Hayatımıza ve Geleceğimize YÖN veren değerli Öğretmenlerime…

MADDE BAĞIMLILIĞI!.. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Bağımlılık...? Madde bağımlılığı, vücudun bir ya da birden çok işlevini olumsuz yönde etkileyen maddelerin kullanılması, bundan dolayı zarar görüldüğü halde bu maddelerin kullanımının bırakılamamasıdır.   Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

 Bağımlılık Yapan Maddeler ZARARLI ALIŞKANLIK Alkol Sigara Esrar Uçucu Maddeler Eroin Morfin Ketamin Meskalin (kaktüs) Metamfetamin Steroidler Kokain Ecstasy Ritalin ZARARLI ALIŞKANLIK 1. Madde bağımlılığı 2. Kumar 3.Yanlış beslenme alışkanlıkları 4. Alışveriş bağımlılığı 5. Sanal bağımlılık  Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

İlk Temas Sıklığı Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

MADDE KULLANIMININ NEDENLERİ A- UYUM SAĞLAMA ÇABASI Bir gruba üye olabilme Yalnızlığını paylaşma Arkadaş edine bilme Arkadaş baskısı Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

MADDE KULLANIMININ NEDENLERİ B- KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ Sosyal ilişki kurmada güçlük çekme Sorunları çözebilme yetisinin yetersiz olması Özgüven yoksunluğu ve Yetersizlik hissi Agresif yapı Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

BAĞIMLILIK RİSK FAKTÖRLERİ Gençlik (özellikle ergenlik dönemi) Sevgi eksikliği, sevgiyi tanımama ve yaşamama Spor, sanat, yararlı hobiler ve sosyal faaliyetlerin özendirilmemesi ve/veya kısıtlanması Gelecek endişesi Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Madde bağımlılığı konusunda bilimsel ve gerçekçi eğitim eksikliği Aile, okul ve sosyal çevrenin aşırı baskıcı tutumu (kendini ifade etmede güçlük yaşama) Sağlıklı bir iletişim kuramama Genetik yatkınlık (ödül eksikliği sendromu) Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

BAĞIMLILIK RİSK TABLOSU AİLE SOSYAL KİŞİLİK ROL MODELLERİ Anne –Baba Destek Az Göç Çekingenlik Sanatçılar Kendileri kullanıyor Arkadaş grubu Kendine Güveni az Çizgi Filmler Diziler Şimdi Zaman Böyle Azizim Okul Başarısızlığı Otokontrol az Siyasetçi Tutarsız Disiplin Aile Geliri Dışarıdan etkilenme Okuldaki Öğretmenler Bırak Çocuk Aslına Bir gün Döner Hem okul hem iş Sinirli Olma Çevreden Abla Abi, Aile Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

MADDE BAĞIMLISI MIYIM ACABA?.. Maddeyi kullanma isteği güçlüyse, Davranışları denetlemede zorluk çekiyorsa, Maddeyi almayınca eksiklik hissi varsa, Maddeye karşı iradesizlik varsa, Bağımlı olabilirsin arkadaş! Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

BAĞIMLILIK YAPAN MADDELERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ Madde alındığında davranış, duygu ve düşüncede değişiklik hali, Alan kişi kısa sürede gerçeklerden kopar Kişi karşı koyulması çok zor bir istekle madde arar, maddenin miktarının arttırır Sonuç BAĞIMLILIKTIR. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

MADDE KULLANMAYA BAŞLAMA ETKENLERİ; 1. Psikolojik Etkenler a. Uyum Sağlama Çabası: Kişi çevresine uyum sağlayabilmek ve bu yolla çektiği sıkıntıları azaltabilmek için madde almaktadır Çevrede olanları veya zihninde olanları değişime uğratarak kendini rahat hissetme çabasıdır Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

b. Kişilik Özellikleri: Yeterli sosyal ilişkiler kuramamak Engellenme eşiğinin düşük olması Ödüllendirilmenin gecikmesine dayanamama Sorunları çözebilme yetisinin yetersiz olması Riski göze alabilen davranış biçiminin var olması Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

2. Kültürel Etkenler: İnsan kültürüne ait birçok etken madde kullanmaya başlamayı etkileyebilir. Kültürün içinde belli bazı törenlerde geleneksel olarak çeşitli maddelerin kullanılması (örneğin; bir partide alkol kullanılması gibi) Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

3. Aile İlişkileri: Aile ile çeşitli sorunlar yaşayan çocuklarda, madde kullanma yaygınlığı daha fazladır. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

4. Kalıtımsal Etkenler: Ebeveynleri alkol kullanan çocukların alkol kullanım sıklığı daha yüksektir. Diğer uyuşturucu maddeler ile ilgili olarak bu konuda yapılan çalışmalarda kesin bilgiler edinilmemekle birlikte, bu yönde bazı veriler saptanmıştır. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

5. Sosyal Etkenler: Madde kullanımının toplum tarafından kabul görmesi, kullanım oranını daha da artıracaktır. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

6. Uyuşturucu Maddeye Erişilebilirlik: Eğer uyuşturucu madde kolaylıkla bulunup, elde edilebiliyor ise, kullanım oranı yükselecektir. Ancak bu etkenin önlenmesi tek başına yeterli değildir. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

RİSK ALTINDAKİ GENÇLER Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Madde kullanmaya başlayan gençlerdeki ortak bazı özellikler 1. Ani tepkiler veren 2. Saldırgan ya da asi davranışları olan 3. Her şeyi reddeden 4. Davranış bozukluğu gösteren 5. Aykırı davranışlar içinde bulunan 6. Erken yaşlarda davranış problemleri olan 7. Çabuk heyecanlanan 8. İçe dönük olan 9. İtaatkar olan 10. Yaşıtlarından aşırı etkilenen Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Gencin aile yapısı özellikleri de risk etkenlerini belirlemeye yarayabilir. Çünkü uyuşturucu madde kullanan gençlerin ailelerinde benzer bazı özelikler bulunmuştur. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Saptanan aile özellikleri şunlardır: 1. Parçalanmış, boşanmış aileler 2. Ebeveynlerden birinin kaybı 3. Aile içinde uyuşturucu madde kullanan bir üyenin varlığı 4. Aile içi iletişim eksikliği 5. Baskıcı ve ilgisiz aile 6. Aile içinde gencin özdeşim kurabileceği bir bireyin olmaması 7. Aşırı koruyucu, kollayıcı aile Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Sigara ve alkol kullanan gençler 1. Sigara ve alkol kullanan gençlerin, bu maddeleri kullanmayan gençlere göre daha yüksek oranda uyuşturucu maddeleri kullandığı gözlenmiştir. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

2. Sigara ve alkol kullanan gençler uyuşturucu maddeyi daha düşük oranda tehlikeli olarak değerlendirmekte ve diğer maddeleri kullanmaya daha istekli davranmaktadırlar. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Sigara ve alkol kullanan gençler 3. Ayrıca bu öğrenciler, sigara ve alkol kullandıkları için çevreleri ile daha sık olarak çatışma ve sorun yaşarlar ki, bu da onları diğer maddeleri kullanmaya iten önemli bir etken olarak değerlendirilebilir. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Gençler madde kullanmaya nasıl başlıyor? Merak Arkadaş baskısı Çaresizlik Maddeleri kullanmak gencin kendini kanıtlamasının bir yolu olarak algılanması Beğeni toplamak Maddenin bulunabilirliği Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Madde kullanan kişiler nasıl anlaşılır? Madde kullanımını gösteren özgün belirtiler çok azdır. Bu maddeleri kullanan kişileri anlamak için; a. Kan ve idrar tetkikleri b. Davranış değişiklikleri c. Madde etkisine bağlı değişiklikler Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Madde kullandığı düşünülen genç ile ne yapmak gerekir? HAZIRLIK Böyle bir genç ile konuşmaya başlamadan önce, öncelikle öğretmen kendisini onunla bu konuşmayı yapmaya kendini hazır hissetmelidir. Böyle bir durumda sakin olmak, yeterli gözlemi yapmış ve veriyi toplamış olmak gerekir. Öğretmen kendini böyle bir durumda suçlamamalı ya da öğrencisine karşı öfkeye kapılmamalı Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Konuşmaya başlamak Genellikle uyuşturucu ile ilgili konuşmaktan kaçınılır. Ancak konuşmaktan korkmayın. Korkularınızı, kuşkularınızı ve nedenlerini onunla açıkça paylaşın. Konuşurken onu korkutmamaya özen gösterin. Tamamen gerçekçi, samimi ve yalın olun. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Amacınızın ne olduğunu üstüne basarak vurgulayın. Madde kullanmasından dolayı onu suçlamayın ve yargılamayın. Onun sorumluluğunu onun yerine üstlenmemeye özen gösterin. Onun kendi sorumluluğunu üstlenmesine yardımcı olun. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Aile ile görüşme Onlar ile kuşkularınızı paylaşın ve öğrencinin ev içindeki durumunu değerlendirin. Aile bu konu açılınca büyük bir paniğe ya da öfkeye kapılabilir. O anda çevrenin tutumunu düşünerek baskı altında kalacağını düşünebilir. Anne baba kendisi için de üzülmektedir. Bazen aile bunu tamamen yadsıyabilir. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Yönlendirmek Genelde bu kişiler tedavi kurumlarından çekinirler. Bu nedenle onu tedavi için cesaretlendirin. En azından danışmanlık için başvurmasına yardımcı olun. Sık sık mesajınızı yineleyin. Genç tarafından söylenen olumlu düşünceleri onun ardından siz de onun sözleri ile yineleyin. Böylece onun olumlu tarafları pekiştirilebilir. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Madde kullananlar tedavi olabilir mi? Uyuşturucu madde kullanan kişiler tedavi olabilir. Uyuşturucu maddeyi bırakan kişilerde tekrar madde kullanımına başlamak sık olarak gözlenen bir durumdur. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Tedavinin başarısı için iki önemli etken vardır Kişinin tedavi olmayı istemesi Kişinin maddeyi bırakmaya kendini hazır hissetmesi Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Biz ne yapabiliriz Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Öğrencilerin madde kullanmaya başlamasını önlemek için neler yapabilirsiniz? Madde kullanımını önlemek için neler yapabileceklerini dinleyici gruba sorun. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü 37

Rolünüzü “iyi” oynayıp, “model” olabilirsiniz... Mesleğiniz öğretmenlik, ama siz aynı zamanda anne/baba, eş ve kendi anne-babanızın çocuğusunuz. Maddelerle ilgili bilgilendirme yaparken öğretmenlik rolünüz kadar diğer rollerinizi de hatırlamanız önemlidir. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü 38

Dinleyin… “Anlat, anlat dinliyorum” Onu DİNLEYİN. Eğer sizinle konuşmak istediği sırada bir işle meşgulseniz işinize ara verin, göz kontağı kurun. Söylediği şeyleri doğru anladığınızdan emin olmak için sorular sorun. Sorular anlattığı şey hakkında daha fazla bilgi edinmek için değil, ona dinlenildiğini hissettirmek için sorulmuş olsun. “Sanırım arkadaşının seni beklememesine çok içerlemişsin” gibi... “Anlat, anlat dinliyorum” Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü 39

Öğrenmesine yardım edin Öğrenmesine yardım etmek onu bilgilere boğmak anlamına gelmemelidir. Yaşına uygun bilgileri, ihtiyacı olduğu kadar vermek doğru olacaktır. “Şunları oku, gel...” Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü 40

“Hayır” demesini öğretin Israrlarla başa çıkması için onlara “Hayır” demeyi öğretmeniz gerekli. Önemli olan nokta verdiği kararlarda arkadaş grubunun baskısının nasıl rol oynadığını ve sadece bu baskıya göre karar verdiğinde olumsuz sonuçlar yaşayabileceğini fark etmesidir. Bazı hayali zor durumlar üzerinde konuşup değişik çözüm yolları ve onların sonuçlarının neler olabileceği üzerinde konuşmanız –ancak yorum yapmayıp sadece vurgu yapmanız önemli-faydalı olabilir. “Hayır, teşekkür ederim” birkaç kere tekrarlanması; “Ya başka işim vardı, kusura bakma ya..” bahane uydurma; “Başka sefere belki, sağol” atlatma; “Hayır, sağol; ha bu arada sen o işi bitirdin mi?” konu değiştirme; “Hayır, sağol; ben gitmeliyim, görüşürüz sonra” ortamdan uzaklaşmak gibi yöntemleri denemesini teşvik etmek işinize yarayacaktır. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü 41

Yargılamayın “Sen zaten hep böylesin” İstediğiniz gibi davranmadığında bu sizi kızdırabilir; hemen yaptığı davranışla ilgili etiket yapıştırmayın; davranışının başka ne gibi nedenleri olabileceğini düşünün. “Sen zaten hep böylesin” Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü 42

“evladım, bütün dünya biliyor, sen hala...” Konferans vermeyin En sevdiğimiz şeylerden biri kendi geçmişimizden bahsetmek: “Evladım, bütün dünya biliyor, sen hala...” Deneyimlerinizi paylaşmanız önemli ancak bunlar nasihat tarzında olduğunda karşınızdaki kişinin iletişim kanalları kapanıyor ve iletişiminiz daha başlamadan bitmiş oluyor. “evladım, bütün dünya biliyor, sen hala...” Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü 43

Tehdit etmeyin “Eğer dediğimi yapmazsan...” “Hele bir dediğimi yapma..” Tehdit o an için sadece onu korkutur; ama etkili olmaz çünkü “tehdit”dir. Söylediğiniz olumsuz sonuç gerçekleşmediğinde yaptığınız her türlü uyarının zamanla ciddiye alınma olasılığı düşer. “Eğer dediğimi yapmazsan...” Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü 44

Sorgulamayın “Kim, nerede, nasıl, niçin, ne zaman, neden...” Onun hayatı hakkında bilgi sahibi olmanız önemli; ancak bunları öğrenmenin yolu sorgulama, hesap sorma şeklinde olmamalı. Unutmayın niyetiniz “paylaşmak”. Eğer o anda size cevap vermiyorsa “Şu anda konuşmaya çok hazır değilsin; ama istediğin zaman ben seni dinlemeye hazırım” şeklinde karşılık vermeniz kendisiyle ilgilendiğinizi anlamasını sağlayacaktır. Çocuk zaman geçtikçe sizinle iletişim kurmak isteyecektir. “Kim, nerede, nasıl, niçin, ne zaman, neden...” Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü 45

Teşhis koymayın “Bence sen...” Çocuk bir sorunundan bahsettiğinde hemen etiket koymak yerine onu dinleyin. O anda ne hissediyor, ne yaşamış, neye ihtiyacı var, bunları anlamaya çalışın. “Bence sen...” Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü 46

Ahlak derslerinden kaçının “Bu yaptığın çok ayıp.” “Bunlar hiç uygun davranışlar değil; ne yapıyorsun sen?” “Büyüklerine saygılı ol!” “Her istediğin olmaz, öğrenemedin mi daha bunu?” Yapılmaması gereken bir şeyi yapmış olsa bile bunu ahlak dersi verir tarzda değil; yaptığının olumsuz sonuçlarını (nelere yol açtığını) ve uyandırdığı duyguları dile getirmeniz yerinde olacaktır. “ “Bunun böyle olması gerek, bu olmazsa olmaz” Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü 47

Emir vermeyin “Ne diyorsam onu yap, soru sorma” Siz kendinizi düşünün, biri size emir verdiğinde ya da o tarzda konuştuğunda neler hissediyorsunuz? Ondan bir şey istediğinizde bunun sebebini çocuğa da anlatmanız sizi daha iyi anlamasını sağlayacaktır. “Ne diyorsam onu yap, soru sorma” Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü 48

BAŞLAMA ÖNCESİNDEKİ YANLIŞ İNANIŞLAR Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

ŞÜPHELENİYORSAK! Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Öğretmen şüpheleniyorsa Çocukla kendisi konuşarak onu yönlendirmeye çalışır; durumu gizlilik ilkelerine uyarak, rehber öğretmene bildirir. Rehber öğretmen görüşmesinde çocuğa okulda karşılaşabileceği problemleri anlatarak yardım alması için ikna etmeye çalışır. Çocuğun ailesine haber verilir. Bu konuda çocuğa bilgi verilerek konuşmanın nasıl yapılacağı kararlaştırılır. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Resmi işlemler başladığında ve RAM’ lara Eğer konu idareye intikal etmiş ve çocuğun ceza alması gündemdeyse iyileşme taahhüdü imzalaması için onunla görüşür. Resmi işlemler başladığında ve RAM’ lara ( rehber öğretmeni olmayan okullarda) bilgilendirme yapılacağı durumlarda okul idareleri tarafından resmi yazı yazılmalıdır. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Madde kullanan öğrenciye nasıl yaklaşacağız? Sorunu küçümsemeyin (Benim sınıfımda-okulumda böyle şey olmaz) Ön yargılarınızın farkında olun (Bunlar zaten serseri) Bilgi sahibi olun (Bu konuda benim de bilgim yok, gel beraber öğrenelim) Açık, samimi ve inandırıcı olun (Beraber çözelim) Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Konuşması için fırsat verin Genellemeler yapmaktan kaçının (Bundan adam olmaz) Söylediklerine ani tepki vermeyin Korkularınıza dayanarak konuşmayın (Ya diğerleri de alışırsa..) Merakı arttırmayın (Şu maddenin de şöyle etkileri varmış, sen biliyor musun?) Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Okulda içerken yakalarsak! Gerilimi azaltın. Gerilimi azaltmak için “Hangi sigarayı içiyorsun?” “X sigarasını mı içiyorsun?”, “Nereliydin sen?”, “Ne zamandır içiyorsun?” gibi sorular sorun. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Kuralları hatırlatın. “Biliyorsun okulda içmek yasak” Kuralları hatırlatırken “Ben söylemiyorum bunları, yönetmelikte öyle yazıyor biliyorsun”, “O yüzden benimle çatışmaya girme!” gibi sözler söyleyebilirsiniz. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Kararın sorumluluğunu ona verin. “Paketi bana verebilirsin ya da içebilirsin, ama kuralları biliyorsun karar senin.”diyerek sorumluluğu ona bıraktığınızı vurgulayın. Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Bağımlılığa Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü