METEOROLOJİ DERSİ RÜZGAR Prof.Dr. Ahmet ÖZTÜRK

Havanın yatay yöndeki hareketine rüzgar denir. Rüzgara sıcaklık, basınç ve nispi nem etkildir. A B A hava kütlesi ısınır, Genleşir ve yükselir.

Havanın yatay yöndeki hareketine rüzgar denir. Rüzgara sıcaklık, basınç ve nispi nem etkildir. A B Rüzgar A hava kütlesi ısınır, Genleşir ve yükselir.

Hava kütleleri soğuktan sıcak alanlara ve yüksek basınçtan alçak basınca doğru hareket ederler.

Rüzgar yönü: Rüzgarın bulunduğumuz yere doğru geldiği yöne rüzgar yönü denir. Kuzey(N) YILDIZ K.Doğu(NE) POYRAZ K.Batı(NW) KARAYEL Batı(W) BATI Doğu(E) DOĞU G.Batı(SW) LODOS G.Doğu(SE) KEŞİŞLEME Güney(S) KIBLE

Rüzgar Hızı Hava hareketinin m/s, km/h veya knot (denizmili/h) olarak hızıdır. 1 kara mili=1609 m, 1 deniz mili=1852m Rüzgar hızı Anemometre ile ölçülür. Anemometre nin yazıcısı Anemograf tır.

Rüzgar Hızı

Hangisinde rüzgar hızı fazladır? Rüzgar hızı iki nokta arasındaki basınç farkı ve yatay mesafeye bağlı olarak değişir. Basınç gradyeni fazlaysa rüzgar şiddetli olur. Hangisinde rüzgar hızı fazladır? 1? 2? 1010 1020 1015 1020 1010 1000 990 A B A B 2 1 Rüzgar hızını belirlemek için anemometre yoksa Bofor Ölçeği kullanılır. Bkz:sh48

Rüzgar Frekansı Rüzgarın hangi yönden, ne kadar süre ile ve ne sıklıkta estiğinin bilinmesi gerekir. Rüzgarın esiş sıklığına rüzgar frekansı denir. Rüzgarın frekansı Rüzgar Frekans Gülü ile belirtilir. Rüzgar Frekans Gülü, yönlere, rüzgar esiş sayıları uzunluk olarak işaretlenip uçlarının birleştirilmesiyle oluşturulan kapalı poligonik şekildir. K (Hakim Rüzgar yönünü Gösterir) B D G

Rüzgar esme sayısı diyagramı (Rüzgar hız ve sayısını gösterir)

Rüzgar rejim diyagramı (Yıl içindeki rüzgar rejimini gösterir)

Rüzgarı Etkileyen faktörler a. Basınç gradyan kuvveti 1020 1010 1000 990 A B b. Koriyolis kuvveti Dünya üzerindeki cisimlerin dünya ile beraber dönmesi gibi rüzgarlar da dünyanın dönüşünden etkilenir. Dünyanın rüzgarları saptıran bu kuvvetine Koriyolis kuvveti denir.

c. Sürtünme etkisi Dünya yüzeyi ile rüzgar arasında sürekli bir sürtünme söz konusudur. Bu sürtünme denizler üzerinde az ormanlık alanlarda fazladır. Yer yüzünden yukarı çıkıldıkça bu sürtünme azalır. d. Merkezkaç etkisi Dönüş hareketi gösteren havada dönüş çapı, rüzgar hızı ve rüzgar yönüne bağlı olarak merkezkaç (santrifüj etkisi) kuvveti ortaya çıkar.

Rüzgarların Sınıflandırılması a. Düzgün devamlı rüzgarlar b. Düzgün olmayan ve devamsız rüzgarlar (Tayfun Tornado Girdap gibi büyük boyutlu rüzgarlardır. Konumuz dışı) Düzgün devamlı rüzgarlar 1. Alize rüzgarları 30o enlem üzerinde bulunan yüksek basınç kuşaklarından ekvator üzerindeki düşük basınç kuşaklarına akan hava kütleleridir. 2. Kontr-Alize rüzgarları Atmosferin üst katmanlarında ekvatordan kutuplara doğru olan rüzgarlardır.

Alize rüzgarları

Alize rüzgarları

3. Muson rüzgarları Tropikal ve subtropikal bölgelerde, özellikle de asyanın güneyinde etkili olan rüzgarlardır. Alizelerle ters yönde olursa etkisi azalır aynı yönde olursa şiddeti artar. Deniz serin Kara sıcak Yazın Deniz sıcak Kara soğuk Kışın

Muson rüzgarları

4.Meltem rüzgarları Gece ve gündüz ortaya çıkan sıcaklık farkından dolayı oluşan rüzgarlardır. Bunlar atmosferin alt katmanlarında 150 – 200 m de kendilerini hissettirirler. Kara ve Deniz Meltemleri Gece Kara Meltemi Gündüz Deniz Meltemi

Kara ve Deniz Meltemleri

Dağ ve Vadi Meltemleri dağ dağ vadi vadi Gece Dağ Meltemi Gündüz Vadi Meltemi

5. Fön rüzgarları Hava kütlelerinin dağ engeliyle karşılaştığında yükselerek nemini kaybetmesi ve dağın diğer yanında aşağılara sıcak ve kuru olarak esmesi şeklinde oluşan rüzgarlardır.

Sirokko, Hamsin, Krivetz

Rüzgarların Yararları 1. Birçok bitkide tozlanma ve döllenme olayına yardım eder. 2. Bitkide kök gelişimini destekler. 3. İlkbaharda nemli arazileri daha çabuk kurutur, böylece toprak erken işlenebilir. 4. Isıyı taşıdığı için bitkileri serinletir. 5. Biçilmiş otların ve tahılların kurumasını sağlar. 6. Havayı temizler. 7. Enerji sağlar.

Rüzgarların Zararları 1. Rüzgarın mekanik etkisiyle dallar kırılıp ürün hasara uğrayabilir. 2. Evapotranspirasyonu artırır toprağı kurutur. 3. Kışın don olayı etkisini artırır. 4. Yazın kurutucu ve yakıcı etkisi vardır. 5. Bazı hastalıkların sporlarını yayar. 6. Açık alanlarda rüzgar erozyonuna neden olur. Bu zararlı etkilerden bazıları rüzgar kıranlarla engellenebilir.