Zeka

Zekanın ne olduğu ve nasıl tanımlanacağı yüzyıllardır insanoğlunu meşgul etmiş olan bir konudur. Zeka, öğrenme gücü ya da yeni durumlar karşısında çevreye uyum sağlayabilme gücü olarak tanımlanmaktadır.

Günlük yaşamda başarılı olan, çok konuşan ya da popüler kişilerin zeki olduğuna ilişkin görüşlere rastlanabilmektedir. Aslında zeka tek bir faktörler açıklanamayacak kadar karmaşık bir yapıdır.

Eğitimciler ve psikologlar arasında genel olarak zekanın tek boyutlu bir yapı değil, sözel, sayısal, görsel ve mekanik becerilerin bir bileşeni olduğu görüşü yaygındır. Örneğin çoklu zeka kuramı zekanın 9 farklı boyutundan bahsetmektedir.

Bu sebeple zekanın ölçülmesi amacıyla hazırlanan testler sayısal, sözel gibi farklı bölümlerden oluşmaktadır.

Aslında zekanın ölçülmesiyle ilgili geliştirilen ölçme araçları oldukça tartışmalıdır. Bu araçlarla ölçülen yapının ne olduğu konusunda fikir birliği bulunmamaktadır.

Belki de zekanın tanımlanmasında yaşanan güçlüklerden dolayı günümüz araştırmacıları zekadan çok beceriler üzerinde durmaktadır.

Zekanın ölçülmesiyle ilgili yaygın olarak bilinen bir ölçüt zeka bölümüdür (IQ). Zeka bölümü, zeka testinde belirlenen bilişsel yaşın takvim yaşına bölünüp yüz ile çarpılmasıyla hesaplanmaktadır.

Zeka bölümüne göre yapılan sınıflandırma şu şekildedir: Ağır derecede zeka geriliği (0 – 35) Orta derecede zeka geriliği (36-55) Hafif derecede zeka geriliği (56-75) Donuk zeka (76-85) Normal zeka (86-110) Üstün zeka ( ) Çok üstün zeka ( )

Ağır derecede zeka geriliği (0 – 35) Zeka bölümü bu düzeyde olan bireyler ağır zihinsel engelli olarak kabul edilirler. Zeka yaşları 0-3 yaş arasındadır. Yaşamlarını sürdürebilmeleri için sürekli bakıma ihtiyaç duyarlar. Zihinsel engellilerin %5’ini oluştururlar.

Orta derecede zeka geriliği (36-55) Bu gruptaki bireyler zihinsel engellilerin %20’sini oluşturmaktadır. Günlük hayatlarını sürdürebilecek bazı becerileri öğrenebilseler de yardıma ihtiyaç duyarlar.

Hafif derecede zeka geriliği (56-75) Zeka bölümü bu düzeyde olan bireyler zihinsel engellilerin yaklaşıl %75’ini oluşturmaktadır. Özel sınıflarda özel programla sayesinde okuma yazma öğrenebilir ve bir mesleği icra edebilecek becerileri kazanabilirler.

Donuk zeka (76-85) Bu gruptaki bireyler ağır da olsa okullarda sürdürülmekte olan programları izleyebilirler.

Normal zeka (86-110) İlk ve ortaöğretimdeki bireylerin üçte ikisi bu gruptadır. Ders programları genellikle bu grubun özellikleri dikkate alınarak hazırlanır.

Üstün zeka ( ) Bu zeka bölümüne sahip olan bireyler üstün zekalı olarak kabul edilirler. Üniversite öğrenimlerini rahatlıkla sürdürebilirler.

Çok üstün zeka ( ) Bu gruptaki bireyler çok üstün zekalı olarak kabul edilirler. Yaşıtlarına göre daha hızlı öğrenirler, öğrenmeye çok isteklidirler. Belirli alanlarda yaşıtlarının çok ilerisindedirler.

Kaynaklar Selçuk, Z. (2014). Eğitim Psikolojisi. Nobel: Ankara.