Keneler ve Akarlar Dr. Erdal Polat

TIBBİ PARAZİTOLOJİ

Arachnida (Araknidler) Vektörler Antensiz, erişkinleri 4 çift bacaklı ve şeliserli Yumuşak keneler (Ornithodorus) Sert keneler (Ixodes, Amblyomma, Rhipicephalus, Dermacentor) Akarlar (Dematophagoides, Demodex, Sarcoptes)

Keneler Tropik Subtropik siklim özelliklerine sahip bölgelerde yaygın olarak yaşayan canlılardır

Keneler Türkiye’nin subtropik iklim kuşağında yer alıyor olması Coğrafik yapısı gibi özellikleri birçok kene türünün üreme ve gelişmesi için uygun bir ortam oluşturmasına neden olmaktadır

Keneler Yumurta Larva Nimf Erişkin Yaşamlarının her veresinde kan emerler

Yaşam Döngüleri

BİR KONAKLI KENELER

İKİ KONAKLI KENELER

Kapitulum Palp Basis kapitulum Scutum Feston Dorsal Görünüm

Coxa Genital Por Spiracular plate Anüs Anal Oluk Ventral Görünüm

Anal oluğun anüsü önden veya arkadan kuşatıp kuşatmadığı Rhipicephalus Ixodes

Bu sınıf Yumuşak ve Sert Keneler olmak üzere iki gruba ayrılır YUMUŞAK KENELER Ixodes Argas Rhipicephalus Ornithodoros Boophilus Hyalomma Dermacentor Haemaphysalis Amblyomma

Yumuşak keneler Class: Arachnida Ordo: Acarina Familia: Argasidae Genus: Ornithodorous Argas Mayıs – Eylül aylarında aktif  

Yumuşak keneler Sırt kalkanı yoktur Erkek ve dişileri birbirine benzer Ağız ve ağız aletleri (Gnathosoma) karın tarafında olup yukarıdan bakıldığında görülmez Solunum delikleri çok küçük olup 4 koksaların önünde 3-4 koksa arsındadır Bacaklarının ucunda yastıklar ve pulvilluslar yoktur

Sert keneler Erkek ve dişileri birbirinden farklıdır Kalkan (Capitulum)’ları var Kalkan erkekte tüm sırtı örttüğü halde dişilerde sırtın önde bir kısmını örter Yukarıdan bakıldığında ağız ve ağız aletleri (Gnathosoma) önde görülürler Solunum delikleri 4 koksaların arkasındadır Bacaklarının ucunda pulvilluslar vardır

Sert ve yumuşak kenenin karından görünüşü

Dişi ve Erkek Kene Ayrımı Erkek kenelerde kitin tabaka tüm vücudu kaplar. Dişi kenelerde kitin tabaka sadece başlarının gerisinde küçük bir alanı kaplar.

Sert kenenin sırttan ve karından görünüşü

Şelizer Hipostom Palp

Kenelerin mevsimsel etkinlikleri Ornithodoros Kasım - Mart Ixodes Mart - Haziran Riphicephalus Nisan - Ekim Hiyolomma Nisan - Ekim Boophilus Ekim - Şubat Dermacentor Her mevsim Haemaphysalis Kasım - Şubat

Kene yumurta miktarları Haemophysalis 100 - 5000 adet I xodes 100 - 1000 adet Rhipicephalus 1000 – 5000 adet Boophilus 800 – 1600 adet Dermocenter 100 – 5000 adet Hyalomma 1500 – 15000 adet Amblyomma 1500 – 20000 adet

Kenelerin Konağa Yaptığı Zararlar Mekanik-Travmatik Doku Organların zedelenmesi, irkilmesi ve eritilmesi Alerjik Tepkiler Psikolojik Etkiler: Entomofobi Toksik Etkiler: Felç, toksikoz Deri ve yünün değer kaybetmesi Hastalık bulaştırma (vektörlük)

Yumuşak keneler ve vektörlüğü Keneler kan emdikleri konaklarına çeşitli hastalıkları bulaştırırlar Kenelerin taşıdıkları enfeksiyon etkenleri yumurtaları ile nesilden nesille geçer Ornithodoros; spirochaete, Q-ateşi ve Arbovirus

Keneler ile bulaşan hastalıklar Kene felci Lyme hastalığı Rickettsiae Arbovirus Kene ensephaliti Haemorrhagic ateş

Keneler ile bulaşan hastalıklar *Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi *Erlikiyoz Tularaemia Babesia microti .

Keneler ile bulaşan hastalıklar Lyme hastalığı Borrelia burgdorferi akut erythema, sistemik leziyon ve kronikleşir Ixodes ricinus I. pasificus I. persulcatus I. scapularis Ixodes Rickettsiae, Q-ateşi (Coxiella burneti) ve Arbovirus

Keneler ile bulaşan hastalıklar Babesia microti enfeksiyonu özellikle hayvanların paraziti olup, insanlar kaza ile bu parazite konaklık ederler Kene tükürük bezlerinde bulunan parazit keneler kan emerken paraziti bulaştırırlar ve kan dolaşımına geçen parazitler eritrositlere yerleşirler

Keneler ve bulaştırdığı hastalıklar Dermacentor ve Amblyomma Kayalık dağlık ateşi Rickettsia rickettsia

Dermacentor; Arbovirus ensephalit ve Heamorrhajik ateş D. variabilis; Francisella tularensis tularaemi, Ehrlichia chaffeensis, Rhipicephalus sanguineus Akdeniz ateşi ve Afrika kene Tifusu

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi “Nairovirüs” ailesinden “ Bunyaviridae Virüs 31 keneden izole edilmiştir 29 Ixodidae ailesine ait 29 keneden Argsidae ailesine ait 2 keneden virüs izole edilmiştir İnfeksiyon Nisan ayında başlıyor ve Ekim ayına kadar devam eder

Bunyaviridae

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Virüs potansiyeli kanıtlananlar - Hyalomma marginatum - H. anatolicum - H. m. turanicum - H. m. rufipes - Dermocentor marginatus - Rhipicephalus rossicus - Amblyomma variegatum

KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞ HASTALARININ YILLARA GÖRE DAĞILIMI   2002-2003 2004 2005 2006 2007 2008** VAKA ÖLÜM TOPLAM 150 6 249 13 266 438 27 717 33 1315 63

Akarlar Classis: Arachnida Ordo: Acarina Genera: Dematophagoides, Demodex, Sarcoptes, Leptotrombidium

Dematophagoides Toz akarları Genellikle yataklarda bulunur Halı Şilte Ez tozu

Dermatophagoides

Sarcoptes scabiei İnsan derisinde yaşar ve uyuza neden olur Norveç Uyuzu Küçük 0.3-0.4 mm 8 kısa ayağa sahip

Demodex Dematitis Akne

Demodex folicorum

Tedavi Lindane losyon Permethrin İvermektin Malathion