ANNE-BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ ve Aile Tutumları

“ Siz gül fidanı yetiştiren, her türlü hürmete layık bahçıvansınız “ Siz gül fidanı yetiştiren, her türlü hürmete layık bahçıvansınız. Olumlu çocuk yetiştirmenin ilk şartı, olumlu anne-babadır. Hiç birimiz mükemmel değiliz o zaman onlardan mükemmel olmalarını bekleyemeyiz.”

Anne – Baba – Çocuk İletişimi

İLETİŞİMDE ENGEL OLABİLECEK DAVRANIŞLAR Ad takmak, alay etmek, utandırmak Yorumlamak, analiz etmek, tanı koymak Avutmak, teselli etmek Soru sormak, sınamak, çapraz sorgulamak Oyalamak, şakacı davranmak, konuyu saptırmak Karşılaştırmak Göz kontağı kurmamak Aynı hizada olmamak Başka şeylerle ilgilenmek Emir vermek, yönetmek Tehdit etmek, gözdağı vermek Vaaz vermek, ahlak dersi vermek Öğüt vermek, çözüm getirmek Öğretmek, nutuk çekmek, mantıklı düşünceler önermek Yargılamak, eleştirmek, suçlamak Övmek, iltifat etmek, pohpohlamak

Karşınızdaki kişinin söylediklerini doğru anladığınızı iletmenin etkili bir yoludur. Etkin dinleme çocuğun ne söylemeye çalıştığını anlamaya çalışıp, çocuğun söylediklerine ayna tutarak ona geri iletmektir. Sözle tepki vermeden, mesajı yollayan kişiyi dinlemektir.

Çocuğu Dinlediğinizde; Derdini, sorununu (huysuzluk,saldırganlıkla değil) konuşarak anlatır.Konuşma yeteneği, kelime haznesi gelişir. İyi bir dinleyici, iletişim kurduğu kişinin yalnız söylediklerini değil, yüzü, eli, kolu ve bedeniyle yaptıklarını da dikkat eder, çünkü yüz ifadeleri, el ve kol hareketleri, bedenin duruş tarzı, sesin tonu gibi sessiz mesajlar kullanarak da, iletişim kurulur.

İYİ BİR DİNLEYİCİ OLMAK İÇİN Konuyu değiştirmemek, Konuşulan konu dışında farklı bir konu varsa yeni bir konu olarak dile getirmek, Kişinin içinde bulunduğu durumu anlamaya çalışmak, İçerik ve duygu yansıtması yapmak, Sözleri tamamlandığında geri bildirimde bulunmak gerekir. İyi bir dinleyicinin özellikleri; İyi bir Dinleyici ; Konuşma sırası geldiğinde konuyu değiştirmemek, aynı konuda devam etmek Konuşulan konu dışında farklı bir konu varsa bunu konuşulan konuya ilişkin tepkileri verdikten sonra yeni bir konu olarak dile getirmek. Anlaşılmayan bir şey olursa, anlatan kişi durakladığında ya da sözünü bitirdiğinde bunu sormak. Anlatan kişinin duygularını ve içinde bulunduğu durumu anlamaya çalışmak. Anlatan kişiye, sizin onu dinlediğinizi belirtmek için zaman zaman onun söylediklerini özetleyerek ona iletmek. Anlatan kişiye, sözleri tamamlandığında geri bildirimde bulunmak.

BEN DİLİ Mİ, SEN DİLİ Mİ? Yeter artık. Yapma şunu -SEN DİLİ- Kardeşine vurduğun zaman canı acıdığından ağlıyor.Ben de onu teselli ederken ne yapacağımı şaşırıyorum. Bu durum beni üzüyor. -BEN DİLİ- Terbiyesizlik yapma. Bilgisayarı kapatmanı istiyorum. Notlarını böyle düşük görünce başarısız olacağını düşünerek kaygılanıyorum. Grup İçinde Konuşma Ve Dinlemeyi Kolaylaştırmak İçin Öneriler; Aile içinde belirli bir konu konuşulurken, bir toplantı yapılırken küçük bir eşya ile sözün kimde olduğunu belirleyebilirsiniz. Bu bir oyuncak, tuzluk, kalem vb. olabilir. Eşya kimin elindeyse o konuşur, diğerleri onu dinler. Cevap vermek ya da söz almak isteyen bu eşyayı eline alır ve konuşur. Ailede her bireyin, yaş, konum ve cinsiyet ayırımı yapılmaksızın eşit konuşma hakkına sahip olduğu unutulmamalıdır. Yaşları ne olursa olsun her çocuğun kendine özgü düşünceleri ve bu düşüncelerini ifade etme hakkı vardır.

BEN DİLİ ŞEMASI

BEN DİLİ Mİ, SEN DİLİ Mİ? Hayır, bu saatte top oynamaya gidemezsin. Çünkü hava karardı. -BEN DİLİ- Saçlarını bu şekilde toplamandan hoşlanmıyorum. Sanki spor toto oynamışsın. Bu ne biçim karne böyle? -SEN DİLİ- Sen zaten hep böylesin. Odanı yine toplamamışsın. Çok dağınıksın.

SEN MESAJLARI BEN MESAJLARI KİŞİLİĞE YÖNELİKTİR BÜTÜNE VE GENELE YÖNELİKTİR KARŞIMIZDAKİ KİŞİ İLE İLGİLİ OLUMSUZ DEĞERLENDİRMELER İÇERİR KARŞIMIZDAKİ KİŞİNİN ÖZGÜVENİNİ ZEDELER ÖFKE VE NEFRET GİBİ OLUMSUZ DUYGULAR UYANDIRIR ÇEKİNGEN YA DA SALDIRGAN İNSANLAR YARATIR İLETİŞİMİ ZEDELER İLİŞKİYİ ZEDELER SORUMLULUK DUYGUSUNU GELİŞTİRMEZ İŞBİRLİĞİNE KARŞI DİRENÇ YARATIR DAVRANIŞA YÖNELİKTİR ÖZELE VE O ANA YÖNELİKTİR GÖNDEREN KİŞİNİN DUYGU VE DÜŞÜNCELERİNİ İÇERİR ÖZGÜVENE OLUMLU KATKISI VARDIR GÖNDERENE YARDIM İSTEĞİ UYANDIRIR ATILGAN İNSANLAR YARATIR İLETİŞİMİ ZEDELEMEZ İLİŞKİYİ GELİŞTİRİR SORUMLULUK DUYGUSUNU GELİŞTİRİR İŞBİRLİĞİNE YÖNELİK İSTEK UYANDIRIR

Çocuğunuzla İyi İletişim Kurmanın Yolları: Çocuğunuz sizinle konuşmak istediğinde TV kapatabilir, gazeteyi kaldırabilir onunla göz göze iletişim kurmaya özen gösterebilirsiniz. Size önemli bir haber verdiğinde, içten, sıcak bir ifadeyle ve düşünerek yanıt verin. Çocuğunuzun hoşlanmadığınız davranış ve tavırlarını başkalarının önünde onu küçük düşürecek şekilde ifade etmemeye dikkat edin. Çocuğunuzla konuşurken onunla aynı hizada olun. “neden?” sorusu yerine daha çok “ne?” ( Ne oldu?, Ne düşünüyorsun? ) sorusunu sormaya özen gösterin. Çocuğunuzla konuşurken, büyüklerle konuştuğunuz ses tonu ve sözcükleri tercih edin. Onun tecrübesiz ve küçük olduğunu hatırlatan sözler ve hitaplar sağlıklı iletişimi zorlaştırır. Çocuğunuza karşı davranışlarınızda TUTARLI OLUN. Kendi içinizde çelişkili davranışlarda bulunmanız ya da anne ve babanın birbiriyle çelişen biçimde davranması, çocuğu “doğruyu bulma” konusunda zorlar. Çocuğunuza karşı davranışlarınızda tutarlı olun. Kendi içinizde çelişkili davranışlarda bulunmanız ya da anne ve babanın birbiriyle çelişen biçimde davranması, çocuğu “doğruyu bulma” konusunda zorlar.

Çocuğun anne-babadan aldığı iki şey vardır: Sevgi ve Eğitim Aile Tutum Modeli Çocuğun anne-babadan aldığı iki şey vardır: Sevgi ve Eğitim

SEVGİ EĞİTİM Kabullenme, koruma, kollama ve sevecenlik gibi bütün olumlu duyguları içerir. Öğretilen her şeyi, verilen bilgileri, becerileri, yasakları, kuralları, inançları, değer yargılarını, görgü kurallarını ve insanın sosyalleşmesi için gerekli olan tüm toplumsal değerleri kapsar.

OLUMSUZ AİLE TUTUM ŞEKİLLERİ Gevşek Eğitim Sıkı Eğitim Yetersiz Sevgi Aşırı Sevgi Gevşek Eğitim Sıkı Eğitim Yetersiz Sevgi Aşırı Sevgi SORUMSUZ NEVROZ Aşırı Sevgi + Gevşek Eğitim Aşırı Sevgi + Sıkı Eğitim Aşırı sevgi tutumunda: aile çocuğu sevgiye boğucu, onu çok koruyucu ve aşırı kollayıcıdır. Bunun sonucu olarak çocukta bağımlılık ve güvensizlik gelişir. Çocuk karşılaştığı her olayda anne-babasına yaslanır, onlara güvenir fakat kendisine güvensizdir.

Sıkı Eğitim Sıkı Eğitim Gevşek Eğitim Yetersiz Sevgi Aşırı Sevgi PASİF DONUK SALDIRGAN ANTİSOSYAL Yetersiz Sevgi + Sıkı Eğitim Yetersiz Sevgi + Gevşek Eğitim Sıkı eğitim: Çocuğa olur olmaz yasaklar koyma ve yaşanmaz kurallar ile çocuğu yetiştirmedir. Sevgi yetersizliği veya yokluğu sonucu ise, çocukta kendine ve çevreye karşı güvensizlik ve olumsuz duygular gelişir. Gevşek eğitimde: Çocuğun olumsuz davranışları aşırı hoşgörü ile karşılanır

Sağlıklı Tutum Yeterli sevgi Yeterli hoşgörü Biraz olumsuzluk Gevşek Eğitim Sıkı Eğitim Yetersiz Sevgi Aşırı Sevgi Yeterli sevgi Yeterli hoşgörü SAĞLIKLI TUTUM Biraz olumsuzluk Yeterli disiplin

Sevgiyi İifade etmek !!! Çocuğunuza sevginizi, duygularınızı gösterin ve ifade edin. Yalnız sevgi ifadesi uygun şekilde yapılmadır aksi halde aşırı sevgiden kaynaklanan ilgi, çocuğu boğar, bağımlı ve güvensiz bir kişilik yaratır. Çocuk, her türlü ihtiyacında ve karşılaştığı her sorunda çözüm kapısı olarak ailesini görür. Bu da, çocuğun özgüveninin ve sorumluluk duygusunun gelişmesini engeller.

Sonuç: Sağlıklı ve iyi insan, Toplumsal bilince sahip bireyler, Birbirini anlayan, mutlu insanlardan oluşan toplum.

AİLE TUTUMLARI Anne babalar çocuklarını yetiştirirken olumlu niyetlerle disiplin amacıyla çeşitli tutumlar sergilerler. İstenmeyen davranışlar yapıldığında kullanılan üç tutum: Baskıcı Tutum, Tavizkar Tutum, İlgisiz Tutum, YETKİN TUTUM******

AİLE TUTUMLARI Anne Baba Anne Baba Anne Baba Çocuk Çocuk Çocuk BASKICI TUTUM TAVİZKAR TUTUM İLGİSİZ TUTUM

AİLE TUTUMLARI BASKICI TUTUM TAVİZKAR İLGİSİZ TUTUM YETKİN +,- BASKICI TUTUM Anne baba çocuk üzerinde güç kullanır ve istediğini zorla yaptırır. -,+ TAVİZKAR Çocuk anne baba üzerinde güç kullanır ve istediğini zorla yaptırır. -,- İLGİSİZ TUTUM Anne baba çocuğun istek ve ihtiyaçlarıyla yeterince ilgilenmez, yok sayar. +,+ YETKİN Anne baba çocuğu olumlu / uygun iletişim ve disiplin yöntemlerini kullanarak yetiştirir.

TUTUM VE SONUÇLARI Bencillik, sorumsuzluk, doyumsuzluk... BASKICI TUTUM Korku, çekinme, sorumsuzluk, isyan... TAVİZKAR TUTUM Bencillik, sorumsuzluk, doyumsuzluk... İLGİSİZ TUTUM Mutsuzluk, değersizlik, yetersizlik... YETKİN TUTUM Öğrenme, düşünme, güven, sorumluluk alma, karşılıklı ve yakın ilişki...

AŞIRI İLGİ: Kabiliyetlerinin ortaya çıkmasını engeller. SÜREKLİ KONTROL: Çocukta aileden ayrıldığında başına kötü bir şey gelecek düşüncesini oluşturur. ELEŞTİRME: Diğer insanlarla iletişiminde çocuğu zorlar. AŞIRI KORUMA: Başkalarına bağımlı, kendine güveni olmayan. AŞIRI HOŞGÖRÜ: Çocuğu bencil yapar, çocuk kendisine hizmet edilmesini ister. AŞIRI BASKI: Nazik, dürüst, davranabilir ama çekingen ve aşırı hassas olur.

YETKİN TUTUM Ebeveynin çocuğa yaklaşımı yakın ve sıcak aynı zamanda da disiplinlidir. Çocuğun yaşına, gelişim düzeyine uygun beklentiler sunar. Kuralları net sınırlar çizer. Çocuğun özerkliğine özen gösterirler ancak çocuğun davranışlarının sorumluluğunu da ihmal etmezler. Kuralları çocukların da net bir şekilde anladığından emin olur ve gerektiğinde çocuğun gelişimine ve ihtiyaçlarına göre yeniden düzenlerler. Tutarlı ve akılcı davranırlar, çocuklarıyla karşılıklı yakın etkileşime ve iletişime özen gösterirler.

NASIL DAVRANMALIYIZ ! Davranışlarını takdir edin, takdir edilen çocuk; - Kendini önemli hisseder. - İtaatkâr ve üretken olur - Takdiri çocuğa değil davranışına yapın. Onlara inanın. - insanlara inanırsanız olanaksızı başarırsınız. - Davranışlarınızda denetleyici tehdit edici, küsüp iletişimi kesici şeklinde davranırsanız, çocuk ya isyankar olur yada boyun eğer.

Ona zaman ayırın, pahalı oyuncaklardan iyidir. Davranışlarını,girişimlerini destekleyin, onaylayın, onaylamanın bir türü “gülümsemedir” Sevgi dolu bir ortam onun kendine olan güven ve saygısını arttırır. Ona güvendiğinizi gösterin, kendine güvenen çocuk davranışlarında da istekli olur

ÇOCUĞUNUZU ELDE EDİN; Kabul ederek, değer vererek, onu elde edersiniz. Ona değer verirseniz; sizi sever ve destekler. Onu olduğu gibi kabul ederseniz;davranışlarını değiştirme gücü verirsiniz. Çünkü ”hiç kimse bir diğerini yeniden biçimlendirme kudretine sahip değildir.

HAYIR DEMENİN 7 METODU 1. Ricasını tasdik, aktif dinleme - Evet Tolga gece parka gitmek istiyorsun. 2. Olacakları sıralamak - Bak Tolga senin bütün gün basketbol oynaman için etrafı aydınlatabilmeyi isterdim. - Ama etrafını görmen zor olacağı için parkta oynayamazsın. 3. Duygularını anlayın, yargılanma korkusu olmamalıdır. - Tolga seni parka göndermediği için anneye kızgın olduğunu görüyorum. Bugün evde oturmak istemiyordun. 4. Gerçekleşmeyecek şeyleri ona hayaller yolu ile anlatın.

Gece vakti parkta niye oynamadığımızı Tolga anlıyor. 5 .Ne kas ettiğinizi örneklerle açıklayın. Tolga topu karanlıkta sana attığımda neler olduğuna bir bak. Onu görebilmen ne kadar zor değil mi? 6 .Güven sağlayın. Gece vakti parkta niye oynamadığımızı Tolga anlıyor. 7. Seçenekler sunun Tolga ister kitap oku istersen boyama yap. Sonuçta ona hayır dediniz. Onun istediği kadar şikayette bulunmasına izin verin. Onun sıkıntılarını anladığınızı gösterin.

HER ÇOCUK ÜZERİNDE GÖRÜNMEZ BİR LEVHA TAŞIR Çocuğunuzun ayağına taş batmış ve ağlıyorsa “sus bakalım erkek adam ağlamaz” yada ağlamalarına aldırış etmeme; “senin varlığını kabul etmiyorum” anlamına gelir. Ve söylediklerine aldırış etmeyen, fikrini belirttiğinde eleştirilen çocuk içine kapanıp, güvensiz, huysuz ve saldırgan olur. “Ben önemliyim” “Ben değerliyim” “Beni kabul edin”

ÇOCUĞUN DUYGULARINI ANLAMAYA ÇALIŞIN - Ne düşünüyorsun, nasıl hissediyorsun gibi sorularla anlamaya çalışın. - Korku ve endişelerine saygı duyun. - Kıyaslama yapmayın. - Sosyal ortamda bulunması için cesaretlendirin. - Varlığını önemseyin

Sık sık sevdiğinizi ve duygularınızı ifade edin. - Aile içinde vazgeçilmez bir kişi olduğunun altını çizin - Nasihatlerinizi önce kendi davranışlarınızda gösterin.

Ona verdiğiniz sözleri mutlaka yerine getirin - Onun yaşına uygun davranışlar göstermeye çalışın.

Çocukları, bir iş yapmış olmak ve birey olduğunu hissetmek kadar memnun eden bir şey yoktur.

Beni Dinlediğiniz Teşekkürler. Ebru AKYOL Beni Dinlediğiniz Teşekkürler! Ebru AKYOL Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmen