelemek veya zorunlu bir sebebe dayanmaksızın borcunu ödemeden yurda dönmek, • Verilen görev ve emirleri kasten yapmamak, Herhangi bir siyasi parti yararına veya zararına fiilen faaliyette bulunmak.

Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren fiil ve hâller: • ideolojik veya siyasi amaçlarla kurumların huzur, sükûn ve çalışma düzenini bozmak, boykot, işgal, kamu hizmetlerinin yürütülmesini engelleme, işi yavaşlatma ve grev gibi eylemlere katılmak veya bu amaçlarla toplu olarak göreve gelmemek, bunları tahrik ve teşvik etmek veya yardımda bulunmak • Yasaklanmış her turlu yayını veya siyasi veya ideolojik amaçlı bildiri, afiş, pankart, bant ve benzerlerini basmak, çoğaltmak, dağıtmak veya bunları kurumların herhangi bir yerine asmak veya teşhir etmek, • Siyasi partiye girmek, • Özürsüz olarak bir yılda toplam 20 gün göreve gelmemek,

• Savaş, olağanüstü hal veya genel afetlere ilişkin konularda amirlerin verdiği görev veya emirleri yapmamak, • Amirlerine, maiyetindekilere ve iş sahiplerine fiili tecavüzde bulunmak, • Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak, • Yetki almadan gizli bilgileri açıklamak,

• Siyasi ve ideolojik eylemlerden arananları görev mahallinde gizlemek, • Yurt dışında Devletin itibarını düşürecek veya görev haysiyetini zedeleyecek tutum ve davranışlarda bulunmak, • 5816 sayılı Atatürk Aleyhine işlenen Suçlar Hakkındaki Kanun’a aykırı fiilleri işlemek.

Devlet Memurları Kanunu İle Disiplin Cezası Verecek Merciler Disiplin Cezasının Türüne Gore Farklılaştırılmıştır Disiplin cezası vermeye yetkili merciler, kişi ve kurul olarak ayrılmıştır. Bu çerçevede uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezaları disiplin amirleri tarafından verilir. Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ise memurun bağlı olduğu kurumdaki disiplin kurulunun kararı alındıktan sonra atamaya yetkili amirler, il disiplin kurullarının kararlarına dayanan hallerde valiler tarafından verilir. Diğer yandan, devlet memurluğundan çıkarma cezası, amirlerin bu yoldaki isteği üzerine, memurun bağlı bulunduğu kurumun yüksek disiplin kurulu kararı ile verilir.

Disiplin Soruşturmasının Açılmasında Belirli Zamanaşımı Süreleri Bulunmaktandır (madde 127). Disiplin sucunu işleyen memurlar hakkında fiil ve hallerin işlendiğinin öğrenildiği tarihten itibaren; Uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarında bir ay içinde disiplin soruşturmasına, Memurluktan çıkarma cezasında altı ay içinde disiplin kovuşturmasına başlanmadığı takdirde disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar. Disiplin cezasını gerektiren fiil ve hallerin işlendiği tarihten itibaren nihayet iki yıl içinde disiplin cezası verilmediği takdirde ceza verme yetkisi zamanaşımına uğrar

Hakkında Memurluktan Çıkarma Cezası İstenen Memur Neye Sahiptir? Soruşturma evrakını incelemeye, tanık dinletmeye, disiplin kurulunda sözlü veya yazılı olarak kendisi veya vekili vasıtasıyla savunma yapma hakkına sahiptir.

Disiplin Cezaları Belirli Koşul Ve Durumda Ortadan Kalkabilir . Buna Göre, memurun başvurusu, idari yargının disiplin cezasını iptali ve son olarak Yasama Organı tarafından çıkarılacak af yasasıyla. İlk olarak disiplin cezaları belirli bir sure sonra memurun talebi ile özlük dosyasından silinebilir.

Disiplin Cezasına Çarptırılmış Olan Kaç Yılda Sona Erer? Memur uyarma ve kınama cezalarının uygulanmasından 5 yıl, diğer cezaların uygulanmasından 10 yıl sonra atamaya yetkili amire başvurarak verilmiş olan cezalarının özlük dosyasından silinmesini isteyebilir

İkinci Olarak Memurun Disiplin Cezasının İptali Nasıl Olur? İçin kendisine yapılan yazılı tebligattan itibaren 60 gün içerisinde idari yargıya başvurusu ve idari yargının iptal kararı ile disiplin cezası ortadan kalkar. Bu konuda yetkili mahkeme, memurun bulunduğu yer idare mahkemesidir.

Devlet Memurları Kanunu’nda 2011 Yılında Yapılan Değişiklik İle Belirli Disiplin Cezalarını Alan Memurların Üst Kademe Yöneticilik Görevlerine Belirli Sure İle Atanmaları Yasağı Getirilmiştir (madde 132/4). Buna Gore aylıktan kesme cezası ile tecziye (cezalandırılmak) edilenler 5 yıl, kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile tecziye edilenler 10 yıl boyunca daire başkanı kadrolarına, daire başkanı kadrosunun dengi ve daha ustu kadrolara, bölge ve il teşkilatlarının en üst yönetici kadrolarına, düzenleyici ve denetleyici kurumların başkanlık ve üyeliklerine, vali ve büyükelçi kadrolarına atanamazlar. Bu hüküm esas olarak disiplin hukukunun ilkelerinden olan “Aynı Fiil Ve Hale Birden Fazla Ceza Verilememesi ilkesi” ile çelişmektedir

Memurların Görevden Uzaklaştırılması Nedir? Memurlar hakkında disiplin soruşturması veya ceza kovuşturması açılması durumlarında memurlar ihtiyati tedbir olarak görevden uzaklaştırılabilir. Memurların görevden uzaklaştırılması geçici bir tedbirdir.

Memurların Görevden Uzaklaştırılması İçin İki Somut Durumdan Birinin Ortaya Çıkması Gereklidir. Bunlar, memur hakkında disiplin soruşturması veya ceza kovuşturması açılmasıdır.

Devlet Memurları Kanunu, Memurları Görevden Uzaklaştırmaya Yetkili Olan Makamları Belirlemiştir (Madde 138). Buna Gore Görevden Uzaklaştırmaya Yetkililer Şunlardır;  Atamaya yetkili amirler;  Bakanlık ve genel müdürlük müfettişleri;  İllerde valiler;  İlçelerde kaymakamlar (ancak ilce idare şube başkanları hakkında valinin muvafakati şarttır).

NOT: Devlet Memurları Kanunu’na Göre, Görevden Uzaklaştırılan Memur, Yasa tarafından sağlanan sosyal hak ve yardımlardan yararlanmaya devam eder

Yasa, Memurların Göreve Başlatılmasının Zorunlu Olduğu Durumları Saymıştır. Buna Gore, “Soruşturma Veya Yargılama Sonunda Yetkili Mercilerce: • Haklarında memurluktan çıkarmadan başka bir disiplin cezası verilenler; • Yargılamanın men’ine veya beraatına karar verilenler; • Hükümden evvel haklarındaki kovuşturma genel af ile kaldırılanlar; • Görevlerine ve memurluklarına ilişkin olsun veya olmasın memurluğa engel olmayacak bir ceza ile hükümlü olup cezası ertelenenler; Bu kararların kesinleşmesi üzerine haklarındaki görevden uzaklaştırma tedbiri kaldırılır”

Devlet Memurları Kanunu’na Göre Memurların Görevden Uzaklaştırılması Tedbirinin Ortadan Kalkması İki Durumda Ortaya Çıkar. Buna Gore, • Görevden uzaklaştırma tedbiri, amirin takdiriyle ve Yasa’da sayılan durumlar ortaya çıktığında zorunlu olarak kalkar. • Diğer yandan, memurun ilgili makama itirazı ve iptal davası yoluyla tedbir ortadan kalkabilir.

Memurların Ceza Kovuşturması Usulü, Memurun İşlediği İsnat Edilen Sucun Niteliğine Bağlı Olarak Üç Türe Ayrılmaktadır. Bunlar, genel usullere, özel yasalara ve 4483 sayılı Yasa’ya göredir.

Özel Yasalarda Sayılan Ve Bu Kapsama Giren Suçların Bazılarını Şöyle Sıralayabiliriz; • 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzlukla Mücadele Kanunu’nun Kapsamına Giren Suçlar • 5186 sayılı Atatürk Aleyhine işlenen Suçlar Hakkındaki Kanunu Kapsamına Giren Suçlar • 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun Kapsamına Giren Suçlar • 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu Kapsamına Giren Suçlar • 2004 sayılı icra iflas Kanunu Kapsamına Giren Suçlar • 3173 sayılı Terörle Mücadele Kanunu Kapsamına Giren Suçlar • 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanunu Kapsamına Giren Suçlar

• Özel Yetkili Ağır Ceza Mahkemelerinin görev Alanı Kapsamındaki Suçlar • 6831 sayılı Orman Kanunu Kapsamına Giren Suçlar • 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu Kapsamına Giren Suçlar • 3780 sayılı Milli Koruma Kanunu Kapsamına Giren Suçlar • Evlendirme Memurlarının Evlendirme Yönetmeliği Kapsamına Giren Suçları

Soruşturma İzni Usulü Memurlar Ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun’a Gore, Soruşturma İzni Üç Aşamadan Oluşur. Bunlar, • Sucun öğrenilmesi ve ön incelemenin başlatılması; • Ön inceleme; • Yetkili merciin kararı.

İzin Vermeye Yetkili Merciler Memurlar Ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun İle Soruşturma İzni Vermeye Yetkili Merciler Sayma Usulü İle Belirlenmiştir.

İzin Vermeye Yetkili Merciler Aşağıda Yer Almaktadır; • İlçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında kaymakam, • İlde ve merkez ilçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında vali, • Bölge düzeyinde teşkilatlanan kurum ve kuruluşlarda görev yapan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında görev yaptıkları ilin valisi, • Başbakanlık ve bakanlıkların merkez ve bağlı veya ilgili kuruluşlarında görev yapan diğer memur ve kamu görevlileri hakkında o kuruluşun en üst idari amiri,

Bakanlar Kurulu kararı ile veya Başbakanlık ve bakanlıklar ile bağlı kuruluşların merkez teşkilatında görevli olup ortak kararla atanan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında ilgili bakan veya Başbakan, • Türkiye Büyük Millet Meclisinde görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri ve yardımcıları hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı, • Cumhurbaşkanlığında görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri hakkında Cumhurbaşkanı,

• Büyükşehir belediye başkanları, il ve ilce belediye başkanları; büyükşehir, il ve ilce belediye meclisi üyeleri ile il genel meclisi üyeleri hakkında içişleri Bakanı, • İlçelerdeki belde belediye başkanları ve belde belediye meclisi üyeleri hakkında kaymakam, merkez ilçelerdeki belde belediye başkanları ve belde belediye meclisi üyeleri hakkında bulundukları ilin valisi, • Köy ve mahalle muhtarları ile bu Yasa kapsamına giren diğer memurlar ve kamu görevlileri hakkında ilçelerde kaymakam, merkez ilçede vali.

Memurların Hizmetle İlişkisinin Kesilmesine İlişkin Durum Ve Koşulları Şöyle Sıralanmıştır; • Memurluktan çıkarılma • Memurluğa alınma şartlarından herhangi birini taşımadığının sonradan anlaşılması ya da sonradan kaybetmesi • Memurluktan çekilme ve çekilmiş sayılma • Memurun emekliye ayrılması • Memurun olumu • Memurun Görevle Bağdaşmayan Başka Bir Görevi Yapmasını ekleyebiliriz.