ANA SINIFI VELİLERİNE YÖNELİK EĞİTİM SEMİNERİ PSİKOLOJİK DANIŞMAN SEVİL DERİCİOĞLU

NEDEN VELİ EĞİTİMİ? Hızla gelişen ve değişen dünyada, bir yandan değişime ayak uydurmak, diğer yandan hızlı gelişimin getirdiği yeni sorunlarla başa çıkmak veli ve eğitimcilerin en büyük sorunu haline gelmiştir. Karşımıza çıkan bu sorunlarla başa çıkabilmek için veli ve eğitimcilerin kendilerini sürekli olarak geliştirmeleri ve işbirliği yapmaları gerekmektedir.

ÇAĞDAŞ TOPLUMDA VELİLERİN ORTAK SORUNLARI: Ekonomik problemler Boşanma Tek çocuk sendromu Televizyon Bilgisayar ve internet

ÖNCELİKLİ OLARAK ÇOCUĞUMUZU TANIMALI VE ANLAMALIYIZ

5 - 6 YAŞ ÇOCUĞUNUN ÖZELLİKLERİ Hala okul öncesi çocuğu özelliklerini gösterir Çok hızlı duygu değişiklikleri yaşar Meraklıdır Heveslidir Affedicidir Alçakgönüllüdür Okula gitme macerasından hoşlanır (*)

FİZİKSEL VE MOTOR ÖZELLİKLER

Baş büyüklüğü hemen hemen bir yetişkininki kadardır Takla atmayı öğrenir Bir hat boyunca öne ve geriye doğru yürür Parmak ucunda koşabilir, ayak değiştirerek sıçrayabilir

Kalem ve boya fırçalarını başarıyla kullanabilir Ayrıntılı olarak ev ve insan resmi yapar Adını ve soyadını yazabilir Geometrik şekilleri çizebilir Hareketlerini müziğin ritmine uydurur Dizlerini bükmeden, öne eğilip parmak uçlarına dokunabilir

ÇOCUĞUNUZU DESTEKLEMEK İÇİN NELER YAPABİLİRSİNİZ? Çocuğunuzun rahat hareket edebilmesi için uygun ortam hazırlayın ve hareketlerini engellemeyin. Uygun ortam “tamamen boşaltılmış bir alan” anlamına gelmemektedir. Çocuk için zararlı olabilecek veya çocuğun zarar verebileceği nesne ve eşyalar kaldırılmalı, bunun dışındakiler yerinde kalmalıdır. Çocuğun bunları tanımaya gereksinimi vardır.

Çocuğunuzun büyük ve küçük kaslarını etkili olarak kullanabilmesi için gerekli eğitim materyallerinden (eğitimi destekleyen oyuncaklar,büyük kağıtlar, boya kalemleri, oyun hamurlar, yapı-inşa malzemeleri vb.) yararlanmasını sağlayın. Zaman zaman eğitim materyallerini kullanarak çocuğunuz için model olun.

Çocuğunuza başarısız olduğu becerileri kazandırmak için gerektiğinde cesaretlendirin, fakat zorlamayın. Her çocuğun olgunlaşma düzeyinin birbirinden farklı olduğunu unutmayın. Çocuğunuzla çevrenizdeki nesneleri ve eşyaları kullanarak oyun oynayın.(Top, kırılmayan tabaklar, iplik, düğme, taş, çorap, mendil vb.)

Çocuğunuzun küçük kas becerilerine yardımcı olmak için, onunla birlikte kesme, yapıştırma, boyama, yoğurma gibi etkinliklere katılın. Çocuğunuza günlük yaşamla ilgili sorumluluklar verin (temizlik yapma, tabak yıkama, sofra düzenleme vb.)

Öz bakım becerilerini kazanabilmesi için ona fırsat verin Öz bakım becerilerini kazanabilmesi için ona fırsat verin. Gerekmedikçe yardım etmeyin. Bazen sözel yardımla da onu cesaretlendirebilirsiniz (yardımsız yemek yeme, giyinip soyunma, tuvalete girme, temizliğini yapma vb.).

BİLİŞSEL VE DİL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

Renk, büyüklük, şekil ve sayı kavramlarını anlar. Nesnelerin konumunu söyler. (altında, önünde, üstünde, arkasında vb.) Birden ona kadar sayılarla nesneler arasında basit matematiksel ilişkiler kurar. (toplama, çıkarma)

Günlük yaşamla ilgili bazı olaylar arasında neden sonuç ilişkileri kurar. Haftanın günlerini sıra ile söyler. Sorulduğunda kendisine ait kişisel bilgileri verir. (adres, telefon numarası, anne babasının mesleği vb.) Nesneler arasındaki benzerlik ve farklılıkları ayırt eder. Nesneleri belli özelliklerine göre sıralar.

1500 civarında sözcük kullanır. 4-7 sözcükle cümleler kurar. “... ebilirdi, ...acaktı” ifadelerini kullanır. “Niçin?” sorusuna ayrıntılı yanıtlar verir. Cümlelerinde dün ve yarın, sabah ve akşamı anlamlı olarak kullanır.

ÇOCUĞUNUZU DESTEKLEMEK İÇİN NELER YAPABİLİRSİNİZ? Çocuğunuzu düşünme düzeyinin üzerinde bilgi edinmesi için zorlamayın. 3-6 yaş arasındaki çocukların bellekleri daha çok kısa sürelidir. Bu nedenle öğretilecek bilgiler bölüm bölüm açıklanmalıdır

Çocuğa bilgiyi hazır olarak vermek yerine, deneme yanılmalarla veya araştırmaya yönelterek kendisinin bulmasını sağlayın. Çocuğu öğrenmeye güdüleyin. Algılama, kavram geliştirme, bellek ve hatırlama gücü vb. zihinsel süreçleri kullanmada bir sorun yaşanıyorsa, organik bozukluğun olasılığını da dikkate alın.

Öğrenmeye hazır olduğunda ilgili materyal ve ortamı hazırlayarak etkinliği yapmasına fırsat verin. Çocuğun nesnelerle deneyimini arttırmak için algılarının gelişiminde çok önemli olan araçları çevresinde yeterince bulundurun. Oyun, yaratıcı düşünceyi geliştirdiğinden, oyun oynamalarına izin verin.

Dramatizasyon, yaratıcılık başta olmak üzere çocuğun algılamasını, problem çözmesini ve dil gelişimini desteklediğinden, onu bu tür etkinliklere yönlendirin. Çocuğun bağımsız düşünme geliştirmesine yardımcı olun.

Çocuğa, özgürce kendini ifade edebileceği bir ortam hazırlayın Çocuğa, özgürce kendini ifade edebileceği bir ortam hazırlayın. Çalışmalarına müdahale etmeyin ancak gerektiğinde one rehberlik edin. Sanata olan ilgisini arttırmaya çalışın. Çünkü sanat, kişisel duyguları ifade etmenin en iyi yoludur ve sorunları çözme, düşünce üretme ve iletişim kurmaya yarayan etkinlikleri içerir.

Çocuğa çevresindeki nesne ve olaylarla ilgili sorular sorun ve onların sorularına basit, anlaşılır cevaplar verin. Çocuğa bol bol kitap okuyun. Dinlediği öykü ile ilgili sorular sorun. Resimlere bakarak onun da öykü anlatmasını isteyin. Çocuğun tüm sorularına geçiştirerek ve onu susturarak değil, sabırla yanıt verin.

Çeşitli durum ve olayları ifade eden resimleri kesme-yapıştırma ile bir araya getirmesine ve bunun üzerinde konuşmasına fırsat verin. Onunla dil bilgisi kurallarına uygun cümlelerle, düzgün bir şekilde konuşarak iyi bir model olun. Çocuğun duygu ve düşüncelerini ya da gereksinimlerini ifade edebilmesi için fırsat verin. Bu onu konuşmaya özendirecektir.

Çocukla sadece televizyon ve bilgisayar karşısında iletişim kurmayın Çocukla sadece televizyon ve bilgisayar karşısında iletişim kurmayın. Bunun yerine birlikte yapabileceğiniz yürüyüş, spor, oyun, sinema, tiyatro, gezi vb. etkinlikleri tercih edin. Çünkü bu etkinlikler çocukla iletişiminizi arttıracağı gibi onun dış dünyayı daha iyi tanımasına yardımcı olacaktır.

SOSYAL VE DUYGUSAL ÖZELLİKLER

Duygularını rahatlıkla belli eder. Dört beş arkadaşıyla grup oyunları oynar. Oyunun kurallarına uyar, zaman zaman kendisi de kurallar koyar. Çevresindekileri taklit eder. Bazen taklitlerini espri konusu yapar Cinsiyet rolüne uygun davranır.

Sorumluluk almaya isteklidir. Kendi özelliklerini ve başkalarının farklı özelliklerini tanımaya başlar. Grupta lider olmaktan çok hoşlanır. Nezaket sözcüklerini kullanır Toplumsal kuralları öğrenir.

Kendi haklarını savunur, başkalarının haklarına daha saygılı davranır. Başkalarının kendi hakkındaki görüşlerine önem verir.

ÇOCUĞUNUZU DESTEKLEMEK İÇİN NELER YAPABİLİRSİNİZ? Çocuğunuza hangi durumlarda, ne tür bir duygusal kontrol beklediğinizi açıklayın. Onu sorumluluk almaya özendirin. Bunun için olumlu pekiştireçler kullanın. Çocuğunuzun duygusal yönden onaylamadığınız davranışlarına her zaman tepki vermeyin ve görmezlikten gelin.

Çocuğunuza iyi birer model olun. Çocuğunuzun olgun davranışlarını onaylayın. Çocuğunuza duygusal kontrolü öğretmeye çalışın. Çeşitli durumlarla ilgili duygularını konuşun. Ona ne hissettiğini,nedenini, ne yapmak istediğini sorun ve bunlar üzerinde tartışın.

Duygularını ifade edebilmesi için ona fırsat verin Duygularını ifade edebilmesi için ona fırsat verin. Bunu sözle veya sanat etkinlikleri, dramatizasyon, öykü anlatma gibi yollarla ortaya koymasını sağlayın. Duygularını adlandırmasını isteyin. Çocuğunuzun sosyal deneyimler kazanması için ortam hazırlayın.arkadaş gruplarına girmesine, etkinliklere katılmasına fırsat verin.

Sosyalleşme açısından, anne babanın yapabileceği en iyi şey; evde demokratik bir atmosfer yaratarak, çocuğun kendini ifade etmesine olanak sağlamak onun duygu ve düşüncelerine saygı duymaktır. Çocuğunuza değer verin bu onun benlik saygısını geliştirecektir. Çocuğunuzu diğer çocuklarla kıyaslamayın, hiçbir konuda ona arkadaşını örnek göstermeyin.

Çocukla iletişim çok önemlidir Çocukla iletişim çok önemlidir. Sağlıklı iletişim kurabilmek için, ona karşı “sen” dilini değil “ben” dilini kullanın. Örneğin; “Sen kötü bir çocuksun.” yerine “Böyle davranman beni çok rahatsız ediyor.” gibi. Ailesi ile olumlu ilişkiler içinde olan çocuğun, başkaları ile daha kolay ve iyi ilişkiler kurabileceğini unutmayın.

ÇOCUKTA CİNSEL KİMLİK GELİŞİMİ

Çoğu anne baba çocuklarında gözlemledikleri cinsel davranışlardan ve cinsellikle ilgili sorulardan büyük rahatsızlık duymaktadır.oysa bu çocuğun gelişiminin doğal bir gereğidir. Bu bakımdan, cinsel eğitim konusunda öncelikle anne babaların bilgilendirilmesi hedeflenmektedir. Aile içindeki cinsel eğitimin temel noktası, çocuğa açık ve doğal davranılmasıdır.

Cinsel gelişim, sosyal gelişim ile yakından ilişkilidir Cinsel gelişim, sosyal gelişim ile yakından ilişkilidir.Her insan toplumsal bir varlıktır. Bu nedenle, bireyden yaşadığı toplumdaki rolleri ile uyumlu davranışlar geliştirmesi beklenir. Çocuğun değer yargılarını kazanması ve kendisinden beklenen rolleri benimsemesi, ağırlıklı olarak aile, arkadaş ve okul çevresinde kazanılır.sosyal açıdan cinsel gelişim, toplumun çocuktan cinsiyet rolüne ilişkin beklediği davranışları ve özellikleri ifade eder.

CİNSİYETİNİ YENİ TANIMAYA BAŞLAYAN ÇOUKLARIN ÖZELLİKLERİ Giysilerini değiştirirken çıplaklıktan hoşlanır ve çıplak dolaşmak ister. Zaman zaman cinsel organlarına dokunur. Yetişkin vücutlarıyla ilgili sorular sorar ve onlara dokunmaya çalışır. Cinselliğin ön plana çıktığı resim veya görüntüler dikkatini çeker.

Karşı cinsten çocukların bedenleriyle ilgilenir Karşı cinsten çocukların bedenleriyle ilgilenir.Kendisininki ile karşılaştırır ve farklılıklar ile insanların nasıl çoğaldığına ilişkin sorular sorarak bilgi edinmeye çalışır. Kendi cinsinden veya karşı cinsten yakınlarını ya da arkadaşlarını bazen dudaktan öpmek ister. Cinsiyet farklılığını içeren oyunlara ilgi duyar ve rol almak ister.

Bu dönemdeki çocuklar anne babasının ve toplumun cinsel konulara gösterdiği tepkileri çok iyi irdeler ve davranışlarını ona göre belirler. Örneğin, bu konuda olumsuz tepki almışsa merak ettiklerini öğrenmek için başka yollara yönelir. Ailesine soru sormaktan vazgeçer. Tercihini de genellikle arkadaşlarından bilgi edinmek yönünde kullanır.

Bu yaşlarda soruları genellikle “Ben nereden geldim Bu yaşlarda soruları genellikle “Ben nereden geldim?”, “Karnına nasıl girdim?”, “Nasıl doğdum?” vb.lerinden oluşur.Anne babalar bu sorulara hazırlıklı olmalı, çocuğun sorularına basit, anlaşılır, doğru açıklamalar yapılmalıdır.

ÇOCUĞUNUZU DESTEKLEMEK İÇİN NELER YAPABİLİRSİNİZ? Kesin ve doğal bir ses tonu ile konuşun. Doğal bir yüz ifadesi, jest ve mimikler kullanın. Cinsellikle ilgili konuşma ve sorulardan sıkıldığınız ya da rahatsız olduğunuza ilişkin tepkilerden kaçının. “Sen küçüksün, ayıp, böyle şeyler sorma.” gibi ifadelerle, cinselliğin normal olarak konuşulacak bir konu olmadığı mesajını vermeyin.

Çocukla göz teması kurarak konuşun Çocukla göz teması kurarak konuşun. Onunla konuşurken aynı hizaya gelmeye çalışın. Bunlar, sağlıklı iletişimin temel koşullarıdır. Ders veren, detaylı, karmaşık açıklamalardan kaçının Sorulan soruya nasıl yanıt vereceğinizi bilmiyorsanız, yanlış bilgi vermek yerine “Bunu bilmiyorum, sonra anlatırım” diyerek, en kısa zamanda çocuğa bilgi verin.

Çocuğunuza, kendisine yapılmasını istemediği bir davranışa karşı “hayır” diyebilmesini öğretin. Kim olursa olsun, kendisine dokunulmasından hoşlanmıyorsa “hayır” diyebilmeli ve karşısındaki buna saygı duymalıdır. Çocuğunuza vücudunun kendisi için özel olduğunu, annesi ve babası dışındakilerin, kendisi izin vermediği sürece vücuduna dokunamayacağını, uygun bir şekilde anlatın.

KAYNAK: “Çocuğum Büyüyor”, Yard. Doç. Dr. Adalet KANDIR, Morpa Kültür Yayınları

EĞİTİM SEMİNERİMİZ SONA ERMİŞTİR. BU SEMİNERE KATILDIĞINIZ İÇİN ÇOCUKLARINIZ VE OKULUMUZ ADINA HEPİNİZE TEŞEKKÜR EDERİM.