TİROİD HORMONLARI Prof. Dr. Arzu Seven

TİROİD HORMONLARI Gen ekspresyonu (çekirdekte reseptör) Doku farklılaşması Genel gelişme

T3 ve glukokortikoitler GH gen transkripsiyonunu hızlandırırlar-----GH üretimi artar.

Tiroid hormonlarının biosentezi 1.Tiroid bezine (foliküler epitelyal hc. ) iodun alınması (Na+/K+/ATPaz) Tiroid I transporter (TSH ile kontrol ) Tiroid bezindeki iodidin serumdakine oranı bu transporterın aktivitesini yansıtır.( 25/1 ) Perklorat ve tiosiyanat iodid transporterını inhibe eder. b) İodin

2-Peroksizomda iodun iodide tiroid peroksidaz (TPO ) ile oksidasyonu NADPH-bağımlı enzimle oluşan H2O2 gerekli Antitiroid ilaçlar-tiyoure-oksidasyonu inhibe eder. 3-Tirozinin iodinasyonu (organifikasyon )

Oksitlenmiş iodid tiroglobulindeki tirozil kalıntıları ile reaksiyonlaşır (TPO ilişkili ) MIT ve DIT oluşur. Tiroglobulin(Tgb):prohormon T4 ve T3 ün öncü ve depo şekli Geniş,iodine ve glikozile protein 2 alt üniteden oluşur 115 tirozin kalıntısı

Tiroglobulin hücrenin bazal kısmında sentezlenir, ekstrasellüler kolloidte depolanır

4- Kenetlenme DIT + DIT → T4 MIT + DIT →T3 TPO ile kataliz,antitiroid ilaçlarla inhibisyon 5- Tgb Hidrolizi TSH uyarısı (cAMP) Mikrovili sayısında artış Pinositoz Fagozom +lizozom →fagolizozom(sekonder lizozom)

Asid proteazlar ve peptidazlar Tgb yi hidrolizleramino asidler ve iodotironinler T4 ve T3 hc.nin bazal kısmından kolaylaştırılmış difüzyonla kana geçer. MIT,DIT deiodinazla I- ve tirozine ayrılır.

Tgb deki iodidin %70 i inaktif öncü madde MIT ve DIT şeklinde,%30 u ise T4 ve T3 şeklindedir. İodin miktarı yeterliyken,T4/T3 :7/1 İodin yetersizliğinde T4/T3 ve DIT/MIT azalır. Günlük iodid gereksinimi 150-200 mikrogram

Tiroid hormonlarının kanda taşınması TGB →Tiroksin bağlayıcı globulin TBPA→ Tiroksin bağlayıcı prealbumin Dolaşımdaki T4’ün 3/4’ü TBG’e T3’ün1/2’si bağlanır T4 : 8 g/dL (yarı ömür 6.5 gün) T3 : 0.15 g/dL (yarı ömür 1.5 gün) T4 T3 5’ deiodinaz T4 rT3

TBG glikoproteindir,KC de sentezlenir. T4 veT3 e non-kovalan bağlanır. Sentezi östrojenlerle artar,androjen veya glukokortikoid tedavisiyle ve KC hastalığında azalır. Fenitoin ve salisilatlar TBG ye bağlanmak için T3 ve T4 le yarışırlar.

5’-deiodinasyon ,tiroid bezinde,hedef hücrelerde ve diğer periferik dokularda gerçekleşir. T3 ün hedef hc.lerdeki tiroid reseptörlerine afinitesi T4 ün 10 katıdır.T3 metabolik olarak aktif hormondur,T4 prohormon olarak kabul edilebilir.

Serbest T4 ve serbest T3 tiroid hormon statüsünün göstergesidir Total T4 ve T3 ün %1 inden azını yansıtır T4 : 8 µg/dl (100 nmol/L) , t1/2 :6,5 gün T3 : 0.15 µg/dl (2 nmol/L) , t1/2 :1,5 gün

T4 ün % 80 i deiodinasyonla eşit miktarda T3 veya rT3 e metabolize olur. T4 ün %20 si sulfat veya glukuronik asitle konjuge olur ve deamidasyon veya dekarboksilasyonla inaktifleşir. Deiodinazlar (DI1,DI2 ) arasında DI2 nükleer T3 seviyesinin kontrolünde özellikle önemlidir.

DI3 başlıca katabolik enzimdir,iodidin 3 pozisyonundan uzaklaştırılmasını katalizleyerek rT3 oluşturur. rT3 biolojik olarak inaktifdir,T3 ü deiodine ve inaktif eder. Ciddi kronik hastalıkta (hasta ötiroid sendrom ),karbohidrat açlığında ve fetusta fazla miktarda zayıf agonist olan rT3 oluşur.

Propiltiourasil ve propranolol T4T3 dönüşümünü azaltır.

Tiroid hormonlarının biyolojik etkileri Genel metabolik etkileri: Metabolik hız (bazal) Oksijen /enerji tüketimi  Na+/ K+ ATPaz sentezini  Karbohidrat metabolizmasına etkileri GLİKOLİZ  (barsaktan glukoz emilimi ) Kas hücresinin glukoz alımını  Optimal insülin salgılanması için gerekli

Yağ metabolizmasına etkileri Hormona duyarlı lipaz aktivitesi  Yağ asit oksidasyonu → trigliserit Serum kolesterol  Protein metabolizmasına etkileri Protein sentezi  fizyolojik doz (+) azot dengesi

Tiroid patolojisi HİPOTİROİDİZM Bazal metabolizma  Soluk cilt Saç + cilt kuru Hareketlerde yavaşlama Uykuya eğilim Soğuğa dayanıksızlık Kalp ritm  Kilo alma

Anemi,demans,konstipasyon Galaktore,karpal tünel sendrom Sebepleri: Otoimmün tahribat (Hashimato hastalığı) Hipertiroidide radyoiodin veya cerrahi tedavi

Nadir sebepler: Geçici hipotiroidizm (lityum karbonat tedavisi) TSH eksikliği (panhipopituitarizm) Konjenital kusurlar,hedef organ direnci Ciddi iyot eksikliği

Tanı:Yüksek TSH değerleri primer hipotiroidide tanısaldır Sekonder hipotiroidizm daha nadirdir.TRH testi ile hipofizer veya hipotalamus nedenleri araştırılır.

Konjenital hipotiroidizm Doğumu takiben 3 ay içinde tedavi edilmez ise kalıcı beyin hasarı oluşur. Kretinizm İskelet olgunlaşmasında gecikme, kısa boy,puberte gecikmesi Yüksek TSH değerleri tanısaldır.

HİPERTİROİDİ (TİROTOKSİKOZ) Graves hastalığı TSI → TSH reseptör aktivasyonu Ig G Sinirlilik Uyuyamama Kilo kaybı Isıya dayanıksızlık Aşırı terleme Kırmızı + ıslak cilt Kalp ritm ,atrial fibrilasyon T4  ,TSH 

diare Oligomenore Sebepler: Graves’ hastalığı (difüz toksik guatr ) Toksik multinodüler guatr Tiroidit Eksojen iodin verilmesi Fazla T4 ve T3 alınması

Tanı Baskılanmış (ölçülemeyen ) TSH ve yüksek tiroid hormon değerleri primer hipertiroidizmde tanısaldır . Serbest T4 ölçümü tiroid disfonksiyonunda rutin uygulamadır. TSH sekresyonu serbest T4 değişimlerine çok hassastır.

TBG değerleri değiştiğinde (hamilelik,oral kontraseptif kullanımı,nefrotik sendrom ) serbest T4 analizlerinin tanısal değeri yoktur.

Most common Autoimmune disease GRAVES DISEASE En sık otoimmun Tiroit hücre yüzeyindeki TSH reseptör antikorları hipofiz hormon etkisini taklit ederler T4 sentez ve salgılanmasının düzenleyici kontrolü bozuk, kandaki yüksek tiroit hormonları TSH salgılanmasını baskılar Most common Autoimmune disease Antibodies to TSH receptor on the surface of thyroid cells appear to mimic pituitaary hormone action Regulatory controls of T4 synthesis and secretion are lacking of thyroid hormones in blood inhibit TSH secretion