BEŞİNCİ HAFTA Gravimetrik ve volümetrik analiz. Eşdeğer kütle ve normalite. Denklem denkleştirme. 1

Çözeltide İyon Analizleri Çoğu kez bir çözeltide hangi iyonların olduğunu belirlemek bu iyonların ne kadar olduğunu tahmin etmek kimyacıya düşer. Bir çözeltide hangi cins iyonların bulunduğunu belirlemeye kalitatif (nitel) analiz denir ve bunda katyonlar ve anyonlar belirli bir sistematiğe uygun olarak ayrı ayrı incelenir. İyonların miktarını tayin etmeye de kantitatif (nicel) analiz adı verilir. Bu da gravimetrik ve volumetrik analiz olmak üzere iki çeşittir.

Gravimetrik Analiz Gravimetrik analizde çözeltide bulunan iyonlar, uygun maddeler ilavesiyle çöktürülür, süzülür ve tartılır. Reaksiyon denklemlerine göre orantı kurularak iyon miktarı hesaplanır. Reaksiyon denklemlerine göre madde miktarı hesaplama işlemine stökiyometri denir.

Volumetrik Analiz Deneysel işlemleri gravimetrik analize göre daha az olan, kolay ve pratik bir analizdir. Volumetrik analizde bilinen derişimdeki bir maddenin çözeltisi miktarı belirlenecek olan maddenin çözeltisine aralarındaki reaksiyon tamamlanıncaya kadar katılır. Bilinen derişimdeki çözeltiye standart çözelti denir. İki madde arasındaki reaksiyonun tamamlandığı an ya standart çözeltinin kendi renginin değişimiyle veya ilave bir indikatörün renk değişimi ile belirlenir.

Fenol ftalein asidik ve bazik ortamda aşağıdaki reaksiyonuna göre renk değiştirir:

Titrasyon Eğrileri Her titrasyonda ilave edilen standart çözelti ile titre edilen çözeltinin değişen konsantrasyonu arasında çizilen grafikler bize titrasyonun gidişi ve dönüm noktasının belirlenmesi hakkında bilgi verirler. Bu grafiklere titrasyon eğrileri adı verilir.

Eşdeğer Kütle ve Normalite Kimyasal reaksiyonların anlaşılabilmesi için eşdeğerlik çok önemlidir. Bir kimyasal denklemde değişik mol sayılarında maddeler birbiriyle reaksiyona girebilir, ancak denkleşmiş bir denklemde her zaman başlangıç maddelerin birer eşdeğer kütlesi reaksiyona girerek birer eşdeğer kütle ürünleri oluştururlar. Eşdeğerlik sadece reaksiyonlarda geçerli olan bir tanımdır.

Redoks reaksiyonlarda yarı reaksiyonlar yöntemine göre denklem denkleştirme Yarı reaksiyon yönteminde esas ilke alınan ve verilen elektron ve atom sayılarının eşitliğidir. Yarı reaksiyonların denkleştirilmesinde oksijen atomlarının sayılarını eşitlemek en çok karşılaşılan bir noktadır. Oksijen sayılarının eşitlenmesinde sol tarafta oksijen eksikliği varsa, asidik reaksiyonlarda sol tarafa su ilave edilir, sağ tarafta protonlar oluşturulur; bazik reaksiyonlarda sol tarafa hidroksit iyonları veya su ilave edilir, sağ tarafta su veya hidrojen iyonları oluşturulur. Oksijen fazlalığı varsa sol tarafa proton ilave edilir. Fazla oksijen atomları ile bu protonlar sağ tarafta su olarak ortaya çıkar.