KALITIM İLE İLGİLİ PROBLEMLER FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM KALITIM İLE İLGİLİ PROBLEMLER

FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM Eşeyli üreyen canlılarda erkek ve dişi üreme hücrelerindeki genlerin birleşmesiyle yavru bireyler elde edilmesine çaprazlama denir.

Çaprazlama yapılırken şu sıra takip edilir: FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM Çaprazlama yapılırken şu sıra takip edilir: 1. Çaprazlamada kullanılan erkek ve dişi bireylerin genotipi belirlenir. 2. Erkek ve dişi bireylerden elde edilen gamet çeşitleri belirlenir. 3. Gametler çaprazlanır ve oluşan oğul bireylerin (birincil dölün) karakterleri belirlenir. (F1) 4. Oğul bireylerin çaprazlanması sonucu oluşan torun bireylerin (ikincil döl) karakterleri belirlenir. (F2)

S: sarı s: yeşil X FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM ÖRNEK: Arı döl sarı tohumlu bezelye ile arı döl yeşil tohumlu bezelyeyi çaprazlayalım. (Sarı tohum geni, yeşil tohum genine baskındır.) Arı Döl Sarı Tohumlu Bezelye Arı Döl Yeşil Tohumlu Bezelye SS X ss S: sarı s: yeşil Gamet S S s s Gamet F1 Genotip Ss Ss Ss Ss Genotip: % 100 Ss (melez) Fenotip: % 100 sarı

S S s s X Ss sarı Ss sarı Ss sarı Ss sarı FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM Arı Döl Sarı Tohumlu Bezelye Arı Döl Yeşil Tohumlu Bezelye SS X ss 1. birey S S 2. birey Ss sarı Ss sarı s Ss sarı Ss sarı s

S: sarı s: yeşil X FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM F1 dölünde elde ettiğimiz melez bezelyeleri (Ss) kendi aralarında çaprazlayarak durumu gözlemleyelim. Melez Döl Sarı Tohumlu Bezelye Melez Döl Sarı Tohumlu Bezelye X Ss Ss S: sarı s: yeşil Gamet S s S s Gamet F2 Genotip SS Ss Ss ss Genotip: % 25 SS ( arı döl baskın) %50 Ss ( melez) %25 ss (arı döl çekinik) Fenotip: % 75 sarı %25 yeşil

S s S s X SS sarı Ss sarı Ss sarı ss yeşil FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM Melez Döl Sarı Tohumlu Bezelye Melez Döl Sarı Tohumlu Bezelye Ss X Ss 1. birey S s 2. birey SS sarı Ss sarı S Ss sarı ss yeşil s

X FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM Örnek: Dil yuvarlayamayan anne ile melez döl dil yuvarlayabilen babanın çocuklarının dil yuvarlama özelliklerine göre genotip ve fenotip oranlarını bulunuz. D: dil yuvarlama d: dil yuvarlayamama Arı döl dil yuvarlayamayan anne Melez döl dil yuvarlayan baba X dd Dd Gamet d d D d Gamet F1 Genotip Dd dd Dd dd Genotip: % 50 Dd (melez) % 50 dd (arı döl çekinik) Fenotip: % 50 dil yuvarlayan %50 dil yuvarlayamayan

d d D d X Dd Dd dd dd FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM dd Dd Arı döl dil yuvarlayamayan anne Melez döl dil yuvarlayan baba X dd Dd 1. birey d d 2. birey D Dd Dil yuvarlama Dd Dil yuvarlama d dd Dil yuvarlayamama dd Dil yuvarlayamama

X FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM Örnek: Melez kahverengi gözlü anne ile arı döl kahverengi gözlü babanın çocuklarının göz renklerine göre genotip ve fenotip oranlarını bulunuz. K: kahverengi k: mavi Melez kahverengi gözlü anne Arı döl kahverengi gözlü baba X Kk KK Gamet K k K K Gamet F1 Genotip KK KK Kk Kk Genotip: % 50 KK ( arı döl baskın) % 50 Kk (melez) Fenotip: % 100 kahverengi gözlü

K k K K X KK Kk KK Kk FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM Kk KK Melez kahverengi gözlü anne Arı döl kahverengi gözlü baba X Kk KK 1. birey K k 2. birey K KK Kahverengi gözlü Kk Kahverengi gözlü K KK Kahverengi gözlü Kk Kahverengi gözlü

FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM Aa veya AA Yandaki soyağacında taralı olarak verilen bireyler kısa boylu, diğerleri uzun boyludur. Buna göre soyağacındaki hangi birey ya da bireylerin genotipi kesin olarak belirlenemez? Uzun boy: Baskın Kısa boy: Çekinik 1 A ? aa 2 3 4 aa Aa Aa Aa 5 6 Aa Aa

FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM Kan Gruplarının Kalıtımı FENOTİP GENOTİP Arı döl Melez döl A AA A0 B BB B0 AB - 00

X FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM AB kan gruplu anne ile B0 kan gruplu babanın çocuklarının hangi kan gruplarına sahip olabileceklerini oranlarıyla belirtiniz. X AB B0 Gamet A B B Gamet F1 Genotip AB A0 BB B0 Genotip: % 25 AB % 25 A0 % 25 BB % 25 B0 Fenotip: % 25 AB % 25 A % 50 B

FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM X AB B0 1. birey A B 2. birey B AB BB A0 B0

FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM EŞEYE ( Cinsiyete) BAĞLI KALITIM İnsan hücresinde 46 tane (23 çift) kromozom bulunur. Dişi 46 = 44 + XX Vücut eşey kromozomları kromozomları Erkek 46 = 44 + XY Vücut eşey kromozomları kromozomları

Cinsiyeti babadan gelen kromozomlar belirler. FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM İNSANDA CİNSİYETİN BELİRLENMESİ X DİŞİ 44+XX 44+XY ERKEK Gamet 22+X 22+X 22+X 22+Y Gamet F1 Genotip 44+XX 44+XY 44+XX 44+XY Genotip: % 50 XX % 50 XY Fenotip: % 50 kız % 50 erkek Cinsiyeti babadan gelen kromozomlar belirler.

X X X Y X XX XX XY XY FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM XX XY 1. birey KIZ XX KIZ Y XY ERKEK XY ERKEK

FEN ve TEKNOLOJİ / KALITIM