LİNUX İŞLETİM SİSTEMİ Linux genel olarak Unix benzeri işletim sistemi kategorisinde değerlendirilir. Unix benzeri işletim sisteminin sayısı azımsanmayacak ölçüde fazladır. Linux bunlar arasında en fazla rağbet gören işletim sistemidir. Hangi işletim sisteminin Linux dağıtımından olup olmadığını kullanmış olduğu çekirdeğe bakmamız yeterlidir. Eğer işletim sistemi Linux çekirdeğini kullanıyorsa o işletim sistemi Linux dağıtımıdır. Deneme 111

Farklı İşletim sistemlerini birbirlerinde ayıran özellikler: Kullanılan çekirdek Yazılım veya daha dar bir ifadeyle paket yönetimi ve güncellemesi Masaüstü ortam ve kullandığı temalar UNIX tipi işletim sistemleri Kategori İşletim Sistemi GNU GNU/Linux ,GNU/Hurd, GNU BSD BSD Free BSD, OpenBSD, NetBSD UNIX Solaris, AIX, TRu64 Minix

GNU araçları, yaygın kullanılan bir takım uygulamalar, pencere ve masaüstü bileşenler ile birlikte gelir. Sunucu tipi Linux işletim sisteminde masaüstü araçlarından ziyade ağ ve sistem servislerine öncelik verilir. Her Linux dağıtımının birbirinin aynı veya farklı özellikleri vardır. Masaüstlerinde kullandıkları temalar veya ortam değişkenleri farklı olabilir. Ancak en önemli farklılıkların başında paket yönetim sistemi (PMS) gelmektedir.

PAKET YÖNETİM SİSTEMİ AÇISINDAN İŞLETİM SİSTEMİNİN SINIFLANDIRILMASI Dağıtım Paket Yönetim Sistemi (PMS) RedHat,Centos, Fedora,Suse,Mandreke RPM Debian,Ubuntu,Knoppix DEP Gentoo EMERGE Pardus Pisi Slackware TGZ

LİNUX İŞLETİM SİSTEMİNİN AÇILIŞI BIOS, MBR yi RAM’e yükler. MBR’deki makine kodları ön yükleyicilerinin (GRUP veya LILO) disk üzerindeki yerini belirlerve RAM’e yükler. Ön yükleyici disk üzerindeki işletim sisteminin olup olmadığını kontrol eder. Birden fazla varsa hangisini yükleyeceğini kullanıcıya sorar. Disk üzerindeki Linux çekirdeği, boot dizini altında vmlinuz-<kernel- versiyon> adıyla yer alır. Ön yükleyici seçilen işletim sistemini RAM’e yükler.

Ön yükleyici initrd olarak adlandırılan başlangıç RAM imajını RAM’e yükler. initrd, sistemin açılışı için gerekli olan sürücüleri yüklemek üzere çekirdek tarafından kullanılır. initrd’nin yükleme işlemi bittikten sonra görevi çekirdeğe devreder. Çekirdek donanım birimlerini yapılandırmaya koyulur. Çekirdekle beraber yüklenmiş olan initdr sisteme bağlanır ve gerekli olan tüm sürücüleri ona yükler. Kendisine root sanal aygıtı oluşturan çekirdek, onu root bölümü olarak sisteme sadece okunur bir şekilde bağlar. Çekirdek sisteme yüklenmiştir ve çalışabilir durumdadır. Fakat herhangi bir kullanıcı uygulaması yoktur.

Dosya sistemi bağlandıktan sonra çekirdek /sbin/init programını çalıştırarak, kullanıcı ortamının yapılandırması başlatır. /sbin/init tüm işlemlerin kökenidir ve işlem numarası daima 1’dir. /sbin/init hangi çalışma seviyesinde açılacağını belirleyen /etc/inittab programını çalıştırır. /etc/inittab belirtilen çalışma seviyesine göre/etc/rc.d klasörü içerisindeki rc dizini karar verir. rc.d dizini içerisine bakıldığında farklı programlar veya betikler mevcuttur. Bunlardan /etc/rc.d/init.d dizini içerisinde işletim sisteminin sahip olduğu servislere ilişkin başlatma, kapatma vb. işlemleri yapan ve kabuk programlarını içerisinde barındırır.

KULLANICI ÇALIŞMA SEVİYELERİ Çalışma seviyeleri işletim sisteminin hangi kipte çalıştırılacağını ifade eder. Farklı kipte çalışma seviyeleri farklı durumlarda kullanılabilir. Örneğin işletim sisteminin grafik ekranının açılmadığı durumda bilgisayarı sadece temel yönetim ve kullanımı seviyesinde açarak yönetebiliriz.

REDHAT (VE FEDORA)İÇİN 7 FARKLI ÇALIŞMA SEVİYESİ 0. Sistem kapalı (Halt) 1. Ağ desteği olmayan tek kullanıcı için 2. Ağ desteği olmayan Çok kullanıcılı kip 3. Ağ desteği olan metin tabanlı çok kullanıcılı kip 4. Kullanılmıyor ancak kullanıcı tanımı yapılabilir. 5. Ağ desteği olan grafik tabanlı çok kullanıcılı kip 6. Sistemin kendini yeniden yüklemesi (rebooting) durumu

Burada kullanıcı açısından pratik olan kipler 1,3 ve 5. Kiptir Burada kullanıcı açısından pratik olan kipler 1,3 ve 5. Kiptir. Kip temel bakım ve yönetim için kullanılır veya root şifresinin unutulduğu durumlarda kullanılır. Bu seviyede ağ desteği yoktur. 3 kipte tüm servisler açılır. Grafik arayüz kullanıcı elle açmadığı sürece sağlanmaz. 5. kipte 3. Kipten farklı olarak grafik desteği sağlanmasıdır. Çalışma seviyesine göre yüklü tüm servisler açık veya kapalı konuma getirelebilir. /etc/ rc.d altındaki tüm dizinler değiştirilerek veya chkconfig komutu yardımıyla kolaylıkla yapılır. Linux’ta 2 ile 5 arasındaki çalışma kipleri tüm Linux sistemleri için aynı değildir.

MEVCUT ÇALIŞMA SEVİYESİNİ DEĞİŞTİRMEK Bulunulan çalışma seviyesini init komutuyla değiştirebilirsiniz. Örneğin 5. Çalışma seviyesinden 3. Çalışma seviyesine düşmek için init 3 yazılması yeterlidir. init komutunu kullanmak bazen risklidir çünkü bazı servislerin durdurulması anlamına gelmektedir. Ayrıca init 0 komutu sistemi kapatmak için init 6 ise sistemi yeniden başlatmak için kullanılır.

SİSTEMİN BAŞLANGIÇ SEVİYESİNİ BELİRLEMEK Linux işletim sisteminin hangi çalışma seviyesinde açılacağı /etc/inittab dosyası içerisinde bulunmaktadır. Örneğin bu dosyanın içerisinde id: 5: initdefault: sistemin 5. Seviyede açılışının ayarlandığını gösterir.

LİNUX DİSK YÖNETİMİ VE DOSYA SİSTEMİ Linux’ta hem taşınır hem de sabit diskler /dev dizini altında bulunur. Örneğin bilgisayarda takılı 4 adet IDE disk takılı olduğunu farz edersek sırasıyla: /dev/hda (Primary Master) /dev/hdb (Secondary Master) /dev/hdc (Secondary Master) /dev/hdd (Secondary Master)

Benzer şekilde SATA sabit diskler veya USB diskler /dev dizini altında : /dev/sda /dev/sdb Şeklinde gözükecektir. Eğer fiziksel diskler birden fazla diske bölünmüşse bölümler sırasıyla hda1,hda2,hdb1,hdb2 veya sda1,sda2 şeklinde gözükecektir.

DOSYA SİSTEMİ Dosya sistemi öncelikli olarak kullanılan işletim sistemine göre değişiklik gösterir. Windows FAT ve NTFS dosya sistemini desteklerken Linux FAT dosya sistemini desteklemekle birlikte ext2 ve gelişmiş versiyonu olan ext3 desteklemektedir. Fakat ext2 ve ext3’te göstermiş olduğu performansı FAT dosya sisteminde gösterememektedir. deneme

DOSYA SİSTEMLERİNİ KARŞILAŞTIRMA KRİTERLERİ Dosya adı uzunluğu Maksimum dosya boyutu Maksimum saklama alanı boyutu İsimlendirmede kullanımına izin verilen karakter sayısı Maksimum dizin sayısı Tek dizin içerisinde izin verdiği dosya sayısı Toplam dosya sayısı İçerdiği metadata’lar (dosya sahibi,oluşturulma tarihi, erişim tarihi vb.) Deneme 2

64 bitlik bir işletim istemi için Dosya Sistemi Dosya Boyutunun Limiti Dosya Sisteminin Limiti Ext2 ve ext3 1Kb blok boyutu 16 GB 2 TB Ext ve ext3 2 Kb blok boyutu 256 GB 8 TB Ext ve ext3 4kb blok boyutu 2048 GB Ext ve ext3 8 kb blok boyutu 65568 GB 32 TB Ext4 16 TB 1024 Pbyte

DİZİN YAPISI

/bin Sistemin açılışı ve kontrolü için gerekli komutlar /bin Sistemin açılışı ve kontrolü için gerekli komutlar. Hem kullanıcıların, hem de sistem görevlisinin kullanabileceği dosyalar (kök dizinde ise fazla şişmemesi koşuluyla) buraya atılabilir. Sadece root kullanıcının ihtiyaç duyacağı init, getty, updatedb gibi programlar /sbin veya /usr/sbin'de durabilir. Bu dizinde bulunan dosyalara örnek olarak cat, chgrp, chown, date, dd, df, ln, mkdir, mount, ps, rm, sh, su, sync ve umount verilebilir.

/dev G/Ç dosyaları. Linux çekirdeğinde desteklenen her aygıta ait dosya /dev dizini altında bulunur. Kurulum anında bu dosyalar yerine yerleştirilir, bu dosyaların silinmesi durumunda /dev/MAKEDEV ile tekrar yaratılabilirler. /etc Sistem yapılandırma dosyaları. Bu dizinde çalıştırılabilir dosyalar bulunmamalıdır. rc.d Bu dizinin içinde, init sürecinin başvurduğu yapılandırma dosyaları vardır. Bunlara "rc dosysları" da denir.

passwd Kullanıcı veritabanı fstab Linux'un açılışı esnasında bindirilecek dosya sistemleri burada listelenir. group passwd'e benzer şekilde kullanıcıların gruplarını tutar. inittab init daemon için yapılandırma dosyası

motd Kullanıcı sisteme girdikten sonra ekranına basılması istenen mesaj burada tutulur. profile Kullanıcı sisteme girdiği zaman çalıştırılan dosya (csh ve sh türevi kabuklar için) shells Sistemde kullanılabilecek kabuk isimleri burada tutulur. login.access login komutu için yapılandırma dosyası. Sisteme girişi kullanıcı bazında sınırlamak için kullanılir.

/home Kullanıcılara ayrılmış dizin /home Kullanıcılara ayrılmış dizin. Başka şekilde ayarlanmamış ise, açılan her hesaba ait kullanıcı, burayı kullanır. Büyük sistemlerde, bu kısım alt parçalara ayrılabilir (/home/ftpadm , /home/ogrenci gibi) /lib Kütüphane dosyaları. /mnt Geçici mount edilen dosya sistemleri. Sadece bu iş için kullanıldığından sistem görevlisine zaman kazandırır. /proc Süreç kontrollerini ve diğer sistem bilgilerini tutan dosya sistemi. Bu dosya sistemi aslında disk üzerinde yer kaplamaz, tüm dosyalar çekirdeğin bir uzantısı sayılabilir.

/root Sistem görevlisinin ev dizini /root Sistem görevlisinin ev dizini. Mümkünse bu dizini sistemdeki diğer kullanıcıların görmeyeceği şekilde ayarlayın. /sbin Hayati sistem komutları. Bir zamanlar bu dosyalar /etc dizini altında yer alıyorlardı. Sadece sistem görevlisinin ihtiyacı olan komutlar, /sbin veya /usr/sbin içinde bulunur. /tmp Geçici dosyaların koyulduğu dizin. Belirli zaman aralıklarında temizlenmelidir.

/usr Diğer önemli sistem dosyalarını tutar /usr Diğer önemli sistem dosyalarını tutar. Bu bölüm genelde en kalabalık dizindir, zira yeni kurulan tüm programlar buraya konulur. X11R6 X Pencere sistemi bilgileri tutulur. doc Belge ve dökümanlar, genellikle HOWTO ve FAQ dosyaları. lib Bazı kütüphaneler man Man dosyaları

src Bazı kaynak dosyaları ve linux çekirdeğini oluşturan kodları (/usr/src/linux) içeren dizin. sbin Kök dosya sisteminde yer alması gerekmeyen çalıştırılabilir sistem görevlisi dosyaları /var Sürekli değişen sistem bilgileri burada tutulur. İstisnalar dışında diğer makinalarla paylaştırılmaz.

adm Sistem yönetimini ilgilendiren kayıtlar preserve Sistemin göçmesinden sonra zarar görmesi mümkün dosyaların kaydedildiği yer. spool Sonra işlenecek olan veriler buraya atılır (e-posta gibi ) log Sistem logları

DOSYA/DİZİN İZİNLERİ Linux’te temel dosya sistemi güvenliği kullanıcıların dosya ve dizinler üzerindeki erişim izinlerinin belirlenmesiyle sağlanır. Bir dosya veya dizinlere ait 3 grup izin vardır: Dosya sahibinin izinleri (Dosyanın sahibi: u ) Dosya grubunun izinleri (Kullanıcı grubu: g ) Sistemdeki diğer kullanıcıların izinleri (Diğer tüm kullanıcılar: o ) Dosya ve dizinlerin sahip oldukları izinleri görmek için ls –l dosyam yada stat komutları kullanılabilir.

– Dosya içeriğini görebilir mi? Okuma (r) – Dosya içeriğini görebilir mi? – (Klasörler için) dosya listesini alabilir mi? Yazma (w) – (Aynı zamanda) dosyayı silebilir mi? – (Klasörler için) bu klasör içinde dosya veya altklasör oluşturabilir mi? Çalıştırma (x) – Dosyayı çalıştırabilir mi? – (Klasörler için) bu klasöre geçebilir mi?

-rwxrw-r-- Dosya tipinin belirtildiği kısım “-” Normal dosya “d” Dizin “c” Karakter bazında işlem yapan aygıt sürücüleri “b” Blok bazında işlem yapan aygıt sürücüleri “l” Başka bir dosyayı gösteren link dosyaları

-rwxrw-r-- İzinlerin belirtildiği kısım Dosyanın sahibi Grup Diğer kullanıcılar -rwxrw-r--

DOSYA/DİZİN İZİNLERİ root@localhost # ls -l toplam 6744 drwxr-xr-x 10 seckin users 4096 Nov 14 23:43 my_dir …. d–> dizin olduğunu gösteriyor ilk üclü —> rwx (okuma, yazma, calistirma) seckin isimli kullanici tüm haklara sahip ikinci uclu –> r-x user grubuna üye olan kullanıcılar okuma ve çalıştırma haklarına sahip ucuncu uclu –> diğer kullanıcılar okuma ve çalıştırma haklarına sahip seckin—> dosya/dizin sahibi users —> dosyanin/dizinin grubu

İzin Değiştirme İşlemleri ● chmod komutu belirtilen dosya ve klasörlerin izinlerini değiştir -R parametresi alt klasör ve dosyalardaki izinleri de değiştir – X: çalıştırılabilir dosyalara ve klasörlere çalıştırma izni ver

SEMBOLİK TANIMLA İZİN DEĞİŞTİRME izin eklemek için +, izin kaldırmak için – sahibi: u, grubu: g, diğerleri: o, herkes: a okuma: r, yazma: w, çalıştırma: x chmod u+rwx,g-w,o-rwx dosya_adi

SEMBOLİK TANIMLA İZİN DEĞİŞTİRME $ chmod go-rwx prog1 Bu durumda grup ve diğerlerinden rwx yetkisinin geri alınacağı ve artık prog1’in izinlerinin sadece – rwx------ olacağı anlaşılıyor

ÖRNEKLER chmod + x dosya

(herkese çalıştırma izni verilir) ÖRNEKLER chmod + x dosya (herkese çalıştırma izni verilir)

ÖRNEKLER chmod u+rwx dosya

(dosya sahibine tüm haklar verilir) ÖRNEKLER chmod u+rwx dosya (dosya sahibine tüm haklar verilir)

ÖRNEKLER chmod g-wx dosya

(dosya grubundan yazma ve çalıştırma iznini kaldırır) Örnekler chmod g-wx dosya (dosya grubundan yazma ve çalıştırma iznini kaldırır)

chmod u+rwx, g+rx, o+x dosya Örnekler chmod u+rwx, g+rx, o+x dosya

chmod u+rwx, g+rx, o+x dosya Örnekler chmod u+rwx, g+rx, o+x dosya (dosya sahibine tüm izinler, gruba okuma ve çalıştırma izni, diğer kullanıcılara çalıştırma izni verilir)

SAYISAL TANIMLA İZİN DEĞİŞTİRME chmod izin kodu dosya/dizin Diğerleri için çalıştırma 0001 Diğerleri için yazma 0002 Diğerleri için okuma 0004 Gruptakiler için çalıştırma 0010 Gruptakiler için yazma 0020 Gruptakiler için okuma 0040 Dosya sahibi için çalıştırma 0100 Dosya sahibi için yazma 0200 Dosya sahibi için okuma 0400 İzin durumu Kod Diğerleri o Grup g Dosya sahibi u Kullanıcılar Sembolik Kod

Sayısal tanımla izin değiştirme Dosya sahibine okuma izni 400 Dosya sahibine yazma izni 200 Gruba okuma izni 40 Diğerlerine okuma izni 4 Toplam 644 # chmod 644 orn.dat

Örnekler chmod 674 adosya

Örnekler chmod 674 adosya -rw-rwxr– 1 seckin users 0 Nov 15 00:11 adosya

Örnekler chmod 700 adosya

Örnekler chmod 700 adosya -rwx—— 1 seckin users 0 Nov 15 00:17 adosya

chown yeni_sahibinin_ismi dosya/dizin Dosya Sahibini Değiştirme Dosya sahibinin değiştirilmesi için chown komutu kullanılır chown yeni_sahibinin_ismi dosya/dizin Bu komutu çalıştırabilmek için kullanıcının dosya üzerinde gerekli izinlere sahip olması gerekiyor.

Root kullanıcısı chown komutu ile herhangi bir dosyanın sahibi değiştirilebilir. Örneğin : chown yilmaz home/seckin/dosyam root kullanıcısı seckin kullanıcısına ait dosyayı yilmaz kullanıcısına vermiştir.

Örneğin seckin kullanıcısına ait tüm dosya ve dizinlerin kullanım haklarını yilmaz kullanıcısına vermek için Chown yilmaz –R /home/seckin/ Benzer şekilde dosyanın grubunu değiştirmek için Chgrp yoneticiler /home/seckin/dosyam Dosya sahibini ve grubunu bir seferde değiştirmek için : chown kemal:yoneticiler /home/seckin/dosyam

DOSYA TİPLERİ Linux işletim sisteminde temelde 2 farklı dosya tipi bulunmaktadır. Sıradan dosyalar Aygıt dosyaları Aygıt dosyaları sistemde bulunan donanım ile haberleşmeyi gerçekleştiren dosyalardır. 2 farklı aygıt dosya tipi vardır : Karakter aygıt dosyası : Veri alışverişini bayt bazında yapan aygıtlardır. (Klavye, mouse,…) Blok aygıt dosyası : Veri alışverişini bloklar halinde yapan aygıtlardır. (Harddisk gibi..)

DOSYA TİPLERİ Dosya uzantıları dosyalar ile işlem yaparken kolaylık sağlar, hangi dosyanın hangi uygulama ile açılacağını belirlememizi sağlar. Dosya uzantısı dosyanın isminde son noktadan sonraki kısımdır ve her zaman dosyaların uzantısı olmak zorunda değildir.

DOSYA TİPLERİ Sıradan dosyalar ise aygıt dosyaları dışında kalan, kullanıcıların oluşturduğu dosyalardır. # ls -l -rwxr--r-- Normal (sıradan) dosya crw-rw-rw- Karakter aygıt dosyası brw-r--r-- Blok aygıt dosyası srw-rw-rw- Soket dosyası lrwxrwxrwx Sembolik bağlantı (link) dosyası prw------- Pipe dosyası drwxr-xr-x Dizin (Klasör)

LİNK DOSYASI OLUŞTURMA # ln -s orjinalDosya linkinAdi seckin@seckin:~Masaüstü$ ln -s /etc/services mylink seckin@seckin:~Masaüstü$ ls -l lrwxrwxrwx 1 murat murat mylink -> /etc/services

# file <dosya_adi> DOSYA TİPLERİ Dosyaların tipini öğrenmek için file komutu kullanılır. # file <dosya_adi>

DOSYALARIN İSİMLENDİRİLMESİ Linux’ta dosya isimlerinin uzunluğu 256 karaktere kadar uzayabilir. Dosya isimleri büyük/küçük harfe duyarlıdır. (case_sensitive) “/” karakteri dosya yolunda kullanıldığı için dosya isimlerinde kullanılmaz. “.” işareti ile başlayan dosyalar gizli dosyalardır ve ls komutu –a parametresi ile çalıştırılmazsa görülmezler.

ls (list) komutu Bir dizin (klasör) içindeki dosya ve klasörleri listeler. Dos’taki dir komutunun karşılığıdır.

ls (list) komutu parametreleri -a : Gizli dosyalar (. ile başlayan) dahil tüm dizinin içeriğini listeler. -l : Dosyalar hakkında ayrıntılı bilgi verir. (dosyanın sahibi, boyutu, değiştirilme tarihi, izinler…) -t : Kronolojik sıralama yapar. En son yaratılan dosya/ dizinden ilk yaratılana doğru sıralar. ls -al birlikte de kullanılabilir.

Özel karakterler (? * [ ] ^) ls -l a* ls -l test? ls -l *[abc] ls -l [A-Z]* ls -l [^A-Z]* ls -l ?[0-9]*

pwd komutu Bulunduğunuz dizinin ismini görüntülemek için kullanılır. pwd (print working directory) # pwd /home/murat/myo

. Hali hazırdaki dizini gösterir. .. Bir önceki dizini gösterir. DİZİN DEĞİŞTİRMEK . Hali hazırdaki dizini gösterir. .. Bir önceki dizini gösterir. cd .. Üst dizine geç. Dizin değiştirmek için cd komutu kullanılır. cd /home komutuyla /home dizinine geçiş yapılır.

komutu ile “deneme” isimli boş bir dosya oluşturulacaktır. touch komutu Dosya oluşturmak için kullanılan komuttur. # touch deneme komutu ile “deneme” isimli boş bir dosya oluşturulacaktır.

komutu ile “myo” isimli bir dizin oluşturulur. mkdir komutu Klasör (dizin) oluşturmak için kullanılır. # mkdir myo komutu ile “myo” isimli bir dizin oluşturulur. -m, -p, -v gibi parametrelerle kullanılabilir.

DOSYA VE DİZİN SİLMEK Dosya silmek için rm, dizin silmek için rmdir komutu kullanılır. # rm <dosya/dizin_adi> # rmdir <dizin_adi> Bir dizin, boş iken rmdir komutu ile silinebilir, eğer boş değilse bu komut işe yaramaz.

rm komutunun aldığı bazı parametreler : DOSYA VE DİZİN SİLMEK rm komutunun aldığı bazı parametreler : -i : Dosyanın silinmesi için kullanıcıdan onay ister. -v : Ne yapıldığını açıklar. Kullanıcıyı bilgilendirir. -r : Komutun rekürsif çalışıp alt dizin ve dosyaların da silinmesi sağlanır. rm -r linux : linux dizinini içindekilerle birlikte siler.

DOSYA VE DİZİN KOPYALAMA (CP) Dosya kopyalamak için cp komutu kullanılır. # cp <kaynak_dosya/dizin> <hedef> cp abc.txt /tmp komutu ile “abc.txt” isimli dosya “tmp” klasörü içine kopyalanır.

DOSYA VE DİZİN KOPYALAMA (CP) Kopyalama işlemi sadece dosyalar üzerinde değil, dizinler üzerinde de yapılabilir. Bir dizin altındaki her şeyi -R parametresiyle başka bir dizine kopyalayabilirsiniz. cp -R /home/murat/myo /etc /home/murat/myo dizinini ve içindeki tüm dosya ve klasörleri /etc klasörü altına kopyalar.

DOSYA VE DİZİN TAŞIMA (MV) Dosya ve dizinleri taşımak için mv komutu kullanılır. mv komutunun alabileceği bazı parametreler -i : Hedef dosya veya dizin varsa üzerine yazma için onay alır. -f : Hedef dosya veya dizin varsa üzerine yazma işlemini onay almadan yapar.

DOSYA İSİMLERİNİ DEĞİŞTİRMEK (MV) Linux dünyasında bir dosyanın ismini değiştirmek demek o dosyanın başka bir isimde taşınması anlamına gelir. mv test test2 : test isimli dosyanın adını test2 olarak değiştirir.

Dosya okuma cat more less tac rev head tail Dosya okumak için kullanılan temel komutlar : cat more less tac rev head tail

Dosyanın içeriğinin ekrana yazdırılmasını sağlar. cat Dosyanın içeriğinin ekrana yazdırılmasını sağlar. -n parametresi ile kullanıldığında satırları numaralandırır.

Dosyaların içeriğini sayfa sayfa gösterir. more Dosyaların içeriğini sayfa sayfa gösterir. space (boşluk) ile bir sonraki sayfaya geçer. b bir sayfa geriye gider. q ile çıkış (quit).

Aşağı ve yukarı ok tuşlarıyla sayfada ilerlenebilir. less Aşağı ve yukarı ok tuşlarıyla sayfada ilerlenebilir. space (boşluk) ile bir sonraki sayfaya geçer. b bir sayfa geriye gider. q ile çıkış (quit).

Dosyanın içeriğini sondan başa doğru gösterir. tac Dosyanın içeriğini sondan başa doğru gösterir. tac <dosya_adi>

Dosyanın içeriğini her satırı ters çevirerek gösterir. rev Dosyanın içeriğini her satırı ters çevirerek gösterir. rev <dosya_adi>

head Bir dosyanın içeriğinin baştan belirtilen satır kadar gösterilmesini sağlar. Ön tanımlı (default) değeri 10’dur. head -5 linux linux isimli dosyanın ilk 5 satırını ekranda gösterir.

tail Bir dosyanın içeriğinin sondan belirtilen satır kadar gösterilmesini sağlar. Ön tanımlı (default) değeri 10’dur. tail -7 unix unix isimli dosyanın sondan 7 satırını ekranda gösterir.