BİRLEŞİK ÜRETİM MALİYETİ Prof.Dr. İbrahim Lazol 2012

Birleşik Üretim Zorunlu olarak birden fazla mamulün birlikte elde edildiği üretim türüne Birleşik Üretim denir.

Birleşik Mamul Bir veya az sayıda hammaddenin aynı üretim sürecinden geçirilmesi sonucunda zorunlu olarak birden fazla mamul ortaya çıkması durumunda bunlara Birleşik Mamuller denir.

Birleşik Mamul ÖRNEKLER Sütten; yağ, peynir, yoğurt... Ham petrolden; benzin, mazot, yağ.. ........

Ana Mamul - Yan Mamul Birleşik mamullerden miktar ve/veya değeri nispi olarak yüksek olanlara ana mamul; miktar ve/veya değeri göreli olarak düşük olanlara yan (tali) mamul denir.

Birleşik Maliyet - Ek Maliyet : Birleşik üretimde mamuller için ortak üretimin tamamlandığı moktaya Ayrım Noktası denir. Ayrım noktasına kadar katlanılan maliyetlere Birleşik Maliyet; ayrım noktasından sonraki maliyetlere de Ek Maliyet denir.

BİRLEŞİK ÜRETİM MALİYETLERİ DAĞITIM YÖNTEMLERİ

Birleşik maliyetleri birleşik mamullere nasıl dağıtacağız ? Birleşik Maliyet Dağıtım Yöntemleri: MİKTAR YÖNTEMİ: Fiziki miktarlara göre dağıtım DEĞER YÖNTEMİ: Satış hasılatına göre dağıtım KATSAYI YÖNTEMİ: Miktar ağırlıklarını belirlemek

ÖRNEK

MİKTAR YÖNTEMİ: Bu yöntem birleşik maliyetin mamullere dağıtımında onların miktarlarını dikkate alır. Bunun için toplam birleşik maliyet, toplam birleşik mamul miktarına bölünerek elde edilen birim birleşik maliyet her bir mamul miktarı ile çarpılır.

2. SATIŞ HASILATI YÖNTEMİ: Bu yöntemde, birleşik maliyetler, elde edilen birleşik mamullerin, toplam satış tutarı içindeki payına göre dağıtılır.

3. KATSAYI YÖNTEMİ: Bu yöntem, mamullere belirli katsayılar uygulayarak miktarları ağırlıklandırır. Birleşik maliyetler, elde edilen birleşik mamullere, Bu yöntemde birleşik maliyet, toplam katsayıya bölünür ve çıkan dağıtım katsayısı herbir mamul katsayısıyla çarpılarak dağıtım tamamlanır.

Ayrım Noktasından Sonraki Ek İşlem Maliyetleri: Bir mamule ayrım noktasından sonra ek işlem yapılır ise, birleşik üretimden sonraki maliyetler birleşik maliyet payına eklenerek toplam üretim maliyeti hesaplanır.

Yan mamul maliyet payı

YAN MAMUL NET SATIŞ DEĞERİNİN ÜRETİM MALİYETİNDEN DÜŞÜLMESİ Ör. Birleşik üretim sürecinden bir ana ve bir de yan mamul ortaya çıkar, toplam üretim maliyeti 10.000L.; yan mamulün de satış değeri 300 L. olursa:

Yaklaşım: YAN MAMUL NET SATIŞ DEĞERİNİN ÜRETİM MALİYETİNDEN İNDİRİLMESİ - Kaydı 152 MAMULLER 9.700 157 DİĞER STOKLAR (Yan Mamuller) 300 151 YARI MAMULLER - ÜRETİM 10.000

2. Yaklaşım: YAN MAMUL NET SATIŞ DEĞERİNİN SMM’DEN İNDİRİLMESİ – Yan Mamul Satış Kaydı 100 KASA 300 620 SMM (Yan Mamuller) 300