Öğretim İlke ve Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Cenk Akbıyık Bilişsel Yaklaşım Öğretim İlke ve Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Cenk Akbıyık
Biliş, dikkat, algı, düşünme gibi zihinsel etkinliklerimizdir.
İnsan zihni yüzyılardır merak konusu olagelmiştir.
Biliş, davranışçı yaklaşımı benimseyen bilim insanları tarafından kara kutu olarak görülerek bilimsel incelemenin dışında tutulmuştur.
Bilişsel yaklaşım bu anlayışa karşı çıkarak insan davranışlarının biliş tarafından biçimlendirildiğini ve bilişsel süreçlerin anlaşılmaya çalışılması gerektiğini ileri sürmüştür.
Bilişsel yaklaşım da nesnelci bilgi kuramına dayanmaktadır, ancak bilişsel yaklaşımda öğrenme davranışçılıkla olduğu gibi uyarıcı-tepki bağlantısı içerisinde görülmemekte, bilişsel süreçlere kara kutu olarak kabul edilmeyip açıklanmaya çalışılmaktadır.
Bilişsel yaklaşım aynı dışsal uyarıcılara maruz bırakılarak eğitilen kişilerin farklı performans sergilemelerini örnek göstererek insan davranışlarının karmaşık örüntüler içerdiğini, insan davranışlarının yalnızca uyarıcı-tepki ilişkisi ile açıklanamayacağını ileri sürer.
Bilişsel yaklaşımda öğrenme, uyarıcı tepki ilişkinin ötesinde karmaşık bilişsel bir süreç olarak görülür.
Örneğin davranışçılıkta deneme yanılma yoluyla kazanıldığı ileri sürülen problem çözme davranışı, bilişsel yaklaşımda problemin algılanıp karşılaşılan problem ve çözüm yolları üzerinde düşünülmesi ile açıklanır.
Bilişsel açıdan öğrenme ise bireyin zihinsel yapılarındaki değişme olarak tanımlanmaktadır.
Bilişsel yaklaşımın eğitim kurumları üzerine birçok etkisi olmuştur Bilişsel yaklaşımın eğitim kurumları üzerine birçok etkisi olmuştur. Örneğin öğrenenlerin gelişim düzeylerinin dikkate alınması, öğrenmede algının, kodlama ve anlamlandırmanın öneminin anlaşılması bilişsel yaklaşımın etkileri olarak sayılabilir.
Bilişsel yaklaşım çerçevesinde çeşitli kuram ve modeller geliştirilmiştir. Bilgiyi işleme modeli, Gestalt kuramı, öğretim etkinlikleri modeli, ikili kodlama kuramı, bilişsel yük kuramı, öğrenme stili modelleri, öğrenme stratejileri bu kuram ve modellerin başlıcalarıdır.