MESLEK SEÇİMİ

MESLEK NEDİR? Kişilerin belli bir eğitimle edindikleri ve hayatlarını kazanmak için sürdürdükleri düzenli ve kurallı faaliyetler bütünü olarak tanımlanabilir. Meslekler, gerektirdiği nitelikler ve sağladıkları olanaklar yönünden çok çeşitlilik gösterirler

MESLEK SEÇİMİNİN AŞAMALARI Kişinin kendini tanıması (Yetenekler, İlgiler,Yaşam Beklentileri) Kişinin meslekleri tanıması (Mesleklerin özellikleri, gereken nitelikler, geçirilmesi gereken eğitim süreci) Mevcut seçeneklerin incelenip, başka seçenekler olup olmadığının araştırılması Bireyin seçeneklerin her birinin isteklerine ve koşullarına ne derece uygun olduğunu değerlendirerek; istenilir yönleri en fazla , istenmeyen yönleri en az ve erişme olasılığı en yüksek olana yönelmesi

YETENEKLERİN TANINMASI VE MESLEK SEÇİMİ Bir mesleği veya ona hazırlayan bir eğitim programını seçerken kişi hangi yetenek türüne, ne derece sahip olduğunu düşünmelidir. En çok sahip olduğu yeteneğini en iyi kullanabileceği çalışma alanını araştırmalıdır. Kişi sahip olduğu yetenekten farklı yetenek gerektiren bir alana yöneldiğinde; o alanda başarı şansı düşük olacak ve buna bağlı olarak mesleki doyumsuzluk yaşanacaktır. Bir kimsenin hangi alanda yetenekli olduğunu yani öğrenme gücünü tanımasının en kolay ve bilinen yolu; o güne kadar hangi alanda yaptığı çalışmalarda başarılı olduğunu değerlendirmesidir.

İLGİLER VE MESLEK SEÇİMİ Kişi herhangi bir zorlama altında olmadan ya da bir ödül beklemeden kendiliğinden bazı çalışmalar yapıyor ve bundan doyum sağlıyorsa ,yaptığı bu çalışmalara karşı ilgisi olduğu söylenilebilir. Kişi önünde çeşitli imkanlar olduğu halde hep belli bir faaliyet türüne yöneliyorsa, kısıtlı imkanlarını bu faaliyetler için kullanıyorsa o alana ilgisi var demektir.

KİŞİNİN HAYATTAN BEKLENTİLERİNİ DEĞERLENDİRMESİ 10 Yıl Sonra Nasıl Bir Yaşam İstiyorum? Nasıl bir iş? Nasıl bir iş yeri? Nasıl bir ev? Nasıl bir aile? Nasıl arkadaşlar? Nasıl bir sosyal yaşam?

ÇOCUĞUN MESLEK SEÇİMİNDE AİLENİN ROLÜ Çocuğumun meslek seçiminde benim sorumluluğum nedir ? Çocuğumun mesleğini kim belirleyecek ? Çocuğumun mesleği nasıl sağlıklı olarak belirlenir ? Çocuğumu nasıl gözlemlemeliyim-nasıl davranmalıyım ? Çocuğumun geleceği ile ilgili beklentilerim neler ve bunlar gerçekleşebilir mi? Nasıl? Yetişkinlerin gencin meslek seçimindeki en önemli görevi çocuğun “meslekleri tanımasına yardımcı olmak, meslek tercihini netleştirmesini sağlamaktır. Çocuğumuzun mesleki olgunluk düzeyinin gelişmesine katkıda bulunabileceğimiz nokta onun yeteneklerini ve ilgilerini ortaya koymasına fırsat vermek veya fırsat yaratmak olduğu söylenebilir.

ANNE BABALARIN GÖREVLERİ Yaz tatilinde çalışmak isteyen çocuğumuzu yüreklendirmek; çalışması için olanak yaratmak , Toplumca “kariyeri“ yüksek olduğu belirtilen bir meslekten çok; kendini gerçekleştirebileceği, mutlu ve başarılı olabileceği bir mesleği seçebilmesi fırsat vermek, Mesleğin seçilmesi sorumluluğunu çocuğumuza bırakıp üzerimize almamak, çocuk için neyin iyi olduğuna karar verip bir mesleğe yönlendirmemek, Meslek seçimi sorumluluğunu çocuğa bırakarak onun kendi geleceği için çaba harcamasını ve uygun alanı keşfetmesine fırsat tanımak, Deneyimlerimizi mesleği belirlemede, yönlendirmede kullanmak yerine, çocuklarımızın önlerindeki engelleri, seçenekleri, ayrıntıları, bilgiye ulaşma yollarını göstermede kullanmamız, gençlere daha çok yardımcı olacaktır. Çocuğumuzun zayıf olduğu yönleri yerine güçlü olduğu yönlerini vurgulamaya çalışmalıyız.

ÖRNEK TEŞVİK SÖZLERİ Bu işi yapabileceğini biliyorum. Çaba gösterdikçe başarılı olduğunu görüyorum. Bu yaptıklarını takdir ediyorum. Kararına güveniyorum. Bu konuyu ayrıntılı düşündüğün belli oluyor. Eminim ki bu biçimde çalışmayı sürdürürsen başarılı olacaksın. Teşvik sözlerinde ne akıl verme ne de ödül var. Sadece çabanın fark edilmesi, çocuğun yaptığı işe güven duyması ve takdir edilme var. Teşvik sözleri ile ulaşacağımız nokta, çocuğumuzun kendi geleceğine sahip çıkması, çaba ve gelişmelerinin fark edilmesi ve olumlu yönlerinin vurgulanmasıdır.

Zayıf yönlerinizden yakınmayın... ... Kuvvetli yönlerinize konsantre olun.

Meslek seçiminde bazı olumsuz anne ve baba tutumları “Ben olamadım sen olacaksın”: Eğer böyle bir anlayışınız varsa belki kendi hayal kırıklığınızı çocuğunuza da yaşatıyor olabilirsiniz.  “Komşunun çocuğu oldu ama...”: Komşularımızın , akrabalarımızın, arkadaşlarımızın çocukları ile bizim çocuğumuzun farklı olduğunu kabul etmeliyiz. Çocuğumuz akranları ile rekabet edebilir, bu onun yaşantısıdır. Ancak biz yetişkinler çevremizle rekabetimizde çocuklarımızı kullanmamalıyız. Bu rekabet çocuğumuzun kendilik saygısının düşmesine neden olabileceği gibi gerçek yeteneklerini ve kapasitesini ortaya koymasına da engel olabilir.   “Bak kardeşin”: Dikkatli bir anne - babaysanız çocuklarınızın birbirlerinden ne kadar çok olumlu veya olumsuz etkilendiklerini fark etmişsinizdir.“Bak kardeşin ...” diye başlayan her cümle onların kıskançlığını kışkırtacak, biri bir süre hep başarılı olurken diğeri sürekli başarısızlığa doğru sürüklenecek, başarısız olan kendisini toplamaya başladığında, başarılı olanın birden başarısının düştüğünü göreceksiniz. “Ancak senin gibi bir tembel bu alanı seçer...”: Çocuğunuzu küçümsemek, değersiz görmek , alay etmenin onun yaşamla mücadelesini zayıflatmanın dışında bir etkisi olmaz.

BAŞARILMASI GEREKENLER Bilinçli ve etkili bir çalışma becerisi ile sınavlara ve hayata her bakımından hazırlanmak. Geleceği ile ilgili bir karar olarak doğru bir mesleki hedef oluşturmak, kendisini tanımak, meslekleri tanımak. Sınava düşünsel–davranışsal açıdan da hazırlanarak (dikkat–konsantrasyon ve bilgilerini sınava taşıyabilecek bir psikolojik hazırlık yapmak) potansiyelini tam kullanmak. Okulun ve hayatın sunduğu her türlü fırsatı kullanarak, iyi değerlendirerek mutlu ve güvenli bir geleceğin kapısını açabilmek. Bu sıralanan ödev ve beceriler konusunda çocuğunuzun başarılı olması için sizlerin de çeşitli beklentilerinizin olduğunu düşünüyoruz.

ÇOCUKLA İLGİLİ ANNE-BABA BEKLENTİLERİ Kendi devamını görme Hayatta bir dayanağı olmalı Onun hayatta başarılı görme Kişi ve aile ölçeğinde gurur duyma Özel beklentiler Aile gücünün devamını getirme Hayalleri gerçekleştirme Çabalarının boşa gitmediğini görme Onun için yaptıklarını görme Onu görmek istediği gibi görme Kendi gücüyle kıyaslama

GENCİN BEKLENTİLERİ Kendi bağımsızlığını yaratma Bireysel kimliğini bulma Toplumsal kimliğini bulma Anne-babadan farklı olma Hayatını düzenleme gücü kazanma Kendini toplum içinde sınama Yarışma ve kazanma

Gençlerde hedef oluşturmak için yapılabilecekler Çocuklarınıza örnek olabilirsiniz. Evinizin hedefleri var mı? Eğer evinizin hedefleri varsa zamanı iyi kullanma alışkanlıkları da vardır. Kendi beklentilerinizi değil onun beklentilerini konuşabilirsiniz. Hayattan ne istiyor? Beklentileri var mı? Bu şekilde onunla konuşarak ileriyi görmesine yardımcı olabilirsiniz. Genci dinlemek de çok önemlidir. Biz toplum olarak eleştirmeyi çok seviyoruz. Önemli olan eleştirmek değil takdir etmektir. Onların “dürüst çabalarını ödüllendirmek”, takdir etmek gerekir. Eğer dürüst çabalarını görmezden gelirsek, dürüst olmayan çabalarını ödüllendirmiş oluruz. Bizim için önemli olan onun kendisi olduğunu söyleyelim.

NELER YAPMALIYIZ ? "HAYAT HERKESİN KENDİ OYUNUDUR.“ "ÇOCUKLARIMIZA VEREBİLECEĞİMİZ EN BÜYÜK ARMAĞAN SAĞLAM BİR KİŞİLİKTİR." "SAĞLIKLI OLMAK VE YAŞANAN ANDA OLMAK DÜNYANIN EN DEĞERLİ ŞEYİDİR." UNUTMAYALIM ERGENİN BİREYSEL BÜTÜNLÜĞÜNE SAYGI DUYMALIYIZ. HER ZAMAN BİZİM AÇIMIZDAN HAYATA BAKMAK ZORUNDA DEĞİLLER. ÇOCUKLARIMIZA BİZİ ELEŞTİREBİLECEKLERİNİ ÖĞRETEBİLMELİYİZ ASLINDA ANNE–BABALIĞI ÇOCUKLARIMIZDAN, ÖĞRETMENLİĞİ DE ÖĞRENCİLERİMİZDEN ÖĞRENİYORUZ. ÇOCUKLARIMIZI ÖN KOŞULSUZ OLARAK SEVDİĞİMİZİ GÖSTERMELİYİZ.

ALAN ve MESLEK SEÇİMİNDE YAPILAN ÖNEMLİ YANLIŞLAR Gençler lise döneminde grup ilişkilerine çok önem verdiğinden genç, gruptan ayrılmak istemez. Alan ve meslek seçiminde de grubun çoğunluğu nereye yöneliyorsa genç, arkadaşlarından ayrılmamak için ilgi ve yetenekleri dışında bir alanı veya mesleği seçmek gibi bir yanlışa düşebilir. Öğrenci bazen de ailesinin, okulun, çevresinin ve hatta toplumun etkisinde kalarak ilgi ve yeteneklerine uygun olmayan alanı ve mesleği de seçebilir.

ALAN ve MESLEK SEÇİMİNDE YAPILAN ÖNEMLİ YANLIŞLAR Gençlerin meslek seçiminde önemli olan bir etken de çok popüler ve gelir getiren mesleklere olan eğilimdir. Ders başarısı ve yetenekler bu mesleklere uygun değilse ve buna rağmen yine bu meslekleri seçiyorsa, öğrenimini tamamlayıp mesleki yaşama başladığında yaptığı işten zevk alamama, yeteneklerini kullanamama gibi olumsuzluklarla karşı karşıya kalır.

ÖĞRENCİNİN ALAN ve MESLEK SEÇİMİNDE AİLEYE TAVSİYELER Lise birinci sınıftan itibaren başlayan yıllar, öğrencinin geleceğine ilişkin yeni kararlar almasını ve bu kararları uygulamaya koymasını gerektiren yıllardır. Lise öğrencileriyle yapılan araştırmalar, öğrencilerin en çok “gelecek, meslek ve öğrenim”  konusunda kaygıya düştüklerini göstermektedir. O halde bu kritik yıllarda aile ve gençle ilgili diğer yetişkin bireyler gence yardımcı olmalıdırlar.

ÖĞRENCİNİN ALAN ve MESLEK SEÇİMİNDE AİLEYE TAVSİYELER Çocuğunuzun ders başarısını, ilgi ve yeteneklerini, serbest zamanlarında ne tür etkinliklerde bulunduğunu gözlemleyin. Seçmeyi düşündüğü mesleklerle ilgili araştırmayı birlikte yapın. Çocuğunuzun istek ve ideallerinin sizinkinden farklı olabileceğini unutmayın. Çocuğunuzun ilgi yetenek ve isteklerini dikkate almadan kendi işinizi devam ettirmesini istemeyin. Örnek: baba tekstil işiyle ilgileniyorsa çocuktan tekstil mühendisi olmasını istemek gibi) Bireysel farklılıkları dikkate alın.

ÖĞRENCİNİN ALAN ve MESLEK SEÇİMİNDE AİLEYE TAVSİYELER Ailede ki çatışmalar veya ergenlik çağındaki gençle yapılan aşırı tartışmalar gencin başarısını ve sağlıklı bir alan/meslek seçimi kararını olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Özellikle aile içi ilişkiler, iletişim ve desteğin olumlu bir şekilde yansımasında yarar vardır. Bu konuda olumlu örnek olun.