SOLUNUM FONKSİYON TESTİ Dr. Salih Bilgin Sağlık Slaytları İndir http://hastaneciyiz.blogspot.com

Anlatım Planım SFT nin Önemi ve Tanımı SFT İndikasyonları,Komplikasyonları Spirometrik İnceleme Çeşitleri Statik Testler Dinamik Testler SFT ‘nin Değerlendirmesi Reversibilite Testleri SFT Öncesi , sonrası ve kabuledilebilirlik kriterleri Örnek Vakalar Pratik Uygulama

SFT Aile Hekimleri İçin Gerekli mi?? Amacım Ne ?? ?

SPİROMETRİ Tansiyon arteriel ölçümü kardiyovasküler değerlendirme için ne kadar önemliyse, spirometri solunumsal değerlendirme için o kadar önemlidir.

Birinci Basamakta Kalite; Eğitilmiş pratisyenler -FEV1 ve FVC yi %82 tekrar edilebilirlikle gerçekleştirebilir -Obstrüktif paterni tanıyabilir -Hasta takibinde spirometrik sonuçları kullanabilirler 1 Schermer et al Thorax 2003 2 Chavannes et al Resp Med 2004 3 Yawn et al Chest 2007

SPİROMETRİ Bir bireyin inhale ya da ekshale ettiği hava volümünün zamanın bir fonksiyonu olarak değerlendirildiği fizyolojik bir testtir. (ATS /ERS standardizasyon raporu 2005) Spirometrik testlerde ölçülen primer sinyal volüm (hacim) veya akım olabilir. VOLÜM: Bir hava boşluğundaki hava hacmi. KAPASİTE: İki veya daha fazla volüm.

Anlatım Planım SFT nin Önemi ve Tanımı SFT İndikasyonları,Komplikasyonları Spirometrik İnceleme Çeşitleri Statik Testler Dinamik Testler SFT ‘nin Değerlendirmesi Reversibilite Testleri SFT Öncesi, sonrası ve kabul edilebilirlik kriterleri Örnek Vakalar Pratik Uygulama

SOLUNUM FONKSİYON TESTİ İNDİKASYONLARI 1- Tanı amaçlı endikasyonlar: (Semptom, bulgu ve anormal laboratuvar testlerinin değerlendirilmesi) Semptomlar: Nefes darlığı, hırıltılı solunum, öksürük, balgam çıkarma, ortopne, göğüs ağrısı Bulgular: Solunum seslerinin azalması, aşırı havalanma, ekspirasyonun uzaması, siyanoz, göğüs deformasyonu, ronküsler, wheezing, raller Anormal laboratuvar bulguları: Hipoksemi, hiperkapni, polisitemi, göğüs grafisinde patolojik bulgular

SOLUNUM FONKSİYON TESTİ İNDİKASYONLARI 2. Hastalıkların solunum fonksiyonlarına etkisinin ölçülmesi 3. Obstrüktif ve restriktif tipte solunum fonksiyon bozukluğunun ayrımı 4. Akciğer hastalığı olma riski olan kişilerin taranması: Sigara içenler Riskli işlerde çalışanlar Ameliyat öncesi değerlendirme Prognozun değerlendirilmesi Fiziksel aktivite programı öncesi

SOLUNUM FONKSİYON TESTİ İNDİKASYONLARI 5 İzleme: Tedavinin değerlendirilmesi (bronkodilatör, steroid, konjestif yetmezlik tedavisi) Solunum fonksiyonlarını etkileyen hastalıkların izlemi Akciğer hastalıkları, (astım, KOAH, interstisyel akciğer hastalıkları) Kalp hastalıkları Nöromüsküler hastalıklar Riskli işlerde çalışanların izlenmesi Akciğere toksik ilaçların yan etkilerinin izlenmesi

SOLUNUM FONKSİYON TESTİ İNDİKASYONLARI 6. Maluliyet değerlendirmesi Medikal Adli (kişisel hasar saptanması) Endüstriyel 7. Halk Sağlığı İşçi sağlığı amacıyla ör. tekstil fabrikasında SFT taraması 8. Epidemiyolojik çalışmalar Farklı çevre popülasyonlarının fonksiyonlarının kıyaslanması Mesleksel/Çevresel ortamdaki sübjektif yakınmaların değerlendirilmesi Referans eşitliklerin oluşturulması

Rölatif Kontrendikasyonları (Solunum testlerinin kesin kontrendikasyonları bulunmamakla birlikte aşağıda belirtilen durumlarda yapılmaması önerilmektedir.) Hemoptizi Pnömotoraks Akut bulantı ve kusma Unstabil kardiyovasküler durum Yeni geçirilmiş myokard enfarktüsü veya pulmoner emboli Torasik, abdominal veya serebral anevrizma Yeni geçirilmiş toraks veya batın veya göz cerrahisi.

KOMPLİKASYONLARI Pnömotoraks İntrakranial basınç artışı Baş dönmesi, bayılma Göğüs ağrısı Paroksismal öksürük Enfeksiyon bulaşı (Özellikle nazokomiyal). Bronkospazm Desatürasyon

Anlatım Planım SFT nin Önemi ve Tanımı SFT İndikasyonları,Komplikasyonları Spirometrik İnceleme Çeşitleri Statik Testler Dinamik Testler SFT ‘nin Değerlendirmesi Reversibilite Testleri SFT Öncesi, sonrası ve kabul edilebilirlik kriterleri Örnek Vakalar Pratik Uygulama

SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ Spirometrik İnceleme Difüzyon Arter Kan Gazı Ölçümü Kardiyopulmoner Egzersiz Testleri Bronş Provakasyon Testleri

Spirometrik İnceleme Solunum fonksiyonunun ventilasyon, perfüzyon, difüzyon ve solunumun kontrolü olmak üzere başlıca 4 komponenti vardır. Dolayısıyla solunum fonksiyon testlerini 4 ana başlık altında incelemek mümkündür: Ventilasyon testleri (statik ve dinamik akciğer volümleri, direnç, kompliyans ölçümü) Gaz değişimi ile ilgili testler (kapanma volümü, nitrojen wash-out testi) Difüzyon testleri (DLCO) Solunumun kontrolü ile ilgili testler (CO2'e solunum yanıtı, solunum paterni analizi)

Basit Spirometrik ölçümler: 1-Statik Akciğer Hacimleri: Vital Kapasite (VC) Soluk Hacmi İnspirsyon rezerv hacmi Ekspirasyon rezerv hacmi İnspirasyon Kapasitesi Zorlu vital Kapasite 2- Dinamik Akciğer Hacimleri: FEV1 FVC FEV1/FVC (Tiffeneau İndeksi) FEF 25-50-75 Maksimal İstemli Ventilasyon (MIV) Akım-Hacim Grafikleri

Gelişmiş Akciğer Fonksiyon Testleri: 1-Statik Akciğer Hacimleri Fonksiyonel Rezidüel Kapasite (FRK) Rezidüel Hacim (RH) 2-Dinamik Akciğer Ölçümleri Havayolu direnci Statik Akciğer Kompliyansı Maksimal İns. Vd Exp. Basınç değerleri Difüzyon Kapasitesi Ventilasyon Dağılımı Periferik küçük Hava yolları değerleri-Reversibilite Solunum Kontrolü

Anlatım Planım SFT nin Önemi ve Tanımı SFT İndikasyonları,Komplikasyonları Spirometrik İnceleme Çeşitleri Statik Testler Dinamik Testler SFT ‘nin Değerlendirmesi Reversibilite Testleri SFT Öncesi ,sonrası ve kabul edilebilirlik kriterleri Örnek Vakalar Pratik Uygulama

AC VOLÜMLERİ 4 Volum 4 Kapasite 2 veya daha fazla volüm IRV IC VC TLC TV ERV FRC RV RV

Tidal Volume (TV) Tidal volüm (TV): Her respiratuar siklusta akciğere girip çıkan gaz miktarıdır. Normali 400-800 ml'dir. IRV IC VC TLC TV ERV FRC RV RV

Inspiratuar Reserve Volume (IRV) İnspiratuar rezerv volüm (IRV): Normal bir inspirasyon dan sonra alınabilen maksimal hava volümüdür. Vital kapasitenin %45-50'sini oluşturur. IRV IC VC TLC TV ERV FRC RV RV

Ekspiratuar Reserve Volume (ERV) Ekspiratuar rezerv volüm (ERV): İstirahat düzeyinden itibaren dışarı atılabilen maksimal hava volümüdür. Vital kapasitenin %25'ini oluşturur. IRV IC VC TLC TV ERV FRC RV RV

Residüel Volüm (RV) Residüel volüm (RV): Maksimal ekspirasyondan sonra akciğerde kalan hava volümüdür. Total akciğer kapasitesinin %25-30'unu oluşturur. IRV IC VC TLC TV ERV FRC RV RV

Vital Kapasite (VC) Maksimal inspirasyondan sonra yavaş ve zorlamadan yapılan maksimal ekspirasyonla dışarı atılabilen hava volümüdür VC = IRV + TV + ERV IRV IC VC TLC TV ERV FRC RV RV

İnspiratuar Kapasite (IC) İnspiratuar kapasite (IC): İstirahat seviyesinden itibaren akciğerlere alınabilen maksimal hava volümüdür. VC nin %75'ini oluşturur IC = IRV + TV IRV IC VC TLC TV ERV FRC RV RV

Fonksiyonel Residuel Kapasite (FRC) Fonksiyonel rezidüel kapasite (FRC): İstirahat seviyesinde akciğerde bulunan total hava volümüdür. FRC = ERV + RV IRV IC VC TLC TV ERV FRC RV RV

Total Akçiğer Kapasitesi (TLC) Total akciğer kapasitesi (TLC): Maksimum inspirasyon düzeyinde akciğerde bulunan total hava volümüdür. Normali 4-6 lt'dir TLC = IRV + TV + ERV + RV IRV IC VC TLC TV ERV FRC RV RV

İnspiratuar Kapasite(IC): Normal ekspirasyondan sonra derin inspirasyonla alınan maksimum volüm (%75 VC) Vital kapasite (VC): Derin bir inspirasyondan sonra derin ekspirasyonla atılan hava volümü, (ml veya lt) IRV İnspiratuar Rezerv Volüm (IRV):Normal inspirasyondan sonra derin inspirasyonla alınan hava volümü IC VC VT Ekspiratuar Rezerv Volüm (ERV): Normal ekspirasyon-dan sonra derin eks-pirasyonla atılan hava volümü (%25VC) Tidal volüm (VT): Her normal solukla alınan verilen hava volümü ERV

Vital kapasiteye etki eden faktörler Yaş Cinsiyet Vücut ağırlığı Boy Vücut yüzeyi (m2) Vücut postürü

VC yi azaltan restriktif bozukluklar: Toraksın genişlemesini önleyen durumlar (kifoskolyoz, nöromusküler hst.) Diyafragma hareketlerini azaltan durumlar (frenik sinir felci, batında ascites) Akciğerlerin genişlemesini önleyen durumlar (plevrada fazla miktarda sıvı veya hava toplanması) Fonksiyon gören akciğer dokusunun azalması (yaygın akciğer fibrozisi, büyük kistler veya tm kitleleri) Solunum merkezi depresyonu

STATİK VOLÜMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Her bir akciğer volümü için beklenen değerin %80-120 arası normal kabul edilmektedir. Restriksiyon, akciğer volüm ve kapasitelerinin beklenen değerin %80'inin altında olması olarak tanımlanır. Overinflasyon ise, rezidüel volüm ve; total akciğer kapasitesinde artış olmasıdır. Hava hapsi yani inspirasyon ile alınan havanın ekspirasyonla tamamen dışarı atılamaması olarak da tanımlanabilir.

STATİK VOLÜMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Overinflasyona neden olan hastalıklar Amfizem Ağır astım atağı Bronş obstrüksiyonlan Kronik hava hapsi Restriktif paterne neden olan hastalıklar İnterstisyel akciğer hastalığı Pnömoni ve akciğer ödemi Atelektazi Lobektomi ve pnömonektomi Göğüs deformiteleri (kifoz,skolyoz..) Plevral sıvı, kitle, kalınlaşma varlığı Diyafragma hareketlerinin kısıtlanması (frenik sinir felci, asit, obesite, gebelik) Nöromüsküler hastalıklar Toraks duvar hareketlerinin kısıtlanması (skleroderma)

Akciğer volümlerindeki değişmeler

Anlatım Planım SFT nin Önemi ve Tanımı SFT İndikasyonları,Komplikasyonları Spirometrik İnceleme Çeşitleri Statik Testler Dinamik Testler SFT ‘nin Değerlendirmesi Reversibilite Testleri SFT Öncesi , sonrası ve kabul edilebilirlik kriterleri Örnek Vakalar Pratik Uygulama

Zorlu Vital Kapasite Ölçümü Volüm Zaman Eğrisi DİNAMİK TESTLER Zorlu Vital Kapasite Ölçümü Volüm Zaman Eğrisi Maksimal İstemli Ventilasyon Hava Yolu Direnç ölçümü

ZORLU VİTAL KAPASİTE (FVC) MANEVRASI Zorlu Vital Kapasite (FVC): Derin inspirasyondan sonra zorlu, hızlı ve derin ekspirasyonla atılan hava volümüdür. Sağlıklı kişilerde FVC, vital kapasiteye eşittir fakat obstrüktif hastalıklarda daha düşük bulunur. Restriktif akciğer hastalıklarında da FVC azalmış olarak saptanır. Hem volüm-zaman hem de akım-volüm eğrileri ile ölçülebilir.

ZORLU VİTAL KAPASİTE (FVC) MANEVRASI FVC (Forced vital capacity) ölçümü, hem inspirasyon hem de ekspirasyon sırasında yapılabilir. Fakat aksi belirtilmedikçe FVC, genellikle ekspiratuar kapasiteyi tanımlamak için kullanılır. FVC manevrası için, testi yapacak olan bireyin burnu yumuşak bir mandalla kapatılır ve spirometre ağızlığına yavaşça soluması söylenir. İstirahat düzeyinden sonra bireyden derin bir nefes alması ve zorlu, derin ve hızlı bir ekspirasyonla tüm havayı dışarı boşaltması istenir. Bu esnada ekspirasyon ile atılan volüm y eksenine, zaman ise x eksenine yerleştirilerek volüm-zaman eğrisi elde edilir. Bu manevra ile elde edilen ölçümler; FVC, FEV1, FEV1/FVC %, FEV3,FEV3/FVC %, FEF 25-75%

Zorlu vital kapasite manevrası Maksimal eforun gösterilmesi Test sırasında öksürük, glottik kapanmanın olmaması, kaçağın olmaması En az 6 sn veya plato oluşana kadar ekspirasyon yapılması ( 30 ml den az değişim) Test ani olarak birden başlatılmalı (back-extrapolation volüm %5 FVC veya 150 ml nin altında olmalı) En az 3 adet kabul edilebilir özelliklerde manevranın yapılması ve FVC ve FEV1 değerlerinin %5 lik veya 200 ml lik değişim sınırları içinde olması

Zorlu Vital Kapasite Havayollarında daralma veya tıkanma olduğunda azalır. Ekspirasyon zamanı uzar gnl 20 sn nin üstüne çıkar Restriktif hastalıklarda azalır Hem VC hemde FVC azalması nonspesifik bulgulardır Her ikisi arasında fark oluşması havayolu kollapsını gösterir.

ZORLU VİTAL KAPASİTE (FVC) MANEVRASI ile Elde Edilen Ölçümler; FEV1: Zorlu ekspirasyonun birinci saniyesinde atılan volümdür, l veya ml olarak ifade edilir. Normalde ekspirasyonun birinci saniyesinde akciğer volümünün %75-80'i dışarı atılmış olmalıdır. FEV1deki azalma, büyük hava yolu obstrüksiyonunu düşündürür. FEV1/FVC % (Tiffeneau indeksi): Solunumsal bozukluğun tipini belirlemede önemlidir. FVC ve FEV1 düşük iken, bu oranın beklenen değere yakın veya bu değerden yüksek oluşu restriktif bir bozukluğu, beklenen değerden düşük oluşu ise obstrüktif bozukluğu gösterir. FEV3 : Zorlu ekspirasyonun üçüncü saniyesinde atılan volümdür, l veya ml olarak ifade edilir. Büyük hava yollarının değerlendirilmesin de önemlidir. Sağlıklı bireylerde değişkenliği 60-270 ml (183ml) Genellikle büyük havayollarını yansıtır. Havayolu obstrüksiyonunda (mukus sekresyonu, bronkospasm, inflamasyon veya elastik doku kaybı) FEV1 azalır (FEV1 ve FEV1/FVC , standart parametreler) FEV1 obsrtüktif akc. hast. hem siddeti ile korele hem de prognozu gösteren iyi bir parametredir Restriktif patolojilerde ise FVC’deki azalmaya bağlı olarak azalır.

ZORLU VİTAL KAPASİTE (FVC) MANEVRASI ile Elde Edilen Ölçümler; FEV3/FVC% : 3. saniyede atılan hava volümünün zorlu vital kapasiteye oranıdır. FEV1/FVC değeri gibi restriktif hastalıklarda normal veya artmış, obstrüktif hastalıklarda ise azalmıştır. FEF25-75%: Zorlu ekspirasyon ortası akım hızı olarak tanımlanır. Zorlu ekspirasyonun ilk ve son 1/4'lük kısımları arasında kalan akım hızıdır. Diğer bir deyişle zorlu ekspirasyonda, havanın ilk %25'i atıldıktan sonraki %50'lik volüm atılırken saptanan akım hızıdır, l/sn olarak ifade edilir. Hava yollarındaki obstrüksiyonu erken dönemde gösterir. Beklenen değerin altında bulunması, orta ve küçük hava yolları obstrüksiyonunu gösterir.

FEV1/FVC (Tiffeneau oranı): Havayolu obsrüksiyonu ve restriktif hastalıkları ayırdetmede oldukça kullanışlı Obstrüksiyonlarda < %70 iken, restriksiyonlarda normal kalır Obstrüksiyon FEV1/FVC (%) Normal > 70 Hafif 61 - 69 Orta 45 - 60 İleri < 45

Maksimal Ekspirasyon Ortası Akım Hızı (MMFR, FEF25-75%): Zorlu ekspirasyon ile volümlerin % 25 ila %75’inin atıldığı perioddaki akım hızıdır. Orta ve küçük havayollarından gelen akımı yansıtır. FVC ye dolayısıyla hasta eforuna bağımlı bir parametredir. Obstrüktif hastalıkların erken dönemlerinde bu parametre azalır. Bazan restriktif hastalıklarda da azalma gösterebilir. FEV1/FVC eğer sınırda ise, havayolu hakkında bilgi verir.

AKIM- VOLÜM EĞRİSİ Özellikle çapı 2 mm'den küçük periferik hava yollarının fonksiyonlarının değerlendirilmesinde önem taşır. Bireye FVC manevrası yaptırılır, bu esnada hava akımı y eksenine, volüm ise x eksenine yerleştirilerek akım-volüm eğrisi elde edilir.

Maksimal Ekspirasyon Akım-Volüm Eğrisi

Maksimal İnspirasyon Akım-Volüm Eğrisi ZORLU İNSPİRATUAR VİTAL KAPASİTE (FIVC): Derin ekspirasyondan sonra zorlu inspirasyonla alınan maksimum hava volümü. FIV1: Zorlu inspirasyonda 1.sn’de alınan hava volümü PIF: Zorlu inspirasyonda elde edilen maksimal akım. FIF50: % 50 volüm inhale edildiğinde gözlenen maksimum inspiratuar akım FİF 25-75;Özellikle solunum kas disfonksiyonu ve SFT kooperasyon hatasını göstermede önemli

Tepe akım hızı (PEF):Derin inspirasyondan sonra derin Ekspirasyon sırasında elde edilen maksimal akım hızıdır. Büyük havayolları fonksiyonunu gösterir Havayolları hastalıklarında zirve akım hızının periodik takibinde kullanılır

Tepe akım hızı (PEF): Maksimal inspirasyon sonrası hızlı yapılan ekspirasyonda (güç uygulanmaksızın) değerlendirilir Normali 8-10 lt/sn’dir. 1-2 sn lik bir efor yeterlidir Maksiamal inspirasyonda iken bekleme PEF değerini azaltır Büyük havayolları fonksiyonunu gösterir Havayolları hastalıklarında zirve akım hızının periodik takibinde kullanılır

Tepe akım hızı (PEF): Özellikle astmalı olguların evde takibinde önemlidir Gri zon (PEF:%80-100) Sarı zon (PEF:%50-80), atak başlangıcı olabilir Kırmızı zon (PEF < %50), acil tedavi gerekebilir KOAH lı hasta takibinde primer olarak önerilmemektedir FEV1 ile PEF arasındaki korelasyon iyi değildir Şayet spirometri yoksa, manevra sırasındaki ekspirasyon zamanının 6 sn den daha uzun olması daha değerlidir (FEV1/FVC < %50)

Akım-Volüm ve Volüm-Zaman Eğrilerinin Değerlendirilmeleri Normal Ekspirasyon akım kısıtlanması İnspirasyon akım kısıtlanması Restriksiyon Yukarı solunum yolları obstriksiyonu Küçük hava yolları Obstrüksiyonu Hava hapsi

Akım-Volüm ve Volüm-Zaman Eğrilerinin Değerlendirilmeleri Küçük havayolu obstrüksiyonu Özellikle küçük akciğer volümlerindeki akım hızı belirgin azalır (eğrinin son bölümü konkav hale gelir) FEF50, FEF75 Küçük havayolu obstrüksiyonunda FEF50 ile FEF25-75 oldukça koreledir. Büyük havayolu obstrüksiyonu . Fiks obstrüksiyonlarda hem ekspiratuvar hem de inspiratuvar eğri basıklaşır . Değişken intratorasik obstr, PEF azalır, FEF50/FIF50 <1 . Değişken ekstratorasik obstr, FEF50/FIF50 > 1

NORMAL AKIM-VOLÜM EĞRİSİ VOLÜM-ZAMAN EĞRİSİ

HAFİF OBSTRÜKSİYON AKIM-VOLÜM EĞRİSİ VOLÜM-ZAMAN EĞRİSİ

ORTA OBSTRÜKSİYON AKIM-VOLÜM EĞRİSİ VOLÜM-ZAMAN EĞRİSİ

İLERİ OBSTRÜKSİYON AKIM-VOLÜM EĞRİSİ VOLÜM-ZAMAN EĞRİSİ

Maksimum solunum kapasitesi (MVV) Amplitüdü ve frekansı yüksek solunumla bir dakikada atılan volümdür. Sürekli , düzenli ve ritmik efor , en az 12 sn En az iki manevra, %10 luk değişim sınırları içinde Kooperasyon ve efor bağımlı testtir Solunum sistemi mekaniği,solunum kasları ve merkezinin durumu,Ac ve Toraks kompliyansı ile ilgili bilgiler verir Havayolu rezistansı, solunum kasları, akciğer ve göğüs duvarı kompliansından etkilenir %30 dan daha fazla olan azalmalar önemlidir K: MVV= FEV1 x 40 E: MVV= FEV1 x 34

Anlatım Planım SFT nin Önemi ve Tanımı SFT İndikasyonları,Komplikasyonları Spirometrik İnceleme Çeşitleri Statik Testler Dinamik Testler SFT ‘nin Değerlendirmesi Reversibilite testleri SFT Öncesi, sonrası ve kabul edilebilirlik kriterleri Örnek Vakalar Pratik Uygulama

Solunum Fonksiyon Testlerinin Yorumlanması SFT sonuçları, kadın ve erkek için ayrı olarak hazırlanmış, yaş ve boya uygun nomogramlara göre beklenen değerler üzerinden yorumlanır. Test sonucunun beklenen değere göre yüzdesi, fonksiyonel bozukluğun var olup olmadığını ve varsa derecesini gösterir. Ventilasyon testlerinin yorumlanmasında obstrüktif, restriktif ve kombine olmak üzere 3 klinik patern vardır.

OBSTRÜKTİF PATERN Hava yollarının herhangi bir bölümünde hava akımı kısıtlanması olduğunda görülür. KOAH, bronşiyal astım, kistik fibrozis, küçük hava yolu hastalıkları ve yukarı hava yolları obstrüksiyonu bu paterne neden olur. Küçük hava yollarında sınırlı hastalıklar dışında obstrüktif paternin en iyi göstergesi FEV1/FVC değerindeki azalmadır. FEV1 değeri de azalmıştır. Genellikle VC normaldir. FVC ise düşük bulunabilir. FVC değerindeki azalma hava hapsinin bulgusudur. Akciğer volümleri ise artmış olarak bulunur. RV, FRC ve TLC artmıştır. Obstrüktif Bozukluğun Derecelendirilmesi FEV1 / FVC (% beklenen) Normal ≥ % 80 Hafif Derecede Obstrüksiyon %60-79 Orta Derecede Obstrüksiyon %40-59 Ağır Derecede Obstrüksiyon < % 40

RESTRİKTİF PATERN Akciğer parankim hastalıkları (pnömoni, atelektazi, fibrozis), cerrahi olarak rezeksiyon (lobektomi), plevra ve göğüs duvarı hastalıkları (plevral sıvı, kifoskolyoz, obesite) ve nöromüsküler hastalıklar (spinal kord, nöromüsküler kavşak ve kas hastalıkları) restriktif tipte SFT bozukluğuna neden olurlar. Restriktif paternin en önemli özelliği VC azalmasıdır. FEV1 değeri de VC azalmasına paralel olarak azalabilir fakat FEV1/FVC değeri normal olarak kalır. RV, FRC ve TLC azalmış olarak bulunur. Farklı olarak nöromüsküler hastalıklarda FRC genellikle korunurken, solunum kas gücü kaybı nedeniyle ERV azalır. Bu nedenle RV artmış bulunabilir. Restriktif Bozukluğun Derecelendirilmesi VC VEYA TLC Normal ≥ % 80 Hafif Derece Restriksiyon %60-75 Orta Derece Restriksiyon %50-60

KOMBİNE OBSTRUKTİF VE RESTRİKTİF PATERN Hem obstrüktif hem de restriktif paternin özelliklerini taşıyan SFT, sarkoidozis, idiyopatik akciğer fibrozisi gibi hastalıklarda görülür. Ayrıca obstrüktif paterne neden olan astım gibi hava yolu hastalıklarında hava hapsi ve hiperinflasyon bulgularının görülmesi mikst SFT bozukluğuna yol açabilir. KOAH'lı bir hastada pnömoni veya masif plevral efüzyon gibi restriktif patern oluşturacak hastalıkların görülmesi de kombine obstrüktif + restriktif SFT değişikliğine neden olur.

Anlatım Planım SFT nin Önemi ve Tanımı SFT İndikasyonları,Komplikasyonları Spirometrik İnceleme Çeşitleri Statik Testler Dinamik Testler SFT ‘nin Değerlendirmesi Reversibilite Testleri SFT Öncesi , sonrası ve kabul edilebilirlik kriterleri Örnek Vakalar Pratik Uygulama

Erken Reversibilite Orta derecede hava yolu obstrüksiyonu olan hastalarda tanıya yardımcıdır. FEV1, FVC veya PEF ölçümlerinden sonra hastaya kısa etkili beta-2 agonist (200mg: 2puf salbutamol veya 500mg: 2 puf terbutalin) inhale ettirilir. 15-20 dk sonra ölçümde FEV1inisyale göre %12 veya 200ml, beklenen değere göre %15 artmışsa test pozitif kabul edilir.

Bronşiyal Reversibilite Testi Method: FEV1 ve FEV1/FVC% tespiti( ß2-agonist inhalasyonu öncesi ve sonrası) Sonuç: İyileşme oranı= Positif sonuç: >15% Reversibilite sınırları: asthma >15% and Volümlerde iyileşme>200ml Sonra-Önce 100% × Önce

PEF Değişiklik Oranı PEF (peak expiratory flow): Zorlu eksp.daki en hızlı akımdır. PEF değişiklik= PEF değişikliği ≥20% : asthma PEFmax-PEFmin 100% × 1/2 (PEFmax+PEFmin)

Geç Reversibilite Ağırlık derecesine göre uygun dozda inhale veya sistemik kortikosteroid tedavisi sonrası ölçülen FEV1 ve FVC değerlerinde, tedavi öncesine göre %15, PEF değerine göre %20 düzelme saptanması, pozitif test olarak kabul edilir.

Anlatım Planım SFT nin Önemi ve Tanımı SFT İndikasyonları,Komplikasyonları Spirometrik İnceleme Çeşitleri Statik Testler Dinamik Testler SFT ‘nin Değerlendirmesi Reversibilite Testleri SFT Öncesi ve sonrası ve Kabul edilebilirlik kriterleri Örnek Vakalar Pratik Uygulama

Yetersiz Spirometri yerine HİÇ YAPMAMAK DAHA İYİ ! LÜTFEN UNUTMA!!! Yetersiz Spirometri yerine HİÇ YAPMAMAK DAHA İYİ !

Kilo ve boy mutlaka ölçülmeli LÜTFEN UNUTMA!!! Spirometri Öncesi Kilo ve boy mutlaka ölçülmeli Dik durması olanaksız olan veya kifoskolyozu olan hastalarda kollar açılıp ölçülüp 1.06 ya bölünerek boy hesaplanabilir

İNFEKSİYON KONTROLÜ ÇOK ÖNEMLİ !!! Ellerin yıkanması ve dezenfeksiyonu Cihazın dezenfeksiyonu Bakteriel filtreler

Bulaşıcı Hastalıklardan Korunmada (Tbc….) Testten önce ve sonra cihazlar dezenfekte edilmeli Hastayı ayırmalı Teknisyen özel maske takmalı Tüm yüzeyler, cihaz ,oda dezenfekte edilmeli

Spirometri Kabul Edilebilirlik Kriterleri Spirogramda artefakt bulunmamalıdır: Test sırasında öksürmemeli veya glottis kapatılmamalı Test erken bitirilmemeli Efor değişkenlik göstermemeli Ağızlıktan kaçak olmamalı Ağızlık dille veya ısırmak yoluyla kapatılmamalı Yeterli bir ekspirasyon yapılmalıdır: Ekspirasyon süresi 6 saniye olmalı veya bir plato çizdirilmelidir VEYA Kişi ekspirasyonu bitirdiğinde en az 1 saniye süreyle volümde değişme olmamalıdır Yaşlı veya obstrüksiyonu olanlarda ekspirasyon 15 saniyeye uzatılmalıdır

İYİ PERFORMANS GÖSTERGELERİ Yeterli efor y ekseni boyunca hızlı yükselme Belirgin zirve x eksenine ani düşüş yok 0 noktasına ulaşım

Akım-Volüm Halkası Hatalar

TAK’dan Başlamamış Lung Age for prognostication

Yetersiz efor Lung Age for prognostication

PF MEF50 FVC Parameter Pred Test %Pred IVC L 4.68 4.41 94.1 FVC L 4.49 4.46 99.2 FEV1 L 3.64 4.27 117.3 FEV1/FVC % 81.09 95.86 118.2 PEF L/min 530 617 116.4 FEF50 L/sec 4.80 5.78 120.5 PF MEF50 FVC 5

VAKALAR 94 94

OLGU 3 Solunum Fonksiyon Testleri ve Klinik Kullanımı 40y Bayan Hasta Özellikle kışları ÜSYE takiben ortaya çıkan öksürük , hırıltılı solunum Son şikayetleri 3 haftadır mevcut SFT Ölçülen Beklenen % Beklenen FVC 2.46 3.16 78 FEV1 1.86 2.72 68 FEV1/FVC 82 75 FEF %25-75 2.42 3.56 67 PEF 4.17 6.49 64

EK TETKİK ?? ERKEN REVERSİBİLİTE? ??

SFT 78 +12 68 +15 75 67 +18 64 +20 % Beklenen %Reversibilite FVC FEV1 FEV1/FVC 75 FEF %25-75 67 +18 PEF 64 +20

OLGU 4 Solunum Fonksiyon Testleri ve Klinik Kullanımı 65 Y Erkek Hasta Öksürük,balgam nefes darlığı 10 yıldır özellikle kış aylarında artan Sigara+ SFT Ölçülen Beklenen % Beklenen Reversibilite FVC 2.2 2.75 80 2 FEV1 0.94 1.90 49 5 FEV1/FVC 43 47 FEF %25-75 0.9 2.11 42 7 PEF 2.98 5.40 55 3

OLGU 5 Solunum Fonksiyon Testleri ve Klinik Kullanımı 28 Y Kadın Hasta Nefes darlığı SFT Ölçülen Beklenen % Beklenen FVC 0.96 2.75 35 FEV1 0.94 1.90 49 FEV1/FVC 69 98 FEF %25-75 2.25 2.11 107 PEF 2.98 5.40 55

OLGU 6 66 Y Erkek Hasta Uzun zamandır nefes darlığı FM d insp. Dispnesi mevcut Astım ilaçları kullanıyor

SFT Değerlendirilmesi?? TANINIZ???

Olgu 6

Olgu 7

Olgu 8

Olgu 9

Olgu 10

Sağlık Slaytları İndir Pratik Uygulama 109 Sağlık Slaytları İndir http://hastaneciyiz.blogspot.com 109